fbpx
Wikipedia

Segah

SegahAzərbaycan musiqisində 1) yeddi əsas ladlardan (məqamlardan) biri , 2) yeddi əsas muğam dəstgahlarından biri .

Etimologiya

"Segah" sözü iki kökdən əmələ gəlib: farsca"se"(üç)+"gah"(mövqe,məkan,vəziyyət). Bu da Segahın üç əsas böyük hissədən (“Zabol”,“Segah” və “Hissar-müxalif”) ibarət olmasıyla əlaqədardır

Segah muğam dəstgahı kimi

Yaxın və Orta Şərq xalqları musiqisində çox işlənən 24 muğam şöbəsindən biri. Bir dəstgah olaraq segah Azərbaycanda daha geniş yayılmış muğamlardan biridir.

Segah muğamı Azərbaycan musiqisində

Yaxın və Orta Şərq ölkələri musiqisində segah yalnız tək bir növdən ibarət olduğu halda, Azərbaycan musiqisində segahın bir neçə növü var: “Orta Segah”, “Xaric Segah”, “Mirzə Hüseyn Segahı”, “Zabul Segah”, “Haşım Segahı”.

Qədim qrammofon vallarında xanəndə İslam Abdullayevin oxuduğu “Yetim Segahı” variantına da rast gəlinir. Ümumiyyətlə, İ.Abdullayev bu muğamın ən mahir ifaçısı olduğuna görə xalq tərəfindən “Segah İslam” adlandırılmışdır. Onun repertuarında “Segah”ın bütün variantları səslənmişdir.

“Segah” ailəsinə aid bütün muğamlar bir-birindən tonallıq (kök) etibarilə fərqlənir və “Segah” muğamı inkişaf edərək özünəməxsus tonallıq sistemi yaratmışdır:

  • Kiçik oktavadakı "si" mayəli (Xaric Segah)
  • Birinci oktavadakı "mi" mayəli (Orta Segah) və kiçik oktavadakı "mi" mayəli (Zabul Segah)
  • Birinci oktavadakı "lya" mayəli (Mirzə Hüseyn Segahı)
  • Birinci oktavadakı "re" mayəli (Yalxın Segahı)
  • Birinci oktavadakı "sol" mayəli (Haşım Segah)

Segahın variantları özünəxas xarakteri, səslənməsi, yozumu, istinad pillələrinin dəyişilməsi ilə fərqlənsiyinə görə onların dinləyiciyə bağışladığı təsir müxtəlif olur.

"Azərbaycan xalq musiqisinin əsaları" monoqrfiyasında Üzeyir Hacıbəyov Segah muğamının estetik – psixoloji əhəmiyyətindən söz açarkən onun dinləyiciyə başlıca olaraq məhəbbət – sevgi bəxş etdiyini yazır.

Əsas Segah növləri

  • Zabul segah - mayeyi-zabul, muyə, manənd müxalif, segah (orta segah), məxluq, şikəsteyi-fars, mürəbbiqə, əraq, yədi-hasar, aşıq-guş şöbələrini qavrayan dəstgah .
    • Orta segah – Zabul segahı dəstgahında əsil segah muğamının özü. Bir qayda olaraq manənd-müxalif şöbəsindən sonra ifa olunur. Tarın ağ simi do köklənmişsə, orta segahın mayəsi mi notuna düşür .
  • Xaric segah - mayəsi orta segah mayəsindən bir kvarta aşağı olan muğam.
    • Yetim segah - Xaric segah (bax) kökündə və dinləyicidə ələm və kədər əhvali – ruhiyyəsi oyada biləcək üslubda ifa olunan muğam .
  • Mirzə Hüseyn segahı – Orta segahdan bir kvarta yuxarıda olan segah. İlk dəfə Mirzə Hüseyn adlı Azərbaycan xanəndəsi (XVIII əsr) tərəfindən ifa olunduğundan onun adı ilə adlandırılmışdır .

Muğam şöbələri arasında ifa olunan rənglər də əsas muğamın adını daşıyır.

