Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tənqidi savadlılıq — mediada yerləşdirilmiş diskriminasiyanı tapmaq bacarığı. Bu, mediada və yazılı materialda təbii olaraq rast gəlinən qərəzli güc münasibətlərini stimullaşdıran mesajları təhlil edərək müəllifin sözlərindən kənarda oxumaqla və müəllifin cəmiyyətin normaları haqqında fikirlərini çatdırma tərzini araşdıraraq, irqi və ya gender bərabərsizliyini özündə əks etdirən fikirlərin olub olmadığını müəyyən etmək üçün edilir.
Tənqidi düşüncə ilə əlaqəsi
Tənqidi savad və tənqidi düşüncə oxşar addımları əhatə edib və üst-üstə düşə bilsə də, onlar bir-birini əvəz edə bilməz. Tənqidi düşüncə problemi həll edəndə, məntiq və zehni təhlili əhatə edən bir proses vasitəsilə həll etdikdə tətbiq olunur. Bunun səbəbi tənqidi təfəkkürün əsas diqqəti öz arqumentlərinin sübutlarla kifayət qədər dəstəklənməsinə və aydın olmayan və ya aldadıcı təqdimatın olmamasına yönəldir. Beləliklə, tənqidi təfəkkür xarici aləmi dərk etməyə və onların bu cür dəlillər üçün əsaslandırmalarını qiymətləndirərək öz arqumentlərindən kənarda başqa arqumentlərin olduğunu dərk etməyə çalışır, lakin tənqidi təfəkkür yüklənmiş bir iddianı ortaya qoymaqdan uzağa getmir.
Tənqidi təfəkkürün ilk dəfə aşkar etdiyi bu iddialarda yer alan qərəzləri anlamlandırmaq üçün tənqidi savadlılıq problemi müəyyən etməkdən kənara çıxır, həm də cəmiyyətin yazılı və ya şifahi mətnlərini yaradan güc dinamikasını təhlil edir və sonra onların iddialarını şübhə altına alır. Buna görə də, tənqidi savad bu mətnlər daxilində siyasətin dilini və ifadəsini, siyasətin nəzərdə tutulan mənasını çatdırmaq üçün qrammatikanın müəyyən aspektlərindən necə istifadə edildiyini araşdırır. Tənqidi savadın tətbiqi tələbələrə mətnin hazırlandığı sosial və tarixi kontekstlərə əlavə olaraq həm də mətnin müəllifinə meydan oxumağa imkan verir.
Çap mənbələrinə əlavə olaraq, tənqidi savadlılıq bu məlumat formalarının kimə məxsus olduğuna, kimə xitab edildiyinə və bu müxtəlif mətnləri yaratmaqdakı məqsədlərə baxaraq media və texnologiyanı da qiymətləndirir. Tələbələr sosial hərəkətə keçmək ümidi ilə ədəbiyyatda, populyar və onlayn mediada, jurnalistikada ötürülən əsas məlumatlara baxırlar.
Öyrədilməsi
Tənqidi savadlılığı öyrətməklə müəllimlər cəmiyyətdəki digər diqqətdən kənarda qalan qrupların perspektivlərini daha yaxşı başa düşmək üçün tələbələrin təfəkkürlərini genişləndirir. Beləliklə, onlara hərəkətə keçməyə kömək edir, onlardan fərqli mədəniyyət və dilə sahib olanlara qarşı minnətdarlıq hissini artırılma ehtimalı müşahidə olunur.
Tələbələrin yazıları vasitəsilə tənqidi şüurun inkişafı müəllimlərə, siyasətçilərə və müəllim pedaqoqlarına dil öyrənənlərə öyrənmə zamanı öyrəşdiklərinin əksinə olan tədris metodologiyaları ilə gücləndirmək üçün öz siniflərində yeniliklər təqdim etməyi xatırladır.
Tələbə bacarıqları
Tənqidi savadlılıq tələbələrə mətni və mətnin necə təqdim olunduğunu diqqətlə təhlil etməklə onlayn məqalələrdə və xəbər stansiyaları və ya jurnalistika kimi digər media mənbələrində tapılan mesajları anlamaq bacarıqlarını inkişaf etdirməyə imkan verir.
Tənqidi savad tələbələri siyasətin, sosial iyerarxiyanın, irqin və gücün formalaşmasında dilin əhəmiyyətini dərk etməyə hazırlayır, çünki sözlərin ifadə üsulu ümumi mesaja təsir edə bilər. Bu, təhsil sahəsində də özünü göstərir, çünki məktəblər və müəllimlər tələbələrdən sinifdə yalnız standart akademik ləhcədən istifadə etmələrini tələb etməlidirlər və ya evdə öyrəndikləri ləhcədən istifadə etməyə davam etmələrinə icazə vermələrini müəyyənləşdirməlidirlər. Tənqidi savadlılıq tələbələrin danışdıqları dil variasiyasını yenidən düşünməyə vadar edir, çünki standart dialekt üstünlük təşkil edir və daha çox güc daşıyır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Blake, Caitrin. "Defining Critical Literacy: Why Students Should Understand the Power of Language". Concordia University, Nebraska. Concordia University. April 25, 2016. September 13, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: October 31, 2023.
