Saadilər və ya Sadidlər (ərəb. سعديون — sa‘adiyūn) 1509-dan 1659-a qədər Məğribdə (Mərakeş) hökmranlıq etmişdilər. 1509-1554-cü illərdə Mərakeşin cənubunu, sonra 1603-cü ilə qədər bütün Mərakeşi, daha sonra yalnız Fəs və Marakeş bölgələrini idarə etmişdilər.
Tarix
Saadilər dövlətinin xəritəsi (ən geniş əraziyə malik olduğu vaxt)
Mənşələri
Saadilər əsillərinin Məhəmməd peyğəmbərdən gəldiklərinə inanırdılar. Saadilərin əcdadı Yambu şəhərindən Məhəmməd an-Nafsa az-Za-kiyidir - Məhəmməd peyğəmbərin nəvəsi İmam Həsənin nəvəsi. XVI əsrin əvvəllərində Dra çay vadisində Taqmadertdə yaşayırdılar. Onların ata yurdu Zaqoradan 10 km şimalda yerləşən Ksar Tiji qalası hesab olunur . Saadilərin siyasi rəqibləri onların İmam Həsənin nəslindən olmasını qəbul etmirdilər. Onların əcdadlarını Məhəmməd peyğəmbərin südanası Həlimə bint Abi Zu'ayb'a bağlayırdılar . Saadilər Məğribdəsufizmi yayırdılar.
Hakimiyyətə gəlmələri
Vattasid sülaləsi dərin böhran içində idi, hökmdarın nüfuzu təmamilə düşmüşdü. Onlar ölkəni portuqalların istilasından qorumaq iqtidarında deyildi. Bu zaman Saadilər dini qardaşlıqların və marabutların qaldırdığı üsyanın başında dayandılar. İlk Saadi şərifi Əbu Abdulla əl-Qaim (1509-1517) üsyanın lideri oldu və Cənubi Mərakeş ərazisini istiladan qorumağı bacardı. Saadilər portuqalların Aqadir şəhərini ələ keçirməyə müvəffəq oldular və 1549-cu ildə Vattasid dövlət başçısı Bu Hassunu devirməyə müvəffəq oldular. 1549-cu il bu sülalənin Mərakeşdə hakimiyyətinin başlanğıcı hesab olunur.
İdarəetmə xüsusiyyətləri
Saadi sülaləsinin ən məşhur şerifi Mərakeşi idarə edən Əhməd əl-Mansur idi (1578-1603-cü illərdə hökmranlıq etmişdir). O, portuqalları Mərakeşdən qovmağı bacardı. Sonqai imperiyasını öz təsir dairəsinə daxil etdi və onların paytaxtı Timbuktunu fəth etdi. Eyni zamanda Əhməd əl-Mansur ölkəni Osmanlı istilasından qorudu.
Saadilərin paytaxtı əvvəlcə Tarudant, sonra isə Mərakeş oldu. Mərakeş şəhərində Saadilərin məzar türbələri hələ də qorunub saxlanmaqdadır.
Saadilərin hakimiyyəti dövründə dəniz quldurları Sale şəhər limanında bir növ muxtar respublika yaratdılar. Mərakeş tədricən Qərbi Afrikadakı qızıl mədənlərinə nəzarəti itirdi. XVII əsrin ortalarında Mərakeşə nəzarət ölkədə hələ də hakimiyyətdə olan Alauitlər sülaləsinə keçdi.
