Qabil Əliyev (tarixçi)

Qabil Əli oğlu Əliyev (13 oktyabr 1956-cı il, Merdinli, Füzuli rayonu) — Azərbaycan tarixçisi, tarix elmləri doktoru, Bakı Dövlət Universitetinin Qafqaz xalqları tarixi kafedrasın professoru.

Qabil Əliyev
Qabil Əli oğlu Əliyev

Doğum tarixi	13 oktyabr 1956 (64 yaş)
Doğum yeri	Merdinli, Füzuli rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ
Vətəndaşlığı	SSRİ→ Azərbaycan
Milliyyəti	azərbaycanlı
Atası	Əli Əliyev
Elmi dərəcəsi	tarix elmləri doktoru
Elmi adı	professor
İş yeri	BDU
Təhsili	Bakı Dövlət Universiteti
Mükafatları

Həyatı

1956-cı il oktyabrın 13-də Füzuli rayonu Merdinli kəndində anadan olmuşdur. 1962–1972-ci illərdə həmin rayonun Yuxarı Seyidəhmədli kənd orta məktəbində təhsil almışdır.

Təhsili

1972–1977-ci illərdə Azərbaycan Dövlət Universiteti (indiki Bakı Dövlət Universiteti) tarix fakültəsinin əyani şöbəsində təhsil almış, ali məktəbi fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Tarixçi, tarix və ictimaiyyat müəllimi ixtisasını almışdır. "Bakı-Tiflis dəmir yolunun çəkilməsi və onun Azərbaycanın iqtisadi, sosial və mədəni həyatına təsiri (XIX əsrin 80–90-cı illəri)" mövzusunda tarix elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim etdiyi dissertasiyasını 21 may 1986-cı ildə müdafiə etmişdir "XIX-XX yüzilliyin başlanğıcında Şimali Azərbaycanda nəqliyyatın inkişafı" mövzusunda tarix elmləri doktoru alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim etdiyi dissertasiyasını 19 iyun 2003-cü ildə müdafiə etmişdir. Azərbaycan Respublikası Ali Attestasiya Komissiyasının 18 yanvar 1995-ci il tarixli qərarı ilə Türk və Qafqaz xalqları tarixi kafedrasının dosenti elmi adı (diplom DY № 0621) verilmişdir. Bakı Dövlət Universiteti Elmi Şurasının qərarı ilə 11 may 2005-ci ildən Türk və Qafqaz xalqları tarixi kafedrasında professor vəzifəsində çalışır.

Elmi fəaliyyəti

1977–1981-ci illərdə təyinatla Füzuli rayonu Yuxarı Seyidəhmədli kənd orta məktəbində tarix, ictimaiyyat müəllimi vəzifəsində işləmişdir
1981-ci ildən Azərbaycan Dövlət Universitetinin SSRİ tarixi (1917-ci il Oktyabr inqilabına qədərki dövr) kafedrasında müəllim, baş müəllim vəzifələrində çalışmışdır.
1982–1985-ci illərdə universitetin aspiranturasında "Vətən tarixi" ixtisası üzrə təhsilini davam etdirmişdir.
1992-ci ildən Bakı Dövlət Universitetinin Türk və Qafqaz xalqları tarixi kafedrasında baş müəllim, dosent, professor əvəzi vəzifələrində çalışmışdır.
Universitetdə pedaqoji fəaliyyətinin ilk illərində "Vətən tarixi" fənnindən praktik məşğələlər aparmış, mühazirə oxumağa başlamışdır.
1989-cu ildən isə həmçinin "XIX-XX əsrin əvvəllərində Cənubi Qafqazda nəqliyyatın inkişafı" adlı ixtisas kursunu tədris etmişdir.
1991-ci ildən Azərbaycan Respublikasında ali məktəb tarixində ilk dəfə "Qafqaz tarixi" fənnindən mühazirə kursu hazırlayıb tarix, şərqşünaslıq, regionşünaslıq (qafqazşünaslıq) ixtisaslarında təhsil alan tələblərə tədris etməyə başlamışdır.
1994-cü ildə respublikada ilk dəfə "Qafqaz tarixi" fənnindən proqram hazırlayıb nəşr etdirmişdir.
Bu proqram Azərbaycan Pedaqoji Universitetində, Gəncə, Naxçıvan, Lənkəran universitetlərində "Qafqaz tarixi" fənninin tədrisi üçün əsas olmuşdur.
1998-ci ildən ali məktəbin magistr pilləsində təhsil alan tələbələr üçün "Qafqazın qədim dövlət və cəmiyyətləri" mövzusunda ixtisas kursu hazırlayıb tədris edir. 2004–2005-ci illərdə "Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti" ensiklopediyasında AXC-nin qonşu dövlətlərlə diplomatik münasibətləri haqqında 20-dən çox məqalə çap etdirmişdir.

