fbpx
Wikipedia

Qafqaz qırqovulu

Qafqaz qırqovulu (lat. Phasianus colchicus colchicus) — qırqovullar fəsiləsinə aid quş yarımnövü.

?Qafqaz qırqovulu
Phasianus colchicus colchicus
Elmi təsnifat
Aləmi:Heyvanlar
Yarımaləm:Eumetazoylar
Bölmə:İkitərəflisimmetriyalılar
Yarımbölmə:Sonağızlılar
Tip:Xordalılar
Yarımtip:Onurğalılar
Sinif:Quşlar
Yarımsinif:Yenidamaqlılar
Dəstə:Toyuqkimilər
Fəsilə:Qırqovullar
Cins:Qırqovul
Növ:Adi qırqovul
Yarımnöv: Qafqaz qırqovulu
Elmi adı
Phasianus colchicus colchicus Linnaeus, 1758

Vikinövlərdə
sistematika

Şəkil
axtarışı
ITIS  
NCBI  
EOL  

Qafqaz qırqovuluna adından da göründüyü kimi Qafqaz ölkələrində və İranda rast gəlinir. Əslində Qafqaz qırqovulu dedikdə özündə 4 yarımnövü cəmləşdirən [colchicus] qrupu nəzərdə tutulur. Bu qrupun (Qafqaz qırqovulu) digər yarımnövlərdən başlıca fərqi erkəklərinin boğazında ağ halqanın olmaması və daha tünd rənglərə sahib olmasıdır.

Statusu

Nadirdir.

Kateqoriyası

(II-EN). Təhlükə altındadır.

Genefond əhəmiyyəti

Azərbaycan faunasında cinsin 1 növünə daxil olan 3 yarımnöv yayılmışdır: Cənubi Qafqaz qırqovulu (lat. P.c.colchicus), Şimalı Qafqaz qırqovulu (lat. P.c.septentrionalis) və Talış qırqovulu (lat. P.c.talischensis).

Qısa təsviri

Ev toyuğu boydadır (950-1300 q). Xoruzunun rəngi çox parlaq və əlvandır: qırmızı, qızılı, kürən, qara, göy, yaşıl qarışığıdır. Quyruğu uzun və pazvaridir, bənövşəyi-mis rənginə çalan sarı-qonurdur. Gözlərinin ətrafı lələksiz qırmızı dəridir. Talış qırqovulundan fərqli olaraq qarın tərəfinin tutqun rəngi ön hissədən yaşıl rəng ilə məhdudlaşıb. Toyuğunun rəngi solğundur .

Yaşayış yeri və həyat tərzi

Kolluqda, kol yaruslu meşələrdə, alaq cəngəlliyində və qarğıdalı tarlasında yaşayır. Suya yaxın yerləri xoşlayır. Oturaqdır . Yerdə kol bitkilərinin dibində sadə yuva düzəldib 8-12 ədəd yaşıl çalarlı qonur yumurta verir, 23-25 gün kürt yatıb cücə çıxarır (toyuğu). Cücələr 45-50 gün ərzində pərvaz olurlar. Bitki (58 %) və həşərat (42 %) yeyirlər .

Sayı

1950-ci illərə qədər kütləvi ov quşu olub (400000 quş) . Sonralar azalıb və yayılma sahəsi kiçilib. 1949-cu ildən 1965-ci ilə qədər sayı 2,5 dəfə azalıb . Kür-Araz ovalığında, Lənkəran düzənliyində, o cümlədən, Qızılağac Qoruğunda, Samur-Şabran düzənliyində, Naxçıvan Arazboyu düzənliyində nəsli kəsilib. Böyük və Kiçik Qafqazın dağətəyi rayonlarında da əsasən qoruq və yasaqlıqlarda qalıb .

Məhdudlaşdırıcı amillər

Qədim dövrlərdən başlayaraq ov quşu kimi təqib edilməsi, yuvası yerdə olduğu üçün tülkü, çaqqal, vəhşi pişik, ilan kimi yırtıcılar tərəfindən tələf edilməsi, bəzək quşu kimi dirisindən və müqəvvasından geniş istifadə olunması, kolluq və cəngəlliklərin qırılması, yandırılması və təsərrüfat sahəsinə çevrilməsi, pestisidlərdən geniş istifadə olunması.

Əhali üçün əhəmiyyəti

Elmi, estetik və dekorativ əhəmiyyəti var.

Qorunması üçün qəbul edilmiş tədbirlər

Ovlanması qadağandır. Bəzi qoruqlarda və Qusar, Şəki, Uludüz Yasaqlıqlarında qorunub saxlanılır.

