Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Sarıqamış gölü türkm. Sarygamyş köli, özb. Sariqamish ko‘li, Сариқамиш кўли) — yerləşən axarı olmayan olduqca duzlu göl. İnzibati cəhətdən Türkmənistan və Özbəkistan ərazilərində yerləşir. Xəzər dənizi ilə keçmiş Aral dənizi ərazisində qərarlaşır. Özbəkistana aid hissə cəmi ümumi gölün ¼ təşkil edir. Gölün ancaq şimal-qərbi Özbəkistana yerdə qalan hissəsi isə Türkmənistana mənsubdur. Türkmənistan ərazisində yerləşən ən böyük gölldür. Göldən xörək duzu tədarük edilir.
| Sarıqamış gölü | |
|---|---|
| türkm. Sarygamyş köli, özb. Sariqamish ko‘li | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 5 m |
| Eni | 90 km |
| Uzunluğu | 125 km |
| Sahəsi | 5000 km² |
| Həcmi | 12 km³ |
| Dərin yeri | 40 m |
| Orta dərinliyi | 8 m |
| Duzluluğu | 15—20 ‰ |
| Yerləşməsi | |
| Ölkələr | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adının etmalogiyası
Adının mənası göründüyü kimi «Sarı» (rəng) və qamış sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir
Coğrafiya və hidrologiya
Sarıqamış gölü Sarıqamış çökəkliyinin mərkəzində yerləşir. Suyunun sahəsi dəyişkəndir və gələn suyun hesabına dəyişə bilir. 1977-ci ilə qədər gölün sahəsi 1500 km² təşkil edirdi. Suyunun duzluğu 7%, ilik su daxil olması 4 km³ təşkil edirdi. 1985-ci ilə artıq sahəsi 3200 km² olmuşdur. Bundan sonra gölün duzlu artmışdır. Səviyyə ilə bərabər qalxan duzluluq artıq 15-20‰ çatmışdır. «Özbəkistan Milli Ensiklopediyasında» (2000—2005) gölün uzunluğu 100–120 km, eni isə 30–40 km-dir. Göl şmaldan cənub-şərqə istiqamətlənmiş formadadır. «Müasir coğrafi adların lüğəti» (2006) kitabında gölün orta dərinliyi 8,2 m olaraq göstərilmişdir. Şərqə doğru dərinlik artır. Sarıqamış çökəkliyinin ən aşağı nöqtəsi dəniz səviyyəsindən 40,3 m aşağıda yerləşir.
Qərb sahilləri nisbətən hündürdür. Şərqdən gölə və Göl kollektoru tökülür. Bu gölün əsas qidalandırıcısı rolunu oynayır. Şərq sahilində mineral termal su mənbəyi vardır.
Tarixi
Göl tarixi boyunca dəfələrlə yoxa çıxmış və yenidən peyda olmuşdur. Bu əsasən Amudəryadan bura suyun daxil olmasından asılı olmuşdur. Göl neogen dövrünün sonları, antropagen dövrünün əvvələrindən başlayaraq meydana gəlmişdir. Onun ərazisi hətta Assake-Aul çökliyini belə əhatə edirdi. XIV—XVI əsrlərdə gölün dərinliyi 50–62 m olmuşdur. Sonuncu dəfə Amudəryanın gölə axması 1878-ci ilə təsadüf edir.
Göl 1960-cı illərdən bəri əsasən kollektor-drenajı ilə qidalanır. Əsas Dəryal kollektorundan gələn su Amudəryanın şərq hissəsində yerləşən bölgənin kənd təsərrüfatının inkişafına yönəldilir.
Faunası
Sarıqamış gölündə çoxlu sayda balıq növü yaşayır: sazan, naqqa balığı, .
İstinadlar
- Мурзаев Э. М. Средняя Азия. — Москва: Государственное издательство географической литературы, 1957. — С. 252
- Григорович Н. Солнце и вода, земля и соль // Наука и жизнь. — 1977. — № 8. — С. 68-69
- Сары-Камыш // Словарь современных географических названий / Под общей редакцией акад. В. М. Котлякова. — Екатеринбург: У-Фактория, 2006.
- "Assake-Aul". 2022-06-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-11-01.