Beynəlxalq seminar, simpoziyum və konfranslarda iştirakı

Azərbaycan ali məktəb aspirantlarının V–VIII respublika elmi konfranslarında (1982–1985-ci illər)
Azərbaycan tarixi problemləri üzrə gənc tədqiqatçıların I–III respublika elmi konfranslarında (1991, 1992 və 1995-ci illər)
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 80, 81, 82, 83, 84, 85 illiyinə həsr olunmuş respublika elmi konfranslarında (1998–2003-cü illər)
Bakı Dövlət Universitetinin 80 illiyinə həsr olunmuş elmi konfransda (1998-ci il)
Heydər Əliyevin anadan olmasının 85-ci ildönümü münasibətilə Tarix fakültəsi əməkdaşlarının elmi-praktik konfransında (2008-ci il)
"Birinci dünya müharibəsi dövründə müsəlman qaçqınlara yardım haqqında". // 2014-cü ilin iyun ayında "Birinci dünya müharibəsi və Azərbaycan" mövzusuna həsr olunmuş beynəlxalq elmi konfransda məruzə. AMEA Tarix İnstitutunun Elmi Əsərlərinin 2014-cü il xüsusi buraxılışı, səh.221–224.
Humanizm örnəyi: Azərbaycan xalqının Birinci dünya müharibəsi dövründə qaçqın, əsir və yaralılara yardımları haqqında. // 2014-cü ilin iyun ayında Azərbaycan Universitetinin təşkil etdiyi Heydər Əliyevin anadan olmasının 91 illiyinə həsr olunmuş respublika elmi konfransında məruzə. Bakı, Azərbaycan Universiteti nəşriyyatı, 2014,səh. s.45–51.
."Birinci dünya müharibəsi dövründə müsəlman qaçqınlara yardım haqqında". // 2015-ci ilin aprel ayında "Azərbaycanda və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları (1914–1920-ci illər)" mövzusuna həsr olunmuş II beynəlxalq elmi konfransda məruzə. AMEA Tarix İnstitutunun Elmi Əsərlərinin 2015-ci il xüsusi buraxılışı, səh.177–182
"1917–1920-ci illərdə erməni silahlı dəstələrinin Qafqazın müsəlman əhalisinə qarşı soyqırımları (Böyük Britaniya arxiv materialları əsasında)." // 2015-cü ilin aprel ayında Azərbaycan Universitetinin təşkil etdiyi "Uydurma erməni soyqırımı: yalanlar, iftiralar. Türk-müsəlman soyqırımı: faktlar, həqiqətlər" mövzusunda II beynəlxalq elmi praktik konfransda məruzə. Bakı, 2015
"Heydər Əliyev və Azərbaycanın Dünya Birliyinə inteqrasiyası." // 2015-cü ilin iyun ayında "Azərbaycan tarixinin Heydər Əliyev epoxası" mövzusunda Azərbaycan Universitetinin təşkil etdiyi Heydər Əliyevin anadan olmasının 92 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq elmi praktik konfransda məruzə. Bakı, 2015
1918–1920-ci illərdə Azərbaycan və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımlar Tarix İnstitutunun nəşr etdirdiyi sənədlərdə. // "Azərbaycanda və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları (1914–1918-ci il-lər)" mövzusunda II beynəlxalq elmi konfransın materialları Bakı, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun Elmi Əsərləri. Xüsusi buraxılış, №52, 53, 54, 55, 2015
Şimali Qafqazda dağlı xalqların bolşevik və denikinçi qüvvələrin qətl və qarətlərinə qarşı mübarizəsinə Cənubi Qafqaz respublikalarının yardımları. // "Azərbaycan və Şərqi Anadoluda türk-müsəlman əhaliyə qarşı soyqırımları (1914–1920)" mövzusuna həsr olunmuş III beynəlxalq elmi konfransın materialları. AMEA Tarix İnstitutunun elmi əsərləri. Xüsusi buraxılış. 2016, № 56, 57, 58, s.213–218
Şimali Qafqaz xalqlarına qarşı denikinçi və bolşevik qüvvələrin kütləvi qətl və qarətləri ilkin mənbələrdə. // Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 93 və hakimiyyətə qayıdışının 23-cü ildönümünə həsr olunmuş "Türk-müsəlman əhalisinə qarşı soyqırımlar tarixi mənbələrdə"mövzusunda III beynəlxalq elmi konfransın materialları. Bakı, Azərbaycan Universiteti nəşriyyatı, 2016, s.60–67
Multikulturalizmin Azərbaycan tarixində örnəkləri haqqında. // Heydər Əliyevin anadan olmasının 93 və hakimiyyətə qayıdışının 23-cü ildönümünə həsr olunmuş "Multikulturalizm Azərbaycanın dövlət siyasəti və cəmiyyətin həyat tərzidir" mövzusunda IV Beynəlxalq elmi konfransın materialları. Bakı, Azərbaycan Universiteti nəşriyyatı, 2016, s.51–56
Şimali Qafqaz xalqlarına qarşı denikinçi və bolşevik qüvvələrin kütləvi qətl və qarətləri ilkin mənbələrdə. // Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 93 və hakimiyyətə qayıdışının 23-cü ildönümünə həsr olunmuş "Türk-müsəlman əhalisinə qarşı soyqırımlar tarixi mənbələrdə"mövzusunda III beynəlxalq elmi konfransın materialları. Bakı, Azərbaycan Universiteti nəşriyyatı, 2016, s.60–67
7 dekabr 2016-cı ildə "Qafqazda xristianlığın yayılması"adlı tezislə "Müstəqil Azərbaycanın 25 il ərzində keçdiyi tarixi yol" mövzusunda çıxış etmişdir.

