fbpx
Wikipedia

Sarıcalı oymağı

Noyabr 26, 2021

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Sarıcalı.

Sarıcalı oymağı — Cavanşir elinin qollarından biri.

Tarixi

Tarixi ədəbiyyatda bu qurumun Bəhmənli oymağından ayrılması məlumdur. XVIII yüzilin önlərində, 1727-ci ildə 9 ailədən ibarət idi. Yüzbaşının ailəsini də əlavə etsək, təxminən 10 ailə alınır. Osmanlı qaynağına görə, Sarıcalı oymağı Xaçın nahiyəsində Tərnəgird (Tərnəüd) torpağında qışlayır, başqa adı Torpaqbulaq olan Güştaş adlı yerlərində yaylayır. Bayad torpağında, Doğalan və Zəliyan adlı arxların kənarında əkinçiliklə məşğul olurdu.

Qarabağda xanlıq qurmuş Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşir əslən Arazbarlıdır. Arazbar xanlıq dönəmində Cavanşir-Dizaq mahalı adlandı. Tarixçi Mirzə Adıgözəl bəy Qarabaği "Qarabağnamə" adlı əsərində Pənahəli xanın atası Ibrahimxəlil ağadan danışarkən yazır: "Bu dövlət və nüfuz İbrahimxəlil ağanın əlinə keçdiyi zaman daha da artdı. O, böyük dövlət sahibi olduğundan adı dillərə düşüb məşhur oldu. Onun Ağdamdakı bağı və hasar divarı, Arasbar və Araz kənarındakı mülkü, mal-qarasının otlaq və yataqları, yaylaqda "İbrahimxəlil qalağı" adilə məşhur olan bir imarəti onun varlı və böyük cəlal sahibi olmasına adil bir şahiddir." Tarixçi Mirzə Camal Cavanşir Qarabaği "Qarabağ tarixi" adlı əsərində Pənahəli xanın əsil-nəsəbindən, yer-yurdundan bəhs edərkən yazır: "Mərhum Pənah xanın əsil-nəsəbi Dizağın Cavanşir elindəndir"

Tarixçi Mir Mehdi Xəzani də bu fikrə dəstək verir: "Mirzə Camal mərhum yazar ki, Pənah xanın əsil-nəsəbi Cavanşir Dizaq elindən və Sarıcalı oymağındandır ki, Sarıcalı həm qədim Bəhmənli elindən bir firqədir ki, əyyami-sabiqdə Türküstan məmləkətindən gəliblər. Amma Mirzə Adıgözəl və başqa adamlar rəvayət edərlər ki, Pənah xan mərhumun əsil-nəsəbi Arqun xan Çingizə yetişir. Guya belə nisbət veriblər ki, dudmani-Çingiziyyənin dövlət və səltənətləri münqəriz olandan sonra o nəsildən birisi fərar edib gəlib əvvəl Gürcüstanın Lori qalasında məxfi və mütəvari olub, sonra xavanini-Gəncənin işləri tərəqqidə olan zamanda gəlib Gəncədə onlara xidmət edərmiş. Sonra ali olan hümməti şöylə xanlara xidmət-güzar olmağı özünə ar bilib, oradan Qarabağa gəlib Cavanşir içində bəxti-cavani-yarıt qılıb, çox dövlət və mal və həşəm üz verib və bir fərzəndi-ərcüməndi və bir mövludi-səadətməndi dəxi təvəllüd edib ki, hüsni-vəcahəti və camali-bilətafəti həddən ziyad imiş. Pəs ol əxtər bürci-nəcabətə və ol mehr-süpehri-şərafətə Əli müsəmma ediblər və çün cəmali-rüxsarı və dürrbar olan məqal və göftarı ata-anasının gah misal olan qülubi-xatirələrini kəhrəba kimi məczubi-məhəbbət etmişdi. Bu səbəb kəsrəti¬məhəbbətdən və nəhayəti-mehrü ülfətdən ona Sarıca əli1 xitab ediblər və əz bəski dövlət və müknəti və malü qəniməti ziyad olduğu səbəbə yanında naxırçı və ilxıçı və çoban və muzdur və xidmətkar çox olublar. Həmin obanın adı o zamandan Sarıca Əlili qalmışdır və Pənah xan dəxi şul nəsildən əmələ gəlmişdir".

