Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Saxaroza (C12H22O11), disaxaridlərin ən mühüm və ən çox yayılmış nümayəndəsi olub əsasən, şəkər çuğundurunun (12–20%) və şəkər qamışının (14–26%) tərkibində olur. Ona görə də onu şəkər çuğundururu və ya qamış şəkəri adlandırırlar. Saxaroza, həmçinin, bir çox meyvə və tərəvəzlərin tərkibinə daxildir. Saxarozanın molekulu α-qlükoza və β-fruktozanın qalıqlarından ibarətdir. Saxarozanın əmələ gəlməsində hər iki monosaxaridin qlikozid-OH qrupları iştirak edir və nəticədə qlükoza və fruktoza bir molekul su ayıraraq bir-birilə oksigen atomu vasitəsilə birləşir.
| Saxaroza | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ümumi | |
| Kimyəvi formulu | C12H22O11 |
| Molyar kütlə | 42,2965 ± 0,0144 q/mol |
| Fiziki xassələri | |
| Sıxlıq | 1,587 q/sm³ |
| Termik xüsusiyyətlər | |
| Ərimə nöqtəsi | 186 °S |
| Buxarın təzyiqi | 0 ± 1 mm Hg |
| Təsnifatı | |
| CAS-da qeyd. nöm. | 57-50-1 |
| PubChem | 5988 |
| RTECS | WN6500000 |
| ChEBI | 17992 |
| ChemSpider | 5768 |
Alınması
Sənayedə saxaroza şəkər qamışından və şəkər çuğundurundan ayrılır. Bunun üçün çuğundur xüsusi maşında xırda doğranılır və üzərinə qaynar su əlavə edilib qarışdırılır. Bu zaman çuğundurun tərkibindəki saxaroza həll olaraq məhlula keçir. Kənar qatışıqları çökdürmək üçün məhlul əhəng südü ilə işlənilir. Bu prosesdə saxaraza kalsium — hidroksidlə C12H22O11•CaO•2H2O tərkibli kalsium-saxarat əmələ gətirir. Məhluldakı kalsium-hidroksidin artığını və kalsium-saxaratın tərkibindəki kalsiumu çökdürmək üçün məhlula karbon-dioksid buraxılır.
Fiziki xassələri
Saxaroza rəngsiz monoklinik kristaldır. Əridilmiş saxarozadan soyudulduqda amorf rəngsiz kristal – karamel alınır. Saxaroza yüksək həllolma qabiliyyətinə malikdir. Həllolma (qramlarla 100 qram həlledicidə): suda 179 (00C) və 487 (1000C), etanolda 0,9 (200C). Metanolda isə az həll olur. Dietil efirində həll olmur. Sıxlığı 1,587q/sm3, ərimə temperaturu 1860C –dir.
Kimyəvi xassələri
Saxaroza (adi şəkər) — qlükozadan çox şirin və suda çox yaxşı həll olan ağ kristal maddədir. Saxaroza H+ ionunun iştirakı ilə qızdırıldıqda hidrolizə uğrayır. Bu zaman qlükoza və əmələ gəlir.
C12H22O11 + H2O → C6H12O6 + C6H12O6
Saxaroza kimi fəal metallarla, metal hidroksidləri [(Ca(OH)2, Cu(OH)2 ilə suda həll olan saxaratlar əmələ gətirir, mis(II)hidroksidlə mis(II)saxaratın parlaq göy rəngli məhlulunu əmələ gətirir. Molekulunda aldehid qrupu olmadığından saxaroza "gümüş-güzgü" reaksiyası üzrə və mis(II)hidroksidlə oksidləşmir. Yandırıldıqda saxaroza karbon-dioksid və suya oksidləşir.
