fbpx
Wikipedia

Soyotlar

Soyotlar — Şimali Asiyanın Sibir bölgəsində yaşayan, soyları, dilləri və mədəniyyətləri yox olma təhlükəsində olan azsaylı türk xalqı.

Soyotların əsas hissəsi Rusiya Federasiyasının Buryatiya Respublikasının qərbindəki Oka bölgəsində (Tıva Respublikası ilə həmsərhəd) yaşayırlar.

Rusiyadakı 2002-ci il əhali sayımına görə, soyotların Rusiyadakı sayı 2769 nəfərdir.

Ümumi məlumat

Buryatlar arasında dağınıq şəkildə yaşayaraq, rus və monqol dilləri qrupuna aid olan buryat dili yayqınlıq qazandığından son zamanlarda bu dillər ilə danışmaqda, bir türk dili olan öz dilləri isə yox olma təhlikəsi ilə qarşı qarşıya buraxılmaqdadır.

Soyotlar milli cəhətdən tıvalara çox yaxın olan bir xalqdırlar.

Soyotların milli ana dili olan soyot dilitıva dilinə çox yaxın bir dildir, lakin qrupuna girən dilləri və mədəniyyətləri UNESCOya görə yox olma təhlikəsindədir Okada bazı okullarda öğrətim yapılmaya çalışılmışdır.

Orjan Olsen, H. Printz, Anders K. Olsen, Fritz Jensen (Norveçli) və J. E. Gustschin kimi Norveçli alimlər tərəfindən Rusiyaya 1910-cu illərdə gerçəkləşən elmi səfərdə, soyotların hələ buryatlar və ruslar arasında assimilyasiya olmadığını görmək mümkündür. Çoxlu sayda mədəni və etnoqrafik məlumat toplanmışdır. Bu etnoqrafik məlumatlar və fotoşəkillər də alimlər tərəfindən "Et primitivt folk de mongolske rennomader" (Cappeln, 1915) kitabında buraxılmışdılar. Toplanan bu məlumatların ispanca bir nəşri də var idi: "Los soyotos, un pueblo primitivo. Nómadas mongoles pastores de renos" (Calpe, Madrid, 1921). Soyot dilindəki kəlimələrin qısa bir siyahısı, həmçinin onlarca fotoşəkil və soyotların həm şamanist, həm də buddist adət-ənənələri də öz yerlərini tapmışdırlar.

 
Soyotlar Buryatiyada Oka bölgəsində azlıq olaraq yaşayan yerli türk xalqlarından biridirlər
 
Soyot türkləri Rusya Federasiyasındakı İrkutsk bölgəsində azlıq olaraq yaşayan yerli türklərdir

Dil

Soyot Türkçəsi halis muhlis bir Türk dilidir. Bünyəsinə çəşitli yüzyıllarda irtibata keçdiyi çeşitli dillərdən də kəlimə alaraq fərqli bir görünümə bürünmüşdür.

Şimal-qərbdən ticari səbəblərlə ural dillərindən, cənub-şərqdən monqol dillərindən, sonra ruscadan çox sayda kəlimə alsa da Türk dili özəlliyi pozulmamışdır.

2003-cü ildə «Soyotça-Buryatça-Rusça Sözlük». yayınlandı. Oka bölgəsində 2005 ilindən etibarən Soyot dili örnək olarak bəzi okullarda dərs olaraq oxudulmaqdadır.

Cəmiyyət

Ənənəvi sosial organizasyon — bir neçə ailənin böyüklərinin (ağsaqqallar heyəti) oluşdurduğu konsəyə dayanır. Bilinən təməl boylar isə İrkit, Haasuut və Onhot sülalələridir. Bunlar arasında özəlliklə İrkit kəliməsi Tıvada soyad olaraq da qullanılmaqda olub İrkutsk adı da buradan gəlməkdədir.

Qədim dövrlərdə İrkutsk bölgəsi tamamən Tuva Türklərinin idi və burada Ruslar yerləşməyə başlayınca Tuva Türklərindən İrkit boyu Tuvaya, Soyot Türklərindən İrkit boyu da Buryatiyaya köçmüş ola biləcəyi düşünülməkdədir. Böyük ehtimalla İrkit bölgəsi Türk topluluqları böyük bir soyqırıma məruz qalmışlar və günümüzə İrkutskdakı İrkut və ya İrkit Türkləri ulaşamamışdır.

İstinadlar

  1. Endangered Languages of Indigenous Peoples of Siberia: Thə Soyot Language
  2. R. В. И. О проблемах возрождения и сохранения языков некоторых малочисленных тюркских народов Южной Сибири (на примере тофаларского и сойотского языков) (доклад в ЮНЕСКО)[ölü keçid]

