Sahə qaydası — təyyarələrin dizaynındakı bir qaydadır, bu səsə yaxın və ya supersonik sürətində dalğa müqavimətini azaltmağa imkan verir. Bu sürət aralığı müasir mülki və hərbi təyyarələr arasında ən çox istifadə olunur.
Təsvir
Səsə yaxın uçuş sürətində hava axınının yerli sürəti, axının təyyarənin struktur elementləri ətrafında getdiyi yerlərdə, səs sürətinə çata bilər. Bu davranışın müşahidə olunduğu sürətin dəyəri təyyarənin dizaynından asılı olaraq dəyişir və kritik Max sayı adlanır. Belə yerlərdə yaranan şok dalğaları güclü sürətlə böyüyən bir müqavimətə malikdir. Bu müqavimət dalğa müqaviməti adlanır. Zərbə dalğalarının gücünü azaltmaq üçün təyyarənin kəsişmə sahəsi təyyarənin gövdəsi boyunca mümkün qədər rəvan şəkildə dəyişməlidir.
Sahə qaydasında deyilir ki, kəsişən ərazinin eyni uzunlamasına paylanması olan iki təyyarə, bu sahənin eninə füzelyaj istiqamətində paylanmasından asılı olmayaraq eyni dalğa empedansına malikdir (yəni, füzelyajın özündə və ya qanadlarında). Üstəlik, güclü şok dalğalarının meydana gəlməməsi üçün bu paylama hamar olmalıdır. Bu qaydanın tətbiq edilməsinə bir nümunə, təyyarənin qaynaq hissəsinin qanadlarla qovşağında enməsi, kəsişən sahənin dəyişməməsi. Bu qayda səs sürətindən daha yüksək sürətlərdə də tətbiq olunur, lakin bu vəziyyətdə onun tətbiqi biraz daha çətindir: kəsişən ərazinin əvəzinə, Max konusunun tangent təyyarələrinin bölmə sahəsi. Dalğa müqavimətinin dəyəri bütün istiqamətlər üzrə kəsişmələr üçün hesablanmış müqavimət dəyərlərinin cəminə bərabər olacaqdır. Səs sürəti təyyarələrin dizaynı nəzərdə tutulan sürət üçün Mach konusunu nəzərə alaraq hazırlanır.
Kəşf tarixi
Almaniya
Sahə qaydası, Otto Frenzel tərəfindən 1943-cü ildə ox şəkilli bir qanad və W-formalı bir qanadın ətrafındakı hava axını araşdırılarkən, həddindən artıq yüksək dalğa müqavimətinə sahib idi. Bu müqayisəli tədqiqat Junkers zavodunda səs sürətinə yaxın hava sürətini təmin edən bir külək tunelində aparılmışdır. Frenzel, 17 dekabr 1943-cü il tarixli, "Arrangement of Displacement Bodies in High-Speed Flight" adlı tədqiqatını izah edərək 1944-cü ildə müvafiq patent almışdır. Fresnelin tədqiqatlarının nəticələri 1944-cü ilin mart ayında Alman Aeronavtika Tədqiqatları Akademiyasında (Deutsche Akademie der Luftfahrtforschung) Teodor Zobelin "Yüksək sürətli təyyarələrin işini artırmağın əsaslı yeni yolları"(Fundamentally new ways to increase performance of high speed aircraft) adlı mühazirəsində geniş ictimaiyyətə təqdim edildi.