Bəs Pənahəli xan Arazbar qəzasının harasındandır? Pənahəli xanın kötükcəsi, tarixçi Əhməd bəy Cavanşir doğma yuvalarından danışarkən yazır: "Onun əcdadı olub, Araz çayının sahilində, Bəhmənli kəndinin yaxınlığında Alaqarğı oymağında yaşayan Məhəmmədxan adlı birisi ceyran dərisindən qayırılmış perqament üzərində yazılan bir qəbaləyə əsasən Kürəkçay, Kür, Araz, Əlincəçay və Göycə gölü arasındakı 200 verstə qədər uzunluğu və bu qədər də eni olan bütün Qarabağ torpaqlarını satın almış və uzun müddət bu yerdən müstəqil surətdə istifadə edərək, hələ sağlığında oranı üç oğlu arasında bölüşdürmüşdü."

Dəqiqlik üçün qeyd edək ki, Məhəmmədxan sultan Pənahəli xanın qohumu deyildi. Məhəmmədxan sultan Səfəvilər dönəmində Arazbar və Bayat qəzalarında xeyli torpaqları olan böyük bir mülkədar idi. Pənahəli xandan da xeyli öncə yaşamışdı. Vəfatından sonra mülkünü oğlu Sədrəddin sultan idarə edirdi. Oğlundan sonra isə nəvələri Pənahəli bəylə Behbudəli bəy dədə-baba mülklərinə yiyələnmişdilər. Pənahəli xan Bayat bazarını adaşı Pənahəli bəydən alıb abadlaşdırmışdı...

Mehdiqulu xan Cavanşir 1827-ci ildə Irandan dönəndən sonra Qarabağ komendantı tərəfindən qeyri-qanuni olaraq torpaqlarını pay-bölüş edilmiş gördü. Haqqını qaytarmaq üçün ədliyyə orqanlarına baş vurdu. Özəl mülkü haqqında məhkəməyə təqdim etdiyi arayışlarda Alaqarğı barəsində də bilgi var. Mehdiqulu xan dədə-baba torpaqları Alaqarğının sınırlarını belə cızır: "Alaqarğı—gündoğandan Köndələnçay, günbatandan Sarısu arxı, güneydən Arazla sınırlanan bir torpaqdır. Quzeydən Quruçay bu torpağı ikiyə bölürdü. Bir hissəsi podpolkovnik Məhəmmədqasım ağanın idi. Bir hissəsində isə xəzinəyə bağlı Bəhmənli, Seyidmahmudlu, qışda Hacılı və Yağləvənd obaları əyləşirdilər".

Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşir xanlıq qurduqdan sonra pulla alıb abadlaşdırdığı Bayat qalasına, sonra Sarıcalıların yurdu Tərnəkütə, lap sonra isə alıb tikdirdiyi Pənahabad qalasına köçdü.

Cavanşir elinin Sarıcalı oymağının əmirləri, əyan-əşrəfləri Qarabağda xanlığın qurulmasında önəmli rol oynamışdı. Pənahali bəy müstəqillik uğrunda mübarizəsində ilk növbədə sarıcalılara arxalanırdı. Elə onlarla da Nadir şahın sarayından qaçmışdı. Pənahəli bəy yaxın-yoldaşları sarıcalılarla (oğlu İbrahimxəlil ağa, bacısıoğlu Lütfəli bəy, Seyidəli bəy, Hacı Məhəmməd bəy, əmisioğlu Şahverən bəy, Hümbətəli bəy, Göyüş bəy) ilə qaçıb Qarabağa gəlir. Sürgündən yayınıb orda-burda daldalanan eldaşlarından başına yığıb qaçaqlığa qurşanır. Nadir şah Təbriz və Şamaxı hakimlərinə göstəriş verir ki, Pənahəli bəyi tutub hüzuruna gətirsinlər. Pənahəli bəy göstərişdən duyuq düşüb, Qarabağdan vurub Şirvandan çıxır, Şirvandan girib Qarabağdan çıxır. Dağda-daşda daldalanıb ələ keçmir.

