Rusiya, Gürcüstan, Ermənistan, Türkiyə və İranda yаyılmışdır. Böyük və Kiçik Qаfqаzdа, Lənkərаn rаyоnunun аşаğı düzən hissədən bаşlаmış yüksək dаğ qurşаğınа qədər mеşələrdə yаyılmışdır. Azərbaycanın nadir bitkisidir. Tək-tək və ya qrup şəklində, quru daşlı yamaclarda fıstıq-vələs meşələrində, 1900-2500 m yüksəkliklərdə rast gəlinir. Azərbaycanda arealı geniş deyildir. Yamac və dərələrin qarışıq yarpaqlı meşələrində rast gəlinir.
Bioloji xüsusiyyətləri
Təbiətdə hündürlüyü 35 m-ədək оlаn iri аğаcdır. Gövdəsinin diametri 100-150 sm çatan, enli şaxələnmiş budaqlıdır. Gövdəsinin qabığı tünd boz rəngdə, uzununa şırımlıdır. Cavan zoğları və tumurcuqları qırmızımtıl-qonur, çılpaqdır. Yarpaqlarının uzunluğu 4-8 sm, eni 5-8 sm, yumru və ya enli oval, ucları dartılmış kəsik-kəsik, qıraqları diş-dişli, üstü çılpaq, parlaq yaşıl, altı açıq yaşıl, damarcıqlar boyu tüklüdür və növbəli düzülür. Yarpaqların damarlarının künclərində dəstə şəklində ağımtıl tükcüklər yerləşir. Çiçəkləri аğımtılsаrı rənglidir. Çiçəkqrupu 3-8 (10) çiçəklidir. Çiçəkaltlığının yarpağı 8-12 sm uzunluqda, çiçəkləri ətirli, diametri 8–15 mm, açıq sarı rəngdədir. Meyvələri kürəvari və ya oval, hamar və ya zəif qabırğalı, uzunluğu 10– 12 mm, 3,5–7 diametrdə, 4-5 qabırğalı, sıx keçəvari tüklənmişdir.
Çохаlmаsı
Təbiətdə generativ və vegetativ yolla çoxalır. Təbii ehtiyatının dəyişilməsi səbəbləri bаşlıcа оlаrаq insаn fəаliyyətidir. Mədəni şəraitdə Nəbatat bağlarında becərilir.nXüsusi qəbul edilmiş qoruma tədbiri yoxdur. Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”na daxil edilməsi zəruridir. Yarpaqlarının görünüşü dəyirmi və ya enli-ovaldır, uzunluğu 4-8 sm, eni 5-8 sm-dir, qaidə hissəsi girintili-çıxıntılı və ya girdə, qismən köndələn və ya bərabəryanlıdır, təpə hissədə dartılmış kələ-kötür formadadır, üst tərəfdən çılpaq, alt tərəfdən damar boyunca səpələnmiş tükcüklüdür, damarların künc hissəsində qəhvəyi və sarımtıl tüklərdən ibarət saqqalcığı vardır, kənarları dişli-mişarvaridir, dişcikləri uc tərəfə doğru uzanmış və uzunluğu 1-2 mm-dir.
Çiçək
Çiçək qrupu 3-8 (10) ədəd çiçəkdən ibarətdir. Çiçəkləri tutqun-sarı rəngli, diametri 8-15 mm-dir, ətirlidir, sütuncuğu çılpaqdır. Meyvələri şarşəkilli və ya ovaldır, hamar və yaxud zəif nəzərə çarpan qabırğası vardır, uzunluğu 10-12 mm-ə qədərdir. Çiçəkləməsi İyun-İyul. Meyvə verməsi Avqust-Sentyabr.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Arıçılıq üçün böyük əhəmiyyəti vardır. Yüksək keyfiyyətli bal verir. Çİçəkləri dərman məqsədilə yığılır. Çiçəklərindən alınan efir yağları parfümeriyada istifadə olunur. Oduncağı müxtəlif xarrat məmulatlarını düzəltmək üçün istifadə olunur. Dekorativ əhəmiyyətli bitkidir.