Hökmdarlar
Cənubi Mərakeşin hökmdarları (1509-1544)
Əbu Abdulla əl-Qaim (1509-1517-ci illərdə hakimiyyətdə olmuşdur)
I Əhməd əl-Araj (1517-1544-cü illərdə hakimiyyətdə olmuşdur)
II Məhəmməd Əl-Şeyx (1544-1557-ci illərdə hökmranlıq etmişdir, 1554-cü ildən bütün Mərakeşin hökmdarı olmuşdur)
Mərakeş hökmdarları (1544-1603)
Məhəmməd Əl Şeyx
I Abdulla əl-Qalib (1557-1574-cü illərdə hökmranlıq etmişdir)
II Əbu Abdulla Məhəmməd (1574-1576-cı illərdə hökmranlıq etmişdir)
I Əbu Mərvan Əbdül Malik (1576-1578-ci illərdə hökmranlıq etmişdir)
II Əhməd əl-Mənsur (1578-1603-cü illərdə hökmranlıq etmişdir)
Əbu Fares Abdullah (1564-cü ildə anadan olmuşdur) (Mərakeşin bir hissəsini 1603-1608-ci illərdə idarə etmişdir)
Mərakeş şəhərinin hökmdarları (1603-1659)
Zidane Abu Maali (1603-1627-ci illərdə hökmranlıq etmişdir)
II Əbu Mərvan Əbdül Malik (1627-1631-ci illərdə hökmranlıq etmişdir)
Əl-Valid ibn Zidan (1631-1636-cı illərdə hökmranlıq etmişdir)
Məhəmməd əl-Şeyx Əs-Seqir (1636-1655-ci illərdə hökmranlıq etmişdir)
III Əhməd Əl-Abbas (1655-1659-cu illərdə hökmranlıq etmişdir)
Fesin hökmdarları (1603-1627)
Məhəmməd əl-Şeyx Əl-Mamun (1560-cı ildə anadan olmuşdur, 1604-1613-cü illərdə hökmranlıq etmişdir)
II Abdulla (1613-1623-cü illərdə hökmranlıq etmişdir)
III Abd əl-Malik (1623-1627-ci illərdə hökmranlıq etmişdir)
Mənbələr
Ирмияева Т. Ю. История мусульманского мира от Халифата до Блистательной Порты
Rosander, E. Evers and Westerlund, David (1997). African Islam and Islam in Africa: Encounters Between Sufis and Islamists. C. Hurst & Co. Publishers. ISBN 1-85065-282-1
History of Morocco
Morocco in the Sixteenth Century. Problems and Patterns in African Foreign Policy by Dahiru Yahya, Canadian Journal of African Studies / Revue Canadienne des Études Africaines, Vol. 18, No. 1 (1984), pp. 252–253
İstinadlar
Султан Саади Мохаммед эш-Шейх эс-Сегир в письме алавитскому шерифу Мулаю Мухаммеду улд Мулаю): «Мы из Тидси, одного из ксуров на реке Дра» (Nozhet el Hadi, с. 15). Координаты Тидзи: широта 30° 59' 52 N, долгота 7° 24' 49 W.
The use of Analogy and the Role of the Sufi Shaykh in Post-Marinid Morocco, Vincent Cornell, International Journal of Middle East Studies, vol. 15, no. 1 (feb, 1983), pp.67-93)
Oktyabr 30, 2021
saadilər, sadidlər, ərəb, سعديون, adiyūn, 1509, 1659, qədər, məğribdə, mərakeş, hökmranlıq, etmişdilər, 1509, 1554, illərdə, mərakeşin, cənubunu, sonra, 1603, ilə, qədər, bütün, mərakeşi, daha, sonra, yalnız, fəs, marakeş, bölgələrini, idarə, etmişdilər, mündə. Saadiler ve ya Sadidler ereb سعديون sa adiyun 1509 dan 1659 a qeder Megribde Merakes hokmranliq etmisdiler 1509 1554 cu illerde Merakesin cenubunu sonra 1603 cu ile qeder butun Merakesi daha sonra yalniz Fes ve Marakes bolgelerini idare etmisdiler Mundericat 1 Tarix 1 1 Menseleri 1 2 Hakimiyyete gelmeleri 1 3 Idareetme xususiyyetleri 2 Hokmdarlar 2 1 Cenubi Merakesin hokmdarlari 1509 1544 2 2 Merakes hokmdarlari 1544 1603 2 3 Merakes seherinin hokmdarlari 1603 1659 2 4 Fesin hokmdarlari 1603 1627 3 Menbeler 4 IstinadlarTarix Redakte Saadiler dovletinin xeritesi en genis eraziye malik oldugu vaxt Menseleri Redakte Saadiler esillerinin Mehemmed peygemberden geldiklerine inanirdilar Saadilerin ecdadi Yambu seherinden Mehemmed an Nafsa az Za kiyidir Mehemmed peygemberin nevesi Imam Hesenin nevesi XVI esrin evvellerinde Dra cay vadisinde Taqmadertde yasayirdilar Onlarin ata yurdu Zaqoradan 10 km simalda yerlesen Ksar Tiji qalasi hesab olunur 1 Saadilerin siyasi reqibleri onlarin Imam Hesenin neslinden olmasini qebul etmirdiler Onlarin ecdadlarini Mehemmed peygemberin sudanasi Helime bint Abi Zu ayb a baglayirdilar 2 Saadiler Megribde sufizmi yayirdilar Hakimiyyete gelmeleri Redakte Vattasid sulalesi derin bohran icinde idi hokmdarin nufuzu temamile dusmusdu Onlar