Bu məqalədə davam edən aktual hadisələrlə bağlı məlumat var. Məqalənin tərkibi hadisələrin gedişinə görə tez-tez dəyişə bilər.
2022-ci ildə Qazaxıstan etirazları — 2022-ci il yanvarın 2-də Janaozendə maye qazın bahalaşmasına qarşı kütləvi etirazlar ilə başlayan, daha sonra bütün ölkəyə yayılan etirazlardır. Etirazlar sürətlə başqa şəhərlərə, o cümlədən Almatıya sıçrayıb. Hökumət etirazçılar qarşısında geri çəkilərək qiymətləri endirsə də aksiyalar səngiməyib. Bəzi şəhərlərdə küçələrə çıxanlar Təhlükəsizlik Şurasının katibi vəzifəsini (ömürlük) tutan keçmiş prezident Nursultan Nazarbayevin siyasətdən getməsini tələb ediblər. Yanvarın 5-də etirazların böyüməsi qarşısında prezident Qasım-Comərd Tokayev hökuməti istefaya göndərib. Tokayevin sərəncamı ilə baş nazirin səlahiyyətlərinin müvəqqəti icrası vitse-premyer vəzifəsini tutmuş Alixan Smailova həvalə edilib. Habelə Almatıda və Manqistau vilayətində (inzibati mərkəzi Janaozen olmaqla) yanvarın 5-dən 19-na qədər komendant saatı tətbiq edilib. İğtişaşlara cavab olaraq, Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT) – Ermənistan, Belarus, Qırğızıstan, Rusiya, Tacikistan və Qazaxıstanın özünün də daxil olduğu postsovet dövlətlərinin hərbi ittifaqı Qazaxıstanda sülhməramlı qoşunların yerləşdirilməsinə razılıq verib.
Yanvarın 9-da verilən məlumata görə Qazaxıstandakı iğtişaşlar zamanı əksəriyyəti Almatı şəhərində olmaqla 164 nəfər insan həlak olub və 2265 nəfər yaralanıb.
Zəmin
Sovet İttifaqının dağılmasından sonra keçmiş Sovet İttifaqı hökuməti ilə əlaqəsi olan varlı şəxslərə güzəştli imtiyazlar verilirdi. Onlar qiymətli resurslara malik olan obyektlərin özəlləşdirilməsindən və torpaq mülkiyyətindən böyük sərvət qazandılar. Nursultan Nazarbayev Qazaxıstanın dağılmasından sonra 1990-2019-cu illərdə ölkəni idarə edən ilk prezidenti oldu. Bu müddət ərzində beynəlxalq müşahidəçilər Qazaxıstanda keçirilən seçkilərin heç birini ədalətli saymayıblar. The Daily Telegraph yazır ki, Nazarbayev ölkəni avtoritarizm, qohumbazlıq və opponentləri həbs etməklə idarə edirdi.
Qazaxıstan iqtisadiyyatında neft hasilatı böyük rol oynayır. 2010-cu illərin ortalarında neft qiymətləri düşənə qədər, Qazaxıstan Mərkəzi Asiyada ən yaxşı iqtisadiyyatlardan birinə malik idi. Ölkə həm də dünyadakı uran ehtiyatlarının təxminən 40%-nə malikdir. Belə artıma baxmayaraq, iqtisadi gəlirlər əhali arasında ədalətli bölüşdürülmədi. Qazaxıstanda minimum əmək haqqı ayda 100 ABŞ dollarından azdır və ölkədə iqtisadi bərabərsizlik hökm sürür. 2022-ci ildə qədər 162 ən zəngin qazax ölkənin sərvətinin 55%-nə sahib idi. 2012-ci ildə Dünya İqtisadi Forumu korrupsiyanı Qazaxıstanda biznesin aparılmasında ən böyük problem kimi qeyd edib. Dünya Bankı isə Qazaxıstandakı korrupsiyanı Anqola, Boliviya, Keniya və Liviya kimi ölkələrlə eyni səviyyədə göstərmişdir. 2013-cü ildə Norveçin Aftenposten qəzeti hüquq müdafiəçisi və hüquqşünas Denis Jivaqaya istinadən yazır ki, "Qazaxıstanda neft fondu var, amma onun gəlirinin necə xərcləndiyini heç kim bilmir".