ABŞ
Süper səsli uçuşun öncüllərindən biri olan Wallace D. Hayes nəşrlərində bölgə qaydasını formalaşdırmaq üçün gəldi, birincisi dissertasiyası 1947-ci ildə Kaliforniya Texnologiya İnstitutunda müdafiə edildi. Qərbdə sahə qaydası (Whitcomb area rule) adlandırılan Richard T. Whitcomb, 1952-ci ildə Langley aviabazasındakı NASA tədqiqat mərkəzində çalışaraq müstəqil olaraq kəşf etdi. Axın sürəti 0.95 M olan bir külək tunelində araşdırma apararaq, şok dalğalarının meydana gəlməsi səbəbiylə aerodinamik sürüklənmənin artması ilə heyran qaldı. Whitcom, müqavimətin kəskin artmasının qarşısının alınmasının, əFn azı nəzəri cəhətdən, hava gəmisinin füzelajının maksimum uzanma fırlanma orqanına yaxın olması lazım olan kəsişmədə qeyri-bərabərliyin aradan qaldırılması ilə asanlaşdırılacağını qərara aldı.
Tətbiqi
Kəşf edildikdən dərhal sonra ərazi qaydası həmin dövrdə hazırlanmış təyyarələrin dizaynında tətbiq olundu. Ən məşhur hadisələrdən biri, Whitcom’un xüsusiyyətləri gözləniləndən xeyli pis olan ABŞ istehsalı F-102qırıcısının dizaynını fərdi şəkildə dəyişdirməsi idi. Qanadların arxasına “itələdikdən” sonra və görünən paradoksa baxmayaraq, təyyarənin arxa hissəsinin həcminin artmasına, səs sürətinə yaxın sürətdə aerodinamik sürüklənmə xeyli azaldı və dizayn sürəti 1,2 M-ə çatdı. F-106 dizayn edilərkən sahə qaydası tam nəzərə alındı. Uzun illər ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin əsas hava qarışdırıcısı olaraq qaldı.
Eyni şəkildə, o dövrün bir çox təyyarələrinin dizaynı dəyişdirildi: hamar bir profil təmin etmək üçün əlavə yanacaq bakları əlavə edildi və ya quyruq ölçüsü artırıldı. Sovet istehsalı olan Tupolev Tu-95bombardmançısının, həm daxili mühərriklərin arxasındakı enmə dişli bölməsinin daha çox çıxıntıları oldu, bu da qanadların kökünün arxasında təyyarənin ümumi kəsişməsini artırdı. Bu təyyarənin mülki versiyası 1960-cı ildən bu günə qədər dünyanın ən sürətli pərvanəli təyyarəsi olaraq qalır.
Sahə qaydalarını tətbiq etmək üçün maraqlı bir nümunə Boeing 747 təyyarəsinin gövdəsinin üst hissəsidir. Bu təyyarə əsas göyərtədə ardıcıl olaraq iki pillə, ikisi olan standart nəqliyyat konteynerlərinin daşınması üçün nəzərdə tutulmuşdu ki, bu da qəza zamanı pilotun kabinəsinə normal olaraq hava qaynağında yerləşdirildiyi zaman ekipaj üçün ciddi təhlükə yarada bilər. Buna görə, kokpit göyərtənin üstündəki kiçik bir “təpə”-yə köçürüldü, ölçüsü - o dövrdə tənzimlənən primaya əsasən - əvvəlcə minimuma endirildi. Ancaq sonradan başa düşüldü ki, bu “təpə”-nin uzanması aerodinamik sürüklənmənin minimuma endirilməsindən daha çox azalmasına səbəb olacaqdır, çünki uzadılmış pilot kabinəsinin dalğa maneəsi quyruq stabilizatorunun dalğa empedansını “zərərsizləşdirdi”. Bu təyyarədə kruiz sürətini artırmaq və aerodinamik sürüklənməni azaltmaqla yanaşı, təyyarənin sərnişin tutumunu bir qədər artırmağa imkan verən 747-300 seriyasından başlayaraq yeni bir kabin forması tətbiq olunmağa başladı.
İstinadlar
(PDF). 2020-12-05 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-10-24.