olkeni portuqallarin istilasindan qorumaq iqtidarinda deyildi Bu zaman Saadiler dini qardasliqlarin ve marabutlarin qaldirdigi usyanin basinda dayandilar Ilk Saadi serifi Ebu Abdulla el Qaim 1509 1517 usyanin lideri oldu ve Cenubi Merakes erazisini istiladan qorumagi bacardi Saadiler portuqallarin Aqadir seherini ele kecirmeye muveffeq oldular ve 1549 cu ilde Vattasid dovlet bascisi Bu Hassunu devirmeye muveffeq oldular 1549 cu il bu sulalenin Merakesde hakimiyyetinin baslangici hesab olunur Idareetme xususiyyetleri Redakte Saadi sulalesinin en meshur serifi Merakesi idare eden Ehmed el Mansur idi 1578 1603 cu illerde hokmranliq etmisdir O portuqallari Merakesden qovmagi bacardi Sonqai imperiyasini oz tesir dairesine daxil etdi ve onlarin paytaxti Timbuktunu feth etdi Eyni zamanda Ehmed el Mansur olkeni Osmanli istilasindan qorudu Saadilerin paytaxti evvelce Tarudant sonra ise Merakes oldu Merakes seherinde Saadilerin mezar turbeleri hele de qorunub saxlanmaqdadir Saadilerin hakimiyyeti dovrunde deniz quldurlari Sale seher limaninda bir nov muxtar respublika yaratdilar Merakes tedricen Qerbi Afrikadaki qizil medenlerine nezareti itirdi XVII esrin ortalarinda Merakese nezaret olkede hele de hakimiyyetde olan Alauitler sulalesine kecdi Hokmdarlar RedakteCenubi Merakesin hokmdarlari 1509 1544 Redakte Ebu Abdulla el Qaim 1509 1517 ci illerde hakimiyyetde olmusdur I Ehmed el Araj 1517 1544 cu illerde hakimiyyetde olmusdur II Mehemmed El Seyx 1544 1557 ci illerde hokmranliq etmisdir 1554 cu ilden butun Merakesin hokmdari olmusdur Merakes hokmdarlari 1544 1603 Redakte Mehemmed El Seyx I Abdulla el Qalib 1557 1574 cu illerde hokmranliq etmisdir II Ebu Abdulla Mehemmed 1574 1576 ci illerde hokmranliq etmisdir I Ebu Mervan Ebdul Malik 1576 1578 ci illerde hokmranliq etmisdir II Ehmed el Mensur 1578 1603 cu illerde hokmranliq etmisdir Ebu Fares Abdullah 1564 cu ilde anadan olmusdur Merakesin bir hissesini 1603 1608 ci illerde idare etmisdir Merakes seherinin hokmdarlari 1603 1659 Redakte Zidane Abu Maali 1603 1627 ci illerde hokmranliq etmisdir II Ebu Mervan Ebdul Malik 1627 1631 ci illerde hokmranliq etmisdir El Valid ibn Zidan 1631 1636 ci illerde hokmranliq etmisdir Mehemmed el Seyx Es Seqir 1636 1655 ci illerde hokmranliq etmisdir III Ehmed El Abbas 1655 1659 cu illerde hokmranliq etmisdir Fesin hokmdarlari 1603 1627 Redakte Mehemmed el Seyx El Mamun 1560 ci ilde anadan olmusdur 1604 1613 cu illerde hokmranliq etmisdir II Abdulla 1613 1623 cu illerde hokmranliq etmisdir III Abd el Malik 1623 1627 ci illerde hokmranliq etmisdir Menbeler RedakteIrmiyaeva T Yu Istoriya musulmanskogo mira ot Halifata do Blistatelnoj Porty Rosander E Evers and Westerlund David 1997 African Islam and Islam in Africa Encounters Between Sufis and Islamists C Hurst amp Co Publishers ISBN 1 85065 282 1 History of Morocco 3 Morocco in the Sixteenth Century Problems and Patterns in African Foreign Policy by Dahiru Yahya Canadian Journal of African Studies Revue Canadienne des Etudes Africaines Vol 18 No 1 1984 pp 252 253Istinadlar Redakte Sultan Saadi Mohammed esh Shejh es Segir v pisme alavitskomu sherifu Mulayu Muhammedu uld Mulayu My iz Tidsi odnogo iz ksurov na reke Dra Nozhet el Hadi s 15 Koordinaty Tidzi shirota 30 59 52 N dolgota 7 24 49 W The use of Analogy and the Role of the Sufi Shaykh in Post Marinid Morocco Vincent Cornell International Journal of Middle East Studies vol 15 no 1 feb 1983 pp 67 93 https web archive org web 20070329073127 http www mincom gov ma english generalities history history htmlhttps web archive org web 20070329073127 http www mincom gov ma english generalities history history html Menbe https az wikipedia org w index php title Saadiler amp oldid 5960000, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
