fbpx
Wikipedia

Qulançar

Avqust 09, 2021

Qulançar, mərəcüyüd, quşqonmaz (lat. Asparagus) — quşqonmazkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

?Qulançar
Asparagus
Elmi təsnifat
Elmi adı
Asparagus

Vikinövlərdə
sistematika
Şəkil
axtarışı
ITIS  42782
NCBI  4685
GRIN  1046
IPNI  30275681-2
TPL  ???
Qulançar

Azərbaycanda isə 9 növü bitir:

Onlardan yalnız bir növü Asparaqus officinalis (Dərman qulançarı) mədəni halda geniş surətdə əkilib becərilir. Qulançar və ya Mərəçüyüd cinsi "Azərbaycan florası" -nda (1952, II cild səh. 193) Quşüzümü kimi getmişdir. Azərbaycanda apardığımız çoxillik tədqiqatlar nəticəsində məlum olmuşdur ki, bu bitkini Qazax-Gəncə bölgəsində və Abşeronda xalq arasında Qulançar, Qarabağda, Naxçıvan MR-nın rayonlarında və ona yaxın digər regionlarda yaşamış azərbaycanlılar isə bu bitkini "Mərəçüyüd", "Mərəçöyüd", "Mərəvçə" və s. adlandırırlar. Bütün bunları nəzərə alaraq 1973-cü ildən başlayaraq bitkinin iki adla adlandırılması qəbul edilmişdir.

AMEA MNB-da 1968-ci ildən aparılan tədqiqatlar bizə bunu deməyə imkan verir ki, Azərbaycan florasında əvvəllər tədqiq olunmuş 6 növ əvəzinə 9 növ müəyyən vardır. Bunlar "Qafqaz geofitlərinin konspekti" (1983) və "Qafqazın geofitləri" (2002) monoqrafiyasında öz əksini tapmışdır. Bitki latın dilində "Asparaqus" adlanır. Bu söz fransızca formakope olub lüğəti mənası "dərman hazırlamaq" deməkdir. Yunan dilində isə "bərk", "bərk yapışan", yaxud "bərk cıran" mənası verir ki, bu ad ona cinsin bir çox növlərinin zoğlarında hər şeyə ilişən iti tikanlarına görə verilib.

Qulançar və ya Mərəçüyüd 4000 il bundan əvvəl qədim Misirdə, daha sonra isə qədim Romada məlum idi. Respublikamızda Qulançar və Mərəçüyüdün 9 növünün yayılmasına baxmayaraq, onların bir neçə növü qidalılıq əhəmiyyətinə malik olub, xalq arasında yeyilir.

Dərman qulançarı Qafqaz xalqları arasında geniş istifadə olunur. Bitkiyə gürcü dilində – "kamamuri", rus dilində "sparja", qırğız dilində -"kumı-sakkızı" deyirlər. Bitki ilk vegetasiyaya başlayan vaxtdan 10-15 gün sonra zoğları inkişaf etməyə başlayır. Elə bu vaxt onun tər, yumşaq, cavan zoğları əksər rayonlarda əhali tərəfindən toplanır və yeyilir. Bundan əlavə onun budaqlarını duzlu suda pörtür, sonra bir balaca sıxıb suyunu çıxarır, yağ-soğanla qızardırlar. Dadına, ləzzətinə və qidalılığına görə çox qiymətlidır. Kökümsovu, kökləri, çiçəkləri, giləmeyvəsi və toxumu bir çox xəstəliklərin-böyrək, ürək, vərəm, və s. müalicəsində geniş istifadə edilir, qandayandırıcı, sidikqovucu xüsusiyyətlərinə malikdir.

Qidalılıq və dərman əhəmiyyətinə görə dərman, topayarpaq Qulançar və ya Mərəçüyüd ən geniş istifadə olunur. Bitki respublikamızda ən çox Naxçıvan MR-nın bütün rayonlarında, Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl rayonlarında, Gəncə-Qazax, Lənkəran-Astara, Quba–Xaçmaz, Şəki-Zaqatala və s. bölgələrdə ən çox quru, daşlı-çınqıllı yamaclarda, qaratikan kollarının ətrafında bitir. Ağdam, Füzuli, Cəbrayıl və s. rayonlarda yerli əhali Mərəçüyüdü "ağıllı" və "dəli" Mərəçüyüd kimi tanıyır və onları asanlıqla bir-birindən fərqləndirirlər.

"Ağıllı" Mərəçüyüdün zoğları tünd qırmızımtıl, "dəli" Mərəçüyüdünkü isə açıq-yaşıl, solğun-yaşıl rənglidir. Amma uzunmüddətli tədqiqatlar göstərdi ki, bir çox rayonlarda "dəli" Mərəçüyüd də yeyilir. Bitkinin təzə, tər budaq və zoğlarından konserv məhsulları da hazırlanır. Bu bitkidən hazırlanan göy soğanla qulançar və ya mərəçüyüd salatı, pomidor və kələmlə çox dadlı və qidalıdır. Qidalılıq dərəcəsinə görə qulançar və ya mərəçüyüd bir sıra tərəvəz bitkilərini əvəz edir. Onun cavan zoğlarının tərkibində müxtəlif mineral maddələr (kalium, natrium, manqan), fosfor turşusu, 60-80% azot birləşməri vardır.

Azərbaycan MEA Botanika İnstitutunun və Mərkəzi Nəbatat Bağının əməkdaşlarından – S.M.Aslanov, E.N.Novruzov, O.V.İbadlı, L.Ə.Şəmsizadənin apardığı tədqiqatlar əsasında Mərkəzi Nəbatat Bağının kolleksiya sahəsində becərilən Qulançar və ya Mərəçüyüd bitkisindən müxtəlif metodlar əsasında karotinoid maddəsi almışlar. Həmin tədqiqat işi "Müəlliflik şəhadətnaməsinə" layiq görülmüşdür. Tədqiqat işi nəticəsində qulançar və mərəçüyüdün tərkibində insan orqanizmi üçün daha çox xeyirli olan bir çox maddələr, o cümlədən karotinoid (85% Mq) aşkar olunmuşdur. Bu böyük göstərici olub bir çox bitkilərdən alınan karotinoidin miqdarından qat-qat çoxdur.

