Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Siklon (q.yun. κυκλῶν - "fırlanan") — mərkəzində alçaq atmosfer təzyiqi olub, kənarlarına doğru getdikcə təzyiqin artması müşahidə edilən atmosferin qapalı təzyiq sahəsinə deyilir.
Ümumi məlumat
Siklon zamanı alçaq, yaxud minimum təzyiq mərkəzdə olur. Yerin öz oxu ətrafında fırlanması nəticəsində siklonlar şimal yarımkürəsində saat əqrəbinin əksi istiqamətində, cənub yarımkürəsində isə saat əqrəbi istiqamətində hərəkət edir. Siklon zamanı hava soyuyur, göy üzü buludlu olur, yağış yağır. Mülayim qurşaqda siklonun diametri 2000–3000 km-ə çatır.Siklonlar 2 tipə-tropikdən kənar və tropik siklonlara bölünür.Tropikdənkənar siklonlar əsasən şimal və cənub yarımkürələrin mülayim qurşaqlarının qərb axını zonasında əmələ gəlirlər.Siklonların inkişaf tsikli 4-7 gün davam edir və sonra yox olur.Yerdə hər il orta hesabla 15000-ə qədər siklon yaranır.Siklonların hərəkət sürəti 30–40 km/saat və ya 700–900 km/sutka təşkil edir.Tropikdəkənar siklonlar tək-tək deyil adətən dalbadal hərəkət edir.Siklonda atmosfer təzyiqi alçaq olduğundan hava asanlıqla yuxarı qalxır,bulud əmələ gətirir,yayıldığı ərazilərdə küləkli,rütubətli və yağmurlu hava müşahidə edilir. Tropik sahələrin siklonları kiçik ölçüdə olsalar da,çox böyük dağıdıcı qüvvəyə malik olur və onlar okeanlarda ilin yay aylarında tropik hava kütləsinin ekvatordan ən çox uzaqlara irəlilədiyi zamanlarda baş verir.Tropik siklonlar əsasən 5-20° şm.və cən.enlikləri arasında yaranaraq şimal yarıkürəsində şimal-qərb,cənub yarımkürəsində isə cənub-qərb istiqmətində hərəkət edirlər.Tropik siklonların diametri cəmi 100–300 km olur.Barik qradiyentin xeyli böyük olması ilə əlaqədar küləyin sürəti 70–75 m/saniyəyə çatır ki,bu da siklonun keçdiyi ərazilərdə dəhşətli dağıntılara səbəb olur.Tropik siklonlar göy guruldaması,ildırım çaxması və gur leysan yağışların yağması ilə fərqlənir.Maraqlıdır ki,tropik siklonun mərkəzi hissəsində diametri 20–50 km-ə çatan küləksiz buludsuz hava yaranır ki,həmin sahəyə "fırtına gözü" deyilir. Tropik siklon suda güclü dalğalanma,quruda böyük dağıntı əmələ gətirir. Tayfun və tornado da tropik siklondur.Tropik siklonlar ildə 70-80 dəfə müşahidə edilir. Tropik siklonlar və Cənubi Çin dənizində, Benqal körfəzində, Ərəbistan dənizində, Karib dənizində, , Hind okeanında - , Sakit okeanda - və adalarında müşahidə edilir.
Digər planetlərdə siklonlar
Siklonlar digər planetlərin atmosferində də formalaşır. Məsələn, Neptun atmosferindəki Kiçik qara ləkə siklondur. Yupiter üzərində müşahidə edilən Böyük qırmızı ləkə isə antisiklondur.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Siklon q yun kyklῶn firlanan merkezinde alcaq atmosfer tezyiqi olub kenarlarina dogru getdikce tezyiqin artmasi musahide edilen atmosferin qapali tezyiq sahesine deyilir Katrin siklonu 26 mart 2006 ci ilUmumi melumatSiklon zamani alcaq yaxud minimum tezyiq merkezde olur Yerin oz oxu etrafinda firlanmasi neticesinde siklonlar simal yarimkuresinde saat eqrebinin eksi istiqametinde cenub yarimkuresinde ise saat eqrebi istiqametinde hereket edir Siklon zamani hava soyuyur goy uzu buludlu olur yagis yagir Mulayim qursaqda siklonun diametri 2000 3000 km e catir Siklonlar 2 tipe tropikden kenar ve tropik siklonlara bolunur Tropikdenkenar siklonlar esasen simal ve cenub yarimkurelerin mulayim qursaqlarinin qerb axini zonasinda emele gelirler Siklonlarin inkisaf tsikli 4 7 gun davam edir ve sonra yox olur Yerde her il orta hesabla 15000 e qeder siklon yaranir Siklonlarin hereket sureti 30 40 km saat ve ya 700 900 km sutka teskil edir Tropikdekenar siklonlar tek tek deyil adeten dalbadal hereket edir Siklonda atmosfer tezyiqi alcaq oldugundan hava asanliqla yuxari qalxir bulud emele getirir yayildigi erazilerde kulekli rutubetli ve yagmurlu hava musahide edilir Tropik sahelerin siklonlari kicik olcude olsalar da cox boyuk dagidici quvveye malik olur ve onlar okeanlarda ilin yay aylarinda tropik hava kutlesinin ekvatordan en cox uzaqlara irelilediyi zamanlarda bas verir Tropik siklonlar esasen 5 20 sm ve cen enlikleri arasinda yaranaraq simal yarikuresinde simal qerb cenub yarimkuresinde ise cenub qerb istiqmetinde hereket edirler Tropik siklonlarin diametri cemi 100 300 km olur Barik qradiyentin xeyli boyuk olmasi ile elaqedar kuleyin sureti 70 75 m saniyeye catir ki bu da siklonun kecdiyi erazilerde dehsetli dagintilara sebeb olur Tropik siklonlar goy guruldamasi ildirim caxmasi ve gur leysan yagislarin yagmasi ile ferqlenir Maraqlidir ki tropik siklonun merkezi hissesinde diametri 20 50 km e catan kuleksiz buludsuz hava yaranir ki hemin saheye firtina gozu deyilir Tropik siklon suda guclu dalgalanma quruda boyuk daginti emele getirir Tayfun ve tornado da tropik siklondur Tropik siklonlar ilde 70 80 defe musahide edilir Tropik siklonlar ve Cenubi Cin denizinde Benqal korfezinde Erebistan denizinde Karib denizinde Hind okeaninda Sakit okeanda ve adalarinda musahide edilir Diger planetlerde siklonlarSiklonlar diger planetlerin atmosferinde de formalasir Meselen Neptun atmosferindeki Kicik qara leke siklondur Yupiter uzerinde musahide edilen Boyuk qirmizi leke ise antisiklondur Hemcinin baxAntisiklon Tropik siklon Oroqrafiyanin siklon ve antisiklonlara tesiri