Mangistau vilayətində yerləşən və neft hasil edən şəhər olan Janaozendə əvvəllər də bir sıra işçi tətilləri və nümayişləri baş verib. 2011-ci ildə Qazaxıstan Müstəqillik Gününün 20-ci ildönümündə şəhərdə etirazlar baş vermişdi. Bu etirazlarda və ondan sonra baş vermiş iğtişaşlarda rəsmi rəqəmlərə görə 16 nəfər ölmüş və 100 nəfər yaralanmışdı. Qazaxıstan təhlükəsizlik qüvvələri iş şəraitinin yaxşılaşdırılmasını tələb edən etirazçılara atəş açmışdı. O dövrdə Janaozendə əsasən avtomobillərdə yanacaq kimi istifadə edilən mayeləşdirilmiş təbii qazın (MTQ) qiyməti 30–35 tenge civarında idi və o vaxtdan bəri onun qiyməti bir neçə dəfə bahalaşıb. Eurasianet-in məlumatına görə, artıma Qazaxıstan hökumətinin 2019-cu ilin yanvarında başlayan və tədricən dövlətin qaz subsidiyalarını dayandırmaq və bunun əvəzində bazara qiymətləri müəyyən etmək imkanı verən MTQ-nin elektron bazar ticarətinə mərhələli keçid siyasəti səbəb olub. 2020-ci ilin yanvarında Janaozendə etiraz aksiyası keçirildi. Aksiyada şəhər sakinləri maye qazın qiymətinin 65 təngədən 55 təngəyə endirilməsini tələb etdilər. Bundan başqa, COVID-19 pandemiyası iqtisadiyyata təsir göstərdiyindən, qənaət tədbirləri və hökumətin qeyri-adekvat iqtisadi stimullaşdırılması inflyasiya və əmək haqqı artımının olmaması ilə nəticələndi. Janaozendəki etirazçıların bildirdiyinə görə, yeni il ərəfəsində qazın qiyməti 80, daha sonra 100 tengeyədək artıb, yeni ildən sonra isə bu qiymət 120 (0,28 ABŞ dolları) tenge olub.
Etirazların məqsədi
Etirazlarçıların məqsədlərinə böyük siyasi dəyişikliklərə çağırışlar daxildir. Oyan, Qazaqstan təşkilatının nümayəndəsi Darxan Şərifovun bildirdiyinə görə, etirazçılar "real siyasi islahatlar" və "ədalətli seçkilər" istəyirdilər və "korrupsiya və qohumbazlıq"dan qəzəbli idilər. Yerli media aksiya iştirakçılarının digər tələbləri - Nursultan Nazarbayevin siyasətdən getməsini, ölkədə internetin bərpa edilməsini, xalq seçkiləri keçirilməsini, 1993-cü il Konstitusiyasının geri qaytarılmasını, həmçinin vətəndaş fəallarının təqibinə son qoyulmasını, aksiyalar zamanı saxlanılanların hamısının azad edilməsi, əmək haqqının artırılması, təkrar emalın ləğvi, nəqliyyat vasitələri üçün ödənişli yolların ləğvi, minimum pensiyanın artırılması, uşaq müavinətlərinin artırılmasını tələb edirlər.
İstinadlar
Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan. "Kazakh Protesters Burn Government Offices as Unrest Sweeps Country". The New York Times(ingilis). 2022-01-05. ISSN 0362-4331. İstifadə tarixi: 2022-01-05.
Bilefsky, Dan. "Revolt in Kazakhstan: Here's What You Need to Know". The New York Times. 2022-01-05. 2022-01-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-01-06.