Korotinoid yüksək bioloji fəallığa (A vitaminin aktivliyinə) malik maddədir. O, orqanizmdə gedən maddələr mübadiləsində mühüm rol oynayır. Onun insan orqanizmində çatışmaması böyümə və inkişafın ləngiməsinə, gözün görmə qabiliyyətinin azalmasına, müxtəlif xəstəliklərə, xüsusən yolxucu xəstəliklərə qarşı müqavimətin zəifləməsinə, mədə-bağırsaq sisteminin selikli qişasının aşınmasına və s. səbəb olur. Karotinoidlər antimutagen, antikonsirogen, antiradiant aktivliyinə malik olmaqla, müxtəlif mənşəli xərçəng xəstəliklərinin müalicəsində və profilaktikasında geniş tətbiq edilir. Onlar orqanizmin qocalmasının qarşısını alır. Karotinoidlər yeyinti, kosmetika və başqa sənaye sahələrində, yüksək bioloji fəallığa malik məhsulların hazırlamasında, onların saxlanma müddətinin artırılmasında, xarici görkəmlərinin yaxşılaşdırılmasında geniş istifadə edilir. Azərbaycan MEA Mərkəzi Nəbatat Bağında 1968-ci ildən başlayaraq Azərbaycan florasında yayılmış Qulançar və Mərəçüyüd növlərinin kolleksiyası toplanmışdır. 1975-ci ildən isə Qafqazda bitən Qulançar və Mərəçüyüdün növlərinin kolleksiyası Mərkəzi Nəbatat Bağının geofit bitkilər sahəsində toplanmışdır. Toplanmış növlərin tibdə, xalq təbabətində istifadə olunma qaydaları, becərilmə, çoxaldılma üsulları və istifadə olunma tədbirləri öyrənilmişdir.

Botaniki təsviri

Bu cins Qulançar və ya Mərəçüyüd – Asparaqaceae Juss. fəsiləsinə aiddir. Çiçəkləri bircinsli, ikievli olub, əsasən qoltuqda qınşəkilli yarpaqların (kladodi) qoltuğunda yerləşir. Çiçəkyanlığı düz olub, sərbəstdir. Yumurtalıq üçyuvalıdır. Meyvəsi giləmeyvədir. Gövdəsi çoxsaylı budaqlıdır. Budaqlar üzərində sap və ya iynəvarı nazik yarpaqlar (kladodilər) yerləşir. Çoxillik ot bitkisi olub qısa, ətli kökümsovlara malikdir. Qulançar və ya Mərəçüyüdün xalq arasında ən çox istifadə edilən növləri Topayarpaq Q. və ya M. -A. verticillatus L., Dərman Q. və ya M.-Asparaqus officinalis L. növüdür. Topayarpaq Qulançar və ya Məvəçüyüd çoxillik bitkidir. Yeraltı orqanı güçlü kökümsovlara malikdir. Gövdəsi çox hündür olub, becərmə şəraitindən asılı olaraq 1,5-2 metrə qədər olur. Gövdəsi çoxlu sayda budaqlarla zəngin olub, dırmaşandır. Yarpaqları şəkilini dəyişmiş formada olur ki, buna kladodi deyilir. Kladodilərin uzunluğu 2 sm olub gövdənin qoltuğunda dəstələrlə yerləşir. Sap və ya iynə formalıdır. Çiçəklər əksərən budaqların yuxarı hissələrində yerləşirlər. Meyvələri giləmeyvə olub, qırmızı və ya qırmızımtıl-qara rənglidir. Bu növün əkin materialları 1972-ci ildə Füzuli rayonunun Dövlətkarlı, Dilağarda kəndləri ətrafında yerləşən Yelli -dədikdən, Daş yellidən, Torpaq yellinin aşağı , orta yamaclarından, ən çox qaratikan kollarının ətrafından toplanmışdır. Təbii sahələrlə ən çox çiriş, qaratikan, qozqurab, yemlik, danaayağı və s. bitkilərlə birlikdə təsadüf edilir. Gövdəsi çoxlu hamar budaqlardan ibarət çoxillikdir. Gövdəsinin hündürlüyü 160 sm-dir. Kökümsovları dəstə şəklində olmaqla hər il təzələnir. Təzə kökümsovları ağımtıl rəngdə olur. Keçən ildən qalan köklər isə qaralmış və nisbətən yoğunlaşaraq ehtiyat qida maddəsinə çevirilir. Ehtiyat qida maddələri sərf olunub qurtardıqdan sonra köhnə köklər təbii gübrəyə çevrilir. Növün bu xüsusiyyəti onu 50-100 il yaşamasına imkan verir. İynəşəkilli yarpaqlar və yaxud kladodilər xeyli uzun, nazik yumşaq və sapşəkilli olub, uzunluğu 10–14 mm-dir. Topayarpaq Qulançar və ya Mərəçüyüd ilə təbii şəraitdə aparılan müşahidələr göstərdi ki, bitkidə vegetasiyaya fevralın əvvəllərində, qönçələmə aprelin başlanğıcında, çiçəkləmə isə maym ortalarında başlayır və 14-16 gün davam edir. Çiçəklər açıq–sarı rəngli, uzunluğu 3–7 mm-dir. Çiçəkləmə dövründə bitkidə 200-230-a qədər çiçək əmələ gəlir. Toxumları iyunun axırı və iyulun əvvəllərində yetişməyə başlayır. Giləmeyvələrin rəngi parlaq-qırmızı olub, içərisində 3-4 hamar, qara rəngli toxumlar əmələ gəlir. Bitkinin gövdəsi iynəşəkilli, yarpaqları, giləmeyvələri bəzək bağçılıqda çox qiymətlidir. Təbii şəraitdən toplanmış toxumları bioloji cəhətdən sağlam olub, 85% cücərti verir. Toxumlarının 1000 ədədinin quru çəkisi 12,3 qramdır.

Təbabətdə

Hazırda dünya miqyasında Qulançar və ya Mərəçüyüddən fitoterapiya sahəsində bir çox xəstəliklərin müalicəsində uğurla istifadə olunur. Belə ki, bitkinin kökü, kökümsovu, təzə-tər zoğları, gövdəsi, iynə və ya sapşəkilli yarpaqları (kladodiləri) və toxumları müxtəlif xəstəliklərin müalicəsində — sidikqovucu, sidik kisəsinin ağrıları, qan təzyiqi, vərəm, ürək ağrıları, yel, şəkər, sonsuzluğa qarşı və s. istifadə olunur.

Vərəm xəstəliyi

Vərəm xəstəliyinə düçar olan xəstələr yemək rasionunda Qulançar və ya Mərəçüyüddən istifadə etsələr daha faydalı olar. Çin təbabatində bitkinin köklərinin dəmləməsindən sidikqovucu, orqanizmin tonusunun yaxşılaşdırılması, hərarətin salınması, qan dövranının tənzimlənməsi, yel, şəkər və vərəm xəstəliyinin müalicəsində istifadə olunur. Dərman Qulançar və ya Mərəçüyüdün qurudulmuş köklərindən 3 xörək qaşığı götürüb xırda-xırda doğrayır, ilıq suda yuyub təmizləyir və onun üzərinə 3 stəkan qaynar su əlavə edib vam odun üzərində 5-7 dəqiqə dəmləyərək onu süzüb təmiz şüşə qaba qoyurlar. Yeməkdən 15 dəqiqiə əvvəl səhər və axşam 1 xörək qaşığı qəbul edilir. Qəbul vaxtı 1 ay davam edir.

