Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Roma boşləçəyi (lat. Dactylorhiza romana) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin səhləbkimilər fəsiləsinin boşləçək cinsinə aid bitki növü.
| Roma boşləçəyi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Triba: Yarımtriba: Cins: Növ: Roma boşləçəyi | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Arealı
Aralıq dənizi sahillərindən Mərkəzi Asiyaya qədər yayılmışdır.
Qısa morfoloji təsviri
Çoxillik ot bitkisidir. Kök yumruları 2-4 qanadlıdır, uzunluğu 3 sm-ə qədərdir. Gövdənin hündürlüyü 15-30 sm-dir. Yarpaqları 5-12 sayda olub, gövdənin aşağı hissəsində yerləşir, tərs-yumurtaşəkilli və ya uzunsov-lansetşəkilli, xətvari, uzunluğu 8-12 sm, kütdür, yuxarı yarpaqları ensiz, qısadır. Çiçək qrupu sıx, qısa, silindrik, çoxçiçəkli, bəzən tərs-yumurtaşəkilli, uzunluğu 3-8 sm-dir. Çiçəkləri açıq-sarı və ya tünd-qırmızı, bənövşəyi, bəzən agımtıl rəngdədir. Çiçək dodağı girdə-dördkünclü, üçqanadlı, uzunluğu 5-7 mm, yan tərəfdəki qanadı oval, kənarlar bir qədər dişlidir, orta qanadı kvadratşəkilli, qurtaracağında çıxıntılar var.
Yarpaqları 5-12 saydadır, gövdənin aşağı hissəsində yerləşirlər, qaidə hissəsinə yaxın çox daralmışdır və əksinə yumurtaşəkilli və ya uzunsov-xətvari neştərşəkillidir. Uzunluğu 8-12 sm, küt ucludur; yuxarı yarpaqları ensiz və qısadır.
Çiçək qrupu sıxdır, qısa, silindrik, çoxçiçəkli, bəzən əksinəyumurtaşəkilli olub, uzunluğu 3-8 sm-dir. Çiçəkləri açıq-sarı və ya bənövşəyi-tünd-qırmızı, bəzən ağ rəngdə olur. Dodağı dəyirmi-dörd künc, üçbölümlüdür və 5-7 mm uzunluqda olur; yan bölümləri oval, kənarlardan dairəvi dişlidir, orta bölümü kvadrata bənzər, çox vaxt sonu girintili-çıxıntılıdır. Çiçəkləməsi may, meyvə verməsi may-iyun ayları.
Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri
Çiçəkləməsi may-iyun aylarındadır. Aşağı dağ qurşaqlarından subalp yüksəkliklərinə qədər bitir. Rütubətli yerlərdə, meşələrdə və kolluqlarda rast gəlinir. Dekorativ bitki kimi istifadə oluna bilər.
Yayılması
Böyük Qafqazın Quba, şərq-qərb hissəsində, Kiçik Qafqazın şimalında, mərkəzində, Naxçıvanın cənub, Lənkəranın dağlıq hissəsində və ovalığında rast gəlinir.
Yaşayış mühiti
Rütubətli yerlərdə, meşə və kolluqlarda rast gəlinir.
Sayı və tendensiyası
Ölkə üzrə müxtəlif ərazilərdə rast gəlinsə də, populyasiyanın sayında azalma tendensiyası müşahidə edilir.
Məhdudlaşdırıcı amillər
İqlim və antropogen amillər.
Mühafizə tədbirləri
Mühafizəsi üçün xüsüsi tədbirlər aparılmır. Yayılma yerlərində antropogen təsiri azaltmaq məqsədi ilə yasaqlıqların təşkili, populyasiya səviyyəsində genetik tədqiqi, toxumlarının toxum banklarında saxlanması, bərpasının təmin edilməsi, yeni yayılma yerlərinin axtarılması təklif olunur.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Dactylorchis romana (Sebast.) Verm.
- Dactylorhiza sambucina subsp. romana (Sebast.) Bornm.
- Orchis romana Sebast.
