fbpx
Wikipedia

Saraçlı (Borçalı)

Avqust 12, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Saraçlı.

Saraçlı — Gürcüstan Respublikasının Bolnisi rayonunun tabeçiliyində kənd.

Saraçlı
gürc. მამხუტი
41°23′00″ şm. e. 44°43′01″ ş. u.
Ölkə
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 510 m
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi
  • 2.841 nəf.
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi 1100
Nəqliyyat kodu EEF, EEP и EEQ
Saraçlı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Fiziki-coğrafi mövqeyi

Saraçlı kəndi dəniz səviyyəsindən 450–600 m yüksəklikdə, Xrami çayının sağ qollarından olan Sağsağanlı çayının orta axarında - çayın hər iki sahilində yerləşir. Saraçlı qonşu kəndlər – Aşağı Qoşakilsədən 4,0 km, İmirhəsəndən 6,7 km, Faxralıdan 6,4 km, Qudurrudan 7,3 km və rayon mərkəzi Bolnisidən 22 km məsafədə, paytaxt Tiflisdən isə 60 km cənubda yerləşir. Coğrafi koordinatları 41° 22' 60" şimal enliyi, 44° 43' 1" şərq uzunluğudur.

25 kv.km-ə yaxın olan Saraçlı torpaqları cənubdan şimal-şərqə doğru dağ və dağətəyi ərazilərdə yerləşdiyindən, həmçinin mütləq hündürlüyü dəniz səviyyəsindən +400 metrlə (Yuxarı Qoşakilsə yaxınlığında) +1040,5 metr (Ləzgi daşı) arasında olduğundan təbiəti də rəngarəngdir. Əgər şimal torpaqları çılpaq ovalıq zonaya düşürsə, cənuba getdikcə kolluq və qalın meşəliklərlə örtülü dağlarla əhatə olunmuşdur. Yağıntının orta illik miqdarı 500 mm-ə yaxın olduğundan, həmçinin mülayim zonada yerləşdiyindən bu torpaqlar dəmyə əkinçiliyi, bağçılıq və heyvandarlıq üçün əlverişlidir.

Tarixi

Saraçlı kəndi haqqında məlumat verən ən qədim rəsmi sənəd hələlik Gürcüstan muzeylərində üç variantı saxlanan çar "Dasturlamali"si hesab olunur. XI Georginin hakimiyyəti dönəmində (1682 - 1688-ci illər) tərtib olunmuş və sonralar əlavələr edilmiş, ərəbcə "dəstürüləməl" sözündən olub, mənası "məlumat" anlamına gələn bu sənədlərin iki variantında – Sulxan Mdivani və Aleksi Mesxişvili variantlarında kəndin adı "Saraclu – Eminis elis sopeli" ("Emin elinin Saraclu kəndi") formasında qeydə alınmışdır. O da maraqlıdır ki, gürcü dəftərdarları "sopeli" sözü ilə yerli – oturaq (binəli) kəndləri qeydə alır, köçəri kəndləri isə "oba" adlandırırdılar. Deməli, gürcü tarixi qaynaqları hələ XVII əsrin sonlarından Saraçlını oturaq kənd hesab etmişlər.

Saraçlılar XVIII əsrin sonuna qədər Kür çayının sol sahilində Dəmirçihəsənli nahiyəsində (indiki Qardabani rayonu ərazisində) yaşayırdılar. Əhalinin əksəriyyəti heyvandarlıqla məşğul olsa da, əkinçiliklə (daha çox taxılçılıqla) məşğul olanlar da az deyildi. Saraçlılar payız və qış aylarını Qarayazı qışlaqlarında keçirir, yazın sonu və yayda isə Dağ Borçalıdakı dədə-baba yaylaqlarına qalxırdılar.

