Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Protey amöbası (lat. Amoeba proteus ) — İbtidailərin sinfinə daxil olan yarımsinifdir.
| Protey amöbası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Haqqında
Protey amöbası Amoebina dəstəsinə aid olub, sərbəstyaşayan Sarkodinlərin ən iri nümayəndəsidir. Onlar durğun, çürümüş bitki qalıqları və yarpaqla çirklənmiş sularda yaşayırlar. Bunların ölçüsü 0,5 mm -ə yaxındır. Bədən örtüyü olmadığından sitoplazma yavaş-yavaş bu və ya digər istiqamətdə doğru axır və bunun nəticəsində fərdin bədən forması daima dəyişilir. Amöbdə sitoplazma iki qata diferansasiya etmişdir. Xarici qat - ektoplazma şəffaf, qatı, homogen quruluşa malik olub, amöbün bütün bədənini əhatə edir və onu xarici təsirlərdən mehafizə etmək funksiyasını yerinə yetirir. Daxili qat - endoplazma tutqun, duru və dənəvər quruluşa malikdir. O daim hərəkətdə, yaxud axma vəziyyətində olur. Qatlar arasında hər hansı bir sərhəd təşkil edən struktur yoxdur. Amöbün bədəninin hər hansı bir tərəfindən sitoplazma axaraq. yalançı ayaqlar, yaxud psevdopodilər əmələ gətirir. Bunun nəticəsində amöb bir yerdən başqa yerə doğru hərəkət edir. Belə hərəkət amöbvari hərəkət adlanır. Sitoplazmada formalaşan yalançı ayaqlar bədən səthinə çatdıqda onun ön tərəfinin endoplazması ektoplazmaya çevrilir, yalançı ayaqlar uzanan zaman isə ektoplazma bədən daxilində endoplazmaya keçir. Beləliklə, sitoplazmanın qatlarının diferensasiyası baş verir. Amöblərin növləri, psevdopodilərin sayı və formasına görə fərqlənirlər. Yalançı ayaqlar qısa, uzun, küt, uclarından sivri və s. formalarda olur. Bu xarici mühit şəraitində çox asılıdır. Amöbün bədənində nüvə, qida vakuolları, yığılıb - açılan vakuollar vardır. Onlar ikiyə bölünmə yolu ilə qeyri-cinsi çoxalma xassəsinə malikdir. Bu proses nüvənin mitotik bölünməsi ilə baş verir. İnsanın bağırsağında və bir sıra heyvanların daxilində parazit amöb növləri yaşayır. İnsanda onlar iki cür parazitlik edir; bağırsaq amöbası - Entamoeba coli və ishal amöbü – Entamoeba histolytica. Axırıncı bağırsaq koliti amöbiaz xəstəliyinin törədicisidir. İnsanın bu parazitlərə yoluxması sistalar vasitəsilə baş verir. İshal amöbası 4 nüvəli, bağırsaq amöbası isə 8 nüvəli sistaya malikdir.
Ədəbiyyat
- F.Q.AĞAMALIYEV , E.Ə.MURADOVA. Onurğasızlar zoologiyasından praktikum. Bakı, “ Maarif nəşriyyatı, 2004. 204 səh., şəkilli.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
Amoeba proteus
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Protey amobasi lat Amoeba proteus Ibtidailerin sinfine daxil olan yarimsinifdir Protey amobasiElmi tesnifatDomen EukariotlarRanqsiz AmorpheaTip Yarimtip Protey amobasiBeynelxalq elmi adiAmoeba proteus Pall 1766Sekil axtarisiITIS 43854NCBI 5775EOL 491144 Haqqinda Protey amobasi Amoebina destesine aid olub serbestyasayan Sarkodinlerin en iri numayendesidir Onlar durgun curumus bitki qaliqlari ve yarpaqla cirklenmis sularda yasayirlar Bunlarin olcusu 0 5 mm e yaxindir Beden ortuyu olmadigindan sitoplazma yavas yavas bu ve ya diger istiqametde dogru axir ve bunun neticesinde ferdin beden formasi daima deyisilir Amobde sitoplazma iki qata diferansasiya etmisdir Xarici qat ektoplazma seffaf qati homogen qurulusa malik olub amobun butun bedenini ehate edir ve onu xarici tesirlerden mehafize etmek funksiyasini yerine yetirir Daxili qat endoplazma tutqun duru ve denever qurulusa malikdir O daim hereketde yaxud axma veziyyetinde olur Qatlar arasinda her hansi bir serhed teskil eden struktur yoxdur Amobun bedeninin her hansi bir terefinden sitoplazma axaraq yalanci ayaqlar yaxud psevdopodiler emele getirir Bunun neticesinde amob bir yerden basqa yere dogru hereket edir Bele hereket amobvari hereket adlanir Sitoplazmada formalasan yalanci ayaqlar beden sethine catdiqda onun on terefinin endoplazmasi ektoplazmaya cevrilir yalanci ayaqlar uzanan zaman ise ektoplazma beden daxilinde endoplazmaya kecir Belelikle sitoplazmanin qatlarinin diferensasiyasi bas verir Amoblerin novleri psevdopodilerin sayi ve formasina gore ferqlenirler Yalanci ayaqlar qisa uzun kut uclarindan sivri ve s formalarda olur Bu xarici muhit seraitinde cox asilidir Amobun bedeninde nuve qida vakuollari yigilib acilan vakuollar vardir Onlar ikiye bolunme yolu ile qeyri cinsi coxalma xassesine malikdir Bu proses nuvenin mitotik bolunmesi ile bas verir Insanin bagirsaginda ve bir sira heyvanlarin daxilinde parazit amob novleri yasayir Insanda onlar iki cur parazitlik edir bagirsaq amobasi Entamoeba coli ve ishal amobu Entamoeba histolytica Axirinci bagirsaq koliti amobiaz xesteliyinin toredicisidir Insanin bu parazitlere yoluxmasi sistalar vasitesile bas verir Ishal amobasi 4 nuveli bagirsaq amobasi ise 8 nuveli sistaya malikdir EdebiyyatF Q AGAMALIYEV E E MURADOVA Onurgasizlar zoologiyasindan praktikum Baki Maarif nesriyyati 2004 204 seh sekilli Hemcinin baxCanaqli amobler AmobXarici kecidlerAmoeba proteus