fbpx
Wikipedia

Adi alaqanqal

Avqust 21, 2022

Adi alaqanqal (lat. Silybum marianum) — alaqanqal cinsinə aid bitki növü.

?Adi alaqanqal
Silybum marianum
Elmi təsnifat
Aləmi:Bitkilər
Şöbə:Örtülütoxumlular
Sinif:İkiləpəlilər
Yarımsinif:Asterid
Sıra:Astraçiçəklilər
Fəsilə:Mürəkkəbçiçəklilər
Cins:Alaqanqal
Növ: Adi alaqanqal
Elmi adı
Silybum marianum (L.) Gaertn.
Sinonimlər
Carduus marianus L.
Mariana mariana (L.) Hill

Vikinövlərdə
sistematika
Şəkil
axtarışı
ITIS  38413
NCBI  92921
EOL  509366
GRIN  33952
IPNI  91418-3
TPL  gcc-114114

Botaniki təsviri

Hündürlüyü 1.5 m qədər olan ikiillik ot bitkisidir. Gövdəsi düz, budaqlı, çılpaqdır. Yarpaqları çılpaq, iri, enli lansetvari, damarları boyunca ağ ləkəlidir, diş-dişli və kənarları tikanlıdır. Səbətləri budaqların ucunda, çiçəkləri al qırmızı-bənövşəyi rəngdədir. Aprel-may aylarında çiçəkləyir, may-iyun aylarında meyvə verir.

İkiillik ot bitkisi (mədəni şəkildə birillik) olub,düzqalxan gövdəsi60-150 sm hündürlüyündə olmaqla, nişasta tərkiblidir. Yarpaqları növbəli, iri, uzunsov-ellipsşəkilli, lələkvari və ya lələkvari-bölünmüş, dəricikli, tünd-yaşıl, parıltılı, ağ ləkələrlə örtülü parlaq, zolaqlı və ləkəli, damarları, kənar lövhəcikləri və aşağı tərəfi tikanlı, saplaqlı, yuxarı tərəfi isə oturaqdır. Hamaşçiçəklərinin zirvəsi şarşəkilli olub, səbət çiçək qrupuna toplanmışdır. Yarpaqları yaşıl, xarici və orta hissəsi bizşəkilli tikanlardan ibarətdir. Bütün çiçəkləri boruşəkilli, purpur, bənövşəyi-moruğu, çəhrayı və ya ağ rənglidir. Meyvəsi mərməri-xallı, tünd-qəhvəyi və ya qara uzunsov açıq lətli, çılpaq ellipsvari toxumlarının uzunluğu 7 mm-ə qədər olmaqla, kəkilləri toxumlarından 2-3 dəfə uzun olur. Çiçəkləri iyuldan başlayaraq payıza qədər, meyvələrinin yetişməsi isə avqust-sentyabrda olur. Toxumlarla çoxalır.

Quru yerlərdə, yol kənarlarında, nəzarətsiz buraxılmış yerlərdə, məndəcər və zibilliklərdə, bostan, dekorativ və dərman bitkiləri, alaq və yaşayış məntəqələrinin yaxınlığında olan mədəni bitkilərinin arasında rast gəlinir. Xammalın toplanılması xüsusi təsərrüfat qaydalarına əməl edilməklə aparılmalıdır. 

Avqustun sonu və sentyabrda, yan səbətləri qurumağa qurumağa başladıqda, eyni zamanda toxumlarının kəkilləri azca quruduqda meyvələri toplanılmalıdır. Meyvələri tam quruyana qədər quruducu şkafda qurudulmalıdır.

İysiz və azacıq acı dadlıdır. Havası dəyişilən və quru anbarlarda saxlanılmalıdır. Saxlama müddəti 3 ildir.

Sinonim

  • Carduus lactifolius Stokes
  • Carduus mariae Crantz
  • Carduus marianus L.
  • Carduus versicolor Salisb.
  • Carthamus maculatus (Scop.) Lam.
  • Centaurea dalmatica Fraas
  • Cirsium maculatum Scop.
  • Mariana lactea Hill
  • Mariana mariana (L.) Hill [Illegitimate]
  • Silybum maculatum (Scop.) Moench
  • Silybum mariae (Crantz) Gray
    • Silybum marianum var. albiflorum Eig
    • Silybum marianum var. marianum
  • Silybum pygmaeum Cass.