Elmi əsərləri

Qafqaz XVII əsrin I yarısında. — Bakı, "Tarix və onun problemləri", №1, 2004, s.16–20
Fədakar elm adamı. — Bakı, "Tarix və onun problemləri", №2, 2004, s.279–282, (prof.Ə.I.Muxtarova ilə birlikdə)
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Şimali Qafqaz Dağlı Xalqları Ittifaqı Respublikası ilə qarşılıqlı münasibətləri. — Bakı, "Bakı Universitetinin xəbərləri". Humanitar elmlər seriyası, №4, 2004, s.210–216
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti: nəqliyyat. — Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti (AXC) Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.62–64
Azərbaycan-Dağıstan ittifaqı. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.138
Azərbaycan dəmir yolu. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.138–139
Azərbaycan-Gürcüstan müqavilələri. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.143–144
Azərbaycanın Batum baş konsulluğu. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.183
Azərbaycanın Dağlılar Respublikasında diplomatik nümayəndəliyi. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.183
Azərbaycanın Gürcüstanda diplomatik nümayəndəliyi. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.184
Azərbaycanın Iranda diplomatik nümayəndəliyi. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.184–186
Azərbaycanın Kubanda və Donda diplomatik nümayəndəliyi. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.187–188
Azərbaycanın Zakaspidə konsulluğu. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı,"Lider nəşriyyat", 2004, s.190–191
Azərbaycanla Dağlılar Respublikası arasında müqavilələr. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.191–192
Bakı-Batum dəmir yolu. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.196–197
Bakı-Dərbənd dəmir yolu. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.200
Dağıstan hökuməti. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.294–295
Don hökuməti. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.309
Ələt-Culfa dəmir yolu. — AXC Ensiklopediyası. I c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2004, s.336 24.
Xəzər hərbi donanması. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2005, s.21–22 (tarix elm.dok. M.Süleymanov ilə birlikdə)
Iranın Azərbaycanda diplomatik nümayəndəliyi. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2005, s.46–47
Krım hökuməti. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı,"Lider nəşriyyat", 2005, s.90–91
Kuban respublikası. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı,"Lider nəşriyyat", 2005, s.91
Qafqaz konfransı. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2005, s.111–112
Qantəmir Əlixan. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı,"Lider nəşriyyat", 2005, s.115
"Quba məsələsi". — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2005, s.155–156
Şimali Qafqaz Dağlı Xalqları Ittifaqı Respublikası. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2005, s.381–383
Transqafqaz dəmir yolu haqqında saziş. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2005, s.408–409