Xanlıq quran sarıcalılar: Behbudəli ağa Ibrahimxəlil ağa oğlu, Ismayılxan ağa Ibrahimxəlil ağa oğlu, Mirzəxan ağa İskəndər ağa oğlu, Lütfəli bəy Hacı Mirzə Lətifxan ağa oğlu, Şahverən bəy Kazım ağa oğlu, Əhmədxan bəy Əhmədxan ağa oğlu, Hüseynxan bəy Iskəndər ağa oğlu, Seyidəli bəy, Hacı Məhəmməd bəy, Hümbətəli bəy, Göyüş bəy və başqaları.

Xanlığın qurulmasında önəmli rol oynamış Şahverən bəy Kazım ağa oğlunun törəməsi Qasım bəy Zakir Cəfərqulu xana yazırdı:

 
Sarıcalı adın gətirmə dilə,
Var imiş xudadan əlbəttə belə,
Eşşək az qalıbdı çata mənzilə,
Onu bundan sonra tuta bilməz at…

Sarıcalı oymağı Mehdiqulu xanın dövründə və rus-üsul idarəsi dönəmində bir neçə dəfə Irana qaçmışdı. Qasım bəy Zakir şeirlərinin birində oba yiyəsi Mirzə Mehdi bəy Əli bəy oğlu Sarıcalıya yazırdı:

Sarıcalını qoyma eyləsin fərar,
Yüzillik əmlakı tökülüb qalar;
Gedən tək olara qızılbaş yazar
On tümən məvacib, oda lavüsul…

Quzey Azərbaycanda Sarıcalı adlı bir neçə kənd qərar tutur. Güney Azərbaycanda isə Marağada 2 kənd, Qaradağda 1 kənd var.

Sarıcalı oymağının tanınmış soyları

Mənbə

  • Ənvər Çingizoğlu, Fazil Baxşəliyev, Qarabağın el və obaları, Bakı, "Şuşa", 2007, 224 səh.
  • Ənvər Çingizoğlu, Behbudovlar, Bakı, "Mütərcim". 2008, 168 səh.
  • Ənvər Çingizoğlu, Cavanşir eli:Sarıcalılar, Bakı, "Mütərcim", 2015, 352 səh.

Xarici keçidlər

  • Youtube-da bax :Bir kəndin nağılı. Sarıcalı (film)