Mənşəyi və yayılması

Adi alaqanqal kserofil coğrafi tipinin aralıq dənizi sinfinin aralıq dənizi qrupuna aiddir. Cənubi Avropa, Şimali Afrika, Balkan və Kiçik Asiya ölkələri, İran, Əfqanıstan, Ukrayna, Orta Asiya və Qafqazda yayılmışdır. Azərbaycanda adi alaqanqal Samur-Dəvəçi, Kür-Araz və Lənkəran ovalıqları, Kür düzənliyi, Qobustan, Abşeron, Kiçik Qafqazın cənub, Böyük Qafqazın bütün rayonlarında yayılmışdır. Arandan orta dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1800 m qədər) bitir.

Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər

Kserofitdir, dağ-bozqır, quru-bozqır və alaq bitkilik tiplərində rast gəlir. Əsasən əkinlərdə və dincə qoyulmuş torpaqlarda, yol kənarlarında, quru yamaclarda, alaq yerlərində bitir. Çox vaxt böyük ləkələr, zolaqlar və cəngəlliklər əmələ gətirir.

Kimyəvi tərkibi

Piyli və efir yağları, alkaloid, saponin, flavonoid, K vitamini, qətran, kauçuk, antosian və karotinoidlərlə zəngindir.

Meyvələrinin tərkibində flavoliqnan maddələri (2,8-3,8%): silibin, silidianin, silixristin, 32%-ə qədər piyli yağlar, qatran, selik və biogen aminlər (tiramin, histamin) vardır.

Təsiri və tətbiqi

Adi alaqanqal farmakopeyaya daxil olan ofisinal dərman bitkisidir. Elmi, praktiki, eksperimental, Tibet və xalq təbabətində, homeopatiyada, eləcə də kliniki sınaqlarda və farmakologiyada geniş tətbiq edilir. Əsasən qaraciyər, öd kisəsi daşı, plevrit, bağırsaq xəstəlikləri, həmçinin yanıqlar, babasil və sarılıq zamanı istifadə olunur. Antioksidant, ödqovucu, qansaxlayıcı, hipotenziv, işlədici və yarasağaldıcı təsirə malikdir.

Flavoliqnan maddələri hepatoprotektor təsir göstərirlər: qaraciyərin metobolik proseslərini nizama salır, arzu edilməyən halları aradan qaldırır, qaraciyərin fermentativ proseslərini aktivləşdirir, eyni zamanda hüceyrələrin regenerasiyasına kömək edir, toksikiliyi aradan götürür.

Tərkibində flavoliqnan maddələr qaraciyərin toksiki zədələnmələrində, kəskin və xroniki hepatitdə, qaraciyər sirrozunda, lipid mübadiləsi pozğunluğunda və qaraciyər distrofiyasında istifadə edilir.

Dərman preparatları: Leqallon, draje, kapsul, suspenziya (flavoliqnanalar). Hepatoprotektordur.

Sileqon, draje. Silibor, həb 0,04 (flavoliqnanalar). Hepatoprotektordur. Silimar, həb  0,1 (flavoliqnanlar). Hepatoprotektor dərmandır.

Silimarin, həb (flavoliqnanlar). Hepatoprotektor dərmandır.

Karsil, draje, kapsul, sirop (flavoliqnanlar). Hepatoprotektor dərmandır.

İstifadə olunan hissələri

Müalıcə məqsədi ilə bitkinin kökü, meyvəsi və toxumları istifadə edilir.

İstifadə formaları

Cövhər, dəmləmə, spirtli tinktura və ekstraktlar.

Digər faydalı xüsusiyyətləri və istifadəsi

Yeməlidir, cavan yarpaqları və zoğlarının özünəməxsus dadı vardır. Dekorariv və yem bitkisidir.

Qalereya

  • Çiçəkləmiş bitki.

  • Zoğ.

  • Yarpaq üzərində tikanlar.

  • Hamaşçiçək.

  • Meyvə.

  • Toxum.

