fbpx
Wikipedia

Qırmızı qurd eşənəyi

Avqust 12, 2021

Qırmızı qurd eşənəyi (lat. Lupus erythematosus) — autoimmun xəstəliklərdən biri. Bu zaman insan immuniteti hipeaktiv olur və orqanizmin öz normal hüceyrə və toxumalarına hücum edir.

ICD-10 təsnifatı
M32.- Sistemli qırmızı qurd eşənəyi
M32.0 Dərmanların törətdiyi qırmızı qurd eşənəyi
M32.1+ Orqanların və orqan sistemlərin cəlb olunması ilə gedən sistemli qırmızı qurd eşənəyi
M32.8 Sistemli qırmızı qurd eşənəyin digər biçimləri
M32.9 Sistemli qırmızı qurd eşənəyi, dəqiqləşdirilməmiş
L93.- Qırmızı qurd eşənəyi
P00.8 Ana bətnində gedən patoloji prosselər nəticəsində döl və yenidoğulmuş uşaqlarda qırmızı qurd eşənəyi
ICD-10 online (WHO-Version 2006)

Etimologiyası

Latınca Lupus erythematosus ifadəsinin hərfi anlamı "qızartılı qurd" deməkdir. Hind-Avropa dillərində "lupus" sözünun açıqlaması yoxdur.

Latın dilində erythematosus (qızarmış) sözü yunan dilindən alınma erythemadan (qızartı) törəyib. Sonuncu isə erythainein (qızarmaq) felindən əmələ gəlib.

Səbəbləri

Qurd eşənəyinin spesifik səbəbləri yoxdur. Bəzi amillər təhrikedici ola bilər:

  • İrsi / Genetik
  • Ətraf mühit: infeksiya, günəş şüası
  • Dərmanlar

Təsnifat

Kliniki baxımdan qurd eşənəyi bir neçə cür olur:

  • sistematik - ən yayqın forması, daxili orqanların patoloji prosesə cəlb olunması ilə səciyyələnir.
  • dəri forması (natamam qurd eşənəyi) - yalnız dərinin zədələnməsi ilə müşayiət olunur .
    • 3 cür olur: yerli, yayılmış və uşaq diskoid formaları .
  • dərmanların törətdiyi forma
  • neonatal forma (körpələrdə qurd eşənəyi)

Əlamətləri (simptomları)

Qırmızı qurd eşənəyi istənilən orqanı zədələyə bilər. Heç də bütün xəstələrdə dəri zədələnmələri olmur. Bəzi xəstələrdə yalnız bir orqan sistemi patoloji prosesə cəlb oluna bilər: məsələn, yalnız psixoz və ya qlomerulonefrit şəklində özünü büruzə verən kliniki biçimdə. Digər xəstələrdə bütün orqan sistemləri zədələnə bilər: bəzən bu eyni vaxtda baş verə bilər, bəzənsə tədricən gedən proqres sonucu ola bilər.

  • Dəri zədələnmələri makular, diskoid, bullöz (suluqlu) ola bilər.
  • Daxili orqan zədələnmələri bir və ya bir neçə orqan sistemlərin cəlb olunması ilə izlənilə bilər.
    • Sinir sistemi: psixoz, qıcolma (rus. sudoroqa), xoreik hiperkinez, ürək-damar sistemində aşırı laxtalanma sonucu baş verən ifliclər və s.
    • Qanyaradıcı toxumalar: leyko- və limfositopeniya, anemiya, trombositopeniya və trombozlar.
    • Ürək-damar sistemi: Libman-Saks endokarditi (qeyri-yoluxucu revmatik endokardit) , perikardit, antifosfolipid sindrom nəticəsində aşırı laxtalanma və
    • Tənəffüs sistemi: plevrit
    • Sidik-ifrazat sistemi: qlomerulonefrit, nefrotik sindrom
    • Törəmə orqanları: ürək-damar sistemində aşırı laxtalanma sonucu baş verən uşaq salmalar .