Segah muğamının not yazıları

“Segah” ailəsinə aid muğamlardan “Segah Zabul” bəstəkarlar tərəfindən nota alınmışdır. Mirzə Mansur Mansurovun ifasından “Zabul” muğamını Tofiq Quliyev notlaşdırmışdır (1936), “Segah Zabul” instrumental muğamı Nəriman Məmmədov tərəfindən Əhməd Bakıxanovun ifasından (1965), Arif Əsədullayev tərəfindən E. Mirzəfərovun ifasından (2006) nota salınmışdır. Bəstəkar yaradıcılığında da bu muğama çox müraciət olunur. Vasif Adıgözəlov bu muğam əsasında “Segah simfoniyası”nı (2005) yaratmışdır.

Segah muğamı İran musiqisində

Iran musiqisində 7 əsas (dəstgah) muğamdan (makamdan) biridir.

Segah muğamı Türkiyə musiqisində

Türkiyə musiqisində 8 mürəkkəb muğamdan (makamdan) biridir.

Segah muğamı Özbək və Tacik musiqisində

Şeşmakoma daxil olan altı əsas muğamlardan biridir .

Segah muğam Uyğur musiqisində

Segah Uyğur musiqisində on iki əsas muğamlardan biridir .

Segah musiqi ladı (məqamı) kimi

Eyni zamanda segah bir məqam kimi də Azərbaycan musiqisində mühüm yer tutur. Azərbaycan xalq mahnıları, oyun havaları, eləcə də aşıq musiqi yaradıcılığına mənsub musiqi forma və janrlarından bir çoxu məhz segah kökündə yaranmışdır. Quruluşu: 1/2 - 1-1 ton formullu üç tetraxordun qovuşuq üsulla (x.1 – intervalı məsafəsində) birləşməsindən ibarətdir; səssırası 10 pilləlidir, IV pillə mayə (tonika) pilləsidir, II pillə əsas ton əhəmiyyətini daşıyır.

Məqamın səssırasının II, IV, VI, VII, VIII, IX pillələri istinad-dayaq pilləsi kimi “Segah” muğamının şöbələrinin əsasını təşkil edir; bu məqamda qurulan musiqi nümunələri - xalq mahnıları, rəqs melodiyaları, aşıq havaları həmin pillələrə əsaslanır.

Segah məqamında yazılmış bəstələr

  • Xalq mahnıları
    • Ay bəri bax
    • Kəklik
    • Qaçaq Nəbi
  • Bəstəkar mahnıları

Qaynaq

  1. Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Melodik ladlar
  2. Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti - Segah
  3. Azərbaycan diskoqrafiyası
  4. Muğam Ensiklopediyası - Segah muğam ailəsi
  5. Muğam Ensiklopediyası - Zabol segah
  6. Muğam Ensiklopediyası - Orta segah
  7. Muğam Ensiklopediyası - Xaric segah
  8. Əfrasiyab Bədəlbəylinin "İzahlı monoqrafik musiqi lüğəti" - Yetim Segah
  9. Muğam Ensiklopediyası - Mirzə Hüseyn segahı
  10. Muğam Ensiklopediyası - Rəng
  11. Muğam Ensiklopediyası - Segah muğamının not yazıları
  12. Encyclopedia Iranica - Iran. Music.
  13. Muğam Ensiklopediyası - Şeşmakom (Şeşməqam)
  14. UNESCO - Shashmaqom music
  15. UNESCO - Uyghur Muqam of Xinjiang
  16. Muğam Ensiklopediyası - Segah
  17. Эльнара Дадашева. Некоторые особенности мелодических отклонений в азербайджанских народных танцах. Международный музыкальный культурологический журнал "Harmony".
  18. Üzeyir Hacıbəyov. Azərbaycan xalq musiqisi əsasları. - Didaktik material. Segah.