1785-ci ilin sentyabrında dağıstanlı Ümmə (Ömər) xan böyük bir qoşunla Qanıx çayını keçib Gürcüstan ərazisinə soxuldu. Xanın əsas məqsədi Rusiyanın himayəsinə sığınmış çar İraklini və gürcüləri cəzalandırmaq olsa da, bu amansız hücumun ilk hədəfi yaylaqdan təzəcə qayıtmış Dəmirçihəsənli kəndləri oldu. Gözlənilməz qətl-qarətlə üzləşən əhali, sözün həqiqi mənasında, pərən-pərən olub dağıldı. Borçalının və ümumən bütün Cənub-Şərqi Gürcüstanın o ağır günlərində dağlıların anlaşılmaz qəddarlığından canını və malını qurtarmaq istəyən bir çox kəndlər kimi saraçlıların bir hissəsi də İrəvan və Qarabağ xanlıqlarına üz tutdu. Borçalıda – dədə-baba yurdunda qalmaq istəyənlər isə xilas yolunu İmircala adlanan yerdə, Arpa qobusunun ayağında gizlənməkdə gördülər. Bir ildən artıq davam edən qətl-qarət rusların köməyi ilə sakitləşdikdən sonra əhali bir daha xaraba qalmış köhnə yurda – Dəmirçihəsənliyə qayıtmadı.

Yeni yurdda da uzun müddət yaşamaq mümkün olmadı. 1795-ci ilin sentyabrında İran şahı Ağa Məhəmməd Şah Qacarın Tiflisə hücumu ərəfəsində calanın ağcaqanad və mığmığasından, qara suyun yaratdığı xəstəliklərdən əziyyət çəkən əhali adi bir təsadüf nəticəsində indiki yerinə – Sağsağanlı dərəsinin ətrafına köçüb Qaraqayanın ətəyindəki bulağın və onun suyu ilə yaranmış kiçik gölün ətrafında məskunlaşdı.

İraklinin ikinci arvadı Dariyadan olan və qardaşı Georgi ilə taxt savaşında Borçalıların dəstəyinə arxalanan Aleksandr Mirzəyə məxsus təmiz havası və suyu ilə fərqlənən bu səfalı yerlər 1801-ci ildə rəsmən saraçlılara verildi. Əldə olan tarixi sənədlər, Gürcüstan Rusiyaya ilhaq edildikdən sonra, Saraçlı torpaqlarının böyük bir hissəsinin milliyyətcə osetin olan süvari asessoru İsaq Qamazovun mülkiyyətinə verildiyini göstərir. Lakin XIX əsrin ortalarından başlayaraq saraçlılar bu torpaqları onun özündən və sonralar oğlu Artyomdan satın almağa başladılar. Beləliklə, XX əsrin əvvəllərində Qamazovların əlində yalnız Ağalıq bağ deyilən kiçik bir sahə qalmışdı.

Bolşeviklər Saraçlıya 1921-ci il fevralın sonunda ayaq basdılar. Aşağı Qoşakilsə, Yuxarı Qoşakilsə və Molla Əhmədli kəndlərinin də daxil olduğu Saraçlı kənd icmasının əvəzinə Saraçlı kənd sovetliyi yaradıldı. 1931-ci ilin əvvəllərində isə kənddə kolxoz quruluşuna keçildi.

Əhalisi

Etnik azərbaycan türkü olan saraçlılar tarixi qaynaqlara və tədqiqatçıların yekdil rəyinə görə soykök etibarilə qıpçaqların qazaxlı tayfasının qarapapaqlardan sonra ən böyük tirəsidir.

Saraçlıda bizə məlum olan ilk siyahıyaalma 1727-ci ildə Cənubi Qafqazı tutmuş Osmanlı imperiyasının vergi dəftərdarları tərəfindən aparılmışdır. O zaman saraçlılar Dəmirçihəsənli nahiyəsində yaşayırdılar. "Dəftəri-müfəssəli-əyaləti-Tiflis" adlanan və İstanbul Başbakanlıq Osmanlı Arxivində saxlanan bu vergi dəftərində yalnız kişi cinsindən olan sakinlər siyahıya alındığından (№№441,442) kənd əhalisinin dəqiq sayını müəyyən etmək mümkün deyil. 2002-ci ildə aparılmış sonuncu siyahıyaalmanın nəticələrinə görə isə Saraçlı kəndinin əhalisi 2841 nəfər olmuşdur ki, onların 48,9%-i kişilər, 51,1%-i qadınlardır. Hazırda əhalisinin sayına görə Saraçlı, rayonun Bolus Kəpənəkçisi, Faxralı, Arıxlı və Darbaz kəndlərindən sonra 5-ci ən iri kəndidir.

