fbpx
Wikipedia

Sonqo-Mnara

Avqust 12, 2021

Sonqo-Mnara — Tanzaniyanın cənubundakı Suahili sahilində yerləşən şəhər dağıntıları. Daş şəhərdə 14-16-cı əsrlərə qədər məskunlaşılmışdır. Sonqo-Mnara yaxınlıqdakı daş şəhər Kilva-Kisivani ilə birlikdə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. Ümumilikdə, arxeoloqlar adada üç divarla əhatəli açıq sahə ilə birlikdə altı məscid, dörd qəbiristanlıq və bir çox ev bloku aşkarlamışlar. Sonqo-Mnara kobud mərcan daşları və tikinti qarışığı ilə tikilmişdir. Bu daş şəhər Hind okeanındakı bir çox ticarət şəhərlərindən biri olaraq inşa edilmişdir.

Sonqo-Mnara
Ruins of Songo Mnara 
9°02′58″ c. e. 39°34′02″ ş. u.
Ölkə Tanzaniya
Tip Mədəni
Kriteriya (iii)
Keçid 144-002
Region Afrika 
Daxil edilməsi 1981  (15-ci sessiya)
Təhlükədə 2004–2014
Sonqo-Mnara
  1. İngilis dilindəki rəsmi siyahı
  2. UNESCO-nun təsnifatına görə bölgə

Suahili şəhərlərinin planı

Arxeoloqlar Suahili sahilindəki daş şəhərlərin düzülüşünü, İslam mədəniyyətindəki rolunu, xüsusi qəsəbələrin funksiyalarını və torpaq mülkiyyətinin mürəkkəb iqtisadi və ritual prosesini başa düşmək üçün əsasən məscidlərin və evlərin əlaqələrinə diqqət edərək təhlil edir.

Şəhərlərdə açıq yerlər həm ictimai qurumlar, həm də funksional məqsədlər üçün istifadə olunurdu. Qəbiristanlıqlar şəhər divarlarının həm daxilində, həm də xaricində tapılmışdır. Sonqo-Mnaranın təşkili, divarlarının bənzərsiz bir xüsusiyyətə sahib olmasına baxmayaraq, Suahili sahili boyunca yerləşən daş şəhərlər üçün tipikdir.

Qazıntılar

Qazıntılar arxeoloqlara Sonqo-Manaranın məişətinin daha yaxşı anlamağa kömək etdi. Daş şəhərin ətrafındakı 40-dan çox evdən bir neçəsi də daxil olmaqla bir çox müxtəlif ərazidə qazıntılar aparılmışdır. 44 nömrəli evdə, evlərin xaricindəki 23 nömrəli evdə, qəbiristanlığın yaxınlığında və quyuda xəndəklər qazılmışdır. Qazılan evlərin içərisindən çox az sayda tapıntı tapılsa da, tapıntılar bir çox fərqli tipdə idi. Arxeoloqlar tapdıqlarını diqqətlə xəritələşdirmiş və qeyd etmişlər.

44 nömrəli ev, otaqların mürəkkəbliyi və yaşayış evi olduğuna görə mühüm bir tədqiqat sahəsi idi. Bu evin hər otağında qazıntı işləri aparılmış, hər bir qazıntı sahəsi fərqli nömrə ilə qeyd edilmişdir. Keramika təbəqələri səbəbindən yavaş-yavaş qazılmış cənub-qərb otağında 1 x1 m test vahidi var idi. Döşəmənin altındakı gips səviyyəsinə çatdıqda qazıntı dayandırıldı. Evin cənub-qərb tərəfində təxminən 4 x 2.25 m olan başqa bir yer daha var. Bu otaqda da keramika tapılmışdır. Növbəti otaq evin mərkəzində idi və burada söküntü təbəqələri arasında gips və mərcan tapılmışdır. Giriş otağında, cənub-şərq otağında və evin arxa otağında da qazıntı işləri aparılmışdır. 44-cü evdə tapılan keramika XV əsrə aiddir.