- Шнитников А. В. Внутривековая изменчивость компонентов общей увлажненности. — Ленинград: Издательство «Наука». Ленинградское отделение, 1969. — С. 130.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sariqamis golu turkm Sarygamys koli ozb Sariqamish ko li Sarikamish kyli yerlesen axari olmayan olduqca duzlu gol Inzibati cehetden Turkmenistan ve Ozbekistan erazilerinde yerlesir Xezer denizi ile kecmis Aral denizi erazisinde qerarlasir Ozbekistana aid hisse cemi umumi golun teskil edir Golun ancaq simal qerbi Ozbekistana yerde qalan hissesi ise Turkmenistana mensubdur Turkmenistan erazisinde yerlesen en boyuk golldur Golden xorek duzu tedaruk edilir Sariqamis goluturkm Sarygamys koli ozb Sariqamish ko liUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 5 mEni 90 kmUzunlugu 125 kmSahesi 5000 km Hecmi 12 km Derin yeri 40 mOrta derinliyi 8 mDuzlulugu 15 20 Yerlesmesi42 00 sm e 57 20 s u Olkeler Turkmenistan OzbekistanSariqamis golu Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdinin etmalogiyasiAdinin menasi gorunduyu kimi Sari reng ve qamis sozlerinin birlesmesinden emele gelmisdir Sariqamis golu kosmosdan gorunus 2001 ilCografiya ve hidrologiyaSariqamis golu Sariqamis cokekliyinin merkezinde yerlesir Suyunun sahesi deyiskendir ve gelen suyun hesabina deyise bilir 1977 ci ile qeder golun sahesi 1500 km teskil edirdi Suyunun duzlugu 7 ilik su daxil olmasi 4 km teskil edirdi 1985 ci ile artiq sahesi 3200 km olmusdur Bundan sonra golun duzlu artmisdir Seviyye ile beraber qalxan duzluluq artiq 15 20 catmisdir Ozbekistan Milli Ensiklopediyasinda 2000 2005 golun uzunlugu 100 120 km eni ise 30 40 km dir Gol smaldan cenub serqe istiqametlenmis formadadir Muasir cografi adlarin lugeti 2006 kitabinda golun orta derinliyi 8 2 m olaraq gosterilmisdir Serqe dogru derinlik artir Sariqamis cokekliyinin en asagi noqtesi deniz seviyyesinden 40 3 m asagida yerlesir Qerb sahilleri nisbeten hundurdur Serqden gole ve Gol kollektoru tokulur Bu golun esas qidalandiricisi rolunu oynayir Serq sahilinde mineral termal su menbeyi vardir TarixiGol tarixi boyunca defelerle yoxa cixmis ve yeniden peyda olmusdur Bu esasen Amuderyadan bura suyun daxil olmasindan asili olmusdur Gol neogen dovrunun sonlari antropagen dovrunun evvelerinden baslayaraq meydana gelmisdir Onun erazisi hetta Assake Aul cokliyini bele ehate edirdi XIV XVI esrlerde golun derinliyi 50 62 m olmusdur Sonuncu defe Amuderyanin gole axmasi 1878 ci ile tesaduf edir Gol 1960 ci illerden beri esasen kollektor drenaji ile qidalanir Esas Deryal kollektorundan gelen su Amuderyanin serq hissesinde yerlesen bolgenin kend teserrufatinin inkisafina yoneldilir FaunasiSariqamis golunde coxlu sayda baliq novu yasayir sazan naqqa baligi IstinadlarMurzaev E M Srednyaya Aziya Moskva Gosudarstvennoe izdatelstvo geograficheskoj literatury 1957 S 252 Grigorovich N Solnce i voda zemlya i sol Nauka i zhizn 1977 8 S 68 69 Sary Kamysh Slovar sovremennyh geograficheskih nazvanij Pod obshej redakciej akad V M Kotlyakova Ekaterinburg U Faktoriya 2006 Assake Aul 2022 06 12 tarixinde Istifade tarixi 2016 11 01 Shnitnikov A V Vnutrivekovaya izmenchivost komponentov obshej uvlazhnennosti Leningrad Izdatelstvo Nauka Leningradskoe otdelenie 1969 S 130