Elmə, savada böyük marağı ilə fərqlənən Saraçlı uşaqları 1919-cu ilədək kənddəki molla məktəblərində təhsil alırdı. Həmin il Saraçlıda ilk dünyəvi məktəb açıldı. Bu dördillik məktəb sovet hakimiyyəti illərində əvvəlcə yeddiillik məktəbə, 1956-cı ildə isə orta məktəbə çevrildi. Hazırda Saraçlı məktəbinin yetirmələri arasında 60-dan artıq alim, yüzlərlə müəllim, mühəndis, həkim, hərbçi, dövlət qulluqçusu var. Onlar Gürcüstan və Azərbaycanla yanaşı Türkiyə, Rusiya və başqa ölkələrdə də çalışırlar.

Təhsil və mədəniyyəti

Kənd orta məktəbi – 1919-cu ildə açılmışdır. 1926-1927-ci illərdə, Saraçlı Kənd Sovetinin Rəhbəri Məhəmməd isa oğlu Səfərovun təşəbbüsü ilə genişləndirilmişdir.

1918-cu il Gürcüstan Demokratik Respublikasının yaradılması ilə, Borçalı regionunda bir sıra təhsil ocaqlarının tikintisinə başlanılmışdır. Planlaşdırılmış 19 azərbaycandilli orta məktəblərindən 13-çü bir il ərzində artıq tikilmişdir. Onların içərsinə Saraçlı məktəbi də daxilidi. Cəmi üç sinfi olan bu kiçik məktəbdə 30-a yaxın tələbə (onların içərsində 4 qız) öz ilk təhsilini alırdı. 1926-1927-ci illərdə, yerli Kənd Sovetinin Rəhbəri Məhəmməd İsa oğlu Səfərovun təşəbbüsü və bilavasitə rəhbərliyi altında məktəb fundamental şəkildə genişləndirilmiş, Saraçlı Kənd Orta Məktəbi və həmçinin Böyuklərin savad alması üçün Böyüklər İbtidai Məktəb adlı təhsil ocaqları yaradılmışdır. 30-cu illərin əvvəllərində, kənd məktəbi on illik məktəbə çevrilmişdir. 2009-cu ildə Saraçlı Orta Məktəbi öz 90 illiyini təntənəli qeyd etmişdir.

Aşıq mədəniyyəti

Borçalı regionu öz aşıq sənəti ilə məşhurdur. Hər ilin baharında Saraçlıda, görkəmli sənətkar, saz və söz ustadı Aşıq Hüseyn Saraçlının xatirəsinə həsr olunmuş aşıq musiqisi günü keçirililir.

Görkəmli şəxsiyyətləri

Xarici keçidlər

  • Saraçlı internet səhifəsi 2011-06-06 at the Wayback Machine
  • Saraçlı kəndinin internet səhifəsi
  • Borçalı haqqında sayt[ölü keçid]
  • Saraçli məktəbinin 90 yaşi tamam olur 2011-03-09 at the Wayback Machine
  • SARAÇLILAR

Mənbə

İstinadlar

  1. http://ufps.org/index.php?option=com_content&task=view&id=35
  2. Zirvə İnformasiya Mərkəzi. "Qədim Saraçlı kəndi" (azərb.). zim.az. 2016-04-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-25.
  3. G.Səfərova: Saraçlı kəndinin tarixindən bir səhifə. Bakı, Nağıl evi Nəşriyyatı, 2007.