23 nömrəli ev, Sonqo-Mnaranın cənub-qərb ucunda yerləşir. Vaxt məhdudluğuna görə bu ev tamamilə qazılmamış, sadəcə nümunələr götürmüşdür. Evin həyətində 4 x 1 m ölçüdə bir vahid qoyulmuşdur. Qazıntılar zamanı mərcan süxurundan düzəldilmiş döşəmə ilə yanaşı, pillələr də aşkar edilmişdir. Növbəti otaq, 2 x 2 m ölçülü bir vahid qoyulmuş mərkəzi otaq idi. 44 nömrəli evdən fərqli olaraq, burada gips döşəmə mövcud deyildi.

31, 40 və 34 nömrəli evlərdə Sonqo-Mnaradakı 2011 məktəb düşərgəsi zamanı qazıntı aprıldı. İlkin araşdırma isə 2009-cu ildə məktəb düşərgəsi zamanı aparılmışdır. 2009-cu ildə Sonqo-Mnaradakı evlərin arxeoloji qazıntıları zamanı arxeoloqların araşdırdığı altı sahə var idi. Hər bir evdə yenə gips döşəmələr və artefaktlar tapılmışdı. Olduqca fəallıq göstərdiyi sınanan ön girişlərdən birində keramika aşkarlandı. Arxa otaq ön otaqlara nisbətən daha səliqəli olduğu üçün ön otaqların aktivliyini göstərmədi. Bu məktəb düşərgəsi zamanı döşəmənin altından Kilvaya aid sikkələr də tapılmışdır. Bu evlərdə tapılan bütün məlumatlar ərazidəki yalnız açıq sahələrin deyil, evlərin də paylaşıldığının göstərdi.

2009 məktəb düşərgəsi boyunca Sonqo-Mnranın açıq sahələrində qazıntılar edilmişdir. Ərazidək bütün fəaliyyət şəxsi məkanı ictimai məkandan ayıran strukturlar tərəfindən ortaya çıxmışdır. Arxeoloji cəhətdən baxdıqda, keramika və digər tapıntılarda çox sayda fəaliyyət mövcud olmuşdur. Sikkələrin açıq ərazilərdə tapılması, bütün açıq sahələrin normal olaraq kənarda tapılan fəaliyyətlər üçün istifadə olunduğunu düşündürür.

2011 məktəb düşərgəsi boyunca, 2009-cu il düşərgəsindən fərqli olaraq məscidlərə də baxıldı. Sonqo-Mnaranı anlamaq üçün mərkəzi məscidə araşdırıldı. Qəbirlərdəki araşdırma zamanı isə insanların dəfn edildikdən sonra dəfn olunanlara qayğı göstərdikləri ortaya çıxdı.

Geoarxeologiya

Sonqo-Mnara, ana süxur üzərində və qumlu iki təbəqə üzərində qurulmuş bir adadır. Kilva-Kisivaninin episentrinə yaxınlığı və məhdud məskunlaşılması onu geoarxeoloji tədqiqatlar üçün əlverişli bir sahə halına gətirir. 2011-ci ildə Sonqo-Mnaradan torpaq nümunələri götürüldü və geoarxeoloqlar, təbii olaraq yatmış maddələri insan tərəfindən yatırılan maddələrdən fəqrləndirmək üçün mikrostratiqrafiya və fitolit analizləri apardılar. Biri Sonqo-Mnaranın şimal ucunda, digəri isə cənub ucunda olmaqla iki açıq sahə sınaqdan keçirildi. Nümunələr doldurulmuş otaqlardan və evlərin döşəmələrindən də götürülmüşdür. 44-cü evdən götürülmüş nümunələrdə çox sayda xurma fitolitləri aşkar edilmişdir ki, bu da təbii hal deyildi.

Kilva tipli sikkələr

Sikkələr 11-16-cı əsrlərə aiddir. Onlar əsasən döşəmə qatlarında aparılan araşdırmalar zamanı aşkar edilmişdir. Nəsir əl-Dünya, Əli ibn əl-Həsən və əl-Həsən ibn Süleyman ərazidə tapılan sikkə növləri idi və dövrün hökmdarlarının adlarını daşıyırdı. Nəsir əl-Dunya sikkəsini zəif qorunması səbəbindən oxumaq asan deyil. Əli ibn Əl-Həsən sikkəsindəki simvollar Sonqo-Mnaradakı Kilva sikkələrinin əksəriyyətini təşkil edir. Sikkələr, ərazinin bilinən məskunlaşma tarixindən daha erkən tarixlərdə ərazidə yaşamış digər insanlardan da qalmış ola bilər.