Diaqnostika

İnkişaf etmiş ölkələrdə qurd eşənəyi xəstələri çox vaxt bir neçə tibbi uzman tərəfindən müayinə və müalicə olunur. Məsələn, diaqnostika mərhələsində dermatoveneroloq xəstəni revmatoloq ya da terapevtin yanına yollaya bilər. Bunu psixiatr, nevropatoloq, ginekoloq da edə bilər, xəstəliyin ilkin simptomlarından asılı olaraq.

Dəri formaların diaqnostikası

Dəri formaları dərinin biopsiyası və qanda lupus-spesifik antibədənciklərin (əks-cisimlərin) səviyyəsini bəlirləmə nəticəsində qoyulur. Bu zaman daxili orqanların müayinəsi heç bir patoloji zədələnmə olmadığını göstərir.

Sistemli formanın diaqnostikası

Başqa autoimmun xəstəliklərdən ayırd olunmasını asanlaşdırmaqdan ötürü Amerikan Revmatoloji Kolleci 1982-ci ildə Sistemli qırmızı qurd eşənəyinin sinifləndirmə kriterlərini tərtib etdi . Amerikan Revmatoloji kollecinin 11 meyarı:

  1. Üzün kəpənəkvari eritemi (qızartı, səpgi)
  2. Diskoid qurd eşənəyi
  3. Gün işığına həssaslıq
  4. Ağız və burunda selikli qişanın xoraları
  5. Qeyri-eroziv artrit (oynaq iltihabı)
  6. Plevrit və ya perikardit
  7. Nefrit (sidikdə silindrlərin və ya zülalın səviyyəsi günə 500 mg-dan artıq olması)
  8. Ensefalopatiya (qıcolma və ya psixoz)
  9. Qan dəyişikləri: retikulozlu hemolitik anemiya, və ya leykopeniya (< 4,000/mm³ - 2 dəfədən artıq müşahidə olunan), və ya limfopeniya (< 1,500/mm³ - 2 dəfədən artıq müşahidə olunan), və ya trombositopeniya (<100,000/ mm³ - bunu törədə bilən dərmanların təsiri istisna olubsa)
  10. İmmunoloji pozuntular: ikiqat sarmallı DNT-a qarşı antibədənciklərin (anti-isDNA-AB), və ya Smith-Antigeni antibədənciklərin (Sm-AB), və ya antifosfolipid antibədənciklərin (antikardiolipin antibədəncikləri, müsbət lupus-antilaxtalayıcı testi, və ya yalançı-müsbət Vasserman reaksiyası) qanda tapılması.
  11. Anti-nüvə antibədəncikləri (ANA)

11 kriterdən ən azı dördü müsbətdirsə, sistemli qırmızı qurd eşənəyindən danışmaq olar. Bunlar rəsmi olaraq sinifləndirmə kriterləri adlandırılsa da, Qərb uzmanları tərəfindən praktikada diaqnostika üçün də geniş istifadə olunur. Ancaq AKR meyarlarının bəzi nöqsanlarını bilmək çox önəmlidir:

Müalicəsi

  1. Qlukokortikoidlər
  2. Immuno-depressantlar
  3. Sitostatik perparatlar
  4. Salisatlar
  5. Pirazolon preparatları
  6. Indometasin

Bədəndəki histamin nisbətinin yüksəlməsi allergiyaya səbəb olar. Histaminin tarazlaşdirmaq üçün histaminli və ya kortizonlu dərmanlar verilir. Antihistaminik və kortizonlu (kortikoidlər) dərmanların əlavə təsirləri çoxdu Ceferov ATU-HTF 1132b