Zakaspi hökuməti. — AXC Ensiklopediyası. II c., Bakı, "Lider nəşriyyat", 2005, s.444
Qafqaz XVII əsrin ortaları və ikinci yarısında. — Bakı, "Tarix və onun problemləri", №3, 2005, s.12–18
Yeni tarix. Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün dərslik. Bakı, "Əlfərül" nəşriyyatı, 2005, s.80–95, 102–103, (prof.T.T.Vəliyevlə birlikdə)
Yeni tarix. Ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinfi üçün dərslik. Bakı, Çaşoğlu, 2005, s.14–26, 47–50, (prof.T.T.Vəliyevlə birlikdə)
Azərbaycan tarixi. Ümumtəhsil məktəbinin 10-cu sinfi üçün dərs vəsaiti. Bakı,"Abituriyent" jurnalının xüsusi buraxılışı, 2005, s.88–127, 152–171
Qafqaz tarixi (Ən qədim çağlardan bizim günlərədək). Bakalavr hazırlığıüçün proqram. Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2006, 64 s.
Qafqazın qədim dövlət və cəmiyyətləri. Magistr hazırlığı üçün proqram. Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2006, 20 s.
Qafqaz XVIII əsrin birinci yarısında. — Bakı, "Tarix və onun problemləri", №4, 2006, s.34–42
Xalq həyatının bilicisi. — Bakı, "Azərbaycan arxeologiyası və etnoqrafiyası", №1, 2007, s.5–8, (tarix elm.dok. M.N.Rəhimova ilə birlikdə)
Qafqazşünaslığa qiymətli töhfə. — Bakı, "Bakı Universitetinin xəbərləri". Humanitar elmlər seriyası, №3, 2007, s.209–211
Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Gürcüstanla qarşılıqlı münasibətləri (1918–1920-ci illər). — Bakı, "Bakı Universitetinin xəbərləri". Humanitar elmlər seriyası, №4, 2007, s.66–72
Tarixi oçerk. — Azərbaycan etnoqrafiyası. Üç cilddə. I c., Bakı, "Şərq-Qərb", 2007, s.21–66, (akad.T.Ə.Bünyadov, akad.İ.Ə.Əliyev ilə birlikdə)
Heydər Əliyev və Müstəqil Dövlətlər Birliyi. — Heydər Əliyevin anadan olmasının 85-ci ildönümü münasibətilə Tarix fakültəsi əməkdaşlarının elmi-praktik konfransının materialları. Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2008, s.54–61
Qafqaz tarixi (Ən qədim çağlardan bizim günlərədək). Bakalavr hazırlığı üçün metodik göstərişlər. Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2008, 64 s.
"Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin Dağlı Respublikasına yardımları". // "Geostrategiya" jurnalı, 2014-cü il, №4, səh.29–33.
"Erməni saxtakarlığının ifşası". // Bakı Universitetinin Xəbərləri. Humanitar elmlər seriyası, 2014-cü il, №1, səh.198–200.
"Heydər Əliyevin irsinin öyrənilməsində "Tarix və onun problemləri" jurnalının rolu". // "Tarix və onun problemləri" jurnalı, 2014-cü il, №2, səh.5–9.
İqtisadi tariximizi öyrənən elmi məktəb haqqında. // "Tarix və onun problemləri" jurnalı, 2014-cü il, №4, səh.34–39.
Sənədlər ifşa edir … AMEA Tarix İnstitutunun nəşr etdiyi sənəd topluları haqqında. // "Geostrategiya" jurnalı, 2015-ci il, №2, səh.22–26.
Görkəmli elm adamı, pedaqoq və təşkilatçı. // "Şərəfli ömrün elm və təhsil naxışları. Xəlil İsmayıl-70". Bakı: Mütərcim, 2015, s.55–58.
Qafqaz Monqol yürüşləri və Ağalığı dövründə mövzusu, əsas, mənbələr və öyrənilməsi vəziyyəti. Tarix və Onun problemləri N4 2016.

