Skif-Sibir heyvan üslubu— Son Tunc və Erkən Dəmir dövrlərinə aid mədəniyyət üslübu.
Tarixi
Son tunc dövründə Cənubi Sibirdə Karasuq (e.ə. XIV-VIII əsrlər) arxeoloji mədəniyyəti çiçəkləndi. Bu dövrdə insanlar atdan nəqliyyat vasitəsi kimi istifadə etməyə başladılar. Bu mədəniyyətin xarakterik cəhəti metallurgiyanın inkişafıdır.
Altayda bu mədəniyyəti Yeniseyin orta axarı boyu yayılmış və yeddi əsrə qədər davam etmiş Taqar mədəniyyəti əvəz etdi. Onun xarakterik cəhəti kurqanların tikintisi və “skif heyvan üslubu”dur. Tuva ərazisində Arjan şah və Pazırık kurqanları maraq doğurur. Sonuncu 2490 il bundan əvvəl tikilib. Buradan türk xaqanının cəsədi bükülmüş qədim xalça (1,82- 2 m) tapılıb.
Altay və Tuvanın e.ə. VII-III əsrlər arxeoloji mədəniyyətləri tarixşünaslıqda “Altayın skif dövrü” adlanır. Mayemir (e.ə. VII-VI əsrlər) və Pazırık (e.ə. V-III əsrlər) arxeoloji dövrləri bura aiddir.
Arjan şah (1971-1974) və Pazırık kurqanlarında arxeoloji qazıntıları M.P.Qryaznov aparıb. Pazırık mədəniyyətinə “skif heyvan üslubu” xarakterikdir. M.İ.Artomonov bu üslubun mənşəyi barədə yazır: “Bu üslub yayıldığı ərazidə, Minusin çökəkliyi istisna olmaqla, heç bir sələfə malik deyil. Bu, o demək deyil ki, Cənubi Sibirin və Şərqi Avropanın Skif dövrünə qədərki barbar tayfaları təsviri incəsənətlə tanış deyildilər. Onlarda incəsənətin rüşeymi mövcud idi. Bunu saxsı qabların üzərindəki həndəsi naxışlar, neolit və tunc dövrlərinin mədəniyyətlərindəki təsviri əsərlər sübut edir. Onlara içərisində heyvan təsvirləri üstün yer tutan forma və süjetlər xasdır. Stilistik baxımdan bu təsvirlər skif dövrünün incəsənəti ilə bağlı deyil, onlar Dunaydan Yeniseyədək çöl xəttində Avrasiyanın neolit və tunc dövrü incəsənəti ilə stilistik oxşarlığı olmayan skif-sibir heyvan stilini yaratmayıblar və yarada bilməzdilər. Yalnız Minusun çökəkliyində son tunc dövrünə aid Karasuq mədəniyyəti abidələrində skif dövrünün heyvan obrazlarına yaxın olan təsvirlər vardır.”
Skif kurqanlarından çoxlu incəsənət nümunələri tapılmışdır. “Skif-Sibir” incəsənət nümunələri hesab edilən “heyvani üslubda” hazırlanmış fiqurları, rəsmləri, daşdan yonulmuş insan heykəlləri bu baxımdan daha çox maraqlıdır. Qara dəniz sahillərində yaşayan skiflərin mədəniyyətlərində yunanların təsiri duyulur.
Skif tayfaları Qara dəniz sahili Skifiyasının tarixinə də böyük töhfə vermişlər; onlar Azərbaycandan və qonşu vilayətlərdən buraya skif mədəniyyətinin tərkib hissəsinə çevrilmiş Ön Asiya sivilizasiyasının bir çox realiyalarını, o cümlədən "heyvan üslubu" gətirmişlər.