Böyrək xəstəlikləri

Böyrək orqanizmdə ən həssas orqan olub, hər insanın öz yumruğu boyda olmaqla, ümumi çəkinin 200 qramını təşkil edir. Tez xəstələnir və tez də müalicə oluna bilir. Hələ lap qədimdən bir çox ölkələrdə – Çində, Bolqarıstanda, Fransada Qulançar və ya Mərəçüyüdün tər zoğlarından, köklərindən böyrək xəstəliklərinin müalicəsində istifadə etmişlər. Azərbaycanın bir çox bölgələrində xalq arasında bitkidən bir çox xəstəliklərin müalicəsində geniş istifadə olunur. Böyrəklərdə ağrılar, iltihabı proseslər, sancılar olarsa, Qulançar və ya Mərəçüyüdün qurumuş köklərindən 3 qr, gicitkan yarpağından 1 qr, əvəlik kökündən 1 qr, itburnu meyvələri və bağayarpağından hərəsindən 2 qr və qatırquyruğundan 5 qr götürüb qarışdırırlar. Qarışıqdan 1 xörək qaşığı 200 ml qaynar suya tökür və 30 dəqiqə dəmləyirlər. Sonra onu süzüb təmiz şüşə qaba tökürlər. Yeməkdən 10 dəqiqə əvvəl bir xörək qaşığı ilıq halda qəbul edilir. Qəbul müddəti 30 gündür. Yaxşı olar ki, bu müalicə payız və yaz aylarında qəbul aparılsın.

Sidikqovucu xüsusiyyəti

Bitkinin giləmeyvələri seçilir, yuyularaq toxumdan təmizlənir. Toxumlarından 30 ədəd götürüb həvəngdəstədə əzib toz halına salırlar. Əzilmiş tozdan və qatırquyruğundan hərəsindən 1 çay qaşığı götürüb 100 ml qaynar suya tökür və qarışdırıb vam odun üzərinə qoyurlar. Qaynamağa imkan vermədən 50 dəqiqə dəmləyirlər. Sonra süzüb təmiz şüşə qaba tökürlər. Səhər, axşam yeməkdən 30 dəqiqə qabaq 1 xörək qaşığı qəbul edilir. Giləmeyvələri də sidikqovucu xassəyə malikdir. 1 xörək qaşığı giləmeyvəsini 1 stəkan qaynar suda dəmləyib 50 qr içmək məsləhətdir.

Sidik kisəsi daşının tökülməsi

Qurudulmuş kökümsovların köklərini yuyub təmizləyir və xırda-xırda doğrayaraq qaynar suda yaxalayırlar, 100 qr. götürüb 200 qr. qaynar suda 30 dəqiqə dəmləyir və süzüb təmiz şüşə qaba yığırlar. Yeməkdən 30 dəqiqə qabaq ilıq halda səhər-axşam 50 qr. qəbul edirlər. Yaxşı olar ki, qəbuldan 1 gün sonra isti vanna qəbul edilsin. Vanna qəbul edərkən vannanın içində dizdən bükməklə qarına doğru 20 dəfə aram-aram dartmaq lazımdır. Sidiyə gedən zaman daşın düşməsini yoxlamaq üçün bankadan istifadə etmək məsləhətdir.

Şəkər xəstəliyinə qarşı

Bitkinin cavan zoğları yuyulub təmizlənir, xırda-xırda doğranır və ondan 3 çay qaşığı götürərək üzərinə 1 stəkan qaynar su əlavə edir, qarışdırılır, dəm almaq üçün ağzını nəlbəki ilə örtürlər. Yaxşı dəm almaq üçün stəkanı yun parçaya bükmək məsləhətdir. 2 saatdan sonra onu süzüb təmiz şüşə qaba tökür və ilıq halda səhər, axşam ac qarnına 1 xörək qaşığı qəbul edirlər. Təcrübələrlə sübut edilmişdir ki, bitkinin toxumu və giləmeyvələri də şəkər xəstəliyinin müalicəsində əhəmiyyətli kömək edir.

Qan təzyiqi xəstəliyinə qarşı

Qulançar və ya Mərəçüyüdün tərkibində asparaqin, koniferin qlikozidi, saponin, xelidon turşusu, karotin B və C vitaminləri vardır. Sınaqdan keçirilmiş təcrübələrin nəticələri göstərir ki, vena qan damarına asparagin və qulançar və ya mərəçüyüd cövhəri vurulduqda qan təzyiqini aşağı salır. Bitkinin kökündən, kökümsovundan götürüb yaxşı-yaxşı yuyub təmizləyir, xırda-xırda doğrayır, 3 çay qaşığı götürüb, 3 çay qaşığı cavan zoğları ilə birlikdə 2 stəkan qaynar suda 30 dəqiqə dəmləyirlər. Sonra onu süzür və təmiz yuyulmuş şüşə bankalara tökürlər. Səhər- axşam ac qarına 2 xörək qaşığı qəbul edilir.

Sonsuzluğa qarşı

Giləmeyvələr tam yetişən vaxt (payızda oktyabr-noyabrda) yuyulur və içərisindəki toxumları təmizləyərək sərib qurudurlar. Qurudulmuş toxumlar işığı keçirməyən tünd rəngli kimyəvi bankalara yığıb ağzını örtür və soyuducuda saxlayırlar. İlk yazda (qan qaynayan vaxt) 30 ədəd toxumu əzilərək un halına salınır. Əzintidən 2 xörək qaşığı götürüb 2 xörək qaşığı təmiz balla qarışdırılır. Səhər, günorta və axşam yeməkdən 20 dəqiqə qabaq 3 çay qaşığı qəbul edilir. Qəbul vaxtı 21 gündür. Qəbul zamanı içki içmək və siqaret çəkmək qadağandır. İlk yazda Qulançar və ya Mərəçüyüdün vegetasiyaya başlanması vaxtıdır. Bu vaxtlarda o 2, 3 və ya 4 illik zoğlar əmələ gətirir. O zoğları bişirib yemək sonsuzluğa qarşı çox xeyirlidir.

