Qoşa minarəli baştağ — XII əsrdə Möminə xatın türbəsinin qarşısında Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani tərəfindən inşa edilən və Atabəylər memarlıq kompleksinə giriş rolunu oynayan qoşa minarəli baştağ.
Kitabələri
XIX əsrin sonlarınadək qalan (1882-ci ildə sökdürülmüşdür) abidənin üstündə çoxlu kitabələr olmuşdur. Bu kitabələri X.M.Fren və N.V.Xanıkov tədqiq etmişdir. Ancaq bu kitabələr bizədək gəlib çatmamışdır. Ona görə də X.Frenin və N.Xanıkovun həmin kitabələr haqqında tədqiqatı onlar haqqında məlumat verən yeganə mənbələr kimi çox qiymətlidirlər. N.V.Xanıkovun məlumatından aydın olur ki, qoşa minarəli baştağn inşası 1187-ci ildə, Möminə xatın türbəsinin inşasından 1 il sonra başa çatmışdır. Abidənin portalının yuxarı hissəsində belə bir kitabə olmuşdur: “Böyük, adil, alim, hökmdar Əbu Cəfər Məhəmməd ibn Atabəy Eldəniz – Allah onun qəbrini nurlandırsın” .
Bu kitabədə Atabəy Məhəmməd Cahan Pəhləvanın ölümü haqqında konkret söz deyilməsə də, orada yazılan “Allah onun qəbrini nurlandırsın” fikrinə əsasən Atabəy Məhəmməd Cahan Pəhləvanın qoşa minarəli baştağın inşası başa çatarkən öldüyü bəlli olur. Məhz buna görə də Ə.Ələsgərzadə qoşa minarəli baştağın kitabələrini təhlil edərkən onun özünün də Möminə xatın türbəsinin sərdabəsində dəfn edilməsi fikrinə gəlmişdir .
Möminə xatın türbəsinin qarşısında olan qoşa minarəli baştağ Atabəy Məhəmməd Cahan Pəhləvanın əmri ilə onun mütəvəllisi Nurəddin tərəfindən inşa etdirilmişdir. Bu haqda abidənin üzərində kitabə olmuşdur. Bu kitabəni də rus şərqşünası N.V.Xanıkov oxumuşdur. Kitabənin mətni belə imiş: “...əl-mütəvəlli, əmir əl-üməra, əmir Nurəddin, atlı qoşunların başçısı və Atabəy dövlətinin vergi yığanı...” .
Göründüyü kimi, Əmir Nurədddin Azərbaycan Atabəyləri dövlətinin görkəmli məmurlarından olmuşdur. Bu görkəmli şəxsiyyətin adı haqqında bəhs olunan kitabə vasitəsi ilə elmi dövriyyəyə daxil olmuşdur . . Kitabədə o “əl-mütəvəlli”, “əmir” titulları, “atlı qoşunların başçısı və Atabəy dövlətinin vergi yığanı” vəzifələrini icra edən bir adam kimi təqdim olunmuşdur. Bütün orta əsrlər boyu olduğu kimi XII yüzillikdə, Azərbaycan Atabəylərinin hakimiyyəti zamanında da mütəvəllilər vəqf əmlakını idarə edir, vəqf gəlirlərindən aylıq əmək haqqı alırdılar. Həmin vaxt yetərincə nüfuzlu olan “mütəvəlli” vəzifəsini icra edən Nurəddin, kitabədən göründüyü kimi “əmir” titulu daşımaqla dövlətin süvari qoşunlarına və vergilərin toplanmasına da rəhbərlik etmişdir. Qoşa minarəli baştağın Möminə xatın türbəsindən az sonra tikdirilməsinə əsasən demək olar ki, onu inşa etdirən Nurəddin XII yüzillikdə yaşamışdır.
Memarı
Baştağın üzərindəki başqa bir kitabədən məlum olur ki, bu abidəni də Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani inşa etmişdir. Memar özünü belə təqdim etmişdir: “Bənna Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvaninin əməlidir”.
Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani orta əsr Azərbaycan memarlığının ən görkəmli nümayəndələrindən biridir. O həm də Naxçıvan memarlıq məktəbinin banisidir. Zəmanəmizə qədər gəlib çatmış orta əsr qaynaqlarında demək olar ki, bu görkəmli memar haqqında heç bir məlumat gəlib çatmamışdır. Başqa sözlə desək tarix onun yaradıcılıq məhsulları olan türbələrdən başqa bizə heç bir şey saxlamamışdır . Ona görə də görkəmli memar Əcəmi Naxçıvani haqqında məlumatı biz yaratdığı möhtəşəm abidələr və onların üzərindəki kitabələrdən alırıq.
İstinadlar
Алескерзаде А.Надписи архитектурных памятников Азербайджана эпохи Низами. Архитектура Азербайджана эпохи Низами. Москва-Баку: 1947, с.369-390., c.378
Алескерзаде А.Надписи архитектурных памятников Азербайджана эпохи Низами. Архитектура Азербайджана эпохи Низами. Москва-Баку: 1947, с.369-390., c.376
Алескерзаде А.Надписи архитектурных памятников Азербайджана эпохи Низами. Архитектура Азербайджана эпохи Низами. Москва-Баку: 1947, с.369-390., c.378-379
Алескерзаде А.Надписи архитектурных памятников Азербайджана эпохи Низами. Архитектура Азербайджана эпохи Низами. Москва-Баку: 1947, с.369-390., c.378-379
Неймат М. Корпус эпиграфических памятников Азербайджана. Том III. Баку: ХХI–Йени няшрляр еви, 2001, 216 с., c.54
Каджар Ч. Нахчыван: один из древнейших городов мира (мифы, легенды, факты). Нахчыван: Издательское Полиграфическое Объединение «Аджеми», 2016, 284 с., с.101
Mənbə
Hacıfəxrəddin Səfərli. Naxçıvanın türk-islam mədəniyyəti abidələri. Naxçıvan: "Əcəmi" Nəşriyyat Poliqrafiya Birliyi, 2017, 115 s.
Avqust 20, 2021
qoşa, minarəli, baştağ, əsrdə, möminə, xatın, türbəsinin, qarşısında, əcəmi, əbubəkr, oğlu, naxçıvani, tərəfindən, inşa, edilən, atabəylər, memarlıq, kompleksinə, giriş, rolunu, oynayan, qoşa, minarəli, baştağ, mündəricat, kitabələri, memarı, istinadlar, mənbə. Qosa minareli bastag XII esrde Momine xatin turbesinin qarsisinda Ecemi Ebubekr oglu Naxcivani terefinden insa edilen ve Atabeyler memarliq kompleksine giris rolunu oynayan qosa minareli bastag Mundericat 1 Kitabeleri 2 Memari 3 Istinadlar 4 MenbeKitabeleri RedakteXIX esrin sonlarinadek qalan 1882 ci ilde sokdurulmusdur abidenin ustunde coxlu kitabeler olmusdur Bu kitabeleri X M Fren ve N V Xanikov tedqiq etmisdir Ancaq bu kitabeler bizedek gelib catmamisdir Ona gore de X Frenin ve N Xanikovun hemin kitabeler haqqinda tedqiqati onlar haqqinda melumat veren yegane menbeler kimi cox qiymetlidirler N V Xanikovun melumatindan aydin olur ki qosa minareli bastagn insasi 1187 ci ilde Momine xatin turbesinin insasindan 1 il sonra basa catmisdir Abidenin portalinin yuxari hissesinde bele bir kitabe olmusdur Boyuk adil alim hokmdar Ebu Cefer Mehemmed ibn Atabey Eldeniz Allah onun qebrini nurlandirsin 1 Bu kitabede Atabey Mehemmed Cahan Pehlevanin olumu haqqinda konkret soz deyilmese de orada yazilan Allah onun qebrini nurlandirsin fikrine esasen Atabey Mehemmed Cahan Pehlevanin qosa minareli bastagin insasi basa catarken olduyu belli olur Mehz buna gore de E Elesgerzade qosa minareli bastagin kitabelerini tehlil ederken onun ozunun de Momine xatin turbesinin serdabesinde defn edilmesi