Ədəbiyyat
Грязнов М.П. Саяно-Алтайский олень (этюд на тему скифо-сибирского звериного стилям // Проблемы археологии вып. 2. Л., 1978;
Завитухина М.П. Тагарское искусство на Енисее. Л., 1983;
Мартынов А. И. Тагарская лесостепная культура. Новосиб., 1979;
Паульс Е.Д. О происхождении скифского канона в изобразительном искусстве // Степи Евразии в древности и в средневековье. К 100 летию со дня рождения М. П. Грязнова. Книга II. СПб, 2002;
Переводчикова Е. В. Язык звериных образов. Очерки искусства евразийских степей скифской эпохи. М., 1994;
Членова Н.Л. Тагарская культура // Степная полоса Азиатской части СССР в скифо-сарматское время. М. 1992.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
Oktyabr 27, 2021
skif, incəsənəti, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, skif, sibir, heyvan, üslubu, tunc, erkən, dəmir, dövrlərinə, mədəniyyət, üslübu, mündəricat, tarixi, ədəbiyyat, istinadla. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Skif Sibir heyvan uslubu Son Tunc ve Erken Demir dovrlerine aid medeniyyet uslubu Mundericat 1 Tarixi 2 Edebiyyat 3 Istinadlar 4 Hemcinin bax 5 Xarici kecidlerTarixi RedakteSon tunc dovrunde Cenubi Sibirde Karasuq e e XIV VIII esrler arxeoloji medeniyyeti ciceklendi Bu dovrde insanlar atdan neqliyyat vasitesi kimi istifade etmeye basladilar Bu medeniyyetin xarakterik ceheti metallurgiyanin inkisafidir Altayda bu medeniyyeti Yeniseyin orta axari boyu yayilmis ve yeddi esre qeder davam etmis Taqar medeniyyeti evez etdi Onun xarakterik ceheti kurqanlarin tikintisi ve skif heyvan uslubu dur Tuva erazisinde Arjan sah ve Pazirik kurqanlari maraq dogurur Sonuncu 2490 il bundan evvel tikilib Buradan turk xaqaninin cesedi bukulmus qedim xalca 1 82 2 m tapilib Altay ve Tuvanin e e VII III esrler arxeoloji medeniyyetleri tarixsunasliqda Altayin skif dovru adlanir Mayemir e e VII VI esrler ve Pazirik e e V III esrler arxeoloji dovrleri bura aiddir Arjan sah 1971 1974 ve Pazirik kurqanlarinda arxeoloji qazintilari M P Qryaznov aparib Pazirik medeniyyetine skif heyvan uslubu xarakterikdir M I Artomonov bu uslubun menseyi barede yazir Bu uslub yayildigi erazide Minusin cokekliyi istisna olmaqla hec bir selefe malik deyil Bu o demek deyil ki Cenubi Sibirin ve Serqi Avropanin Skif dovrune qederki barbar tayfalari tesviri incesenetle tanis deyildiler Onlarda incesenetin ruseymi movcud idi Bunu saxsi qablarin uzerindeki hendesi naxislar neolit ve tunc dovrlerinin medeniyyetlerindeki tesviri eserler subut edir Onlara icerisinde heyvan tesvirleri ustun yer tutan forma ve sujetler xasdir Stilistik baximdan bu tesvirler skif dovrunun inceseneti ile bagli deyil onlar Dunaydan Yeniseyedek col xettinde Avrasiyanin neolit ve tunc dovru inceseneti ile stilistik oxsarligi olmayan skif sibir heyvan stilini yaratmayiblar ve yarada bilmezdiler Yalniz Minusun cokekliyinde son tunc dovrune aid Karasuq medeniyyeti abidelerinde skif dovrunun heyvan obrazlarina yaxin olan tesvirler vardir Skif kurqanlarindan coxlu incesenet numuneleri tapilmisdir Skif Sibir incesenet numuneleri hesab edilen heyvani uslubda hazirlanmis fiqurlari resmleri dasdan yonulmus insan heykelleri bu baximdan daha cox maraqlidir Qara deniz sahillerinde yasayan skiflerin medeniyyetlerinde yunanlarin tesiri duyulur Skif tayfalari Qara deniz sahili Skifiyasinin tarixine de boyuk tohfe vermisler onlar Azerbaycandan ve qonsu vilayetlerden buraya skif medeniyyetinin terkib hissesine cevrilmis On Asiya sivilizasiyasinin bir cox realiyalarini o cumleden heyvan uslubu getirmisler Edebiyyat RedakteGryaznov M P Sayano Altajskij olen etyud na temu skifo sibirskogo zverinogo stilyam Problemy arheologii vyp 2 L 1978 Zavituhina M P Tagarskoe iskusstvo na Enisee L 1983 Martynov A I Tagarskaya lesostepnaya kultura Novosib 1979 Pauls E D O proishozhdenii skifskogo kanona v izobrazitelnom iskusstve Stepi Evrazii v drevnosti i v srednevekove K 100 letiyu so dnya rozhdeniya M P Gryaznova Kniga II SPb 2002 Perevodchikova E V Yazyk zverinyh obrazov Ocherki iskusstva evrazijskih stepej skifskoj epohi M 1994 Chlenova N L Tagarskaya kultura Stepnaya polosa Aziatskoj chasti SSSR v skifo sarmatskoe vremya M 1992 Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteXarici kecidler Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Skif inceseneti amp oldid 3754043, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