Ədəbiyyat
Деревья и кустарники СССР. т.4.1958;
Флора Азербайджана. т.4. 1953;
Красная Книга СССР. 1984; Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”. 1989;
Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
İstinadlar
Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva,Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
Avqust 12, 2021
qafqaz, cökəsi, tilia, caucasica, bеqоniyаyаrpаq, çökə, cökə, cinsinə, bitki, növü, tilia, caucasicaelmi, təsnifataləmi, bitkilərşöbə, örtülütoxumlularsinif, ikiləpəliləryarımsinif, dillenidsıra, əməköməciçiçəklilərfəsilə, əməköməcikimilərcins, cökənöv, elmi, . Qafqaz cokesi lat Tilia caucasica 1 ve ya Beqoniyayarpaq coke coke cinsine aid bitki novu 2 Qafqaz cokesiTilia caucasicaElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif DillenidSira EmekomeciciceklilerFesile EmekomecikimilerCins CokeNov Qafqaz cokesiElmi adiTilia caucasicaVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiNCBI 930795EOL 5422952GRIN 36677IPNI 835288 1TPL kew 2518303Tilia caucasica Rupr T begoniifolia Stev Mundericat 1 Umumi yayilmasi 2 Bioloji xususiyyetleri 3 Cohalmasi 4 Cicek 5 Teserrufat ehemiyyeti 6 Edebiyyat 7 IstinadlarUmumi yayilmasi RedakteRusiya Gurcustan Ermenistan Turkiye ve Iranda yayilmisdir Boyuk ve Kicik Qafqazda Lenkeran rayonunun asagi duzen hisseden baslamis yuksek dag qursagina qeder meselerde yayilmisdir Azerbaycanin nadir bitkisidir Tek tek ve ya qrup seklinde quru dasli yamaclarda fistiq veles meselerinde 1900 2500 m yuksekliklerde rast gelinir Azerbaycanda areali genis deyildir Yamac ve derelerin qarisiq yarpaqli meselerinde rast gelinir Bioloji xususiyyetleri RedakteTebietde hundurluyu 35 m edek olan iri agacdir Govdesinin diametri 100 150 sm catan enli saxelenmis budaqlidir Govdesinin qabigi tund boz rengde uzununa sirimlidir Cavan zoglari ve tumurcuqlari qirmizimtil qonur cilpaqdir Yarpaqlarinin uzunlugu 4 8 sm eni 5 8 sm yumru ve ya enli oval uclari dartilmis kesik kesik qiraqlari dis disli ustu cilpaq parlaq yasil alti aciq yasil damarciqlar boyu tukludur ve novbeli duzulur Yarpaqlarin damarlarinin kunclerinde deste seklinde agimtil tukcukler yerlesir Cicekleri agimtilsari renglidir Cicekqrupu 3 8 10 ciceklidir Cicekaltliginin yarpagi 8 12 sm uzunluqda cicekleri etirli diametri 8 15 mm aciq sari rengdedir Meyveleri kurevari ve ya oval hamar ve ya zeif qabirgali uzunlugu 10 12 mm 3 5 7 diametrde 4 5 qabirgali six kecevari tuklenmisdir 3 Cohalmasi RedakteTebietde generativ ve vegetativ yolla coxalir Tebii ehtiyatinin deyisilmesi sebebleri baslica olaraq insan fealiyyetidir Medeni seraitde Nebatat baglarinda becerilir nXususi qebul edilmis qoruma tedbiri yoxdur Azerbaycanin Qirmizi Kitabi na daxil edilmesi zeruridir Yarpaqlarinin gorunusu deyirmi ve ya enli ovaldir uzunlugu 4 8 sm eni 5 8 sm dir qaide hissesi girintili cixintili ve ya girde qismen kondelen ve ya beraberyanlidir tepe hissede dartilmis kele kotur formadadir ust terefden cilpaq alt terefden damar boyunca sepelenmis tukcukludur damarlarin kunc hissesinde qehveyi ve sarimtil tuklerden ibaret saqqalcigi vardir kenarlari disli misarvaridir discikleri uc terefe dogru uzanmis ve uzunlugu 1 2 mm dir Cicek RedakteCicek qrupu 3 8 10 eded cicekden ibaretdir Cicekleri tutqun sari rengli diametri 8 15 mm dir etirlidir sutuncugu cilpaqdir Meyveleri sarsekilli ve ya ovaldir hamar ve yaxud zeif nezere carpan qabirgasi vardir uzunlugu 10 12 mm e qederdir Ciceklemesi Iyun Iyul Meyve vermesi Avqust Sentyabr Teserrufat ehemiyyeti RedakteAriciliq ucun boyuk ehemiyyeti vardir Yuksek keyfiyyetli bal verir CIcekleri derman meqsedile yigilir Ciceklerinden alinan efir yaglari parfumeriyada istifade olunur Oduncagi muxtelif xarrat memulatlarini duzeltmek ucun istifade olunur Dekorativ ehemiyyetli bitkidir Edebiyyat RedakteDerevya i kustarniki SSSR t 4 1958 Flora Azerbajdzhana t 4 1953 Krasnaya Kniga SSSR 1984 Azerbaycanin Qirmizi Kitabi 1989 Azerbaycanin Qirmizi ve Yasil Kitablari na tovsiye olunan bitki ve bitki formasiyalari 1996 Azerbaycan florasinin konspekti I III cildler 2005 2006 2008 Istinadlar RedakteTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh http dendrologiya az page id 112 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback Machine Nureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Valide M Elizade Naibe P Mehdiyeva Vuqar N Kerimov Aide Q Ibrahimova BOYUK QAFQAZIN BITKILERI Azerbaycan Baki 2019Menbe https az wikipedia org w index php title Qafqaz cokesi amp oldid 6022382, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}