Qazaxıstanda etirazlar: Aktobe şəhərində polis xalqın tərəfinə keçdi
Qazaxıstanda iğtişaşlarda 160-dan çox insan həlak olub, xəstəxanalardakı 83 nəfərin vəziyyəti ağırdır
↑ Kantchev, Georgi. "Kazakhstan's Elite Got Richer on Natural Resources. Then Came the Unrest". Wall Street Journal (ingilis). 7 January 2022. ISSN 0099-9660. İstifadə tarixi: 8 January 2022.
Redmayne, Nick. "The truth about the world's most misunderstood country". The Daily Telegraph. 16 December 2021. ISSN 0307-1235. 5 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 5 January 2022.
"IMF Executive Board Article IV consultation1 with Kazakhstan". Imf.org. International Monetary Fund. 3 March 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 14 February 2016.
Observatører fra tidligere Sovjet jakter på valg-juks 3 mart 2016 at the Wayback Machine. Aftenposten.no (10 September 2013). Retrieved 8 March 2014.
Kumenov, Almaz; Lillis, Joanna. "Kazakhstan explainer: Why did fuel prices spike, bringing protesters out onto the streets?". eurasianet.org (ingilis). 2022-01-04. İstifadə tarixi: 2022-01-05.
ТОЙКЕН, Санияш. "Janaozenlilər yenidən akimata gələrək qazın qiymətinin azaldılmasını tələb etdilər". Радио Азаттык (rus). 2020-01-10. İstifadə tarixi: 2022-01-04.
Qazaxıstanda qaz narazılığı: etiraz meydanından fotolar
Shaun, Walker; Bisenov, Naubet. "Kazakhstan protests: Moscow-led alliance sends 'peacekeeping forces'". The Guardian. 5 January 2022. 5 January 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 5 January 2022.
qazaxıstan, etirazları, 2022, məqalədə, davam, edən, aktual, hadisələrlə, bağlı, məlumat, məqalənin, tərkibi, hadisələrin, gedişinə, görə, dəyişə, bilər, 2022, ildə, qazaxıstan, etirazları, 2022, yanvarın, janaozendə, maye, qazın, bahalaşmasına, qarşı, kütləvi. Bu meqalede davam eden aktual hadiselerle bagli melumat var Meqalenin terkibi hadiselerin gedisine gore tez tez deyise biler 2022 ci ilde Qazaxistan etirazlari 2022 ci il yanvarin 2 de Janaozende maye qazin bahalasmasina qarsi kutlevi etirazlar ile baslayan daha sonra butun olkeye yayilan etirazlardir Etirazlar suretle basqa seherlere o cumleden Almatiya sicrayib Hokumet etirazcilar qarsisinda geri cekilerek qiymetleri endirse de aksiyalar sengimeyib Bezi seherlerde kucelere cixanlar Tehlukesizlik Surasinin katibi vezifesini omurluk tutan kecmis prezident Nursultan Nazarbayevin siyasetden getmesini teleb edibler Yanvarin 5 de etirazlarin boyumesi qarsisinda prezident Qasim Comerd Tokayev hokumeti istefaya gonderib Tokayevin serencami ile bas nazirin selahiyyetlerinin muveqqeti icrasi vitse premyer vezifesini tutmus Alixan Smailova hevale edilib Habele Almatida ve Manqistau vilayetinde inzibati merkezi Janaozen olmaqla yanvarin 5 den 19 na qeder komendant saati tetbiq edilib 3 Igtisaslara cavab olaraq Kollektiv Tehlukesizlik Muqavilesi Teskilati KTMT Ermenistan Belarus Qirgizistan Rusiya Tacikistan ve Qazaxistanin ozunun de daxil oldugu postsovet dovletlerinin herbi ittifaqi Qazaxistanda sulhmeramli qosunlarin yerlesdirilmesine raziliq verib Qazaxistan etirazlariEtirazcilar Aqtobenin merkezi meydanindaYer QazaxistanTarix 2 yanvar 2022 gunumuzSebeb Qaz qiymetlerin birden ikiqat artmasi AvtoritarizmEsas