- Coffey, Heather. "Critical Literacy". Learn NC. UNC School of Education. 2018-01-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-31.
- Smith, Ann Marie. "Five Things School Administrators Should Know About Critical Literacy". National Forum of Educational Administration & Supervision Journal. 33 (4). 2015: 1–6 – Education Source vasitəsilə.
- Temple, Charles. "Critical Thinking and Critical Literacy". Critical Thinking International, Inc. Dept. Education, Hobart & William Smith Colleges. 2016-01-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
- Cox, Donna; Miller, Melinda; Berg, Helen. "Start With a Book, End With a Conversation: Promoting Critical Literacy in the Classroom". California Reader. 50 (2). 2017: 48–50 – Education Source vasitəsilə.
- Jowallah, Rohan. "Awakening Students through Critical Literacy: Implications for Teaching and Learning within Contemporary Education". International Journal of Literacies. 21 (3/4). 2015: 17–27. doi:10.18848/2327-0136/CGP/v21i3-4/48837.
- Tohidian, Iman; Khorsandi Taskoh, Ali. "Teacher's Narration of Teaching Critical Literacy: It's a KEY for Raising Students' Awareness in Iran". Multidisciplinary Journal of Educational Research. 10 (1). 2020: 75–98. doi:10.17583/remie.2020.4714. ISSN 2014-2862.
- Shor, Ira. "What is Critical Literacy?". Journal of Pedagogy, Pluralism, and Practice. 1. Fall 1999. 2017-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-10-31.
Əlavə ədəbiyyat
- Lankshear, C. & McLaren, P. (Eds.) (1993). Critical literacy: Radical and postmodernist perspectives. Albany: State University of New York Press.
- Luke, C. (1995). Media and cultural studies. In P. Freebody, S. Muspratt and A. Luke (Eds.). Constructing critical literacies. Crosskill, New Jersey: Hampton Press.
- New London Group. (1996). A Pedagogy of Multiliteracies: Designing Social Futures. Harvard Educational Review, 66, 1.
Xarici keçidlər
- IRA Critical Literacy Resources - The International Reading Association index page for critical literacy resources.
- Critical Literacy NZ describes critical literacy in New Zealand, which, in line with Australia, is beginning to adopt this practice
- Critical Literacy Guide for teachers in the Australian state of Tasmania.
- Read-Write-Think Lesson Plan Arxivləşdirilib 2009-12-17 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tenqidi savadliliq mediada yerlesdirilmis diskriminasiyani tapmaq bacarigi 1 2 Bu mediada ve yazili materialda tebii olaraq rast gelinen qerezli guc munasibetlerini stimullasdiran mesajlari tehlil ederek muellifin sozlerinden kenarda oxumaqla ve muellifin cemiyyetin normalari haqqinda fikirlerini catdirma terzini arasdiraraq irqi ve ya gender berabersizliyini ozunde eks etdiren fikirlerin olub olmadigini mueyyen etmek ucun edilir 1 Mundericat 1 Tenqidi dusunce ile elaqesi 2 Oyredilmesi 2 1 Telebe bacariqlari 3 Hemcinin bax 4 Istinadlar 5 Elave edebiyyat 6 Xarici kecidlerTenqidi dusunce ile elaqesiredakteTenqidi savad ve tenqidi dusunce oxsar addimlari ehate edib ve ust uste duse bilse de onlar bir birini evez ede bilmez Tenqidi dusunce problemi hell edende mentiq ve zehni tehlili ehate eden bir proses vasitesile hell etdikde tetbiq olunur 3 Bunun sebebi tenqidi tefekkurun esas diqqeti oz arqumentlerinin subutlarla kifayet qeder desteklenmesine ve aydin olmayan ve ya aldadici teqdimatin olmamasina yoneldir 4 Belelikle tenqidi tefekkur xarici alemi derk etmeye ve onlarin bu cur deliller ucun esaslandirmalarini qiymetlendirerek oz arqumentlerinden kenarda basqa arqumentlerin oldugunu derk etmeye calisir lakin tenqidi tefekkur yuklenmis bir iddiani ortaya qoymaqdan uzaga getmir 4 5 Tenqidi tefekkurun ilk defe askar etdiyi bu iddialarda yer alan qerezleri anlamlandirmaq ucun tenqidi savadliliq problemi mueyyen etmekden kenara cixir hem de cemiyyetin yazili ve ya sifahi metnlerini yaradan guc dinamikasini tehlil edir ve sonra onlarin iddialarini subhe altina alir 3 Buna gore de tenqidi savad bu metnler daxilinde siyasetin dilini ve ifadesini siyasetin nezerde tutulan menasini catdirmaq ucun qrammatikanin mueyyen aspektlerinden nece istifade edildiyini arasdirir 4 Tenqidi savadin tetbiqi telebelere metnin hazirlandigi sosial ve tarixi kontekstlere elave olaraq hem de metnin muellifine meydan oxumaga imkan verir 3 Cap menbelerine elave olaraq tenqidi savadliliq bu melumat formalarinin kime mexsus olduguna kime xitab