Yel xəstəliyi

Qurudulmuş kökümsovları, kökləri isti su ilə yuyub təmizləyir, sonra xırda-xırda doğrayıb 3 xörək qaşığı götürüb 200 qr. suda dəmləyirlər. Bu dəmləməni səhərlər yeməkdən 30 dəqiqə qabaq 1 xörək qaşığı qəbul edilir. Oynaqlarda (topuqda, dizdə) ağrılar baş verərsə qulançar və ya mərəçüyüdün qurudulmuş kökümsovlarından 5 xörək qaşığı götürüb xırda-xırda doğrayır, 1 stəkan qaynar suda dəmləyir və süzürlər. Həmin dəmdən 3 xörək qaşığı, meymun çörəyi meyvəsinin şirəsindən 1 xörək qaşığı, kəvər (yerqulağı) kökünün şirəsindən 1 çay qaşığı götürüb qarışdırırlar. Ağrı olan yerləri spirtli pambıqla yaxşı -yaxşı silir, sonra silinmiş yerə qatışıqdan azacıq yaxıb əlin içi ilə yaxşı-yaxşı ovurlar. Əməliyyat qurtardıqdan sonra həmin masaj edilmiş yeri yun əski və ya yun şərflə bağlayırlar. Sarğı 24 saatdan sonra açılır və yenisi ilə əvəz edilir. Müalicə 5-7 gün davam etdirilir.

Baş tükünün tökülməsi

Qurudulmuş kökünü isti suda yuyub təmizləyir, xırda -xırda doğrayır və ondan 2 xörək qaşığı götürüb 200 qr qaynar suda dəmləyirlər. Dəmi süzüb təmiz stəkana tökürlər. Sonra təmizlənmiş giləmeyvəsindən 2 xörək qaşığı, qurumuş gicitkan yarpağmdan 3 xörək qaşığı və gülxətmi çiçəyinin qurusundan 2 xörək qaşığı götürüb, Qulançar və ya Mərəçüyüdün dəminin üzərinə əlavə edib təkrar dəmləyirlər. Dəm hazır olanda başı ilıq su ilə yaxalayır və dəmlənmiş davacatı pambığa hopdurub yaxşı–yaxşı başın tükünün diblərinə yaxırlar. Sonra başı isti dəsmalla bağlayırlar, 30 dəqiqədən sonra ilıq su ilə yuyurlar. Yaxşı olar ki, bu əməliyyat payız və yaz aylarında başın tükü tökülməyə başlayanda aparılsın. Müalicə kursunu 10 gün davam etmək məsləhətdir.

Ürək–damar xəstəlikləri

Bitkinin qurudulmuş köklərindən 150 qr. götürüb qaynar suda yaxşı–yaxşı yuyur, xırda-xırda doğrayıb 200 qr. qaynar suda dəmləyirlər. Sonra onu süzüb səhər-axşam ac qarına 1 xörək qaşığı qəbul edirlər. Bu damarların kirəcləşməsinin qarşısını almaqla, ürək ağrılarına kömək edir. İlk yazda təzə-tər zoğlarından hazırlanmış müxtəlif yeməklər də ürək–damar ağrılarına çox köməklik göstərir.

Qulançar və ya mərəçüyüddən hazırlanan yemək və salatlar

1. Qulançar və ya Mərəçüyüd çığırtması hazırlamaq üçün 500 qram Qulançar və ya Mərəçüyüd zoğu götürüb, təmizləyir və qaynar suda 2-4 dəqiqə pörtürlər. Sonra onu xırda–xırda doğrayır, yağ-soğanla qızardırlar. Hər kəs zövqünə uyğun olaraq hazırlanmış yeməyin üzərinə yumurta, pomidor və xırda-xırda doğranmış ətirli göyərtilər (şüyüd, keşniş və s.) əlavə edə bilər.

2. Qulançarın zoğlarının oduncaqlaşmış hissələri təmizlənir. Təmizlənmiş zoğlar azacıq qaynar duzlu suda pörtülür. Sonra onu xırda-xırda doğrayıb sarımsaqlı qatıqla yeyirlər.

3. Bitkinin iri, yoğun zoğları seçilir, nazik şişlərə taxılaraq vam kömür üzərində bişirilir. Sonra pomidor kababı ilə qatılır, üzərinə göyərti əlavə edilərək yeyilir.

4. Qulançarın təzə-tər zoğları seçilir, xırda-xırda doğranır, yuyulur və ani olaraq qaynar suda pörtülür. Mis qazan götürülür, divarları və dibi kərə yağla yağlanır və pörtülmüş qulançar və ya mərəçüyüd ora keçirilir. Sonra qazan təndirin və ya ocağın isti külünə basdırılır. 20-25 dəqiqədən sonra qazan çıxarılır və yemək çini qablara çəkilərək üzərinə xama tökülür və süfrəyə verilir. Ləzzətini yeyənlər bilir.

5. Qulançarın yumurta ilə çığırtması - təzə tər zoğları təmizlənir, duzlu suda pörtülür, aşsüzəndən keçirilir. Süzülüb hazırlanmış məmulatın kənarlarına və dibinə 30 qram kərə yağı yaxılmış tavada yığılır. 3 ədəd yumurta götürüb sındırır və boşqaba tökür, üzərinə 1 stəkan süd əlavə edib qarışdırırlar. Hazırlanmış qarışığın üzərinə Qulançarı töküb, duxovkada bişirirlər. Hazırlanmış yemək kükü kimi ləzətli olur.

6. Qulançar salatı - 500 qram qulançarı duzlu suda pörtüb təmizləyir və xırda-xırda doğrayırlar. Sonra bir ədəd qaynadılmış yumurtanın sarısı xırda-xırda doğranılır, üzərinə 1 xörək qaşığı qarğıdalı yağı, xırda doğranmış cəfəri, zövqə uyğun sirkə əlavə edilir. Sonra hazırlanmış qulançarı onların üzərinə əlavə edib qarışdırırlar. Hazır salatı süfrəyə vermək olar.

7. Qulançar və ya Mərəçüyüdlə göy soğan salatı üçün bir dəstə Qulançarı qaynar duzlu suda pörtüb təmizləyir, xırda-xırda doğrayır, üzərinə 1 ədəd bərk bişirilmiş və xırda-xırda doğranmış yumurta, bir neçə ədəd xırda doğranmış göy soğan əlavə edilir. Sonra hazırlanmış salatın üzərinə bitki yağı, döyülmüş qara istiot tozu, sirkə və yaxud narşərab tökülür. Salatı süfrəyə vermək olar.

8. Qulançar suxari sous salatı hazırlamaq üçün bitkinin təzə-tər zoğları təmizlənir, yuyulur, qaynar duzlu suda pörtülüb aşsüzəndən keçirilir. Təmiz çini qabın altına salfet qoyulur və süzülmüş qulançar və ya mərəçüyüdü qaba tökür və salfet ilə örtülür. Üzərinə isti suxari sousu əlavə edilərək süfrəyə qoyulur. İsti suxari sousu hazırlamaq üçün südü qızdırır və üzərinə suxari tozu tökülərək qovrulur və ya qızardılır.