İstinadlar

  1. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  2. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
  3. Mehdiyeva N.P. «Azərbaycanın dərman florasının biomüxtəlifliyi», Bakı,2011
  4. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  5. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  6. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  7. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  8. Adi alaqanqal:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
  9. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  10. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  11. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  12. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333
  13. S.C.İbadullayeva, M.C.Qəhrəmanova Bitkilərin Sirli Dünyası (Ot Bitkiləri) Bakı 2016 s.333

Avqust 21, 2022
alaqanqal, silybum, marianum, alaqanqal, cinsinə, bitki, növü, silybum, marianumelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, asteridsıra, astraçiçəklilərfəsilə, mürəkkəbçiçəklilərcins, alaqanqalnöv, elmi, adısilybum, marian. Adi alaqanqal lat Silybum marianum 1 alaqanqal cinsine aid bitki novu 2 Adi alaqanqalSilybum marianumElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif AsteridSira AstraciceklilerFesile MurekkebciceklilerCins AlaqanqalNov Adi alaqanqalElmi adiSilybum marianum L Gaertn SinonimlerCarduus marianus L Mariana mariana L HillVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 38413NCBI 92921EOL 509366GRIN 33952IPNI 91418 3TPL gcc 114114 Mundericat 1 Botaniki tesviri 2 Sinonim 3 Menseyi ve yayilmasi 4 Ekoloji qrup ve bitdiyi yerler 5 Kimyevi terkibi 6 Tesiri ve tetbiqi 7 Istifade olunan hisseleri 8 Istifade formalari 9 Diger faydali xususiyyetleri ve istifadesi 10 Qalereya 11 IstinadlarBotaniki tesviri RedakteHundurluyu 1 5 m qeder olan ikiillik ot bitkisidir Govdesi duz budaqli cilpaqdir Yarpaqlari cilpaq iri enli lansetvari damarlari boyunca ag lekelidir dis disli ve kenarlari tikanlidir Sebetleri budaqlarin ucunda cicekleri al qirmizi benovseyi rengdedir Aprel may aylarinda cicekleyir may iyun aylarinda meyve verir 3 Ikiillik ot bitkisi medeni sekilde birillik olub duzqalxan govdesi60 150 sm hundurluyunde olmaqla nisasta terkiblidir Yarpaqlari novbeli iri uzunsov ellipssekilli lelekvari ve ya lelekvari bolunmus dericikli tund yasil pariltili ag lekelerle ortulu parlaq zolaqli ve lekeli damarlari kenar lovhecikleri ve asagi terefi tikanli saplaqli yuxari terefi ise oturaqdir Hamasciceklerinin zirvesi sarsekilli olub sebet cicek qrupuna toplanmisdir Yarpaqlari yasil xarici ve orta hissesi bizsekilli tikanlardan ibaretdir Butun cicekleri borusekilli purpur benovseyi morugu cehrayi ve ya ag renglidir Meyvesi mermeri xalli tund qehveyi ve ya qara uzunsov aciq letli cilpaq ellipsvari toxumlarinin uzunlugu 7 mm e qeder olmaqla kekilleri toxumlarindan 2 3 defe uzun olur Cicekleri iyuldan baslayaraq payiza qeder meyvelerinin yetismesi ise avqust sentyabrda olur Toxumlarla coxalir 4 Quru yerlerde yol kenarlarinda nezaretsiz buraxilmis yerlerde mendecer ve zibilliklerde bostan dekorativ ve derman bitkileri alaq ve yasayis menteqelerinin yaxinliginda olan medeni bitkilerinin arasinda rast gelinir Xammalin toplanilmasi xususi teserrufat qaydalarina emel edilmekle aparilmalidir 5 Avqustun sonu ve sentyabrda yan sebetleri qurumaga qurumaga basladiqda eyni zamanda toxumlarinin kekilleri azca quruduqda meyveleri toplanilmalidir Meyveleri tam quruyana qeder quruducu skafda qurudulmalidir 6 Iysiz ve azaciq aci dadlidir Havasi deyisilen ve quru anbarlarda saxlanilmalidir Saxlama muddeti 3 ildir 7 Sinonim