Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu məqaləni lazımdır. |
Qaraquş Xan - türk və altay mifologiyasında quşlar tanrısı. Karaguş və ya Harahus olaraq da xatırlanır. Karağuş şəklində də deyilər. Quşlara hökm edər. Tanrı oğludur.
Türk mədəniyyətində qaraquş
Karakuş (Qaraquş) Anadoluda türklərdə böyük və yırtıcı quşları təyin etməkdə istifadə edilən ortaq bir təbirdir. Bundan başqa, kamın ayin əsnasında etdiyi hərəkətlərin, bəzi bölgələrdə rast gəlinən qartal oyunu ilə təmsil edildiyi görülməkdədir. Qartal oyunu Siirtdə "Harahusta", Urfa və Adıyamanda "Karakustana" şəklində deyilir. Hınısda isə "Yarkusta" oyunu deyilir. Bu oyunun Qaraquş Xana bir hörmət ehtiva etməsi də olabiləcəkdir.Türk şamanları qara quşlara köməkçi ruhlar gözüylə baxardılar. A. Divayev'in qələmə aldığı şaman mahnılarında "karakuş" dan kömək istəməsinə rast gəlinər. Teleğüt şaman barabanlarında "dəmir dırnaqlı qaraquş" rəsmi yerləşirdi. Manas dastanında Qaraquş, Er Töştük'ü udar. Qaraquş balaları analarına nəhəng bir ilanın ağzından özlərini onun qurtardığını söyləyincə qaraquşun qarınından sağ xilas olar. "Qaraquş" məna olaraq "Simurg'la eyni məzmunu daşıyar. Yaxşı şamanların ruhu qırmızı şam üzərindəki qırmızı yumurtadan, pis olanlar isə qara qayın üzərindəki qara yumurtadan çıxarlar. Bu qartal bütün ömrü boyu o samanı qoruyar və köməkçi olar. Bu quş o qədər böyükdür ki, ay onun sol qanadını, günəş də sol qanadını ancaq bağlayar. Sibir inanclarına görə Tanrı insanlara kömək etməsi üçün qartalı göndərmişdir. Qartal şamana özündən keçərək etdiyi səfərdə yoldaşlıq edər. Türklərdə qartal və ona bənzəyən sungur, şahin, qırğı, laçın kimi quşlara ümumi olaraq qaraquş adı verilər. Bu quş növü eyni zamanda görünməz aləmlə olan əlaqəni təmsil edən bir ruh olaraq da görülər. Şamanlar onun köməyinə müraciət edir. Qaraquş bəzən igidləri bütöv udar və onlarda onun bətnindən təkrar sağ olaraq çıxmaq üçün bir yol tapırlar. Anadoluda aşiqlər ancaq özlərinə bir quş qılığına girən Cəbrayıl və ya Mikayıln yuxularında görünməsiylə birlikdə aşiqlıq xüsusiyyətini qazanarlar.
Etimologiya
Qara (Hara) və Quş (Kuş) sözlərinin mürəkkəb halıdır. Qartal mənasını verər.
Mənbə
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
- Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi
- Pertev Naili Boratav, Türk Mitolojisi, Oğuz-Anadolu-Azeri-Türkmen, Bilgesu Yayınları, 2012, Çeviri: Recep Özbay ("Kartal" maddesi)
Həmçinin baxın
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu adin diger istifade formalari ucun bax Qaraqus deqiqlesdirme Qaraqus Xan turk ve altay mifologiyasinda quslar tanrisi Karagus ve ya Harahus olaraq da xatirlanir Karagus seklinde de deyiler Quslara hokm eder Tanri ogludur Turk medeniyyetinde qaraqusKarakus Qaraqus Anadoluda turklerde boyuk ve yirtici quslari teyin etmekde istifade edilen ortaq bir tebirdir Bundan basqa kamin ayin esnasinda etdiyi hereketlerin bezi bolgelerde rast gelinen qartal oyunu ile temsil edildiyi gorulmekdedir Qartal oyunu Siirtde Harahusta Urfa ve Adiyamanda Karakustana seklinde deyilir Hinisda ise Yarkusta oyunu deyilir Bu oyunun Qaraqus Xana bir hormet ehtiva etmesi de olabilecekdir Turk samanlari qara quslara komekci ruhlar gozuyle baxardilar A Divayev in qeleme aldigi saman mahnilarinda karakus dan komek istemesine rast geliner Telegut saman barabanlarinda demir dirnaqli qaraqus resmi yerlesirdi Manas dastaninda Qaraqus Er Tostuk u udar Qaraqus balalari analarina neheng bir ilanin agzindan ozlerini onun qurtardigini soyleyince qaraqusun qarinindan sag xilas olar Qaraqus mena olaraq Simurg la eyni mezmunu dasiyar Yaxsi samanlarin ruhu qirmizi sam uzerindeki qirmizi yumurtadan pis olanlar ise qara qayin uzerindeki qara yumurtadan cixarlar Bu qartal butun omru boyu o samani qoruyar ve komekci olar Bu qus o qeder boyukdur ki ay onun sol qanadini gunes de sol qanadini ancaq baglayar Sibir inanclarina gore Tanri insanlara komek etmesi ucun qartali gondermisdir Qartal samana ozunden kecerek etdiyi seferde yoldasliq eder Turklerde qartal ve ona benzeyen sungur sahin qirgi lacin kimi quslara umumi olaraq qaraqus adi veriler Bu qus novu eyni zamanda gorunmez alemle olan elaqeni temsil eden bir ruh olaraq da goruler Samanlar onun komeyine muraciet edir Qaraqus bezen igidleri butov udar ve onlarda onun betninden tekrar sag olaraq cixmaq ucun bir yol tapirlar Anadoluda asiqler ancaq ozlerine bir qus qiligina giren Cebrayil ve ya Mikayiln yuxularinda gorunmesiyle birlikde asiqliq xususiyyetini qazanarlar EtimologiyaQara Hara ve Qus Kus sozlerinin murekkeb halidir Qartal menasini verer MenbeTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Pertev Naili Boratav Turk Mitolojisi Oguz Anadolu Azeri Turkmen Bilgesu Yayinlari 2012 Ceviri Recep Ozbay Kartal maddesi Hemcinin baxinAg oglanlar