9. Qulançarın püre şorbasını hazırlayarkən bitkinin təzə-tər zoğlarını təmizləyir, yuyur və xırda-xırda doğrayırlar. Tavaya töküb üzərinə 2 stəkan duzlu su əlavə edir və 10-15 dəqiqə qaynadırlar. Sonra 2 xörək qaşığı unu 2 xörək qaşığı yağda qızardıb üzərinə 3 stəkan süd əlavə edir və üzərinə qaynadılmış Qulançar və ya Mərəçüyüdü töküb, 10-12 dəqiqə bişirirlər. Bişmişə zövqə uyğun duz əlavə edilərək süfrəyə verilir.

Növləri

Azərbaycanın dərman bitkiləri

Digər növləri

İstinadlar

Xarici keçidlər

Qulançar 2010-03-01 at the Wayback Machine

Həmçinin bax

   İkiləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Avqust 09, 2021
qulançar, mərəcüyüd, quşqonmaz, asparagus, quşqonmazkimilər, fəsiləsinə, bitki, cinsi, asparaguselmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, birləpəlilərsıra, quşqonmazçiçəklilərfəsilə, quşqonmazkimilərnöv, elmi, adıasparagusvikinövlərdəsistematik. Qulancar merecuyud qusqonmaz lat Asparagus qusqonmazkimiler fesilesine aid bitki cinsi QulancarAsparagusElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif BirlepelilerSira QusqonmazciceklilerFesile QusqonmazkimilerNov QulancarElmi adiAsparagusVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 42782NCBI 4685GRIN 1046IPNI 30275681 2TPL Qulancar Azerbaycanda ise 9 novu bitir Qiriqkuncvari qulancar Asparagus angulofractus Qisayarpaqli qulancar Asparagus brachyphyllus Bresler qulancari Asparagus breslerianus Xezer qulancari Asparagus caspius Daur qulancari Asparagus davuricus Derman qulancari Asparagus officinalis Iran qulancari Asparagus persicus Coxyarpaqli qulancar Asparagus polyphyllus Topayarpaq qulancar Asparagus verticillatus Onlardan yalniz bir novu Asparaqus officinalis Derman qulancari medeni halda genis suretde ekilib becerilir Qulancar ve ya Merecuyud cinsi Azerbaycan florasi nda 1952 II cild seh 193 Qusuzumu kimi getmisdir Azerbaycanda apardigimiz coxillik tedqiqatlar neticesinde melum olmusdur ki bu bitkini Qazax Gence bolgesinde ve Abseronda xalq arasinda Qulancar Qarabagda Naxcivan MR nin rayonlarinda ve ona yaxin diger regionlarda yasamis azerbaycanlilar ise bu bitkini Merecuyud Merecoyud Merevce ve s adlandirirlar Butun bunlari nezere alaraq 1973 cu ilden baslayaraq bitkinin iki adla adlandirilmasi qebul edilmisdir AMEA MNB da 1968 ci ilden aparilan tedqiqatlar bize bunu demeye imkan verir ki Azerbaycan florasinda evveller tedqiq olunmus 6 nov evezine 9 nov mueyyen vardir Bunlar Qafqaz geofitlerinin konspekti 1983 ve Qafqazin geofitleri 2002 monoqrafiyasinda oz eksini tapmisdir Bitki latin dilinde Asparaqus adlanir Bu soz fransizca formakope olub lugeti menasi derman hazirlamaq demekdir Yunan dilinde ise berk berk yapisan yaxud berk ciran menasi verir ki bu ad ona cinsin bir cox novlerinin zoglarinda her seye ilisen iti tikanlarina gore verilib Qulancar ve ya Merecuyud 4000 il bundan evvel qedim Misirde daha sonra ise qedim Romada melum idi Respublikamizda Qulancar ve Merecuyudun 9 novunun yayilmasina baxmayaraq onlarin bir nece novu qidaliliq ehemiyyetine malik olub xalq arasinda yeyilir Derman qulancari Qafqaz xalqlari arasinda genis istifade olunur Bitkiye gurcu dilinde kamamuri rus dilinde sparja qirgiz dilinde kumi sakkizi deyirler Bitki ilk vegetasiyaya baslayan vaxtdan 10 15 gun sonra zoglari inkisaf etmeye baslayir Ele bu vaxt onun ter yumsaq cavan zoglari ekser rayonlarda ehali terefinden toplanir ve yeyilir Bundan elave onun budaqlarini duzlu suda portur sonra bir balaca sixib suyunu cixarir yag soganla qizardirlar Dadina lezzetine ve qidaliligina gore cox qiymetlidir Kokumsovu kokleri cicekleri gilemeyvesi ve toxumu bir cox xesteliklerin boyrek urek verem ve s mualicesinde genis istifade edilir qandayandirici sidikqovucu xususiyyetlerine malikdir Qidaliliq ve derman ehemiyyetine gore derman topayarpaq Qulancar ve ya Merecuyud en genis istifade olunur Bitki respublikamizda en cox Naxcivan MR nin butun rayonlarinda Agdam Fuzuli Cebrayil rayonlarinda Gence Qazax Lenkeran Astara Quba Xacmaz Seki Zaqatala ve s bolgelerde en cox quru dasli cinqilli yamaclarda qaratikan kollarinin etrafinda bitir Agdam Fuzuli Cebrayil ve s rayonlarda yerli ehali Merecuyudu agilli ve deli Merecuyud kimi taniyir ve onlari asanliqla bir birinden ferqlendirirler Agilli Merecuyudun zoglari tund qirmizimtil deli Merecuyudunku ise aciq yasil solgun yasil renglidir Amma uzunmuddetli tedqiqatlar gosterdi ki bir cox rayonlarda deli Merecuyud de yeyilir Bitkinin teze ter budaq ve zoglarindan konserv mehsullari da hazirlanir Bu bitkiden hazirlanan goy soganla qulancar ve ya merecuyud salati pomidor ve kelemle cox dadli ve qidalidir Qidaliliq derecesine gore qulancar ve ya merecuyud bir sira terevez bitkilerini evez edir Onun cavan zoglarinin terkibinde muxtelif mineral maddeler kalium natrium manqan fosfor tursusu 60 80 azot birlesmeri vardir Azerbaycan MEA Botanika Institutunun ve Merkezi Nebatat Baginin emekdaslarindan S M Aslanov E N Novruzov O V Ibadli L E Semsizadenin apardigi tedqiqatlar esasinda Merkezi Nebatat Baginin kolleksiya sahesinde becerilen Qulancar ve ya Merecuyud bitkisinden muxtelif metodlar esasinda karotinoid maddesi almislar Hemin tedqiqat isi Muelliflik sehadetnamesine layiq gorulmusdur Tedqiqat isi neticesinde qulancar