Die Pfeilflügelentwicklung in Deutschland bis 1945 die Geschichte einer Entdeckung bis zu ihren ersten Andwendungen. — Bonn: Bernard und Graefe, 2006. — 473 Seiten с. — ISBN 3763761306, 9783763761302.
sahə, qaydası, təyyarələrin, dizaynındakı, qaydadır, səsə, yaxın, supersonik, sürətində, dalğa, müqavimətini, azaltmağa, imkan, verir, sürət, aralığı, müasir, mülki, hərbi, təyyarələr, arasında, çox, istifadə, olunur, mündəricat, təsvir, kəşf, tarixi, almaniya. Sahe qaydasi teyyarelerin dizaynindaki bir qaydadir bu sese yaxin ve ya supersonik suretinde dalga muqavimetini azaltmaga imkan verir Bu suret araligi muasir mulki ve herbi teyyareler arasinda en cox istifade olunur Mundericat 1 Tesvir 2 Kesf tarixi 2 1 Almaniya 2 2 ABS 3 Tetbiqi 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerTesvir RedakteSese yaxin ucus suretinde hava axininin yerli sureti axinin teyyarenin struktur elementleri etrafinda getdiyi yerlerde ses suretine cata biler Bu davranisin musahide olundugu suretin deyeri teyyarenin dizaynindan asili olaraq deyisir ve kritik Max sayi adlanir Bele yerlerde yaranan sok dalgalari guclu suretle boyuyen bir muqavimete malikdir Bu muqavimet dalga muqavimeti adlanir Zerbe dalgalarinin gucunu azaltmaq ucun teyyarenin kesisme sahesi teyyarenin govdesi boyunca mumkun qeder revan sekilde deyismelidir Sahe qaydasinda deyilir ki kesisen erazinin eyni uzunlamasina paylanmasi olan iki teyyare bu sahenin enine fuzelyaj istiqametinde paylanmasindan asili olmayaraq eyni dalga empedansina malikdir yeni fuzelyajin ozunde ve ya qanadlarinda Ustelik guclu sok dalgalarinin meydana gelmemesi ucun bu paylama hamar olmalidir Bu qaydanin tetbiq edilmesine bir numune teyyarenin qaynaq hissesinin qanadlarla qovsaginda enmesi kesisen sahenin deyismemesi Bu qayda ses suretinden daha yuksek suretlerde de tetbiq olunur lakin bu veziyyetde onun tetbiqi biraz daha cetindir kesisen erazinin evezine Max konusunun tangent teyyarelerinin bolme sahesi Dalga muqavimetinin deyeri butun istiqametler uzre kesismeler ucun hesablanmis muqavimet deyerlerinin cemine beraber olacaqdir 1 Ses sureti teyyarelerin dizayni nezerde tutulan suret ucun Mach konusunu nezere alaraq hazirlanir Kesf tarixi RedakteAlmaniya Redakte Sahe qaydasi Otto Frenzel terefinden 1943 cu ilde ox sekilli bir qanad ve W formali bir qanadin etrafindaki hava axini arasdirilarken heddinden artiq yuksek dalga muqavimetine sahib idi Bu muqayiseli tedqiqat Junkers zavodunda ses suretine yaxin hava suretini temin eden bir kulek tunelinde aparilmisdir Frenzel 17 dekabr 1943 cu il tarixli Arrangement of Displacement Bodies in High Speed Flight adli tedqiqatini izah ederek 1944 cu ilde muvafiq patent almisdir Fresnelin tedqiqatlarinin neticeleri 1944 cu ilin mart ayinda Alman Aeronavtika Tedqiqatlari Akademiyasinda Deutsche Akademie der Luftfahrtforschung Teodor Zobelin Yuksek suretli teyyarelerin isini artirmagin esasli yeni yollari Fundamentally new ways to increase performance of high speed aircraft 2 adli muhaziresinde genis ictimaiyyete teqdim edildi ABS Redakte Super sesli ucusun oncullerinden biri olan Wallace D Hayes nesrlerinde bolge qaydasini formalasdirmaq ucun geldi birincisi dissertasiyasi 1947 ci ilde Kaliforniya Texnologiya Institutunda mudafie edildi 