Həmçinin bax

   Kənd ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
   Gürcüstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 12, 2021
saraçlı, borçalı, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, saraçlı, saraçlı, gürcüstan, respublikasının, bolnisi, rayonunun, tabeçiliyində, kənd, saraçlıgürc, მამხუტი41, ölkə, gürcüstantarixi, coğrafiyasımərkəzin, hündürlüyü, msaat, qurşağı, 00əhalisiəhalisi, n. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Saracli Saracli 2 Gurcustan Respublikasinin Bolnisi rayonunun tabeciliyinde kend Saracligurc მამხუტი41 23 00 sm e 44 43 01 s u Olke GurcustanTarixi ve cografiyasiMerkezin hundurluyu 510 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 2 841 nef Reqemsal identifikatorlarPoct indeksi 1100 1 Neqliyyat kodu EEF EEP i EEQSaracli Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Fiziki cografi movqeyi 2 Tarixi 3 Ehalisi 4 Tehsil ve medeniyyeti 5 Gorkemli sexsiyyetleri 6 Xarici kecidler 7 Menbe 8 Istinadlar 9 Hemcinin baxFiziki cografi movqeyi RedakteSaracli kendi deniz seviyyesinden 450 600 m yukseklikde Xrami cayinin sag qollarindan olan Sagsaganli cayinin orta axarinda cayin her iki sahilinde yerlesir Saracli qonsu kendler Asagi Qosakilseden 4 0 km Imirhesenden 6 7 km Faxralidan 6 4 km Qudurrudan 7 3 km ve rayon merkezi Bolnisiden 22 km mesafede paytaxt Tiflisden ise 60 km cenubda yerlesir Cografi koordinatlari 41 22 60 simal enliyi 44 43 1 serq uzunlugudur 25 kv km e yaxin olan Saracli torpaqlari cenubdan simal serqe dogru dag ve dageteyi erazilerde yerlesdiyinden hemcinin mutleq hundurluyu deniz seviyyesinden 400 metrle Yuxari Qosakilse yaxinliginda 1040 5 metr Lezgi dasi arasinda oldugundan tebieti de rengarengdir Eger simal torpaqlari cilpaq ovaliq zonaya dusurse cenuba getdikce kolluq ve qalin meseliklerle ortulu daglarla ehate olunmusdur Yagintinin orta illik miqdari 500 mm e yaxin oldugundan hemcinin mulayim zonada yerlesdiyinden bu torpaqlar demye ekinciliyi bagciliq ve heyvandarliq ucun elverislidir Tarixi RedakteSaracli kendi haqqinda melumat veren en qedim resmi sened helelik Gurcustan muzeylerinde uc varianti saxlanan car Dasturlamali si hesab olunur XI Georginin hakimiyyeti doneminde 1682 1688 ci iller tertib olunmus ve sonralar elaveler edilmis erebce desturulemel sozunden olub menasi melumat anlamina gelen bu senedlerin iki variantinda Sulxan Mdivani ve Aleksi Mesxisvili variantlarinda kendin adi Saraclu Eminis elis sopeli Emin elinin Saraclu kendi formasinda qeyde alinmisdir O da maraqlidir ki gurcu defterdarlari sopeli sozu ile yerli oturaq bineli kendleri qeyde alir koceri kendleri ise oba adlandirirdilar Demeli gurcu tarixi qaynaqlari hele XVII esrin sonlarindan Saraclini oturaq kend hesab etmisler Saraclilar XVIII esrin sonuna qeder Kur cayinin sol sahilinde Demircihesenli nahiyesinde indiki Qardabani rayonu erazisinde yasayirdilar Ehalinin ekseriyyeti heyvandarliqla mesgul olsa da ekincilikle daha cox taxilciliqla mesgul olanlar da az deyildi Saraclilar payiz ve qis aylarini Qarayazi qislaqlarinda