İrbis (lat.Uncia uncia) pişiklər fəsiləsinin qar bəbirləri cinsinə aid heyvan növü. Məhv olma həddindədir. Sayı getdikcə azalmaqdadır.
Ölçüləri
103-130 sm. olan iri pişik. Quyruğun uzunluğu 92-105 sm. Bədən quruluşu yetərincə ağırdır. Bədəni, peysərdə daha hündür olmaqla, alçaqdır, beli aşağı hissədən çiyinlərinə qədər mülayim enişlidir. Gövdəsi uzunsovdur. Əzaları qısadır. Başı nisbətən kiçik, yumruvaridir. Quyruğu çox uzundur. Tük örtüyü hündür və yumşaqdır. Rəngi, hiss çalarlı bozdur, bəzən demək olar ki ağdır. Əsas fonda iri həlqəvari və qara ləkələr səpələnib. Quyruğu boyu eninə tam olmayan üzükvari ləkələr yerləşir. Yanları belindən açıqdır, qarnı isə demək olar ki ağdır. Yay vaxtı rəngi daha açıq olur.
Areal
Areal Qobi və Monqol Altayını, Xanqayı, Tibeti, Himalayı, Hindukuşu, Əfqanıstanı əhatə edir. Şimalda Türküstan dağlarını: Pamir, Tyan-Şan, Cunqar Alatausu, Tarbaqatay, Sauru, Altayın cənubunu əhatə edir. Adətən 1800-3500 m hündürlükdə dağlarda yaşayırlar. Yazda və yayın əvvəlində meşə zolaqlarında, çayların vadilərində və qobularda tez-tez rast gəlmək olar. Yayda subalpik və alpik zolaqlarda, qaya çıxışlarında qalırlar. Qışda dağətəyinə qədər, meşə zolağının yuxarı sərhədinə qədər düşürlər. Azərbaycanda Lerik dağlarında və Naxçıvan ərazisində fotoqapanlara düşmüşdür.
Qidalanması
Əsasən dağ keçilərlə, qaban, argali, cüyür, eləcə də dovşan, kəklik, dağ sıçanı və ularlarla qidalanırlar.
Cütləşmə və laktasiya
Dişilərdə qızışma fevralda-martda baş verir. Boğaz olma vaxtı 93-110 gün. Dişi mayda-iyunda 1-5, adətən 2-3 bala gətirir. Laktasiya 3-4 aydır. Dişilər 2-3 yaşında cinsi yetkinliyə çatır. Dişi balalarla bir ilə yaxın olur. 15 il yaşayırlar.
Düşmənləri
Canavarlar, itlər, arealın cənubunda - bəbir.
Sayı
Qırğızıstandan 500, Tacikistanda 200, Özbəkistanda - 50. Altayda 40, Tuvada 10-15. Sayının azalması insan tərəfindən təqib edilməsi ilə bağlıdır(uzun müddət irbisi maldarlığa ziyan vuran heyvan hesab edirdilər). Hindistanda, Monqolustanda, Pakistanda, Nepalda qanunla qorunurlar. Qırğızıstanda və Qazaxstanda Çatkal, Ağsu-Cabaqlı, Ramit, Beş-Aral, Sarı-Çelek, Almata qoruqlarında saxlanırlar.
Mənbə
В.Е Соколов. Редкие и исчезающие животные. Млекопитающие. Москва "Высшая школа" 1986
Avqust 23, 2021
irbis, elmi, təsnifataləmi, heyvanlartip, xordalılaryarımtip, onurğalılarsinif, məməlilərinfrasinif, plasentalılardəstə, yırtıcılarfəsilə, pişiklərcins, bəbirlərinöv, bəbirielmi, adıuncia, uncia, schreber, 1775, mühafizə, statusunəsli, kəsilmə, təhlükəsi, olan. IrbisElmi tesnifatAlemi HeyvanlarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif MemelilerInfrasinif PlasentalilarDeste YirticilarFesile PisiklerCins Qar bebirleriNov Qar bebiriElmi adiUncia uncia Schreber 1775 Muhafize statusuNesli kesilme tehlukesi olanlarEndangered IUCN 3 1 Endangered ArealVikinnovlerdetesnifatVikianbardasekilUTMS 183811MBMM 29064 Irbis lat Uncia uncia pisikler fesilesinin qar bebirleri cinsine aid heyvan novu Mehv olma heddindedir Sayi getdikce azalmaqdadir Mundericat 1 Olculeri 2 Areal 3 Qidalanmasi 4 Cutlesme ve laktasiya 5 Dusmenleri 6 Sayi 7 MenbeOlculeri Redakte103 130 sm olan iri pisik Quyrugun uzunlugu 92 105 sm Beden qurulusu yeterince agirdir Bedeni peyserde daha hundur olmaqla alcaqdir beli asagi hisseden ciyinlerine qeder mulayim enislidir Govdesi uzunsovdur Ezalari qisadir Basi nisbeten kicik yumruvaridir Quyrugu cox uzundur Tuk ortuyu hundur ve yumsaqdir Rengi hiss calarli bozdur bezen demek olar ki agdir Esas fonda iri helqevari ve qara lekeler sepelenib Quyrugu boyu enine tam olmayan uzukvari lekeler yerlesir Yanlari belinden aciqdir qarni ise demek olar ki agdir Yay vaxti rengi daha aciq olur Areal RedakteAreal Qobi ve Monqol Altayini Xanqayi Tibeti Himalayi Hindukusu Efqanistani ehate edir Simalda Turkustan daglarini Pamir Tyan San Cunqar Alatausu Tarbaqatay Sauru Altayin cenubunu ehate edir Adeten 1800 3500 m hundurlukde daglarda yasayirlar Yazda ve yayin evvelinde mese zolaqlarinda caylarin vadilerinde ve qobularda tez tez rast gelmek olar Yayda subalpik ve alpik zolaqlarda qaya cixislarinda qalirlar Qisda dageteyine qeder mese zolaginin yuxari serhedine qeder dusurler Azerbaycanda Lerik daglarinda ve Naxcivan erazisinde fotoqapanlara dusmusdur Qidalanmasi RedakteEsasen dag kecilerle qaban argali cuyur elece de dovsan keklik dag sicani ve ularlarla qidalanirlar Cutlesme ve laktasiya RedakteDisilerde qizisma fevralda martda bas verir Bogaz olma vaxti 93 110 gun Disi mayda iyunda 1 5 adeten 2 3 bala getirir Laktasiya 3 4 aydir Disiler 2 3 yasinda cinsi yetkinliye catir Disi balalarla bir ile yaxin olur 15 il yasayirlar Dusmenleri RedakteCanavarlar itler arealin cenubunda bebir Sayi RedakteQirgizistandan 500 Tacikistanda 200 Ozbekistanda 50 Altayda 40 Tuvada 10 15 Sayinin azalmasi insan terefinden teqib edilmesi ile baglidir uzun muddet irbisi maldarliga ziyan vuran heyvan hesab edirdiler Hindistanda Monqolustanda Pakistanda Nepalda qanunla qorunurlar Qirgizistanda ve Qazaxstanda Catkal Agsu Cabaqli Ramit Bes Aral Sari Celek Almata qoruqlarinda saxlanirlar Menbe RedakteV E Sokolov Redkie i ischezayushie zhivotnye Mlekopitayushie Moskva Vysshaya shkola 1986Menbe https az wikipedia org w index php title Irbis amp oldid 5329360, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
