Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samsun bombardmanı — 7 iyun 1922-ci ildə ABŞ hərbi dəniz qüvvələri və Yunan hərbi dəniz qüvvələrinin Samsuna hücumu.
| Samsun Bombardmanı | |||
|---|---|---|---|
| Türkiyə İstiqlaliyyət müharibəsi | |||
| Tarix | 7 iyun 1922-ci il | ||
| Yeri | Samsun, Türkiyə | ||
| Nəticəsi | Taktik: Samsun dəniz yolu Yunanıstanın nəzarətinə keçdi. Strateji: İstiqlaliyyət Müharibəsi zərərsiz keçdi. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| | |||
Arxa plan
Qurtuluş savaşı illərində Qara dənizdə bir neçə kiçik gəmi ilə Sovet İttifaqından silah və sursat gətirməyə çalışan türk dənizçiləri Yunan ovçu qayıqları və döyüş gəmilərinin öhdəsindən gəlməkdə çətinlik çəkirdilər. Daha böyük gəmilərə ehtiyacı olan dənizçilər üçün Trabzon Nəqliyyat Dəniz Qüvvələrinin komandanı Fəxri bəyin planına uyğun olaraq Qara dənizdəki böyük Yunan ticarət gəmilərindən birinin tutulmasına qərar verildi. Plana görə, Rusiyanın Novorossiysk limanında yüklənən “Enosis” yük gəmisi yola çıxdıqdan sonra iki kanoner qayığı tərəfindən dayandırılmalı, ələ keçirilməli və gizli şəkildə Trabzona gətirilməli idi. Plan 1922-ci il aprelin 26-da axşam həyata keçirildi. Bir neçə saatlıq təqibdən sonra 500 min lirəlik material və qızılla ələ keçirilən Enosis Trabzon adı ilə Türk gəmiçilik donanmasına qatıldı. O günə qədər Qara dənizdə yalnız daşınma ilə məşğul olan Qüvayi-milliyənin dənizçiləri bu əməliyyatla ticarət gəmiləri vasitəsilə Yunanıstan qüvvələrinə zərbə endirməyə başladılar. Yunanlar isə Samsun bombardmanını cavab tədbiri kimi planlaşdırmışdılar.
Bombardman
7 iyun 1922-ci il səhər saatlarında Yunan donanması Georgios Averof və Kilkis döyüş gəmiləri, Panter sinif iki destroyer, iki köməkçi kreyser və dörd kiçik minaaxtaran gəmi ilə Samsuna gəldi. Müdafiə tədbirləri görən Samsun Dəniz Mühafizə dəstəsi və 10-cu diviziya səngərlərə sursat yığmağa başlayır, sahilə artilleriya batareyaları yerləşdirir. Yunanlar saat 10:00 radələrində müşahidəçi qismində Samsun limanında lövbər salmış Amerika gəmilərinə, Samsun valisi Faiq bəyə veriləcək etiraz məktubu göndərdilər; Məktub qubernatora çatdırılır. Səhər saat 10:00 radələrində yunanlar müşahidəçi qismində Samsun limanında lövbər salmış Amerika gəmilərinə, Samsun valisi Faiq bəyə çatacaq etiraz məktubunu göndərdilər; Məktub qubernatora göndərilib. Etirazda Samsunun hərbi bazaya çevrildiyi və şəhər xarakterini itirdiyi bildirilir və şəhərin təslim olmasını tələb edilirdi. Ankara hökuməti ilə edilən teleqramlaşma nəticəsində bu tələb rədd edilmiş və Samsunun açıq şəhər olduğu və bombalana bilməyəcəyi, bombalanacağı təqdirdə bütün məsuliyyətin Yunanıstan Krallığına aid olacağı cavabı verilmişdir.. Saat 15.30-da hökumət malikanəsi, sahildəki anbarlar və dəniz maşınları, şəhərin qərbindəki Rusiya neft çənləri, Amerika və Hollandiya tacirlərinə məxsus tütün anbarları hədəf alınaraq bombardmana başlanılır, Türk redutları sahildəki artilleriya batareyaları ilə cavab verir.