3 Qerbde sahe qaydasi Whitcomb area rule adlandirilan Richard T Whitcomb 1952 ci ilde Langley aviabazasindaki NASA tedqiqat merkezinde calisaraq musteqil olaraq kesf etdi Axin sureti 0 95 M olan bir kulek tunelinde arasdirma apararaq sok dalgalarinin meydana gelmesi sebebiyle aerodinamik suruklenmenin artmasi ile heyran qaldi Whitcom muqavimetin keskin artmasinin qarsisinin alinmasinin eFn azi nezeri cehetden hava gemisinin fuzelajinin maksimum uzanma firlanma orqanina yaxin olmasi lazim olan kesismede qeyri beraberliyin aradan qaldirilmasi ile asanlasdirilacagini qerara aldi Tetbiqi RedakteKesf edildikden derhal sonra erazi qaydasi hemin dovrde hazirlanmis teyyarelerin dizayninda tetbiq olundu En meshur hadiselerden biri Whitcom un xususiyyetleri gozlenilenden xeyli pis olan ABS istehsali F 102 qiricisinin dizaynini ferdi sekilde deyisdirmesi idi Qanadlarin arxasina iteledikden sonra ve gorunen paradoksa baxmayaraq teyyarenin arxa hissesinin hecminin artmasina ses suretine yaxin suretde aerodinamik suruklenme xeyli azaldi ve dizayn sureti 1 2 M e catdi F 106 dizayn edilerken sahe qaydasi tam nezere alindi Uzun iller ABS Herbi Hava Quvvelerinin esas hava qarisdiricisi olaraq qaldi Eyni sekilde o dovrun bir cox teyyarelerinin dizayni deyisdirildi hamar bir profil temin etmek ucun elave yanacaq baklari elave edildi ve ya quyruq olcusu artirildi Sovet istehsali olan Tupolev Tu 95 bombardmancisinin hem daxili muherriklerin arxasindaki enme disli bolmesinin daha cox cixintilari oldu bu da qanadlarin kokunun arxasinda teyyarenin umumi kesismesini artirdi Bu teyyarenin mulki versiyasi 1960 ci ilden bu gune qeder dunyanin en suretli pervaneli teyyaresi olaraq qalir Sahe qaydalarini tetbiq etmek ucun maraqli bir numune Boeing 747 teyyaresinin govdesinin ust hissesidir Bu teyyare esas goyertede ardicil olaraq iki pille ikisi olan standart neqliyyat konteynerlerinin dasinmasi ucun nezerde tutulmusdu ki bu da qeza zamani pilotun kabinesine normal olaraq hava qaynaginda yerlesdirildiyi zaman ekipaj ucun ciddi tehluke yarada biler Buna gore kokpit goyertenin ustundeki kicik bir tepe ye kocuruldu olcusu o dovrde tenzimlenen primaya esasen evvelce minimuma endirildi Ancaq sonradan basa dusuldu ki bu tepe nin uzanmasi aerodinamik suruklenmenin minimuma endirilmesinden daha cox azalmasina sebeb olacaqdir cunki uzadilmis pilot kabinesinin dalga maneesi quyruq stabilizatorunun dalga empedansini zerersizlesdirdi Bu teyyarede kruiz suretini artirmaq ve aerodinamik suruklenmeni azaltmaqla yanasi teyyarenin sernisin tutumunu bir qeder artirmaga imkan veren 747 300 seriyasindan baslayaraq yeni bir kabin formasi tetbiq olunmaga basladi Istinadlar Redakte Robert Thomas Jones Theory of wing body drag at supersonic speeds PDF 2020 12 05 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 10 24 Die Pfeilflugelentwicklung in Deutschland bis 1945 die Geschichte einer Entdeckung bis zu ihren ersten Andwendungen Bonn Bernard und Graefe 2006 473 Seiten s ISBN 3763761306 9783763761302 Princeton News Wallace Hayes pioneer of supersonic flight dies Xarici kecidler RedakteKesf tarixiQayda izahi ve tetbiqiMenbe https az wikipedia org w index php title Sahe qaydasi amp oldid 5918828, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