Həmçinin bax

Noyabr 26, 2021
sarıcalı, oymağı, adın, digər, istifadə, formaları, üçün, sarıcalı, cavanşir, elinin, qollarından, biri, mündəricat, tarixi, nın, tanınmış, soyları, mənbə, xarici, keçidlər, həmçinin, baxtarixi, redaktətarixi, ədəbiyyatda, qurumun, bəhmənli, oymağından, ayrılm. Bu adin diger istifade formalari ucun bax Saricali Saricali oymagi Cavansir elinin qollarindan biri Mundericat 1 Tarixi 2 Saricali oymaginin taninmis soylari 3 Menbe 4 Xarici kecidler 5 Hemcinin baxTarixi RedakteTarixi edebiyyatda bu qurumun Behmenli oymagindan ayrilmasi melumdur XVIII yuzilin onlerinde 1727 ci ilde 9 aileden ibaret idi Yuzbasinin ailesini de elave etsek texminen 10 aile alinir Osmanli qaynagina gore Saricali oymagi Xacin nahiyesinde Ternegird Terneud torpaginda qislayir basqa adi Torpaqbulaq olan Gustas adli yerlerinde yaylayir Bayad torpaginda Dogalan ve Zeliyan adli arxlarin kenarinda ekincilikle mesgul olurdu Qarabagda xanliq qurmus Penaheli xan Saricali Cavansir eslen Arazbarlidir Arazbar xanliq doneminde Cavansir Dizaq mahali adlandi Tarixci Mirze Adigozel bey Qarabagi Qarabagname adli eserinde Penaheli xanin atasi Ibrahimxelil agadan danisarken yazir Bu dovlet ve nufuz Ibrahimxelil aganin eline kecdiyi zaman daha da artdi O boyuk dovlet sahibi oldugundan adi dillere dusub meshur oldu Onun Agdamdaki bagi ve hasar divari Arasbar ve Araz kenarindaki mulku mal qarasinin otlaq ve yataqlari yaylaqda Ibrahimxelil qalagi adile meshur olan bir imareti onun varli ve boyuk celal sahibi olmasina adil bir sahiddir Tarixci Mirze Camal Cavansir Qarabagi Qarabag tarixi adli eserinde Penaheli xanin esil nesebinden yer yurdundan behs ederken yazir Merhum Penah xanin esil nesebi Dizagin Cavansir elindendir Tarixci Mir Mehdi Xezani de bu fikre destek verir Mirze Camal merhum yazar ki Penah xanin esil nesebi Cavansir Dizaq elinden ve Saricali oymagindandir ki Saricali hem qedim Behmenli elinden bir firqedir ki eyyami sabiqde Turkustan memleketinden gelibler Amma Mirze Adigozel ve basqa adamlar revayet ederler ki Penah xan merhumun esil nesebi Arqun xan Cingize yetisir Guya bele nisbet veribler ki dudmani Cingiziyyenin dovlet ve seltenetleri munqeriz olandan sonra o nesilden birisi ferar edib gelib evvel Gurcustanin Lori qalasinda mexfi ve mutevari olub sonra xavanini Gencenin isleri tereqqide olan zamanda gelib Gencede onlara xidmet edermis Sonra ali olan hummeti soyle xanlara xidmet guzar olmagi ozune ar bilib oradan Qarabaga gelib Cavansir icinde bexti cavani yarit qilib cox dovlet ve mal ve hesem uz verib ve bir ferzendi ercumendi ve bir movludi seadetmendi dexi tevellud edib ki husni vecaheti ve camali biletafeti hedden ziyad imis Pes ol exter burci necabete ve ol mehr supehri serafete Eli musemma edibler ve cun cemali ruxsari ve durrbar olan meqal ve goftari ata anasinin gah misal olan qulubi xatirelerini kehreba kimi meczubi mehebbet etmisdi Bu sebeb kesreti mehebbetden ve nehayeti mehru ulfetden ona Sarica eli1 xitab edibler ve ez beski dovlet ve mukneti ve malu qenimeti ziyad oldugu sebebe yaninda naxirci ve ilxici ve coban ve muzdur ve xidmetkar cox olublar Hemin obanin adi o zamandan Sarica Elili qalmisdir ve Penah xan dexi sul nesilden emele gelmisdir Bes Penaheli xan Arazbar qezasinin harasindandir Penaheli xanin kotukcesi tarixci Ehmed bey Cavansir dogma yuvalarindan danisarken yazir Onun ecdadi olub Araz cayinin sahilinde Behmenli kendinin yaxinliginda Alaqargi oymaginda yasayan Mehemmedxan adli birisi ceyran derisinden qayirilmis perqament uzerinde yazilan bir qebaleye esasen Kurekcay Kur Araz Elincecay ve Goyce golu arasindaki 200 verste qeder uzunlugu ve bu qeder de eni olan butun Qarabag torpaqlarini satin almis ve uzun muddet bu yerden musteqil suretde istifade