ve merecuyudun terkibinde insan orqanizmi ucun daha cox xeyirli olan bir cox maddeler o cumleden karotinoid 85 Mq askar olunmusdur Bu boyuk gosterici olub bir cox bitkilerden alinan karotinoidin miqdarindan qat qat coxdur Korotinoid yuksek bioloji fealliga A vitaminin aktivliyine malik maddedir O orqanizmde geden maddeler mubadilesinde muhum rol oynayir Onun insan orqanizminde catismamasi boyume ve inkisafin lengimesine gozun gorme qabiliyyetinin azalmasina muxtelif xesteliklere xususen yolxucu xesteliklere qarsi muqavimetin zeiflemesine mede bagirsaq sisteminin selikli qisasinin asinmasina ve s sebeb olur Karotinoidler antimutagen antikonsirogen antiradiant aktivliyine malik olmaqla muxtelif menseli xerceng xesteliklerinin mualicesinde ve profilaktikasinda genis tetbiq edilir Onlar orqanizmin qocalmasinin qarsisini alir Karotinoidler yeyinti kosmetika ve basqa senaye sahelerinde yuksek bioloji fealliga malik mehsullarin hazirlamasinda onlarin saxlanma muddetinin artirilmasinda xarici gorkemlerinin yaxsilasdirilmasinda genis istifade edilir Azerbaycan MEA Merkezi Nebatat Baginda 1968 ci ilden baslayaraq Azerbaycan florasinda yayilmis Qulancar ve Merecuyud novlerinin kolleksiyasi toplanmisdir 1975 ci ilden ise Qafqazda biten Qulancar ve Merecuyudun novlerinin kolleksiyasi Merkezi Nebatat Baginin geofit bitkiler sahesinde toplanmisdir Toplanmis novlerin tibde xalq tebabetinde istifade olunma qaydalari becerilme coxaldilma usullari ve istifade olunma tedbirleri oyrenilmisdir Mundericat 1 Botaniki tesviri 2 Tebabetde 2 1 Verem xesteliyi 2 2 Boyrek xestelikleri 2 3 Sidikqovucu xususiyyeti 2 4 Sidik kisesi dasinin tokulmesi 2 5 Seker xesteliyine qarsi 2 6 Qan tezyiqi xesteliyine qarsi 2 7 Sonsuzluga qarsi 2 8 Yel xesteliyi 2 9 Bas tukunun tokulmesi 2 10 Urek damar xestelikleri 3 Qulancar ve ya merecuyudden hazirlanan yemek ve salatlar 4 Novleri 4 1 Azerbaycanin derman bitkileri 4 2 Diger novleri 5 Istinadlar 6 Xarici kecidler 7 Hemcinin baxBotaniki tesviri RedakteBu cins Qulancar ve ya Merecuyud Asparaqaceae Juss fesilesine aiddir Cicekleri bircinsli ikievli olub esasen qoltuqda qinsekilli yarpaqlarin kladodi qoltugunda yerlesir Cicekyanligi duz olub serbestdir Yumurtaliq ucyuvalidir Meyvesi gilemeyvedir Govdesi coxsayli budaqlidir Budaqlar uzerinde sap ve ya iynevari nazik yarpaqlar kladodiler yerlesir Coxillik ot bitkisi olub qisa etli kokumsovlara malikdir Qulancar ve ya Merecuyudun xalq arasinda en cox istifade edilen novleri Topayarpaq Q ve ya M A verticillatus L Derman Q ve ya M Asparaqus officinalis L novudur Topayarpaq Qulancar ve ya Mevecuyud coxillik bitkidir Yeralti orqani guclu kokumsovlara malikdir Govdesi cox hundur olub becerme seraitinden asili olaraq 1 5 2 metre qeder olur Govdesi coxlu sayda budaqlarla zengin olub dirmasandir Yarpaqlari sekilini deyismis formada olur ki buna kladodi deyilir Kladodilerin uzunlugu 2 sm olub govdenin qoltugunda destelerle yerlesir Sap ve ya iyne formalidir Cicekler ekseren budaqlarin yuxari hisselerinde yerlesirler Meyveleri gilemeyve olub qirmizi ve ya qirmizimtil qara renglidir Bu novun ekin materiallari 1972 ci ilde Fuzuli rayonunun Dovletkarli Dilagarda kendleri etrafinda yerlesen Yelli dedikden Das yelliden Torpaq yellinin asagi orta yamaclarindan en cox qaratikan kollarinin etrafindan toplanmisdir Tebii sahelerle en cox ciris qaratikan qozqurab yemlik danaayagi ve s bitkilerle birlikde tesaduf edilir Govdesi coxlu hamar budaqlardan ibaret coxillikdir Govdesinin hundurluyu 160 sm dir Kokumsovlari deste seklinde olmaqla her il tezelenir Teze kokumsovlari agimtil rengde olur Kecen ilden qalan kokler ise qaralmis ve nisbeten yogunlasaraq ehtiyat qida maddesine cevirilir Ehtiyat qida maddeleri serf olunub qurtardiqdan sonra kohne kokler tebii gubreye cevrilir Novun bu xususiyyeti onu 50 100 il yasamasina imkan verir Iynesekilli yarpaqlar ve yaxud kladodiler xeyli uzun nazik yumsaq ve sapsekilli olub uzunlugu 10 14 mm dir Topayarpaq Qulancar ve ya Merecuyud ile tebii seraitde aparilan musahideler gosterdi ki bitkide vegetasiyaya fevralin evvellerinde qonceleme aprelin baslangicinda cicekleme ise maym ortalarinda baslayir ve 14 16 gun davam edir Cicekler aciq sari rengli uzunlugu 3 7 mm dir Cicekleme dovrunde bitkide 200 230 a qeder cicek emele gelir Toxumlari iyunun axiri ve iyulun evvellerinde yetismeye baslayir Gilemeyvelerin rengi parlaq qirmizi olub icerisinde 3 4 hamar qara rengli toxumlar emele gelir Bitkinin govdesi iynesekilli yarpaqlari gilemeyveleri bezek bagciliqda cox qiymetlidir Tebii seraitden toplanmis toxumlari bioloji cehetden saglam olub 85 cucerti verir Toxumlarinin 1000 ededinin quru cekisi 12 3 qramdir Tebabetde RedakteHazirda dunya miqyasinda Qulancar ve ya Merecuyudden fitoterapiya sahesinde bir cox xesteliklerin mualicesinde ugurla istifade olunur Bele ki bitkinin koku kokumsovu teze ter zoglari govdesi iyne ve ya sapsekilli yarpaqlari kladodileri ve toxumlari muxtelif xesteliklerin mualicesinde sidikqovucu sidik kisesinin agrilari qan tezyiqi verem urek agrilari yel seker sonsuzluga qarsi ve s istifade olunur Verem xesteliyi Redakte Verem xesteliyine ducar olan xesteler yemek rasionunda Qulancar ve ya Merecuyudden istifade etseler daha faydali olar Cin