Ticarət

Suahili sahillərində ticarət Çin, Hindistan və Hind okeanında ticarətlə məşğul olan digər ölkələr arasında aparılırdı. Sonqo-Mnaradakı ticarət ilə bağlı araşdırmalar zamanı, Çin və cənub-şərqi Asiyadan gətirilən keramika qalıqları tapılmışdır. Çin keramikasına aid dəlillər 14-cü əsrə aid mavi-ağ çini və yaşıl şüşəli daş əşyalar idi. Cənub-Şərqi Asiyaya aid dəlillər isə şüşəsiz və yaşıl şüşəli daş məmulatladan ibarət idi.

3D lazer skaner ilə sənədləşmə

2005 və 2009-cu illər arasında, Zamani layihəsi, Sonqo-Mnaradakı bəzi suahili dağıntılarını yerüstü 3D lazer skaneri ilə sənədləşdirmişdir. Bəzi 3D modellər, panorama turları, yüksəkliklər, bölmə və planlar www.zamaniproject.org saytında mövcuddur.

Qalereya

İstinadlar

  1. Tanzania’s Ruins of Kilwa Kisiwani and Ruins of Songo Mnara removed from UNESCO List of World Heritage in Danger at UNESCO website
  2. Stoetzel, Jack (2011). "Field Report: Archaeological Survey of Songo Mnara Island". Nyame Akuma. 76: 9–14.
  3. ↑ Welham, K.; Fleisher, J.; Cheetham, P.; Manley, H.; Steele, C.; Wynne-Jones, S. (2014). "Geophysical Survey in Sub-Saharan Africa: Magnetic and Electromagnetic Investigation of UNESCO World Heritage Site of Songo Mnara, Tanzania". Archaeological Prospection. 21 (4): 255–262. doi:10.1002/arp.1487. hdl:1911/97372.
  4. ↑ Fleisher, Jeffrey; Wynne-Jones, Stephanie (2012). "Finding Meaning in Ancient Swahili Spatial Practices". African Archaeological Review. 29 (2–3): 171–207. doi:10.1007/s10437-012-9121-0.
  5. Fleisher, Jeffery. (PDF). 2014-12-22 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 20 oktyabr 2014.
  6. ↑ Fleisher, Jeffrey; Wynne-Jones, Stephanie. "Archaeological Investigations at Songo Mnara, Tanzania: Urban Space, Social Memory and Materiality on the 15th- and 16th-century Southern Swahili Coast" (PDF).
  7. ↑ Wynne-Jones, Stephanie; Fleisher, Jeffrey (December 2011). "Archaeological Investigations at Songo Mnara, Tanzania, 2011". Nyame Akuma. 76: 3–8.
  8. ↑ Wynne-Jones, Stephanie; Fleisher, Jeffrey (June 2010). "Archaeological Investigation at Songo Mnara, Tanzania, 2009". Nyame Akuma. 73: 2–9.
  9. ↑ Sulas, Federica; Madella, Marco (2012). "Archaeology at the micro-scale: micromorphology and phytoliths at a Swahili stonetown". Archaeological and Anthropological Sciences. 4 (2): 145–159. doi:10.1007/s12520-012-0090-7. hdl:10261/95756.
  10. ↑ Fleisher, Jeffrey; Wynne-Jones, Stephanie (2010). "Kilwa-type coins from Songo Mnara, Tanzania: New Finds and Chronological Implications". The Numismatic Chronicle. 179: 491–506.
  11. ↑ Zhao, Bing (mart 2012). "Global Trade and Swahili Cosmopolitan Material Culture: Chinese-Style Ceramic Shards from Sane ya Kati and Songo Mnara (Kilwa, ,Tanzania)". Journal of World History. 23: 41–85. doi:10.1353/jwh.2012.0018.
  12. "Site - Songo Mnara - Swahili Ruins". zamaniproject.org. İstifadə tarixi: 2019-10-02.
  13. Ruther, Heinz (https://www.isprs.org/proceedings/xxxiv/6-w6/papers/ruther.pdf). "AN AFRICAN HERITAGE DATABASE THE VIRTUAL PRESERVATION OF AFRICA'S PAST" (PDF). https://www.isprs.org.
  14. Heinz Rüther, Christoph Held, Roshan Bhurtha, Ralph Schröder, Stephen Wessels (2011). "Challenges in Heritage Documentation with Terrestrial Laser Scanning" (PDF). https://zamaniproject.org.
  Vikianbarda Sonqo-Mnara ilə əlaqəli mediafayllar var.

