Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Qırmızı şlam
Qırmızı şlam boksitlərdən Bayer üsulu ilə alüminium –oksid alınması prosesinin qalığıdır. Müxtəlif məlumatlara əsasən təkcə MDB ölkələrində 100-150 milyon ton qırmızı şlam toplanıb qalmışdır. Bu tullantılar alüminum istehsalı zavodlarının yaxınlığında cox böyük ərazini tutur və potensial təhlükə mənbəyidir. Buna misal kimi 2010-cu ildə Macarıstanda qırmızı şlamla bağlı baş verən ekoloji fəlakəti göstərmək olar. Bu zaman 1,1 milyon kubmetr həcmində zəhərli maddələr ətraf mühitə dağılmış, insan itkisi olmuşdur. Bu səbəbdən zavod 472 milyon avro cərimə edilmişdir. Azərbaycanda da (Gəncə şəhəri) bu cür şlam 60 hektara qədər ərazinin tutur və burada 12 milyon ton alunit, 20 milyon ton boksit tullantısı toplanmışdır.Bu ərazinin torpaq qatı ilə örtülməsinə baxmayaraq , yenə təhlükə mənbəyi olaraq qalır. Ədəbiyyat materiallarının analizi göstərir ki, qırmızı şlamın emalının həm piro-, həm də hidrometallurgiya üsulları ilə işlənməsi təklif olunur. Pirometallurgiya texnologiyaları qırmızı şlamdakı dəmir tərkibli komponentlərin maqnitlənən hissəsinin, qeyri-maqnit hissədən ayrılmasına əsaslanır və cox yüksək temperaturda aparılır. Bu üsul enerji daşıyıcılarının qiymətlərinin cox yüksək olması baxımından perspektivli sayılmır. Hidrometallurgiya üsulu ilə emal, ya qələvi, ya da turşu üsulu ilə aparılır. Bütün hallarda əsasən makrokomponent kimi alüminium və dəmir tərkibli məhsullar alınır. Lakin, qırmızı şlama həm də Ti, Cd, V, Cr, In, Ga ,Sc ,Zr və s. kimi metalların alınma mənbəyi kimi də baxmaq olar. Bu metalların çıxarılması qirmızı şlamın emalına qoyulacaq kapitalın bir qisminin ödənməsi üçün əlverişli ola bilər. Gəncə Gil-torpaq kombinatında alınmış qırmızı şlamın makrokomponentlərə görə tərkibi aşağıdakı kimidir:
Fe2O3 Al2O3 CaOTiO2MgOP2O5K2O
45-47 13-18 3-63.3-4.40.730.590.16
Mənbə
- Tağıyev T.İ.,Qurbanov F.Y. Tullantısız texnologiyanın inkişafında tikinti materialları sənayesinin rolu //Kimya məktəbdə,4(48) 2014.səh.34 – 39
- Kорнеев В.И. Красные шламы.Свойства,складирование, применение. М.:Металлургия,1991.144с.
- Шморгуненко Н.С. Комплексная переработка и использование отвальных шламов глиноземного производства.М.:Металлургия,1982.129с
- Липин В.А. О повышении комплексности использовании бокситового сырья при переработке на глинозем // Цветные металлы,№6 2006.С.42-45.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Qirmizi slam Qirmizi slam boksitlerden Bayer usulu ile aluminium oksid alinmasi prosesinin qaligidir Muxtelif melumatlara esasen tekce MDB olkelerinde 100 150 milyon ton qirmizi slam toplanib qalmisdir Bu tullantilar aluminum istehsali zavodlarinin yaxinliginda cox boyuk erazini tutur ve potensial tehluke menbeyidir Buna misal kimi 2010 cu ilde Macaristanda qirmizi slamla bagli bas veren ekoloji felaketi gostermek olar Bu zaman 1 1 milyon kubmetr hecminde zeherli maddeler etraf muhite dagilmis insan itkisi olmusdur Bu sebebden zavod 472 milyon avro cerime edilmisdir Azerbaycanda da Gence seheri bu cur slam 60 hektara qeder erazinin tutur ve burada 12 milyon ton alunit 20 milyon ton boksit tullantisi toplanmisdir Bu erazinin torpaq qati ile ortulmesine baxmayaraq yene tehluke menbeyi olaraq qalir Edebiyyat materiallarinin analizi gosterir ki qirmizi slamin emalinin hem piro hem de hidrometallurgiya usullari ile islenmesi teklif olunur Pirometallurgiya texnologiyalari qirmizi slamdaki demir terkibli komponentlerin maqnitlenen hissesinin qeyri maqnit hisseden ayrilmasina esaslanir ve cox yuksek temperaturda aparilir Bu usul enerji dasiyicilarinin qiymetlerinin cox yuksek olmasi baximindan perspektivli sayilmir Hidrometallurgiya usulu ile emal ya qelevi ya da tursu usulu ile aparilir Butun hallarda esasen makrokomponent kimi aluminium ve demir terkibli mehsullar alinir Lakin qirmizi slama hem de Ti Cd V Cr In Ga Sc Zr ve s kimi metallarin alinma menbeyi kimi de baxmaq olar Bu metallarin cixarilmasi qirmizi slamin emalina qoyulacaq kapitalin bir qisminin odenmesi ucun elverisli ola biler Gence Gil torpaq kombinatinda alinmis qirmizi slamin makrokomponentlere gore terkibi asagidaki kimidir Fe2O3 Al2O3 CaO TiO2 MgO P2O5 K2O 45 47 13 18 3 6 3 3 4 4 0 73 0 59 0 16MenberedakteTagiyev T I Qurbanov F Y Tullantisiz texnologiyanin inkisafinda tikinti materiallari senayesinin rolu Kimya mektebde 4 48 2014 seh 34 39 Korneev V I Krasnye shlamy Svojstva skladirovanie primenenie M Metallurgiya 1991 144s Shmorgunenko N S Kompleksnaya pererabotka i ispolzovanie otvalnyh shlamov glinozemnogo proizvodstva M Metallurgiya 1982 129s Lipin V A O povyshenii kompleksnosti ispolzovanii boksitovogo syrya pri pererabotke na glinozem Cvetnye metally 6 2006 S 42 45 Menbe https az wikipedia org w index php title Qirmizi slam amp oldid 8006439