Qorunması üçün məsləhət görülmüş tədbirlər

Qanunsuz ovçuluğa qarşı mübarizənin gücləndirilməsi, kolluqların və alaq cəngəlliklərinin yandırılmasının aradan qaldırılması, qırqovul yaşayan kolluqların qırılmasına qarşı tədbir görülməsi, yaşadığı əsas yerlərdə çaqqal və tülkü kimi yırtıcı heyvanların sayının azaldılması, Əyricədə qırqovul çoxaltma məntəqəsinin bərpa edilməsi.

İstinadlar

  1. Mustafayev Q.T., Sadıqova N.A. Azərbaycanın quşları. Bakı, “Çaşıoğlu”, 2005, s. 159-160;
  2. Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. və b. Quşlar sinfi-Aves // Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III cild. Onurğalılar. Bakı, “Elm”, 2004, s. 298-301;
  3. Сатунин К.А. Материалы к познанию птиц Кавказского края // Изв. Кавказск.отд. РГО, Тифлис, 1907, с.113-114.
  4. Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. Quşların qorunması (monoqrafiya). Bakı, "Elm", 2012, 255 s.
  5. Xanməmmədov A.İ. Galliformes-Toyuqkimilər dəstəsi. Azərbaycanın toyuqkimiləri. Bakı, “Elm”, 1971, s. 71-99;
  6. Радде Г. Орнитологическая фауна Кавказа. Тифлис, изд-во Кав-казского музея, 1884, с.289-293;
  7. Xanməmmədov A.İ. Galliformes-Toyuqkimilər dəstəsi. Azərbaycanın toyuqkimiləri. Bakı, “Elm”, 1971, s. 71-99;
  8. Xanməmmədov A.İ. Galliformes-Toyuqkimilər dəstəsi. Azərbaycanın toyuqkimiləri. Bakı, “Elm”, 1971, s. 71-99;
  9. Mustafayev Q.T., Babayev İ.R. və b. Quşlar sinfi-Aves // Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III cild. Onurğalılar. Bakı, “Elm”, 2004, s. 298-301;

Ədəbiyyat

  • Azərbaycan Respublikasının "Qırmızı Kitab"ı (II nəşr). Quşlar bölməsi.

Xarici keçidlər

  • Nəşr: Hemoglobins XLV. The Amino Acid Sequence of Pheasant (Phasianus colchicus colchicus) Hemoglobins (Braunitzer / Godovac)