Avqust 12, 2021
sonqo, mnara, tanzaniyanın, cənubundakı, suahili, sahilində, yerləşən, şəhər, dağıntıları, daş, şəhərdə, əsrlərə, qədər, məskunlaşılmışdır, yaxınlıqdakı, daş, şəhər, kilva, kisivani, ilə, birlikdə, unesco, ümumdünya, irsi, siyahısına, daxil, edilmişdir, ümumil. Sonqo Mnara Tanzaniyanin cenubundaki Suahili sahilinde yerlesen seher dagintilari Das seherde 14 16 ci esrlere qeder meskunlasilmisdir 2 Sonqo Mnara yaxinliqdaki das seher Kilva Kisivani ile birlikde UNESCO nun Umumdunya irsi siyahisina daxil edilmisdir 3 Umumilikde arxeoloqlar adada uc divarla ehateli aciq sahe ile birlikde alti mescid dord qebiristanliq ve bir cox ev bloku askarlamislar 4 Sonqo Mnara kobud mercan daslari ve tikinti qarisigi ile tikilmisdir 5 Bu das seher Hind okeanindaki bir cox ticaret seherlerinden biri olaraq insa edilmisdir 3 Sonqo MnaraRuins of Songo Mnara 1 9 02 58 c e 39 34 02 s u Olke TanzaniyaTip MedeniKriteriya iii Kecid 144 002Region Afrika 2 Daxil edilmesi 1981 15 ci sessiya Tehlukede 2004 2014 1 Sonqo Mnara Ingilis dilindeki resmi siyahi UNESCO nun tesnifatina gore bolge Mundericat 1 Suahili seherlerinin plani 2 Qazintilar 3 Geoarxeologiya 4 Kilva tipli sikkeler 5 Ticaret 6 3D lazer skaner ile senedlesme 7 Qalereya 8 IstinadlarSuahili seherlerinin plani RedakteArxeoloqlar Suahili sahilindeki das seherlerin duzulusunu Islam medeniyyetindeki rolunu xususi qesebelerin funksiyalarini ve torpaq mulkiyyetinin murekkeb iqtisadi ve ritual prosesini basa dusmek ucun esasen mescidlerin ve evlerin elaqelerine diqqet ederek tehlil edir 4 Seherlerde aciq yerler hem ictimai qurumlar hem de funksional meqsedler ucun istifade olunurdu Qebiristanliqlar seher divarlarinin hem daxilinde hem de xaricinde tapilmisdir 4 Sonqo Mnaranin teskili divarlarinin benzersiz bir xususiyyete sahib olmasina baxmayaraq Suahili sahili boyunca yerlesen das seherler ucun tipikdir 4 Qazintilar RedakteQazintilar arxeoloqlara Sonqo Manaranin meisetinin daha yaxsi anlamaga komek etdi Das seherin etrafindaki 40 dan cox evden bir necesi de daxil olmaqla bir cox muxtelif erazide qazintilar aparilmisdir 44 nomreli evde evlerin xaricindeki 23 nomreli evde qebiristanligin yaxinliginda ve quyuda xendekler qazilmisdir 6 Qazilan evlerin icerisinden cox az sayda tapinti tapilsa da tapintilar bir cox ferqli tipde idi 4 Arxeoloqlar tapdiqlarini diqqetle xeritelesdirmis ve qeyd etmisler 6 44 nomreli ev otaqlarin murekkebliyi ve yasayis evi olduguna gore muhum bir tedqiqat sahesi idi Bu evin her otaginda qazinti isleri aparilmis her bir qazinti sahesi ferqli nomre ile qeyd edilmisdir Keramika tebeqeleri sebebinden yavas yavas qazilmis cenub qerb otaginda 1 x1 m test vahidi var idi Dosemenin altindaki gips seviyyesine catdiqda qazinti dayandirildi Evin cenub qerb terefinde texminen 4 x 2 25 m olan basqa bir yer daha var Bu otaqda da keramika tapilmisdir Novbeti otaq evin merkezinde idi ve burada sokuntu tebeqeleri arasinda gips ve mercan tapilmisdir Giris otaginda cenub serq otaginda ve evin arxa otaginda da qazinti isleri aparilmisdir 6 44 cu evde tapilan keramika XV esre aiddir 6 23 nomreli ev Sonqo Mnaranin cenub qerb ucunda yerlesir Vaxt mehdudluguna gore bu ev tamamile