tebabatinde bitkinin koklerinin demlemesinden sidikqovucu orqanizmin tonusunun yaxsilasdirilmasi heraretin salinmasi qan dovraninin tenzimlenmesi yel seker ve verem xesteliyinin mualicesinde istifade olunur Derman Qulancar ve ya Merecuyudun qurudulmus koklerinden 3 xorek qasigi goturub xirda xirda dograyir iliq suda yuyub temizleyir ve onun uzerine 3 stekan qaynar su elave edib vam odun uzerinde 5 7 deqiqe demleyerek onu suzub temiz suse qaba qoyurlar Yemekden 15 deqiqie evvel seher ve axsam 1 xorek qasigi qebul edilir Qebul vaxti 1 ay davam edir Boyrek xestelikleri Redakte Boyrek orqanizmde en hessas orqan olub her insanin oz yumrugu boyda olmaqla umumi cekinin 200 qramini teskil edir Tez xestelenir ve tez de mualice oluna bilir Hele lap qedimden bir cox olkelerde Cinde Bolqaristanda Fransada Qulancar ve ya Merecuyudun ter zoglarindan koklerinden boyrek xesteliklerinin mualicesinde istifade etmisler Azerbaycanin bir cox bolgelerinde xalq arasinda bitkiden bir cox xesteliklerin mualicesinde genis istifade olunur Boyreklerde agrilar iltihabi prosesler sancilar olarsa Qulancar ve ya Merecuyudun qurumus koklerinden 3 qr gicitkan yarpagindan 1 qr evelik kokunden 1 qr itburnu meyveleri ve bagayarpagindan heresinden 2 qr ve qatirquyrugundan 5 qr goturub qarisdirirlar Qarisiqdan 1 xorek qasigi 200 ml qaynar suya tokur ve 30 deqiqe demleyirler Sonra onu suzub temiz suse qaba tokurler Yemekden 10 deqiqe evvel bir xorek qasigi iliq halda qebul edilir Qebul muddeti 30 gundur Yaxsi olar ki bu mualice payiz ve yaz aylarinda qebul aparilsin Sidikqovucu xususiyyeti Redakte Bitkinin gilemeyveleri secilir yuyularaq toxumdan temizlenir Toxumlarindan 30 eded goturub hevengdestede ezib toz halina salirlar Ezilmis tozdan ve qatirquyrugundan heresinden 1 cay qasigi goturub 100 ml qaynar suya tokur ve qarisdirib vam odun uzerine qoyurlar Qaynamaga imkan vermeden 50 deqiqe demleyirler Sonra suzub temiz suse qaba tokurler Seher axsam yemekden 30 deqiqe qabaq 1 xorek qasigi qebul edilir Gilemeyveleri de sidikqovucu xasseye malikdir 1 xorek qasigi gilemeyvesini 1 stekan qaynar suda demleyib 50 qr icmek meslehetdir Sidik kisesi dasinin tokulmesi Redakte Qurudulmus kokumsovlarin koklerini yuyub temizleyir ve xirda xirda dograyaraq qaynar suda yaxalayirlar 100 qr goturub 200 qr qaynar suda 30 deqiqe demleyir ve suzub temiz suse qaba yigirlar Yemekden 30 deqiqe qabaq iliq halda seher axsam 50 qr qebul edirler Yaxsi olar ki qebuldan 1 gun sonra isti vanna qebul edilsin Vanna qebul ederken vannanin icinde dizden bukmekle qarina dogru 20 defe aram aram dartmaq lazimdir Sidiye geden zaman dasin dusmesini yoxlamaq ucun bankadan istifade etmek meslehetdir Seker xesteliyine qarsi Redakte Bitkinin cavan zoglari yuyulub temizlenir xirda xirda dogranir ve ondan 3 cay qasigi goturerek uzerine 1 stekan qaynar su elave edir qarisdirilir dem almaq ucun agzini nelbeki ile orturler Yaxsi dem almaq ucun stekani yun parcaya bukmek meslehetdir 2 saatdan sonra onu suzub temiz suse qaba tokur ve iliq halda seher axsam ac qarnina 1 xorek qasigi qebul edirler Tecrubelerle subut edilmisdir ki bitkinin toxumu ve gilemeyveleri de seker xesteliyinin mualicesinde ehemiyyetli komek edir Qan tezyiqi xesteliyine qarsi Redakte Qulancar ve ya Merecuyudun terkibinde asparaqin koniferin qlikozidi saponin xelidon tursusu karotin B ve C vitaminleri vardir Sinaqdan kecirilmis tecrubelerin neticeleri gosterir ki vena qan damarina asparagin ve qulancar ve ya merecuyud covheri vurulduqda qan tezyiqini asagi salir Bitkinin kokunden kokumsovundan goturub yaxsi yaxsi yuyub temizleyir xirda xirda dograyir 3 cay qasigi goturub 3 cay qasigi cavan zoglari ile birlikde 2 stekan qaynar suda 30 deqiqe demleyirler Sonra onu suzur ve temiz yuyulmus suse bankalara tokurler Seher axsam ac qarina 2 xorek qasigi qebul edilir Sonsuzluga qarsi Redakte Gilemeyveler tam yetisen vaxt payizda oktyabr noyabrda yuyulur ve icerisindeki toxumlari temizleyerek serib qurudurlar Qurudulmus toxumlar isigi kecirmeyen tund rengli kimyevi bankalara yigib agzini ortur ve soyuducuda saxlayirlar Ilk yazda qan qaynayan vaxt 30 eded toxumu ezilerek un halina salinir Ezintiden 2 xorek qasigi goturub 2 xorek qasigi temiz balla qarisdirilir Seher gunorta ve axsam yemekden 20 deqiqe qabaq 3 cay qasigi qebul edilir Qebul vaxti 21 gundur Qebul zamani icki icmek ve siqaret cekmek qadagandir Ilk yazda Qulancar ve ya Merecuyudun vegetasiyaya baslanmasi vaxtidir Bu vaxtlarda o 2 3 ve ya 4 illik zoglar emele getirir O zoglari bisirib yemek sonsuzluga qarsi cox xeyirlidir Yel xesteliyi Redakte Qurudulmus kokumsovlari kokleri isti su ile yuyub temizleyir sonra xirda xirda dograyib 3 xorek qasigi goturub 200 qr suda demleyirler Bu demlemeni seherler yemekden 30 deqiqe qabaq 1 xorek qasigi qebul edilir Oynaqlarda topuqda dizde agrilar bas vererse qulancar ve ya merecuyudun qurudulmus kokumsovlarindan 5 xorek qasigi goturub xirda xirda dograyir 1 stekan qaynar suda demleyir ve suzurler Hemin demden 3 xorek qasigi meymun coreyi meyvesinin siresinden 1 xorek qasigi kever yerqulagi kokunun siresinden 1 cay qasigi goturub qarisdirirlar Agri olan yerleri spirtli pambiqla yaxsi yaxsi silir sonra silinmis yere qatisiqdan azaciq yaxib elin ici ile yaxsi yaxsi