kecirir yazin sonu ve yayda ise Dag Borcalidaki dede baba yaylaqlarina qalxirdilar 1785 ci ilin sentyabrinda dagistanli Umme Omer xan boyuk bir qosunla Qanix cayini kecib Gurcustan erazisine soxuldu Xanin esas meqsedi Rusiyanin himayesine siginmis car Iraklini ve gurculeri cezalandirmaq olsa da bu amansiz hucumun ilk hedefi yaylaqdan tezece qayitmis Demircihesenli kendleri oldu Gozlenilmez qetl qaretle uzlesen ehali sozun heqiqi menasinda peren peren olub dagildi Borcalinin ve umumen butun Cenub Serqi Gurcustanin o agir gunlerinde daglilarin anlasilmaz qeddarligindan canini ve malini qurtarmaq isteyen bir cox kendler kimi saraclilarin bir hissesi de Irevan ve Qarabag xanliqlarina uz tutdu Borcalida dede baba yurdunda qalmaq isteyenler ise xilas yolunu Imircala adlanan yerde Arpa qobusunun ayaginda gizlenmekde gorduler Bir ilden artiq davam eden qetl qaret ruslarin komeyi ile sakitlesdikden sonra ehali bir daha xaraba qalmis kohne yurda Demircihesenliye qayitmadi Yeni yurdda da uzun muddet yasamaq mumkun olmadi 1795 ci ilin sentyabrinda Iran sahi Aga Mehemmed Sah Qacarin Tiflise hucumu erefesinde calanin agcaqanad ve migmigasindan qara suyun yaratdigi xesteliklerden eziyyet ceken ehali adi bir tesaduf neticesinde indiki yerine Sagsaganli deresinin etrafina kocub Qaraqayanin eteyindeki bulagin ve onun suyu ile yaranmis kicik golun etrafinda meskunlasdi Iraklinin ikinci arvadi Dariyadan olan ve qardasi Georgi ile taxt savasinda Borcalilarin desteyine arxalanan Aleksandr Mirzeye mexsus temiz havasi ve suyu ile ferqlenen bu sefali yerler 1801 ci ilde resmen saraclilara verildi Elde olan tarixi senedler Gurcustan Rusiyaya ilhaq edildikden sonra Saracli torpaqlarinin boyuk bir hissesinin milliyyetce osetin olan suvari asessoru Isaq Qamazovun mulkiyyetine verildiyini gosterir Lakin XIX esrin ortalarindan baslayaraq saraclilar bu torpaqlari onun ozunden ve sonralar oglu Artyomdan satin almaga basladilar Belelikle XX esrin evvellerinde Qamazovlarin elinde yalniz Agaliq bag deyilen kicik bir sahe qalmisdi Bolsevikler Saracliya 1921 ci il fevralin sonunda ayaq basdilar Asagi Qosakilse Yuxari Qosakilse ve Molla Ehmedli kendlerinin de daxil oldugu Saracli kend icmasinin evezine Saracli kend sovetliyi yaradildi 1931 ci ilin evvellerinde ise kendde kolxoz qurulusuna kecildi Ehalisi RedakteEtnik azerbaycan turku olan saraclilar tarixi qaynaqlara ve tedqiqatcilarin yekdil reyine gore soykok etibarile qipcaqlarin qazaxli tayfasinin qarapapaqlardan sonra en boyuk tiresidir Saraclida bize melum olan ilk siyahiyaalma 1727 ci ilde Cenubi Qafqazi tutmus Osmanli imperiyasinin vergi defterdarlari terefinden aparilmisdir O zaman saraclilar Demircihesenli nahiyesinde yasayirdilar Defteri mufesseli eyaleti Tiflis adlanan ve Istanbul Basbakanliq Osmanli Arxivinde saxlanan bu vergi defterinde yalniz kisi cinsinden olan sakinler siyahiya alindigindan 441 442 kend ehalisinin deqiq sayini mueyyen etmek mumkun deyil 2002 ci ilde aparilmis sonuncu siyahiyaalmanin neticelerine gore ise Saracli kendinin ehalisi 2841 nefer