RedakteCarduus lactifolius Stokes Carduus mariae Crantz Carduus marianus L Carduus versicolor Salisb Carthamus maculatus Scop Lam Centaurea dalmatica Fraas Cirsium maculatum Scop Mariana lactea Hill Mariana mariana L Hill Illegitimate Silybum maculatum Scop Moench Silybum mariae Crantz Gray Silybum marianum var albiflorum Eig Silybum marianum var marianum Silybum pygmaeum Cass 8 Menseyi ve yayilmasi RedakteAdi alaqanqal kserofil cografi tipinin araliq denizi sinfinin araliq denizi qrupuna aiddir Cenubi Avropa Simali Afrika Balkan ve Kicik Asiya olkeleri Iran Efqanistan Ukrayna Orta Asiya ve Qafqazda yayilmisdir Azerbaycanda adi alaqanqal Samur Deveci Kur Araz ve Lenkeran ovaliqlari Kur duzenliyi Qobustan Abseron Kicik Qafqazin cenub Boyuk Qafqazin butun rayonlarinda yayilmisdir Arandan orta dag qursagina kimi deniz seviyyesinden 1800 m qeder bitir Ekoloji qrup ve bitdiyi yerler RedakteKserofitdir dag bozqir quru bozqir ve alaq bitkilik tiplerinde rast gelir Esasen ekinlerde ve dince qoyulmus torpaqlarda yol kenarlarinda quru yamaclarda alaq yerlerinde bitir Cox vaxt boyuk lekeler zolaqlar ve cengellikler emele getirir Kimyevi terkibi RedaktePiyli ve efir yaglari alkaloid saponin flavonoid K vitamini qetran kaucuk antosian ve karotinoidlerle zengindir Meyvelerinin terkibinde flavoliqnan maddeleri 2 8 3 8 silibin silidianin silixristin 32 e qeder piyli yaglar qatran selik ve biogen aminler tiramin histamin vardir 9 Tesiri ve tetbiqi RedakteAdi alaqanqal farmakopeyaya daxil olan ofisinal derman bitkisidir Elmi praktiki eksperimental Tibet ve xalq tebabetinde homeopatiyada elece de kliniki sinaqlarda ve farmakologiyada genis tetbiq edilir Esasen qaraciyer od kisesi dasi plevrit bagirsaq xestelikleri hemcinin yaniqlar babasil ve sariliq zamani istifade olunur Antioksidant odqovucu qansaxlayici hipotenziv isledici ve yarasagaldici tesire malikdir Flavoliqnan maddeleri hepatoprotektor tesir gosterirler qaraciyerin metobolik proseslerini nizama salir arzu edilmeyen hallari aradan qaldirir qaraciyerin fermentativ proseslerini aktivlesdirir eyni zamanda huceyrelerin regenerasiyasina komek edir toksikiliyi aradan goturur 10 Terkibinde flavoliqnan maddeler qaraciyerin toksiki zedelenmelerinde keskin ve xroniki hepatitde qaraciyer sirrozunda lipid mubadilesi pozgunlugunda ve qaraciyer distrofiyasinda istifade edilir 11 Derman preparatlari Leqallon draje kapsul suspenziya flavoliqnanalar Hepatoprotektordur 12 Sileqon draje Silibor heb 0 04 flavoliqnanalar Hepatoprotektordur Silimar heb 0 1 flavoliqnanlar Hepatoprotektor dermandir Silimarin heb flavoliqnanlar Hepatoprotektor dermandir Karsil draje kapsul sirop flavoliqnanlar Hepatoprotektor dermandir 13 Istifade olunan hisseleri RedakteMualice meqsedi ile bitkinin koku meyvesi ve toxumlari istifade edilir Istifade formalari RedakteCovher demleme spirtli tinktura ve ekstraktlar Diger faydali xususiyyetleri ve istifadesi RedakteYemelidir cavan yarpaqlari ve zoglarinin ozunemexsus dadi vardir Dekorariv ve yem bitkisidir Qalereya Redakte Ciceklemis bitki Zog Yarpaq uzerinde tikanlar Hamascicek Meyve Toxum Istinadlar Redakte Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Mehdiyeva N P Azerbaycanin derman florasinin biomuxtelifliyi Baki 2011 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 Adi alaqanqal The Plant List saytinda takson barede melumat ing S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 S C Ibadullayeva M C Qehremanova Bitkilerin Sirli Dunyasi Ot Bitkileri Baki 2016 s 333 Menbe https az wikipedia org w index php title Adi alaqanqal amp oldid 6536415, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.