ovurlar Emeliyyat qurtardiqdan sonra hemin masaj edilmis yeri yun eski ve ya yun serfle baglayirlar Sargi 24 saatdan sonra acilir ve yenisi ile evez edilir Mualice 5 7 gun davam etdirilir Bas tukunun tokulmesi Redakte Qurudulmus kokunu isti suda yuyub temizleyir xirda xirda dograyir ve ondan 2 xorek qasigi goturub 200 qr qaynar suda demleyirler Demi suzub temiz stekana tokurler Sonra temizlenmis gilemeyvesinden 2 xorek qasigi qurumus gicitkan yarpagmdan 3 xorek qasigi ve gulxetmi ciceyinin qurusundan 2 xorek qasigi goturub Qulancar ve ya Merecuyudun deminin uzerine elave edib tekrar demleyirler Dem hazir olanda basi iliq su ile yaxalayir ve demlenmis davacati pambiga hopdurub yaxsi yaxsi basin tukunun diblerine yaxirlar Sonra basi isti desmalla baglayirlar 30 deqiqeden sonra iliq su ile yuyurlar Yaxsi olar ki bu emeliyyat payiz ve yaz aylarinda basin tuku tokulmeye baslayanda aparilsin Mualice kursunu 10 gun davam etmek meslehetdir Urek damar xestelikleri Redakte Bitkinin qurudulmus koklerinden 150 qr goturub qaynar suda yaxsi yaxsi yuyur xirda xirda dograyib 200 qr qaynar suda demleyirler Sonra onu suzub seher axsam ac qarina 1 xorek qasigi qebul edirler Bu damarlarin kireclesmesinin qarsisini almaqla urek agrilarina komek edir Ilk yazda teze ter zoglarindan hazirlanmis muxtelif yemekler de urek damar agrilarina cox komeklik gosterir Qulancar ve ya merecuyudden hazirlanan yemek ve salatlar Redakte1 Qulancar ve ya Merecuyud cigirtmasi hazirlamaq ucun 500 qram Qulancar ve ya Merecuyud zogu goturub temizleyir ve qaynar suda 2 4 deqiqe porturler Sonra onu xirda xirda dograyir yag soganla qizardirlar Her kes zovqune uygun olaraq hazirlanmis yemeyin uzerine yumurta pomidor ve xirda xirda dogranmis etirli goyertiler suyud kesnis ve s elave ede biler 2 Qulancarin zoglarinin oduncaqlasmis hisseleri temizlenir Temizlenmis zoglar azaciq qaynar duzlu suda portulur Sonra onu xirda xirda dograyib sarimsaqli qatiqla yeyirler 3 Bitkinin iri yogun zoglari secilir nazik sislere taxilaraq vam komur uzerinde bisirilir Sonra pomidor kababi ile qatilir uzerine goyerti elave edilerek yeyilir 4 Qulancarin teze ter zoglari secilir xirda xirda dogranir yuyulur ve ani olaraq qaynar suda portulur Mis qazan goturulur divarlari ve dibi kere yagla yaglanir ve portulmus qulancar ve ya merecuyud ora kecirilir Sonra qazan tendirin ve ya ocagin isti kulune basdirilir 20 25 deqiqeden sonra qazan cixarilir ve yemek cini qablara cekilerek uzerine xama tokulur ve sufreye verilir Lezzetini yeyenler bilir 5 Qulancarin yumurta ile cigirtmasi teze ter zoglari temizlenir duzlu suda portulur assuzenden kecirilir Suzulub hazirlanmis memulatin kenarlarina ve dibine 30 qram kere yagi yaxilmis tavada yigilir 3 eded yumurta goturub sindirir ve bosqaba tokur uzerine 1 stekan sud elave edib qarisdirirlar Hazirlanmis qarisigin uzerine Qulancari tokub duxovkada bisirirler Hazirlanmis yemek kuku kimi lezetli olur 6 Qulancar salati 500 qram qulancari duzlu suda portub temizleyir ve xirda xirda dograyirlar Sonra bir eded qaynadilmis yumurtanin sarisi xirda xirda dogranilir uzerine 1 xorek qasigi qargidali yagi xirda dogranmis ceferi zovqe uygun sirke elave edilir Sonra hazirlanmis qulancari onlarin uzerine elave edib qarisdirirlar Hazir salati sufreye vermek olar 7 Qulancar ve ya Merecuyudle goy sogan salati ucun bir deste Qulancari qaynar duzlu suda portub temizleyir xirda xirda dograyir uzerine 1 eded berk bisirilmis ve xirda xirda dogranmis yumurta bir nece eded xirda dogranmis goy sogan elave edilir Sonra hazirlanmis salatin uzerine bitki yagi doyulmus qara istiot tozu sirke ve yaxud narserab tokulur Salati sufreye vermek olar 8 Qulancar suxari sous salati hazirlamaq ucun bitkinin teze ter zoglari temizlenir yuyulur qaynar duzlu suda portulub assuzenden kecirilir Temiz cini qabin altina salfet qoyulur ve suzulmus qulancar ve ya merecuyudu qaba tokur ve salfet ile ortulur Uzerine isti suxari sousu elave edilerek sufreye qoyulur Isti suxari sousu hazirlamaq ucun sudu qizdirir ve uzerine suxari tozu tokulerek qovrulur ve ya qizardilir 9 Qulancarin pure sorbasini hazirlayarken bitkinin teze ter zoglarini temizleyir yuyur ve xirda xirda dograyirlar Tavaya tokub uzerine 2 stekan duzlu su elave edir ve 10 15 deqiqe qaynadirlar Sonra 2 xorek qasigi unu 2 xorek qasigi yagda qizardib uzerine 3 stekan sud elave edir ve uzerine qaynadilmis Qulancar ve ya Merecuyudu tokub 10 12 deqiqe bisirirler Bismise zovqe uygun duz elave edilerek sufreye verilir Novleri RedakteAzerbaycanin derman bitkileri Redakte Xezer qulancari Asparagus caspius Schult et Schult fil Koxinxin qulancari Asparagus cochinchinensis Lour Merr Derman qulancari Asparagus officinalis L Diger novleri Redakte Asparagus acutifolius Asparagus albus Asparagus arborescens Asparagus asparagoides Asparagus densiflorus Asparagus fallax Asparagus horridus Asparagus pastonianus Asparagus plocamoides Asparagus racemosus Asparagus setaceus Asparagus sprengeri Asparagus umbellatusIstinadlar RedakteXarici kecidler RedakteQulancar Arxivlesdirilib 2010 03 01 at the Wayback MachineHemcinin bax Redakte Ikilepeliler ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Qulancar amp oldid 5740118, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.