ederek hele sagliginda orani uc oglu arasinda bolusdurmusdu Deqiqlik ucun qeyd edek ki Mehemmedxan sultan Penaheli xanin qohumu deyildi Mehemmedxan sultan Sefeviler doneminde Arazbar ve Bayat qezalarinda xeyli torpaqlari olan boyuk bir mulkedar idi Penaheli xandan da xeyli once yasamisdi Vefatindan sonra mulkunu oglu Sedreddin sultan idare edirdi Oglundan sonra ise neveleri Penaheli beyle Behbudeli bey dede baba mulklerine yiyelenmisdiler Penaheli xan Bayat bazarini adasi Penaheli beyden alib abadlasdirmisdi Mehdiqulu xan Cavansir 1827 ci ilde Irandan donenden sonra Qarabag komendanti terefinden qeyri qanuni olaraq torpaqlarini pay bolus edilmis gordu Haqqini qaytarmaq ucun edliyye orqanlarina bas vurdu Ozel mulku haqqinda mehkemeye teqdim etdiyi arayislarda Alaqargi baresinde de bilgi var Mehdiqulu xan dede baba torpaqlari Alaqarginin sinirlarini bele cizir Alaqargi gundogandan Kondelencay gunbatandan Sarisu arxi guneyden Arazla sinirlanan bir torpaqdir Quzeyden Qurucay bu torpagi ikiye bolurdu Bir hissesi podpolkovnik Mehemmedqasim aganin idi Bir hissesinde ise xezineye bagli Behmenli Seyidmahmudlu qisda Hacili ve Yaglevend obalari eylesirdiler Penaheli xan Saricali Cavansir xanliq qurduqdan sonra pulla alib abadlasdirdigi Bayat qalasina sonra Saricalilarin yurdu Ternekute lap sonra ise alib tikdirdiyi Penahabad qalasina kocdu Cavansir elinin Saricali oymaginin emirleri eyan esrefleri Qarabagda xanligin qurulmasinda onemli rol oynamisdi Penahali bey musteqillik ugrunda mubarizesinde ilk novbede saricalilara arxalanirdi Ele onlarla da Nadir sahin sarayindan qacmisdi Penaheli bey yaxin yoldaslari saricalilarla oglu Ibrahimxelil aga bacisioglu Lutfeli bey Seyideli bey Haci Mehemmed bey emisioglu Sahveren bey Humbeteli bey Goyus bey ile qacib Qarabaga gelir Surgunden yayinib orda burda daldalanan eldaslarindan basina yigib qacaqliga qursanir Nadir sah Tebriz ve Samaxi hakimlerine gosteris verir ki Penaheli beyi tutub huzuruna getirsinler Penaheli bey gosterisden duyuq dusub Qarabagdan vurub Sirvandan cixir Sirvandan girib Qarabagdan cixir Dagda dasda daldalanib ele kecmir Xanliq quran saricalilar Behbudeli aga Ibrahimxelil aga oglu Ismayilxan aga Ibrahimxelil aga oglu Mirzexan aga Iskender aga oglu Lutfeli bey Haci Mirze Letifxan aga oglu Sahveren bey Kazim aga oglu Ehmedxan bey Ehmedxan aga oglu Huseynxan bey Iskender aga oglu Seyideli bey Haci Mehemmed bey Humbeteli bey Goyus bey ve basqalari Xanligin qurulmasinda onemli rol oynamis Sahveren bey Kazim aga oglunun toremesi Qasim bey Zakir Ceferqulu xana yazirdi Saricali adin getirme dile Var imis xudadan elbette bele Essek az qalibdi cata menzile Onu bundan sonra tuta bilmez at Saricali oymagi Mehdiqulu xanin dovrunde ve rus usul idaresi doneminde bir nece defe Irana qacmisdi Qasim bey Zakir seirlerinin birinde oba yiyesi Mirze Mehdi bey Eli bey oglu Saricaliya yazirdi Saricalini qoyma eylesin ferar Yuzillik emlaki tokulub qalar Geden tek olara qizilbas yazar On tumen mevacib oda lavusul Quzey Azerbaycanda Saricali adli bir nece kend qerar tutur Guney Azerbaycanda ise Maragada 2 kend Qaradagda 1 kend var Saricali oymaginin taninmis soylari RedakteCavansirler Saricalinskiler Behbudovlar Rustembeyovlar Tagibeyovlar Ugurlubeyovlar XindirstanskilerMenbe RedakteEnver Cingizoglu Fazil Baxseliyev Qarabagin el ve obalari Baki Susa 2007 224 seh Enver Cingizoglu Behbudovlar Baki Mutercim 2008 168 seh Enver Cingizoglu Cavansir eli Saricalilar Baki Mutercim 2015 352 seh Xarici kecidler RedakteYoutube da bax Bir kendin nagili Saricali film Hemcinin bax RedakteQarabag Qarabag xanligi Cavansir eli Cavansirler Menbe https az wikipedia org w index php title Saricali oymagi amp oldid 5609791, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.