Xarici keçidlər

Həmçinin bax

segah, azərbaycan, musiqisində, yeddi, əsas, ladlardan, məqamlardan, biri, yeddi, əsas, muğam, dəstgahlarından, biri, mündəricat, etimologiya, muğam, dəstgahı, kimi, muğamı, azərbaycan, musiqisində, əsas, növləri, muğamının, yazıları, muğamı, iran, musiqisində. Segah Azerbaycan musiqisinde 1 yeddi esas ladlardan meqamlardan biri 1 2 yeddi esas mugam destgahlarindan biri 2 Mundericat 1 Etimologiya 2 Segah mugam destgahi kimi 2 1 Segah mugami Azerbaycan musiqisinde 2 1 1 Esas Segah novleri 2 1 2 Segah mugaminin not yazilari 2 2 Segah mugami Iran musiqisinde 2 3 Segah mugami Turkiye musiqisinde 2 4 Segah mugami Ozbek ve Tacik musiqisinde 2 5 Segah mugam Uygur musiqisinde 3 Segah musiqi ladi meqami kimi 3 1 Segah meqaminda yazilmis besteler 4 Qaynaq 5 Xarici kecidler 6 Hemcinin baxEtimologiya Redakte Segah sozu iki kokden emele gelib farsca se uc gah movqe mekan veziyyet Bu da Segahin uc esas boyuk hisseden Zabol Segah ve Hissar muxalif ibaret olmasiyla elaqedardirSegah mugam destgahi kimi RedakteYaxin ve Orta Serq xalqlari musiqisinde cox islenen 24 mugam sobesinden biri Bir destgah olaraq segah Azerbaycanda daha genis yayilmis mugamlardan biridir Segah mugami Azerbaycan musiqisinde Redakte Yaxin ve Orta Serq olkeleri musiqisinde segah yalniz tek bir novden ibaret oldugu halda Azerbaycan musiqisinde segahin bir nece novu var Orta Segah Xaric Segah Mirze Huseyn Segahi Zabul Segah Hasim Segahi Qedim qrammofon vallarinda xanende Islam Abdullayevin oxudugu Yetim Segahi variantina da rast gelinir 3 Umumiyyetle I Abdullayev bu mugamin en mahir ifacisi olduguna gore xalq terefinden Segah Islam adlandirilmisdir Onun repertuarinda Segah in butun variantlari seslenmisdir Segah ailesine aid butun mugamlar bir birinden tonalliq kok etibarile ferqlenir ve Segah mugami inkisaf ederek ozunemexsus tonalliq sistemi yaratmisdir Kicik oktavadaki si mayeli Xaric Segah Birinci oktavadaki mi mayeli Orta Segah ve kicik oktavadaki mi mayeli Zabul Segah Birinci oktavadaki lya mayeli Mirze Huseyn Segahi Birinci oktavadaki re mayeli Yalxin Segahi Birinci oktavadaki sol mayeli Hasim Segah Segahin variantlari ozunexas xarakteri seslenmesi yozumu istinad pillelerinin deyisilmesi ile ferqlensiyine gore onlarin dinleyiciye bagisladigi tesir muxtelif olur 4 Azerbaycan xalq musiqisinin esalari monoqrfiyasinda Uzeyir Hacibeyov Segah mugaminin estetik psixoloji ehemiyyetinden soz acarken onun dinleyiciye baslica olaraq mehebbet sevgi bexs etdiyini yazir Esas Segah novleri Redakte Zabul segah mayeyi zabul muye manend muxalif segah orta segah mexluq sikesteyi fars murebbiqe eraq yedi hasar asiq gus sobelerini qavrayan destgah 5 Orta segah Zabul segahi destgahinda esil segah mugaminin ozu Bir qayda olaraq manend muxalif sobesinden sonra ifa olunur Tarin ag simi do koklenmisse orta segahin mayesi mi notuna dusur 6 Xaric segah mayesi orta segah mayesinden bir kvarta asagi olan mugam 7 Yetim segah Xaric segah bax kokunde ve dinleyicide elem ve keder ehvali ruhiyyesi oyada bilecek uslubda ifa olunan mugam 8 Mirze Huseyn segahi Orta segahdan bir kvarta yuxarida olan segah Ilk defe Mirze Huseyn adli Azerbaycan xanendesi XVIII esr terefinden ifa olundugundan onun adi ile adlandirilmisdir 9 Mugam sobeleri arasinda ifa olunan rengler de esas mugamin adini dasiyir 10 Segah mugaminin not yazilari Redakte Segah ailesine aid mugamlardan