meqsed Qaz qiymetlerin azalmasi Hakimiyyetin istefasi Akimlerin seckilerle secilmesiNetice Nazirler Kabinetinin istefasi Nursultan Nazarbayevin Tehlukesizlik Surasi sedri vezifesinden uzaqlasdirmasiHelak olanlar en azi 1 1 Yaralananlar 500 2 Vikianbarda elaqeli mediafayllarYanvarin 9 da verilen melumata gore Qazaxistandaki igtisaslar zamani ekseriyyeti Almati seherinde olmaqla 164 nefer insan helak olub ve 2265 nefer yaralanib 4 Zemin RedakteSovet Ittifaqinin dagilmasindan sonra kecmis Sovet Ittifaqi hokumeti ile elaqesi olan varli sexslere guzestli imtiyazlar verilirdi Onlar qiymetli resurslara malik olan obyektlerin ozellesdirilmesinden ve torpaq mulkiyyetinden boyuk servet qazandilar 5 Nursultan Nazarbayev Qazaxistanin dagilmasindan sonra 1990 2019 cu illerde olkeni idare eden ilk prezidenti oldu Bu muddet erzinde beynelxalq musahideciler Qazaxistanda kecirilen seckilerin hec birini edaletli saymayiblar The Daily Telegraph yazir ki Nazarbayev olkeni avtoritarizm qohumbazliq ve opponentleri hebs etmekle idare edirdi 6 Qazaxistan iqtisadiyyatinda neft hasilati boyuk rol oynayir 2010 cu illerin ortalarinda neft qiymetleri dusene qeder Qazaxistan Merkezi Asiyada en yaxsi iqtisadiyyatlardan birine malik idi 7 Olke hem de dunyadaki uran ehtiyatlarinin texminen 40 ne malikdir Bele artima baxmayaraq iqtisadi gelirler ehali arasinda edaletli bolusdurulmedi Qazaxistanda minimum emek haqqi ayda 100 ABS dollarindan azdir ve olkede iqtisadi berabersizlik hokm surur 2022 ci ilde qeder 162 en zengin qazax olkenin servetinin 55 ne sahib idi 5 2012 ci ilde Dunya Iqtisadi Forumu korrupsiyani Qazaxistanda biznesin aparilmasinda en boyuk problem kimi qeyd edib 8 Dunya Banki ise Qazaxistandaki korrupsiyani Anqola Boliviya Keniya ve Liviya kimi olkelerle eyni seviyyede gostermisdir 9 2013 cu ilde Norvecin Aftenposten qezeti huquq mudafiecisi ve huquqsunas Denis Jivaqaya istinaden yazir ki Qazaxistanda neft fondu var amma onun gelirinin nece xerclendiyini hec kim bilmir 10 Mangistau vilayetinde yerlesen ve neft hasil eden seher olan Janaozende evveller de bir sira isci tetilleri ve numayisleri bas verib 2011 ci ilde Qazaxistan Musteqillik Gununun 20 ci ildonumunde seherde etirazlar bas vermisdi Bu etirazlarda ve ondan sonra bas vermis igtisaslarda resmi reqemlere gore 16 nefer olmus ve 100 nefer yaralanmisdi Qazaxistan tehlukesizlik quvveleri is seraitinin yaxsilasdirilmasini teleb eden etirazcilara ates acmisdi O dovrde Janaozende esasen avtomobillerde yanacaq kimi istifade edilen mayelesdirilmis tebii qazin MTQ qiymeti 30 35 tenge civarinda idi ve o vaxtdan beri onun qiymeti bir nece defe bahalasib Eurasianet in melumatina gore artima Qazaxistan hokumetinin 2019 cu ilin yanvarinda baslayan ve tedricen dovletin qaz subsidiyalarini dayandirmaq ve bunun evezinde bazara qiymetleri mueyyen etmek imkani veren MTQ nin elektron bazar ticaretine merheleli kecid siyaseti sebeb olub 11 2020 ci ilin yanvarinda Janaozende etiraz aksiyasi kecirildi Aksiyada seher sakinleri maye qazin qiymetinin 65 tengeden 55 tengeye endirilmesini teleb etdiler 12 Bundan basqa COVID 19 pandemiyasi iqtisadiyyata tesir gosterdiyinden qenaet tedbirleri ve hokumetin qeyri adekvat iqtisadi