Xarici keçidlər

soyotlar, şimali, asiyanın, sibir, bölgəsində, yaşayan, soyları, dilləri, mədəniyyətləri, olma, təhlükəsində, olan, azsaylı, türk, xalqı, əsas, hissəsi, rusiya, federasiyasının, buryatiya, respublikasının, qərbindəki, bölgəsində, tıva, respublikası, ilə, həmsə. Soyotlar Simali Asiyanin Sibir bolgesinde yasayan soylari dilleri ve medeniyyetleri yox olma tehlukesinde olan azsayli turk xalqi Soyotlarin esas hissesi Rusiya Federasiyasinin Buryatiya Respublikasinin qerbindeki Oka bolgesinde Tiva Respublikasi ile hemserhed yasayirlar Rusiyadaki 2002 ci il ehali sayimina gore soyotlarin Rusiyadaki sayi 2769 neferdir Mundericat 1 Umumi melumat 2 Dil 3 Cemiyyet 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerUmumi melumat RedakteBuryatlar arasinda daginiq sekilde yasayaraq rus ve monqol dilleri qrupuna aid olan buryat dili yayqinliq qazandigindan son zamanlarda bu diller ile danismaqda bir turk dili olan oz dilleri ise yox olma tehlikesi ile qarsi qarsiya buraxilmaqdadir Soyotlar milli cehetden tivalara cox yaxin olan bir xalqdirlar Soyotlarin milli ana dili olan soyot dili de tiva diline cox yaxin bir dildir lakin qrupuna giren dilleri ve medeniyyetleri UNESCOya gore yox olma tehlikesindedir Okada bazi okullarda ogretim yapilmaya calisilmisdir 1 Orjan Olsen H Printz Anders K Olsen Fritz Jensen Norvecli ve J E Gustschin kimi Norvecli alimler terefinden Rusiyaya 1910 cu illerde gerceklesen elmi seferde soyotlarin hele buryatlar ve ruslar arasinda assimilyasiya olmadigini gormek mumkundur Coxlu sayda medeni ve etnoqrafik melumat toplanmisdir Bu etnoqrafik melumatlar ve fotosekiller de alimler terefinden Et primitivt folk de mongolske rennomader Cappeln 1915 kitabinda buraxilmisdilar Toplanan bu melumatlarin ispanca bir nesri de var idi Los soyotos un pueblo primitivo Nomadas mongoles pastores de renos Calpe Madrid 1921 Soyot dilindeki kelimelerin qisa bir siyahisi hemcinin onlarca fotosekil ve soyotlarin hem samanist hem de buddist adet eneneleri de oz yerlerini tapmisdirlar Soyotlar Buryatiyada Oka bolgesinde azliq olaraq yasayan yerli turk xalqlarindan biridirler Soyot turkleri Rusya Federasiyasindaki Irkutsk bolgesinde azliq olaraq yasayan yerli turklerdirDil RedakteSoyot Turkcesi halis muhlis bir Turk dilidir Bunyesine cesitli yuzyillarda irtibata kecdiyi cesitli dillerden de kelime alaraq ferqli bir gorunume burunmusdur Simal qerbden ticari sebeblerle ural dillerinden cenub serqden monqol dillerinden sonra ruscadan cox sayda kelime alsa da Turk dili ozelliyi pozulmamisdir 2003 cu ilde Soyotca Buryatca Rusca Sozluk yayinlandi Oka bolgesinde 2005 ilinden etibaren Soyot dili ornek olarak bezi okullarda ders olaraq oxudulmaqdadir 2 Cemiyyet RedakteEnenevi sosial organizasyon bir nece ailenin boyuklerinin agsaqqallar heyeti olusdurdugu konseye dayanir Bilinen temel boylar ise Irkit Haasuut ve Onhot sulaleleridir Bunlar arasinda ozellikle Irkit kelimesi Tivada soyad olaraq da qullanilmaqda olub Irkutsk adi da buradan gelmekdedir Qedim dovrlerde Irkutsk bolgesi tamamen Tuva Turklerinin idi ve burada Ruslar yerlesmeye baslayinca Tuva Turklerinden Irkit boyu Tuvaya Soyot Turklerinden Irkit boyu da Buryatiyaya kocmus ola bileceyi dusunulmekdedir Boyuk ehtimalla Irkit bolgesi Turk topluluqlari boyuk bir soyqirima meruz qalmislar ve gunumuze Irkutskdaki Irkut ve ya Irkit Turkleri ulasamamisdir Istinadlar Redakte Endangered Languages of Indigenous Peoples of Siberia The Soyot Language R V I O problemah vozrozhdeniya i sohraneniya yazykov nekotoryh malochislennyh tyurkskih narodov Yuzhnoj Sibiri na primere tofalarskogo i sojotskogo yazykov doklad v YuNESKO olu kecid Xarici kecidler RedakteOleg Aliev in Soyotlara gezisi ve izlenimleri Soyot Turkleri fotograflari http www perepis2002 ru ct doc TOM 04 2002 Nufus sayimina gore Soyotlar http lingsib iea ras ru en languages soiot shtml Soyot Turkcesi http www joshuaproject net peopctry php rog3 RS amp rop3 210867 Toplum ve Ulke Profili http www kitapyurdu com kitap default asp id 22638 Sibirya Arastirmalari http www sonseslerduyulmadan hacettepe edu tr tt shtml Dilleri ve Kulturleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Turk Topluluklari konulu 4 Uluslararasi Turkiyat Arastirmalari Sempozyumu 23 26 Mayis 2012 Soyotlar severcom ru Baykal Golunun Tabiati Dogu Sayanlarda Soyotlar Tuva Turkcesi Sozlugu Soyot Turkcesinin en yakin oldugu Turk dili Tuva TurkcesiMenbe https az wikipedia org w index php title Soyotlar amp oldid 5742806, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.