Fizioterapiya və reabilitasiya

İstinadlar

  1. Douglas Harper. Online Etymology Dictionary - Lupus
  2. Douglas Harper. Online Etymology Dictionary - Wolf
  3. EMedicine. R Hal Scofield, MD, Professor, Department of Medicine. Genetics of Systemic Lupus Erythematosus.
  4. EMedicine. Christie M Bartels, MD, MS; Chief Editor: Herbert S Diamond, MD. Systemic Lupus Erythematosus (SLE).
  5. EMedicine. Ivan D Camacho, MD, Voluntary Assistant Professor of Dermatology. Bullous Systemic Lupus Erythematosus (BSLE).
  6. EMedicine.Ivan D Camacho, MD, Voluntary Assistant Professor of Dermatology. Acute Cutaneous Lupus Erythematosus (ACLE).
  7. EMedicine. Jeffrey P Callen, MD, Professor of Medicine (Dermatology). Subacute Cutaneous Lupus Erythematosus (SCLE).
  8. EMedicine. A Brooke W Eastham, MD, Resident Physician. Discoid Lupus Erythematosus.
  9. EMedicine. Ivan D Camacho, MD, Assistant Professor of Dermatology. Drug-Induced Lupus Erythematosus.
  10. EMedicine. Jeffrey P Callen, MD, Professor of Medicine (Dermatology). Neonatal and Pediatric Lupus Erythematosus.
  11. EMedicine. Marisa S. Klein-Gitelman, MD, MPH, Associate Professor of Pediatrics. Pediatric Systemic Lupus Erythematosus.
  12. EMedicine. Tarakad S Ramachandran, Professor Emeritus of Neurology and Psychiatry. CNS Lupus.
  13. EMedicine. Xiushui (Mike) Ren, MD, Cardiovascular Physician. Libman-Sacks Endocarditis.
  14. EMedicine. Lawrence H Brent, MD, Associate Professor of Medicine. Lupus Nephritis.
  15. EMedicine. Ritu Khurana, MD, Chief of Rheumatology. Systemic Lupus Erythematosus and Pregnancy.
  16. American College of Rheumatology. 1997 Update of Revised Systemic Lupus Erythematosus.
  17. EMedicine. Niral M Patel. Anti-Smith Antibody.
  18. EMedicine. Bertram Greenspun, Clinical Associate Professor, Department of Physical Medicine and Rehabilitation. Physical Medicine and Rehabilitation for Systemic Lupus Erythematosus.
   Tibb ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 12, 2021
qırmızı, qurd, eşənəyi, lupus, erythematosus, autoimmun, xəstəliklərdən, biri, zaman, insan, immuniteti, hipeaktiv, olur, orqanizmin, normal, hüceyrə, toxumalarına, hücum, edir, təsnifatım32, sistemli, qırmızı, qurd, eşənəyim32, dərmanların, törətdiyi, qırmızı. Qirmizi qurd eseneyi lat Lupus erythematosus autoimmun xesteliklerden biri Bu zaman insan immuniteti hipeaktiv olur ve orqanizmin oz normal huceyre ve toxumalarina hucum edir ICD 10 tesnifatiM32 Sistemli qirmizi qurd eseneyiM32 0 Dermanlarin toretdiyi qirmizi qurd eseneyiM32 1 Orqanlarin ve orqan sistemlerin celb olunmasi ile geden sistemli qirmizi qurd eseneyiM32 8 Sistemli qirmizi qurd eseneyin diger bicimleriM32 9 Sistemli qirmizi qurd eseneyi deqiqlesdirilmemisL93 Qirmizi qurd eseneyiP00 8 Ana betninde geden patoloji prosseler neticesinde dol ve yenidogulmus usaqlarda qirmizi qurd eseneyiICD 10 online WHO Version 2006 Mundericat 1 Etimologiyasi 2 Sebebleri 3 Tesnifat 4 Elametleri simptomlari 5 Diaqnostika 5 1 Deri formalarin diaqnostikasi 5 2 Sistemli formanin diaqnostikasi 6 Mualicesi 7 Fizioterapiya ve reabilitasiya 8 IstinadlarEtimologiyasi