-
![image]()
Saxaroza molekullarının 3D görünüşü -
![image]()
Şəkərin qəhvəyi kristalları
Saxarozanın özündən başqa 2 izomeri vardır: maltoza vəlaktoza. Maltoza səməninin təsiri ilə nişastadan alınır. Ona səməni şəkəridə deyilir. hidrolizə uğradıqda qlükoza çevrilir:
C12H22O11 + H2O → 2C6H12O6
Laktoza (süd şəkəri) süddə olur. Hidrolizə uğradıqda qlükoza və onun izomeri olan qalaktozaya parçalanır:
C12H22O11 + H2O → C6H12O6 + C6H12O6
Mənbə
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0574.html
- ↑ Инструкция по медицинскому применению препарата Глюкобай
- http://www.cdc.gov/niosh/npg/npgd0574.html.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saxaroza C12H22O11 disaxaridlerin en muhum ve en cox yayilmis numayendesi olub esasen seker cugundurunun 12 20 ve seker qamisinin 14 26 terkibinde olur Ona gore de onu seker cugundururu ve ya qamis sekeri adlandirirlar Saxaroza hemcinin bir cox meyve ve terevezlerin terkibine daxildir Saxarozanin molekulu a qlukoza ve b fruktozanin qaliqlarindan ibaretdir Saxarozanin emele gelmesinde her iki monosaxaridin qlikozid OH qruplari istirak edir ve neticede qlukoza ve fruktoza bir molekul su ayiraraq bir birile oksigen atomu vasitesile birlesir SaxarozaUmumiKimyevi formulu C12H22O11Molyar kutle 42 2965 0 0144 q molFiziki xasseleriSixliq 1 587 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 186 SBuxarin tezyiqi 0 1 mm HgTesnifatiCAS da qeyd nom 57 50 1PubChem 5988RTECS WN6500000ChEBI 17992ChemSpider 5768AlinmasiSenayede saxaroza seker qamisindan ve seker cugundurundan ayrilir Bunun ucun cugundur xususi masinda xirda dogranilir ve uzerine qaynar su elave edilib qarisdirilir Bu zaman cugundurun terkibindeki saxaroza hell olaraq mehlula kecir Kenar qatisiqlari cokdurmek ucun mehlul eheng sudu ile islenilir Bu prosesde saxaraza kalsium hidroksidle C12H22O11 CaO 2H2O terkibli kalsium saxarat emele getirir Mehluldaki kalsium hidroksidin artigini ve kalsium saxaratin terkibindeki kalsiumu cokdurmek ucun mehlula karbon dioksid buraxilir Fiziki xasseleriSaxaroza rengsiz monoklinik kristaldir Eridilmis saxarozadan soyudulduqda amorf rengsiz kristal karamel alinir Saxaroza yuksek hellolma qabiliyyetine malikdir Hellolma qramlarla 100 qram helledicide suda 179 00C ve 487 1000C etanolda 0 9 200C Metanolda ise az hell olur Dietil efirinde hell olmur Sixligi 1 587q sm3 erime temperaturu 1860C dir Kimyevi xasseleriSaxaroza adi seker qlukozadan cox sirin ve suda cox yaxsi hell olan ag kristal maddedir Saxaroza H ionunun istiraki ile qizdirildiqda hidrolize ugrayir Bu zaman qlukoza ve emele gelir C12H22O11 H2O C6H12O6 C6H12O6 Saxaroza kimi feal metallarla metal hidroksidleri Ca OH 2 Cu OH 2 ile suda hell olan saxaratlar emele getirir mis II hidroksidle mis II saxaratin parlaq goy rengli mehlulunu emele getirir Molekulunda aldehid qrupu olmadigindan saxaroza gumus guzgu reaksiyasi uzre ve mis II hidroksidle oksidlesmir Yandirildiqda saxaroza karbon dioksid ve suya oksidlesir Saxaroza molekullarinin 3D gorunusu Sekerin qehveyi kristallari Saxarozanin ozunden basqa 2 izomeri vardir maltoza velaktoza Maltoza semeninin tesiri ile nisastadan alinir Ona semeni sekeride deyilir hidrolize ugradiqda qlukoza cevrilir C12H22O11 H2O 2C6H12O6 Laktoza sud sekeri sudde olur Hidrolize ugradiqda qlukoza ve onun izomeri olan qalaktozaya parcalanir C12H22O11 H2O C6H12O6 C6H12O6Menbehttp www cdc gov niosh npg npgd0574 html Instrukciya po medicinskomu primeneniyu preparata Glyukobajhttp www cdc gov niosh npg npgd0574 html