qazilmamis sadece numuneler goturmusdur Evin heyetinde 4 x 1 m olcude bir vahid qoyulmusdur Qazintilar zamani mercan suxurundan duzeldilmis doseme ile yanasi pilleler de askar edilmisdir 6 Novbeti otaq 2 x 2 m olculu bir vahid qoyulmus merkezi otaq idi 44 nomreli evden ferqli olaraq burada gips doseme movcud deyildi 6 31 40 ve 34 nomreli evlerde Sonqo Mnaradaki 2011 mekteb dusergesi zamani qazinti aprildi Ilkin arasdirma ise 2009 cu ilde mekteb dusergesi zamani aparilmisdir 2009 cu ilde Sonqo Mnaradaki evlerin arxeoloji qazintilari zamani arxeoloqlarin arasdirdigi alti sahe var idi Her bir evde yene gips dosemeler ve artefaktlar tapilmisdi Olduqca fealliq gosterdiyi sinanan on girislerden birinde keramika askarlandi 7 Arxa otaq on otaqlara nisbeten daha seliqeli oldugu ucun on otaqlarin aktivliyini gostermedi Bu mekteb dusergesi zamani dosemenin altindan Kilvaya aid sikkeler de tapilmisdir Bu evlerde tapilan butun melumatlar erazideki yalniz aciq sahelerin deyil evlerin de paylasildiginin gosterdi 7 2009 mekteb dusergesi boyunca Sonqo Mnranin aciq sahelerinde qazintilar edilmisdir Erazidek butun fealiyyet sexsi mekani ictimai mekandan ayiran strukturlar terefinden ortaya cixmisdir Arxeoloji cehetden baxdiqda keramika ve diger tapintilarda cox sayda fealiyyet movcud olmusdur 8 Sikkelerin aciq erazilerde tapilmasi butun aciq sahelerin normal olaraq kenarda tapilan fealiyyetler ucun istifade olundugunu dusundurur 8 2011 mekteb dusergesi boyunca 2009 cu il dusergesinden ferqli olaraq mescidlere de baxildi Sonqo Mnarani anlamaq ucun merkezi mescide arasdirildi Qebirlerdeki arasdirma zamani ise insanlarin defn edildikden sonra defn olunanlara qaygi gosterdikleri ortaya cixdi 7 Geoarxeologiya RedakteSonqo Mnara ana suxur uzerinde ve qumlu iki tebeqe uzerinde qurulmus bir adadir Kilva Kisivaninin episentrine yaxinligi ve mehdud meskunlasilmasi onu geoarxeoloji tedqiqatlar ucun elverisli bir sahe halina getirir 3 2011 ci ilde Sonqo Mnaradan torpaq numuneleri goturuldu ve geoarxeoloqlar tebii olaraq yatmis maddeleri insan terefinden yatirilan maddelerden feqrlendirmek ucun mikrostratiqrafiya ve fitolit analizleri apardilar 9 Biri Sonqo Mnaranin simal ucunda digeri ise cenub ucunda olmaqla iki aciq sahe sinaqdan kecirildi Numuneler doldurulmus otaqlardan ve evlerin dosemelerinden de goturulmusdur 9 44 cu evden goturulmus numunelerde cox sayda xurma fitolitleri askar edilmisdir ki bu da tebii hal deyildi 9 Kilva tipli sikkeler RedakteSikkeler 11 16 ci esrlere aiddir Onlar esasen doseme qatlarinda aparilan arasdirmalar zamani askar edilmisdir 10 Nesir el Dunya Eli ibn el Hesen ve el Hesen ibn Suleyman erazide tapilan sikke novleri idi ve dovrun hokmdarlarinin adlarini dasiyirdi Nesir el Dunya sikkesini zeif qorunmasi sebebinden oxumaq asan deyil Eli ibn El Hesen sikkesindeki simvollar Sonqo Mnaradaki Kilva sikkelerinin ekseriyyetini teskil edir 10 Sikkeler erazinin bilinen meskunlasma tarixinden daha erken tarixlerde erazide yasamis diger insanlardan da qalmis ola biler 10 Ticaret RedakteSuahili sahillerinde ticaret Cin Hindistan ve Hind okeaninda ticaretle mesgul olan diger olkeler arasinda aparilirdi 11 Sonqo Mnaradaki ticaret