Həmçinin bax

qafqaz, qırqovulu, phasianus, colchicus, colchicus, qırqovullar, fəsiləsinə, quş, yarımnövü, phasianus, colchicus, colchicuselmi, təsnifataləmi, heyvanlaryarımaləm, eumetazoylarbölmə, ikitərəflisimmetriyalılaryarımbölmə, sonağızlılartip, xordalılaryarımtip, on. Qafqaz qirqovulu lat Phasianus colchicus colchicus qirqovullar fesilesine aid qus yarimnovu Qafqaz qirqovuluPhasianus colchicus colchicusElmi tesnifatAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme SonagizlilarTip XordalilarYarimtip OnurgalilarSinif QuslarYarimsinif YenidamaqlilarDeste ToyuqkimilerFesile QirqovullarCins QirqovulNov Adi qirqovulYarimnov Qafqaz qirqovuluElmi adiPhasianus colchicus colchicus Linnaeus 1758VikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiITIS 9057NCBI 9005EOL 1283238Qafqaz qirqovuluna adindan da gorunduyu kimi Qafqaz olkelerinde ve Iranda rast gelinir Eslinde Qafqaz qirqovulu dedikde ozunde 4 yarimnovu cemlesdiren colchicus qrupu nezerde tutulur Bu qrupun Qafqaz qirqovulu diger yarimnovlerden baslica ferqi erkeklerinin bogazinda ag halqanin olmamasi ve daha tund renglere sahib olmasidir Mundericat 1 Statusu 2 Kateqoriyasi 3 Genefond ehemiyyeti 4 Qisa tesviri 5 Yasayis yeri ve heyat terzi 6 Sayi 7 Mehdudlasdirici amiller 8 Ehali ucun ehemiyyeti 9 Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler 10 Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler 11 Istinadlar 12 Edebiyyat 13 Xarici kecidler 14 Hemcinin baxStatusu RedakteNadirdir Kateqoriyasi Redakte II EN Tehluke altindadir Genefond ehemiyyeti RedakteAzerbaycan faunasinda cinsin 1 novune daxil olan 3 yarimnov yayilmisdir Cenubi Qafqaz qirqovulu lat P c colchicus Simali Qafqaz qirqovulu lat P c septentrionalis ve Talis qirqovulu lat P c talischensis Qisa tesviri RedakteEv toyugu boydadir 950 1300 q Xoruzunun rengi cox parlaq ve elvandir qirmizi qizili kuren qara goy yasil qarisigidir Quyrugu uzun ve pazvaridir benovseyi mis rengine calan sari qonurdur Gozlerinin etrafi leleksiz qirmizi deridir Talis qirqovulundan ferqli olaraq qarin terefinin tutqun rengi on hisseden yasil reng ile mehdudlasib Toyugunun rengi solgundur 1 Yasayis yeri ve heyat terzi RedakteKolluqda kol yaruslu meselerde alaq cengelliyinde ve qargidali tarlasinda yasayir Suya yaxin yerleri xoslayir Oturaqdir 2 3 4 Yerde kol bitkilerinin dibinde sade yuva duzeldib 8 12 eded yasil calarli qonur yumurta verir 23 25 gun kurt yatib cuce cixarir toyugu Cuceler 45 50 gun erzinde pervaz olurlar Bitki 58 ve heserat 42 yeyirler 5 6 Sayi Redakte1950 ci illere qeder kutlevi ov qusu olub 400000 qus 7 Sonralar azalib ve yayilma sahesi kicilib 1949 cu ilden 1965 ci ile qeder sayi 2 5 defe azalib 8 Kur Araz ovaliginda Lenkeran duzenliyinde o cumleden Qizilagac Qorugunda Samur Sabran duzenliyinde Naxcivan Arazboyu duzenliyinde nesli kesilib Boyuk ve Kicik Qafqazin dageteyi rayonlarinda da esasen qoruq ve yasaqliqlarda qalib 9 Mehdudlasdirici amiller RedakteQedim dovrlerden baslayaraq ov qusu kimi teqib edilmesi yuvasi yerde oldugu ucun tulku caqqal vehsi pisik ilan kimi yirticilar terefinden telef edilmesi bezek qusu kimi dirisinden ve muqevvasindan genis istifade olunmasi kolluq ve cengelliklerin qirilmasi yandirilmasi ve teserrufat sahesine cevrilmesi pestisidlerden genis istifade olunmasi Ehali ucun ehemiyyeti RedakteElmi estetik ve dekorativ ehemiyyeti var Qorunmasi ucun qebul edilmis tedbirler RedakteOvlanmasi qadagandir Bezi qoruqlarda ve Qusar Seki Uluduz Yasaqliqlarinda qorunub saxlanilir Qorunmasi ucun meslehet gorulmus tedbirler RedakteQanunsuz ovculuga qarsi mubarizenin guclendirilmesi kolluqlarin ve alaq cengelliklerinin yandirilmasinin aradan qaldirilmasi qirqovul yasayan kolluqlarin qirilmasina qarsi tedbir gorulmesi yasadigi esas yerlerde caqqal ve tulku kimi yirtici heyvanlarin sayinin azaldilmasi Eyricede qirqovul coxaltma menteqesinin berpa edilmesi Istinadlar Redakte Mustafayev Q T Sadiqova N A Azerbaycanin quslari Baki Casioglu 2005 s 159 160 Mustafayev Q T Babayev I R ve b Quslar sinfi Aves Azerbaycanin heyvanlar alemi III cild Onurgalilar Baki Elm 2004 s 298 301 Satunin K A Materialy k poznaniyu ptic Kavkazskogo kraya Izv Kavkazsk otd RGO Tiflis 1907 s 113 114 Mustafayev Q T Babayev I R Quslarin qorunmasi monoqrafiya Baki Elm 2012 255 s Xanmemmedov A I Galliformes Toyuqkimiler destesi Azerbaycanin toyuqkimileri Baki Elm 1971 s 71 99 Radde G Ornitologicheskaya fauna Kavkaza Tiflis izd vo Kav kazskogo muzeya 1884 s 289 293 Xanmemmedov A I Galliformes Toyuqkimiler destesi Azerbaycanin toyuqkimileri Baki Elm 1971 s 71 99 Xanmemmedov A I Galliformes Toyuqkimiler destesi Azerbaycanin toyuqkimileri Baki Elm 1971 s 71 99 Mustafayev Q T Babayev I R ve b Quslar sinfi Aves Azerbaycanin heyvanlar alemi III cild Onurgalilar Baki Elm 2004 s 298 301 Edebiyyat RedakteAzerbaycan Respublikasinin Qirmizi Kitab i II nesr Quslar bolmesi Xarici kecidler RedakteNesr Hemoglobins XLV The Amino Acid Sequence of Pheasant Phasianus colchicus colchicus Hemoglobins Braunitzer Godovac Hemcinin bax RedakteBoyuk qartal Lescil agqartal Qirmizidos kazarka Aggoz qaraordekMenbe https az wikipedia org w index php title Qafqaz qirqovulu amp oldid 5329732, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.