fikrine gelmisdir 2 Momine xatin turbesinin qarsisinda olan qosa minareli bastag Atabey Mehemmed Cahan Pehlevanin emri ile onun mutevellisi Nureddin terefinden insa etdirilmisdir Bu haqda abidenin uzerinde kitabe olmusdur Bu kitabeni de rus serqsunasi N V Xanikov oxumusdur Kitabenin metni bele imis el mutevelli emir el umera emir Nureddin atli qosunlarin bascisi ve Atabey dovletinin vergi yigani 3 Gorunduyu kimi Emir Nuredddin Azerbaycan Atabeyleri dovletinin gorkemli memurlarindan olmusdur Bu gorkemli sexsiyyetin adi haqqinda behs olunan kitabe vasitesi ile elmi dovriyyeye daxil olmusdur 4 5 Kitabede o el mutevelli emir titullari atli qosunlarin bascisi ve Atabey dovletinin vergi yigani vezifelerini icra eden bir adam kimi teqdim olunmusdur Butun orta esrler boyu oldugu kimi XII yuzillikde Azerbaycan Atabeylerinin hakimiyyeti zamaninda da mutevelliler veqf emlakini idare edir veqf gelirlerinden ayliq emek haqqi alirdilar Hemin vaxt yeterince nufuzlu olan mutevelli vezifesini icra eden Nureddin kitabeden gorunduyu kimi emir titulu dasimaqla dovletin suvari qosunlarina ve vergilerin toplanmasina da rehberlik etmisdir Qosa minareli bastagin Momine xatin turbesinden az sonra tikdirilmesine esasen demek olar ki onu insa etdiren Nureddin XII yuzillikde yasamisdir Memari RedakteBastagin uzerindeki basqa bir kitabeden melum olur ki bu abideni de Ecemi Ebubekr oglu Naxcivani insa etmisdir Memar ozunu bele teqdim etmisdir Benna Ecemi Ebubekr oglu Naxcivaninin emelidir Ecemi Ebubekr oglu Naxcivani orta esr Azerbaycan memarliginin en gorkemli numayendelerinden biridir O hem de Naxcivan memarliq mektebinin banisidir Zemanemize qeder gelib catmis orta esr qaynaqlarinda demek olar ki bu gorkemli memar haqqinda hec bir melumat gelib catmamisdir Basqa sozle desek tarix onun yaradiciliq mehsullari olan turbelerden basqa bize hec bir sey saxlamamisdir 6 Ona gore de gorkemli memar Ecemi Naxcivani haqqinda melumati biz yaratdigi mohtesem abideler ve onlarin uzerindeki kitabelerden aliriq Istinadlar Redakte Aleskerzade A Nadpisi arhitekturnyh pamyatnikov Azerbajdzhana epohi Nizami Arhitektura Azerbajdzhana epohi Nizami Moskva Baku 1947 s 369 390 c 378 Aleskerzade A Nadpisi arhitekturnyh pamyatnikov Azerbajdzhana epohi Nizami Arhitektura Azerbajdzhana epohi Nizami Moskva Baku 1947 s 369 390 c 376 Aleskerzade A Nadpisi arhitekturnyh pamyatnikov Azerbajdzhana epohi Nizami Arhitektura Azerbajdzhana epohi Nizami Moskva Baku 1947 s 369 390 c 378 379 Aleskerzade A Nadpisi arhitekturnyh pamyatnikov Azerbajdzhana epohi Nizami Arhitektura Azerbajdzhana epohi Nizami Moskva Baku 1947 s 369 390 c 378 379 Nejmat M Korpus epigraficheskih pamyatnikov Azerbajdzhana Tom III Baku HHI Jeni nyashrlyar evi 2001 216 s c 54 Kadzhar Ch Nahchyvan odin iz drevnejshih gorodov mira mify legendy fakty Nahchyvan Izdatelskoe Poligraficheskoe Obedinenie Adzhemi 2016 284 s s 101Menbe RedakteHacifexreddin Seferli Naxcivanin turk islam medeniyyeti abideleri Naxcivan Ecemi Nesriyyat Poliqrafiya Birliyi 2017 115 s Menbe https az wikipedia org w index php title Qosa minareli bastag amp oldid 4511745, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