stimullasdirilmasi inflyasiya ve emek haqqi artiminin olmamasi ile neticelendi 5 Janaozendeki etirazcilarin bildirdiyine gore yeni il erefesinde qazin qiymeti 80 daha sonra 100 tengeyedek artib yeni ilden sonra ise bu qiymet 120 0 28 ABS dollari tenge olub 13 Etirazlarin meqsedi RedakteEtirazlarcilarin meqsedlerine boyuk siyasi deyisikliklere cagirislar daxildir Oyan Qazaqstan teskilatinin numayendesi Darxan Serifovun bildirdiyine gore etirazcilar real siyasi islahatlar ve edaletli seckiler isteyirdiler ve korrupsiya ve qohumbazliq dan qezebli idiler 14 Yerli media aksiya istirakcilarinin diger telebleri Nursultan Nazarbayevin siyasetden getmesini olkede internetin berpa edilmesini xalq seckileri kecirilmesini 1993 cu il Konstitusiyasinin geri qaytarilmasini hemcinin vetendas feallarinin teqibine son qoyulmasini aksiyalar zamani saxlanilanlarin hamisinin azad edilmesi emek haqqinin artirilmasi tekrar emalin legvi neqliyyat vasiteleri ucun odenisli yollarin legvi minimum pensiyanin artirilmasi usaq muavinetlerinin artirilmasini teleb edirler 15 Istinadlar Redakte Hopkins Valerie Nechepurenko Ivan Kazakh Protesters Burn Government Offices as Unrest Sweeps Country The New York Times ingilis 2022 01 05 ISSN 0362 4331 Istifade tarixi 2022 01 05 Bilefsky Dan Revolt in Kazakhstan Here s What You Need to Know The New York Times 2022 01 05 2022 01 05 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 01 06 Qazaxistanda etirazlar Aktobe seherinde polis xalqin terefine kecdi Qazaxistanda igtisaslarda 160 dan cox insan helak olub xestexanalardaki 83 neferin veziyyeti agirdir 1 2 3 Kantchev Georgi Kazakhstan s Elite Got Richer on Natural Resources Then Came the Unrest Wall Street Journal ingilis 7 January 2022 ISSN 0099 9660 Istifade tarixi 8 January 2022 Redmayne Nick The truth about the world s most misunderstood country The Daily Telegraph 16 December 2021 ISSN 0307 1235 5 January 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 January 2022 IMF Executive Board Article IV consultation1 with Kazakhstan Imf org International Monetary Fund 3 March 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 14 February 2016 OECD Investment Policy Reviews P112 OECD 2012 Oil Cash and Corruption The New York Times 5 November 2006 Observatorer fra tidligere Sovjet jakter pa valg juks Arxivlesdirilib 3 mart 2016 at the Wayback Machine Aftenposten no 10 September 2013 Retrieved 8 March 2014 Kumenov Almaz Lillis Joanna Kazakhstan explainer Why did fuel prices spike bringing protesters out onto the streets eurasianet org ingilis 2022 01 04 Istifade tarixi 2022 01 05 TOJKEN Saniyash Janaozenliler yeniden akimata gelerek qazin qiymetinin azaldilmasini teleb etdiler Radio Azattyk rus 2020 01 10 Istifade tarixi 2022 01 04 Qazaxistanda qaz naraziligi etiraz meydanindan fotolar Shaun Walker Bisenov Naubet Kazakhstan protests Moscow led alliance sends peacekeeping forces The Guardian 5 January 2022 5 January 2022 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 5 January 2022 Qazaxistanda aksiyalar Etirazcilarin telebleri coxalir Menbe https az wikipedia org w index php title Qazaxistan etirazlari 2022 amp oldid 6278425, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}