ile bagli arasdirmalar zamani Cin ve cenub serqi Asiyadan getirilen keramika qaliqlari tapilmisdir Cin keramikasina aid deliller 14 cu esre aid mavi ag cini ve yasil suseli das esyalar idi 11 Cenub Serqi Asiyaya aid deliller ise susesiz ve yasil suseli das memulatladan ibaret idi 11 3D lazer skaner ile senedlesme Redakte2005 ve 2009 cu iller arasinda Zamani layihesi Sonqo Mnaradaki bezi suahili dagintilarini yerustu 3D lazer skaneri ile senedlesdirmisdir 12 13 14 Bezi 3D modeller panorama turlari yukseklikler bolme ve planlar www zamaniproject org saytinda movcuddur Qalereya Redakte Istinadlar Redakte Tanzania s Ruins of Kilwa Kisiwani and Ruins of Songo Mnara removed from UNESCO List of World Heritage in Danger at UNESCO website Stoetzel Jack 2011 Field Report Archaeological Survey of Songo Mnara Island Nyame Akuma 76 9 14 1 2 3 Welham K Fleisher J Cheetham P Manley H Steele C Wynne Jones S 2014 Geophysical Survey in Sub Saharan Africa Magnetic and Electromagnetic Investigation of UNESCO World Heritage Site of Songo Mnara Tanzania Archaeological Prospection 21 4 255 262 doi 10 1002 arp 1487 hdl 1911 97372 1 2 3 4 5 Fleisher Jeffrey Wynne Jones Stephanie 2012 Finding Meaning in Ancient Swahili Spatial Practices African Archaeological Review 29 2 3 171 207 doi 10 1007 s10437 012 9121 0 Fleisher Jeffery How Public Space is Used in Ancient Cities The Case of Songo Mnara a Medieval Swahili City in Tanzania PDF 2014 12 22 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 oktyabr 2014 1 2 3 4 5 6 Fleisher Jeffrey Wynne Jones Stephanie Archaeological Investigations at Songo Mnara Tanzania Urban Space Social Memory and Materiality on the 15th and 16th century Southern Swahili Coast PDF 1 2 3 Wynne Jones Stephanie Fleisher Jeffrey December 2011 Archaeological Investigations at Songo Mnara Tanzania 2011 Nyame Akuma 76 3 8 1 2 Wynne Jones Stephanie Fleisher Jeffrey June 2010 Archaeological Investigation at Songo Mnara Tanzania 2009 Nyame Akuma 73 2 9 1 2 3 Sulas Federica Madella Marco 2012 Archaeology at the micro scale micromorphology and phytoliths at a Swahili stonetown Archaeological and Anthropological Sciences 4 2 145 159 doi 10 1007 s12520 012 0090 7 hdl 10261 95756 1 2 3 Fleisher Jeffrey Wynne Jones Stephanie 2010 Kilwa type coins from Songo Mnara Tanzania New Finds and Chronological Implications The Numismatic Chronicle 179 491 506 1 2 3 Zhao Bing mart 2012 Global Trade and Swahili Cosmopolitan Material Culture Chinese Style Ceramic Shards from Sane ya Kati and Songo Mnara Kilwa Tanzania Journal of World History 23 41 85 doi 10 1353 jwh 2012 0018 Site Songo Mnara Swahili Ruins zamaniproject org Istifade tarixi 2019 10 02 Ruther Heinz https www isprs org proceedings xxxiv 6 w6 papers ruther pdf AN AFRICAN HERITAGE DATABASE THE VIRTUAL PRESERVATION OF AFRICA S PAST PDF https www isprs org Heinz Ruther Christoph Held Roshan Bhurtha Ralph Schroder Stephen Wessels 2011 Challenges in Heritage Documentation with Terrestrial Laser Scanning PDF https zamaniproject org Vikianbarda Sonqo Mnara ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Sonqo Mnara amp oldid 6038791, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.