Kitabları və monoqrafiyaları

Azərbaycan nəqliyyatı və iqtisadiyyatı (XIX əsr — XX əsrin ilk onillikləri). Monoqrafiya. Bakı, Elm, 2001, 244 s.
XIX–XX yüzilliyin başlanğıcında Şimali Azərbaycanda nəqliyyatın inkişafı. Dərs vəsaiti. Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 1995, 115 s.
Yeni tarix. Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün dərslik. Bakı, "Əlfərül" nəşriyyatı, 2005, s.80–95, 102–103, (prof.T.T.Vəliyevlə birlikdə)
Yeni tarix. Ümumtəhsil məktəblərinin 10-cu sinfi üçün dərslik. Bakı, Çaşoğlu, 2005, s.14–26, 47–50, (prof.T.T.Vəliyevlə birlikdə)
Azərbaycan tarixi. Ümumtəhsil məktəbinin 10-cu sinfi üçün dərs vəsaiti. Bakı, "Abituriyent" jurnalının xüsusi buraxılışı, 2005, s.88–127, 152–171
Şimali Qafqaz qədim dövrdə. – Bakı Dövlət Universitetinin 90 illik yubileyi münasibətilə Tarix fakültəsi əməkdaşlarının elmi-praktik konfransının materialları Bakı, Bakı Universiteti nəşriyyatı, 2009
Qafqaz tarixi (Ən qədim çağlardan XVIII əsrin sonunadək). Ali məktəblər üçün dərslik Bakı, Elm, 2009
Şimali Qafqazın Rusiya tərəfindən işğalının başlanması haqqında Bakı, "Bakı Universitetinin xəbər-ləri". Humanitar elmlər seriyası, №4, 2010
Müəllimim haqqında bir neçə söz – Ə.P.Əliyevin "Azərbay- Can nefti dünya bazarında (XX əsrin 20–30-cu illəri)" adlı monoqrafiyasına ön soz və elmi reaktorluq Bakı, Elm,2011, 360 s.
H.V.İsakovun "Azərbaycan Respublikasının "Böyük İpək yolu"nun bərpasında iştirakı (1991–2005-ci illər)" adlı monqrafiyasının elmi reaktorluğu Bakı, "Şərq-Qərb" nəşriyyat evi, 2011
Azərbaycan tarixi. Ümumtəhsil məktəblərinin 9-cu sinfi üçün dərslik. Bakı, 2016, 200 səh. (Y.Mahmudlu, M.Abdullayev, L.Hüseynova, H.Cabbarovanın-həmmüəllifliyi ilə).