Segah Zabul bestekarlar terefinden nota alinmisdir Mirze Mansur Mansurovun ifasindan Zabul mugamini Tofiq Quliyev notlasdirmisdir 1936 Segah Zabul instrumental mugami Neriman Memmedov terefinden Ehmed Bakixanovun ifasindan 1965 Arif Esedullayev terefinden E Mirzeferovun ifasindan 2006 nota salinmisdir Bestekar yaradiciliginda da bu mugama cox muraciet olunur Vasif Adigozelov bu mugam esasinda Segah simfoniyasi ni 2005 yaratmisdir 11 Segah mugami Iran musiqisinde Redakte Iran musiqisinde 7 esas destgah mugamdan makamdan biridir 12 Segah mugami Turkiye musiqisinde Redakte Turkiye musiqisinde 8 murekkeb mugamdan makamdan biridir Segah mugami Ozbek ve Tacik musiqisinde Redakte Sesmakoma daxil olan alti esas mugamlardan biridir 13 14 Segah mugam Uygur musiqisinde Redakte Segah Uygur musiqisinde on iki esas mugamlardan biridir 15 Segah musiqi ladi meqami kimi RedakteEyni zamanda segah bir meqam kimi de Azerbaycan musiqisinde muhum yer tutur Azerbaycan xalq mahnilari oyun havalari elece de asiq musiqi yaradiciligina mensub musiqi forma ve janrlarindan bir coxu mehz segah kokunde yaranmisdir Qurulusu 1 2 1 1 ton formullu uc tetraxordun qovusuq usulla x 1 intervali mesafesinde birlesmesinden ibaretdir sessirasi 10 pillelidir IV pille maye tonika pillesidir II pille esas ton ehemiyyetini dasiyir Meqamin sessirasinin II IV VI VII VIII IX pilleleri istinad dayaq pillesi kimi Segah mugaminin sobelerinin esasini teskil edir bu meqamda qurulan musiqi numuneleri xalq mahnilari reqs melodiyalari asiq havalari hemin pillelere esaslanir 16 Segah meqaminda yazilmis besteler Redakte Xalq mahnilari Ay beri bax Keklik Qacaq NebiReqsler Vagzali Uzundere Terekeme Mirzeyi 17 Bestekar mahnilari Uzeyir Hacibeyov Sensiz romansi Bulbulun ifasinda Arsin mal alan operettasindan Esgerin ariyasi Naledendir ney kimi Arsin mal alan operettasindan Gulcohrenin etirafi Meni saldi yaman derde Arsin mal alan operettasindan Asiyanin ariyasi Gozelim yar gozelim 18 Vasif Adigozelov Resid Behbudov Qerenfil sozleri Xursidbanu Natevan Cahangir Cahangirov Resid Behbudov Ana sozleri Islam SeferliQaynaq Redakte Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Melodik ladlar Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Segah Azerbaycan diskoqrafiyasi Mugam Ensiklopediyasi Segah mugam ailesi Mugam Ensiklopediyasi Zabol segah Mugam Ensiklopediyasi Orta segah Mugam Ensiklopediyasi Xaric segah Efrasiyab Bedelbeylinin Izahli monoqrafik musiqi lugeti Yetim Segah Mugam Ensiklopediyasi Mirze Huseyn segahi Mugam Ensiklopediyasi Reng Mugam Ensiklopediyasi Segah mugaminin not yazilari Encyclopedia Iranica Iran Music Mugam Ensiklopediyasi Sesmakom Sesmeqam UNESCO Shashmaqom music UNESCO Uyghur Muqam of Xinjiang Mugam Ensiklopediyasi Segah Elnara Dadasheva Nekotorye osobennosti melodicheskih otklonenij v azerbajdzhanskih narodnyh tancah Mezhdunarodnyj muzykalnyj kulturologicheskij zhurnal Harmony Uzeyir Hacibeyov Azerbaycan xalq musiqisi esaslari Didaktik material Segah Xarici kecidler RedakteRamiz Zohrabov Segah haqqda muhazire VIDEO Ramiz Zohrabov Zebul Segah haqqda muhazire VIDEO Ustad dersi verilisi Zebul segah VIDEO Mugam festivali Arxivlesdirilib 2016 03 13 at the Wayback MachineHemcinin bax RedakteAzerbaycan musiqisi Mugam Simfonik mugamMenbe https az wikipedia org w index php title Segah amp oldid 5741636, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.