İki saatlıq bombardman zamanı yunan gəmiləri beş yüzdən çox mərmi atmış, dörd əsgər ölmüş, üç əsgər yaralanmışdı. Bundan əlavə, 4170 qutu neft, 68 368 kq benzin, 900 kiloqram texniki spirt və hərbi ərzaq anbarı yanmış; 48 ev, 3 dükan, hökumət malikanəsi, gömrük binası, Canik Surp Niqoğayos erməni kilsəsi və uşaq evi dağıdılmış, sahildəki 16 balıqçı gəmisi zədələnmişdir. İki saatdan sonra Georgios Averof döyüş gəmisinin geri çəkilməsi ilə digər gəmilər də geri çəkilərək bölgəni tərk edirlər.
Bombardman sonrası
Türkiyə Böyük Millət Məclisi bombardmandan sonra toplanaraq, 12 iyun və 16 iyun 1922-ci il tarixlərində keçirdiyi iclaslar nəticəsində bütün Qara dəniz sahillərini döyüş bölgəsi elan edərək, bölgədəki Rumların sürgün edilməsinə qərar verir. Samsundakı rum quldur dəstələrinin qabaqcıl ailələrindən Yelkəncioğulları, Andavallıoğulları və Enfiyecioğulları ilə yanaşı, zəngin rumlar da Daxili İşlər Nazirliyinin icazəsi ilə İstanbula gedirlər. Daha sonra 10-cu diviziya komandiri təyin edilən Trabzonlu polkovnik Veysəl bəyin dövründə onun əmri ilə rum quldur dəstələrini təşkil edən idarəçilər tutulur.
Həmçinin bax
İstinadlar
- (#empty_citation)
- . Samsun. ISBN . (#first_missing_last)
- . İstanbul. (#first_missing_last); (#first_missing_last)
- TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 1, Cilt: XX, Sayfa: 248
- TBMM Zabıt Ceridesi, Devre: 1, Cilt: XX, Sayfa: 249-250
- . İstanbul. ISBN . (#first_missing_last)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Samsun bombardmani 7 iyun 1922 ci ilde ABS herbi deniz quvveleri ve Yunan herbi deniz quvvelerinin Samsuna hucumu Samsun BombardmaniTurkiye Istiqlaliyyet muharibesi Tarix 7 iyun 1922 ci il Yeri Samsun Turkiye Neticesi Taktik Samsun deniz yolu Yunanistanin nezaretine kecdi Strateji Istiqlaliyyet Muharibesi zerersiz kecdi Munaqise terefleri ABS Yunanistan kralligi Ankara Hokumeti Mundericat 1 Arxa plan 2 Bombardman 3 Bombardman sonrasi 4 Hemcinin bax 5 IstinadlarArxa planredakteQurtulus savasi illerinde Qara denizde bir nece kicik gemi ile Sovet Ittifaqindan silah ve sursat getirmeye calisan turk denizcileri Yunan ovcu qayiqlari ve doyus gemilerinin ohdesinden gelmekde cetinlik cekirdiler Daha boyuk gemilere ehtiyaci olan denizciler ucun Trabzon Neqliyyat Deniz Quvvelerinin komandani Fexri beyin planina uygun olaraq Qara denizdeki boyuk Yunan ticaret gemilerinden birinin tutulmasina qerar verildi 1 Plana gore Rusiyanin Novorossiysk limaninda yuklenen Enosis yuk gemisi yola cixdiqdan sonra iki kanoner qayigi terefinden dayandirilmali ele kecirilmeli ve gizli sekilde Trabzona getirilmeli idi 1 Plan 1922 ci il aprelin 26 da axsam heyata kecirildi Bir nece saatliq teqibden sonra 500 min lirelik material ve qizilla ele kecirilen Enosis Trabzon adi ile Turk gemicilik donanmasina qatildi 1 O gune qeder Qara denizde yalniz dasinma ile mesgul olan Quvayi milliyenin denizcileri bu emeliyyatla ticaret gemileri vasitesile Yunanistan quvvelerine zerbe endirmeye basladilar 1 