RedakteLatinca Lupus erythematosus ifadesinin herfi anlami qizartili qurd demekdir Hind Avropa dillerinde lupus sozunun aciqlamasi yoxdur 1 2 Latin dilinde erythematosus qizarmis sozu yunan dilinden alinma erythemadan qizarti toreyib Sonuncu ise erythainein qizarmaq felinden emele gelib Sebebleri RedakteQurd eseneyinin spesifik sebebleri yoxdur Bezi amiller tehrikedici ola biler Irsi Genetik 3 Etraf muhit infeksiya gunes suasi DermanlarTesnifat RedakteKliniki baximdan qurd eseneyi bir nece cur olur sistematik 4 5 en yayqin formasi daxili orqanlarin patoloji prosese celb olunmasi ile seciyyelenir deri formasi natamam qurd eseneyi yalniz derinin zedelenmesi ile musayiet olunur 6 7 3 cur olur yerli yayilmis ve usaq diskoid formalari 8 dermanlarin toretdiyi forma 9 neonatal forma korpelerde qurd eseneyi 10 11 Elametleri simptomlari RedakteQirmizi qurd eseneyi istenilen orqani zedeleye biler Hec de butun xestelerde deri zedelenmeleri olmur Bezi xestelerde yalniz bir orqan sistemi patoloji prosese celb oluna biler meselen yalniz psixoz ve ya qlomerulonefrit seklinde ozunu buruze veren kliniki bicimde Diger xestelerde butun orqan sistemleri zedelene biler bezen bu eyni vaxtda bas vere biler bezense tedricen geden proqres sonucu ola biler Deri zedelenmeleri makular diskoid bulloz suluqlu ola biler Daxili orqan zedelenmeleri bir ve ya bir nece orqan sistemlerin celb olunmasi ile izlenile biler Sinir sistemi psixoz qicolma rus sudoroqa xoreik hiperkinez urek damar sisteminde asiri laxtalanma sonucu bas veren iflicler ve s 12 Qanyaradici toxumalar leyko ve limfositopeniya anemiya trombositopeniya ve trombozlar Urek damar sistemi Libman Saks endokarditi qeyri yoluxucu revmatik endokardit 13 perikardit antifosfolipid sindrom neticesinde asiri laxtalanma ve Teneffus sistemi plevrit Sidik ifrazat sistemi qlomerulonefrit nefrotik sindrom 14 Toreme orqanlari urek damar sisteminde asiri laxtalanma sonucu bas veren usaq salmalar 15 Diaqnostika RedakteInkisaf etmis olkelerde qurd eseneyi xesteleri cox vaxt bir nece tibbi uzman terefinden muayine ve mualice olunur Meselen diaqnostika merhelesinde dermatoveneroloq xesteni revmatoloq ya da terapevtin yanina yollaya biler Bunu psixiatr nevropatoloq ginekoloq da ede biler xesteliyin ilkin simptomlarindan asili olaraq Deri formalarin diaqnostikasi Redakte Deri formalari derinin biopsiyasi ve qanda lupus spesifik antibedenciklerin eks cisimlerin seviyyesini belirleme neticesinde qoyulur Bu zaman daxili orqanlarin muayinesi hec bir patoloji zedelenme olmadigini gosterir Sistemli formanin diaqnostikasi Redakte Basqa autoimmun xesteliklerden ayird olunmasini asanlasdirmaqdan oturu Amerikan Revmatoloji Kolleci 1982 ci ilde Sistemli qirmizi qurd eseneyinin siniflendirme kriterlerini tertib etdi 16 Amerikan Revmatoloji kollecinin 11 meyari Uzun kepenekvari eritemi qizarti sepgi Diskoid qurd eseneyi Gun isigina hessasliq Agiz ve burunda selikli qisanin xoralari Qeyri eroziv artrit oynaq iltihabi Plevrit ve ya perikardit Nefrit sidikde silindrlerin ve ya zulalin seviyyesi gune 500 mg dan artiq olmasi Ensefalopatiya qicolma ve ya psixoz Qan deyisikleri