olmusdur ki onlarin 48 9 i kisiler 51 1 i qadinlardir Hazirda ehalisinin sayina gore Saracli rayonun Bolus Kepenekcisi Faxrali Arixli ve Darbaz kendlerinden sonra 5 ci en iri kendidir Elme savada boyuk maragi ile ferqlenen Saracli usaqlari 1919 cu iledek kenddeki molla mekteblerinde tehsil alirdi Hemin il Saraclida ilk dunyevi mekteb acildi Bu dordillik mekteb sovet hakimiyyeti illerinde evvelce yeddiillik mektebe 1956 ci ilde ise orta mektebe cevrildi Hazirda Saracli mektebinin yetirmeleri arasinda 60 dan artiq alim yuzlerle muellim muhendis hekim herbci dovlet qulluqcusu var Onlar Gurcustan ve Azerbaycanla yanasi Turkiye Rusiya ve basqa olkelerde de calisirlar Tehsil ve medeniyyeti RedakteKend orta mektebi 1919 cu ilde acilmisdir 1926 1927 ci illerde Saracli Kend Sovetinin Rehberi Mehemmed isa oglu Seferovun tesebbusu ile genislendirilmisdir 1918 cu il Gurcustan Demokratik Respublikasinin yaradilmasi ile Borcali regionunda bir sira tehsil ocaqlarinin tikintisine baslanilmisdir Planlasdirilmis 19 azerbaycandilli orta mekteblerinden 13 cu bir il erzinde artiq tikilmisdir Onlarin icersine Saracli mektebi de daxilidi Cemi uc sinfi olan bu kicik mektebde 30 a yaxin telebe onlarin icersinde 4 qiz oz ilk tehsilini alirdi 1926 1927 ci illerde yerli Kend Sovetinin Rehberi Mehemmed Isa oglu Seferovun tesebbusu ve bilavasite rehberliyi altinda mekteb fundamental sekilde genislendirilmis Saracli Kend Orta Mektebi ve hemcinin Boyuklerin savad almasi ucun Boyukler Ibtidai Mekteb adli tehsil ocaqlari yaradilmisdir 30 cu illerin evvellerinde kend mektebi on illik mektebe cevrilmisdir 3 2009 cu ilde Saracli Orta Mektebi oz 90 illiyini tenteneli qeyd etmisdir Asiq medeniyyetiBorcali regionu oz asiq seneti ile meshurdur Her ilin baharinda Saraclida gorkemli senetkar saz ve soz ustadi Asiq Huseyn Saraclinin xatiresine hesr olunmus asiq musiqisi gunu kecirililir Gorkemli sexsiyyetleri RedakteAsiq Huseyn Saracli Zahid Xelilov Nesib Haciyev Yasar Naziyev Eflatun Saracli Ilyas Seferov Abdulla Mehrabov Zulumxan Musayev Bineli Musayev Aga Xelilov Hemdulla Mehrabov Ceyhun Naziyev Bilender Allahverdiyev Yadigar Huseynov Huseyn Qurbanov Ellez Dasdemirov Emirxan Orucov Dilsuz MusayevXarici kecidler RedakteSaracli internet sehifesi Arxivlesdirilib 2011 06 06 at the Wayback Machine Saracli kendinin internet sehifesi Borcali haqqinda sayt olu kecid Saracli mektebinin 90 yasi tamam olur Arxivlesdirilib 2011 03 09 at the Wayback Machine SARACLILARMenbe RedakteFikret Suleymanoglu Borcali Saraclisi Baki 2009Istinadlar Redakte http ufps org index php option com content amp task view amp id 35 Zirve Informasiya Merkezi Qedim Saracli kendi azerb zim az 2016 04 25 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 04 25 G Seferova Saracli kendinin tarixinden bir sehife Baki Nagil evi Nesriyyati 2007 Hemcinin bax Redakte Kend ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Gurcustan ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Saracli Borcali amp oldid 5759658, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.