edildiyine ve bu muxtelif metnleri yaratmaqdaki meqsedlere baxaraq media ve texnologiyani da qiymetlendirir 3 Telebeler sosial herekete kecmek umidi ile edebiyyatda populyar ve onlayn mediada jurnalistikada oturulen esas melumatlara baxirlar 2 OyredilmesiredakteTenqidi savadliligi oyretmekle muellimler cemiyyetdeki diger diqqetden kenarda qalan qruplarin perspektivlerini daha yaxsi basa dusmek ucun telebelerin tefekkurlerini genislendirir Belelikle onlara herekete kecmeye komek edir onlardan ferqli medeniyyet ve dile sahib olanlara qarsi minnetdarliq hissini artirilma ehtimali musahide olunur 6 Telebelerin yazilari vasitesile tenqidi suurun inkisafi muellimlere siyasetcilere ve muellim pedaqoqlarina dil oyrenenlere oyrenme zamani oyresdiklerinin eksine olan tedris metodologiyalari ile guclendirmek ucun oz siniflerinde yenilikler teqdim etmeyi xatirladir 7 Telebe bacariqlariredakte Tenqidi savadliliq telebelere metni ve metnin nece teqdim olundugunu diqqetle tehlil etmekle onlayn meqalelerde ve xeber stansiyalari ve ya jurnalistika kimi diger media menbelerinde tapilan mesajlari anlamaq bacariqlarini inkisaf etdirmeye imkan verir 1 Tenqidi savad telebeleri siyasetin sosial iyerarxiyanin irqin ve gucun formalasmasinda dilin ehemiyyetini derk etmeye hazirlayir cunki sozlerin ifade usulu umumi mesaja tesir ede biler 1 Bu tehsil sahesinde de ozunu gosterir cunki mektebler ve muellimler telebelerden sinifde yalniz standart akademik lehceden istifade etmelerini teleb etmelidirler ve ya evde oyrendikleri lehceden istifade etmeye davam etmelerine icaze vermelerini mueyyenlesdirmelidirler Tenqidi savadliliq telebelerin danisdiqlari dil variasiyasini yeniden dusunmeye vadar edir cunki standart dialekt ustunluk teskil edir ve daha cox guc dasiyir 8 Hemcinin baxredakteMelumat savadliligi Media savadliligi Semiotika MemIstinadlarredakte 1 2 3 4 Blake Caitrin Defining Critical Literacy Why Students Should Understand the Power of Language Concordia University Nebraska Concordia University April 25 2016 September 13 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi October 31 2023 1 2 Coffey Heather Critical Literacy Learn NC UNC School of Education 2018 01 31 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 31 1 2 3 4 Smith Ann Marie Five Things School Administrators Should Know About Critical Literacy National Forum of Educational Administration amp Supervision Journal 33 4 2015 1 6 Education Source vasitesile 1 2 3 Temple Charles Critical Thinking and Critical Literacy Critical Thinking International Inc Dept Education Hobart amp William Smith Colleges 2016 01 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Cox Donna Miller Melinda Berg Helen Start With a Book End With a Conversation Promoting Critical Literacy in the Classroom California Reader 50 2 2017 48 50 Education Source vasitesile Jowallah Rohan Awakening Students through Critical Literacy Implications for Teaching and Learning within Contemporary Education International Journal of Literacies 21 3 4 2015 17 27 doi 10 18848 2327 0136 CGP v21i3 4 48837 Tohidian Iman Khorsandi Taskoh Ali Teacher s Narration of Teaching Critical Literacy It s a KEY for Raising Students Awareness in Iran Multidisciplinary Journal of Educational Research 10 1 2020 75 98 doi 10 17583 remie 2020 4714 ISSN 2014 2862 Shor Ira What is Critical Literacy Journal of Pedagogy Pluralism and Practice 1 Fall 1999 2017 07 06 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2023 10 31 Elave edebiyyatredakteLankshear C amp McLaren P Eds 1993 Critical literacy Radical and postmodernist perspectives Albany State University of New York Press Luke C 1995 Media and cultural studies In P Freebody S Muspratt and A Luke Eds Constructing critical literacies Crosskill New Jersey Hampton Press New London Group 1996 A Pedagogy of Multiliteracies Designing Social Futures Harvard Educational Review 66 1 Xarici kecidlerredakteIRA Critical Literacy Resources The International Reading Association index page for critical literacy resources Critical Literacy NZ describes critical literacy in New Zealand which in line with Australia is beginning to adopt this practice Critical Literacy Guide for teachers in the Australian state of Tasmania Read Write Think Lesson Plan Arxivlesdirilib 2009 12 17 at the Wayback Machine Menbe https az wikipedia org w index php title Tenqidi savadliliq amp oldid 7590111