Yunanlar ise Samsun bombardmanini cavab tedbiri kimi planlasdirmisdilar Bombardmanredakte7 iyun 1922 ci il seher saatlarinda Yunan donanmasi Georgios Averof ve Kilkis doyus gemileri Panter sinif iki destroyer iki komekci kreyser ve dord kicik minaaxtaran gemi ile Samsuna geldi 2 Mudafie tedbirleri goren Samsun Deniz Muhafize destesi ve 10 cu diviziya sengerlere sursat yigmaga baslayir sahile artilleriya batareyalari yerlesdirir 1 Yunanlar saat 10 00 radelerinde musahideci qisminde Samsun limaninda lovber salmis Amerika gemilerine Samsun valisi Faiq beye verilecek 3 etiraz mektubu gonderdiler Mektub qubernatora catdirilir Seher saat 10 00 radelerinde yunanlar musahideci qisminde Samsun limaninda lovber salmis Amerika gemilerine Samsun valisi Faiq beye catacaq etiraz mektubunu gonderdiler Mektub qubernatora gonderilib Etirazda Samsunun herbi bazaya cevrildiyi ve seher xarakterini itirdiyi bildirilir ve seherin teslim olmasini teleb edilirdi Ankara hokumeti ile edilen teleqramlasma neticesinde bu teleb redd edilmis ve Samsunun aciq seher oldugu ve bombalana bilmeyeceyi bombalanacagi teqdirde butun mesuliyyetin Yunanistan Kralligina aid olacagi cavabi verilmisdir 4 Saat 15 30 da hokumet malikanesi sahildeki anbarlar ve deniz masinlari seherin qerbindeki Rusiya neft cenleri Amerika ve Hollandiya tacirlerine mexsus tutun anbarlari hedef alinaraq bombardmana baslanilir Turk redutlari sahildeki artilleriya batareyalari ile cavab verir 1 Iki saatliq bombardman zamani yunan gemileri bes yuzden cox mermi atmis dord esger olmus uc esger yaralanmisdi Bundan elave 4170 qutu neft 68 368 kq benzin 900 kiloqram texniki spirt ve herbi erzaq anbari yanmis 48 ev 3 dukan hokumet malikanesi gomruk binasi Canik Surp Niqogayos ermeni kilsesi ve usaq evi dagidilmis sahildeki 16 baliqci gemisi zedelenmisdir 5 Iki saatdan sonra Georgios Averof doyus gemisinin geri cekilmesi ile diger gemiler de geri cekilerek bolgeni terk edirler 1 Bombardman sonrasiredakteTurkiye Boyuk Millet Meclisi bombardmandan sonra toplanaraq 12 iyun ve 16 iyun 1922 ci il tarixlerinde kecirdiyi iclaslar neticesinde butun Qara deniz sahillerini doyus bolgesi elan ederek bolgedeki Rumlarin surgun edilmesine qerar verir 6 Samsundaki rum quldur destelerinin qabaqcil ailelerinden Yelkenciogullari Andavalliogullari ve Enfiyeciogullari ile yanasi zengin rumlar da Daxili Isler Nazirliyinin icazesi ile Istanbula gedirler 6 Daha sonra 10 cu diviziya komandiri teyin edilen Trabzonlu polkovnik Veysel beyin dovrunde onun emri ile rum quldur destelerini teskil eden idareciler tutulur Hemcinin baxredakteTurkiye Istiqlaliyyet muharibesiIstinadlarredakte 1 2 3 4 5 6 7 empty citation Samsun ISBN 9755852891 first missing last Istanbul first missing last first missing last TBMM Zabit Ceridesi Devre 1 Cilt XX Sayfa 248 TBMM Zabit Ceridesi Devre 1 Cilt XX Sayfa 249 250 1 2 Istanbul ISBN 9789754704464 first missing last Menbe https az wikipedia org w index php title Samsun bombardmani amp oldid 7222282