Yarımnövləri
- (Klinge) Soó ex Renz & Taubenheim
- (E.G.Camus) H.A.Pedersen
İstinadlar
- Roma boşləçəyi:Plants of the World Online saytında takson barədə məlumat. (ing.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Roma bosleceyi lat Dactylorhiza romana bitkiler aleminin qulancarcicekliler destesinin sehlebkimiler fesilesinin boslecek cinsine aid bitki novu Roma bosleceyiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad BirlepelilerDeste QulancarciceklilerFesile SehlebkimilerYarimfesile Triba Yarimtriba Cins BoslecekNov Roma bosleceyiBeynelxalq elmi adiDactylorhiza romana Soo 1962Sekil axtarisiNCBI 59320EOL 1094605ArealiAraliq denizi sahillerinden Merkezi Asiyaya qeder yayilmisdir Qisa morfoloji tesviriCoxillik ot bitkisidir Kok yumrulari 2 4 qanadlidir uzunlugu 3 sm e qederdir Govdenin hundurluyu 15 30 sm dir Yarpaqlari 5 12 sayda olub govdenin asagi hissesinde yerlesir ters yumurtasekilli ve ya uzunsov lansetsekilli xetvari uzunlugu 8 12 sm kutdur yuxari yarpaqlari ensiz qisadir Cicek qrupu six qisa silindrik coxcicekli bezen ters yumurtasekilli uzunlugu 3 8 sm dir Cicekleri aciq sari ve ya tund qirmizi benovseyi bezen agimtil rengdedir Cicek dodagi girde dordkunclu ucqanadli uzunlugu 5 7 mm yan terefdeki qanadi oval kenarlar bir qeder dislidir orta qanadi kvadratsekilli qurtaracaginda cixintilar var Yarpaqlari 5 12 saydadir govdenin asagi hissesinde yerlesirler qaide hissesine yaxin cox daralmisdir ve eksine yumurtasekilli ve ya uzunsov xetvari nestersekillidir Uzunlugu 8 12 sm kut ucludur yuxari yarpaqlari ensiz ve qisadir Cicek qrupu sixdir qisa silindrik coxcicekli bezen eksineyumurtasekilli olub uzunlugu 3 8 sm dir Cicekleri aciq sari ve ya benovseyi tund qirmizi bezen ag rengde olur Dodagi deyirmi dord kunc ucbolumludur ve 5 7 mm uzunluqda olur yan bolumleri oval kenarlardan dairevi dislidir orta bolumu kvadrata benzer cox vaxt sonu girintili cixintilidir Ciceklemesi may meyve vermesi may iyun aylari Bioloji ekoloji ve fitosenoloji xususiyyetleriCiceklemesi may iyun aylarindadir Asagi dag qursaqlarindan subalp yuksekliklerine qeder bitir Rutubetli yerlerde meselerde ve kolluqlarda rast gelinir Dekorativ bitki kimi istifade oluna biler YayilmasiBoyuk Qafqazin Quba serq qerb hissesinde Kicik Qafqazin simalinda merkezinde Naxcivanin cenub Lenkeranin dagliq hissesinde ve ovaliginda rast gelinir Yasayis muhitiRutubetli yerlerde mese ve kolluqlarda rast gelinir Sayi ve tendensiyasiOlke uzre muxtelif erazilerde rast gelinse de populyasiyanin sayinda azalma tendensiyasi musahide edilir Mehdudlasdirici amillerIqlim ve antropogen amiller Muhafize tedbirleriMuhafizesi ucun xususi tedbirler aparilmir Yayilma yerlerinde antropogen tesiri azaltmaq meqsedi ile yasaqliqlarin teskili populyasiya seviyyesinde genetik tedqiqi toxumlarinin toxum banklarinda saxlanmasi berpasinin temin edilmesi yeni yayilma yerlerinin axtarilmasi teklif olunur SinonimleriHomotipik sinonimleri Dactylorchis romana Sebast Verm Dactylorhiza sambucina subsp romana Sebast Bornm Orchis romana Sebast Yarimnovleri Klinge Soo ex Renz amp Taubenheim E G Camus H A PedersenIstinadlarRoma bosleceyi Plants of the World Online saytinda takson barede melumat ing Hemcinin bax