retikulozlu hemolitik anemiya ve ya leykopeniya lt 4 000 mm 2 defeden artiq musahide olunan ve ya limfopeniya lt 1 500 mm 2 defeden artiq musahide olunan ve ya trombositopeniya lt 100 000 mm bunu torede bilen dermanlarin tesiri istisna olubsa Immunoloji pozuntular ikiqat sarmalli DNT a qarsi antibedenciklerin anti isDNA AB ve ya Smith Antigeni antibedenciklerin Sm AB ve ya antifosfolipid antibedenciklerin antikardiolipin antibedencikleri musbet lupus antilaxtalayici testi ve ya yalanci musbet Vasserman reaksiyasi qanda tapilmasi Anti nuve antibedencikleri ANA 11 kriterden en azi dordu musbetdirse sistemli qirmizi qurd eseneyinden danismaq olar Bunlar resmi olaraq siniflendirme kriterleri adlandirilsa da Qerb uzmanlari terefinden praktikada diaqnostika ucun de genis istifade olunur Ancaq AKR meyarlarinin bezi noqsanlarini bilmek cox onemlidir 17 Mualicesi RedakteQlukokortikoidler Immuno depressantlar Sitostatik perparatlar Salisatlar Pirazolon preparatlari IndometasinBedendeki histamin nisbetinin yukselmesi allergiyaya sebeb olar Histaminin tarazlasdirmaq ucun histaminli ve ya kortizonlu dermanlar verilir Antihistaminik ve kortizonlu kortikoidler dermanlarin elave tesirleri coxdu Ceferov ATU HTF 1132bFizioterapiya ve reabilitasiya Redakte 18 Istinadlar Redakte Douglas Harper Online Etymology Dictionary Lupus Douglas Harper Online Etymology Dictionary Wolf EMedicine R Hal Scofield MD Professor Department of Medicine Genetics of Systemic Lupus Erythematosus EMedicine Christie M Bartels MD MS Chief Editor Herbert S Diamond MD Systemic Lupus Erythematosus SLE EMedicine Ivan D Camacho MD Voluntary Assistant Professor of Dermatology Bullous Systemic Lupus Erythematosus BSLE EMedicine Ivan D Camacho MD Voluntary Assistant Professor of Dermatology Acute Cutaneous Lupus Erythematosus ACLE EMedicine Jeffrey P Callen MD Professor of Medicine Dermatology Subacute Cutaneous Lupus Erythematosus SCLE EMedicine A Brooke W Eastham MD Resident Physician Discoid Lupus Erythematosus EMedicine Ivan D Camacho MD Assistant Professor of Dermatology Drug Induced Lupus Erythematosus EMedicine Jeffrey P Callen MD Professor of Medicine Dermatology Neonatal and Pediatric Lupus Erythematosus EMedicine Marisa S Klein Gitelman MD MPH Associate Professor of Pediatrics Pediatric Systemic Lupus Erythematosus EMedicine Tarakad S Ramachandran Professor Emeritus of Neurology and Psychiatry CNS Lupus EMedicine Xiushui Mike Ren MD Cardiovascular Physician Libman Sacks Endocarditis EMedicine Lawrence H Brent MD Associate Professor of Medicine Lupus Nephritis EMedicine Ritu Khurana MD Chief of Rheumatology Systemic Lupus Erythematosus and Pregnancy American College of Rheumatology 1997 Update of Revised Systemic Lupus Erythematosus EMedicine Niral M Patel Anti Smith Antibody EMedicine Bertram Greenspun Clinical Associate Professor Department of Physical Medicine and Rehabilitation Physical Medicine and Rehabilitation for Systemic Lupus Erythematosus Tibb ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Qirmizi qurd eseneyi amp oldid 6050092, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.