Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qalxanabənzər podofil (lat. Podophyllum peltatum) — bitkilər aləminin qaymaqçiçəklilər dəstəsinin zirinckimilər fəsiləsinin podofil cinsinə aid bitki növü.
| Qalxanabənzər podofil | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Cins: Növ: Qalxanabənzər podofil | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Çoxillik ot bitkisi olub, düyünlü üfüqi istiqamətdə olan kökümsovunun uzunluğu 1 m, diametri 1,5 sm xaricdən qırmızımtıl-qonur, sındıqda isə ağ rəngli olur. Kökümsovunda çoxsaylı lətli çıxıntılar vardır ki, bunların uzunluğu 35sm, eni isə 5mm-ə bərabərdir. Kökümsovu xaricdən açıq-qonur, sınıq halda isə sarımtıl-ağ olub, xoşagəlməz iylidir.
Gövdəsi düzqalxan, hündürlüyü 50sm, diametri isə 1,5 sm olub, xaricdən çəhrayı, daxili içiboş, oyuq, əsasında 1-3 ədəd qınlı yarpaqları, yuxarı hissəsində isə 3 ədəd qarşı-qarşıya dayanan yaşıl yarpaqlardan ibarətdir. Gövdəsinin sonunda uzun saplaqlı əyilmiş təksaylı çiçəkləri vardır. Yarpaqları uzun saplaqlı, dairəvi, qalxanvarı, diametri 20sm-ə qədər, dişli-bölünən, 7-9 ədəd ikiqanadlı, kənarları isə bərabər olmayan dişlidir. Çiçəyi ağ, əyilmiş, iri, diametri 7sm-ə qədər ətirli (qovun iyli), çiçək yatağı ikiqat yanlıqlı, 3-6 ədəd kasayarpaqlı və 6-9 ləçəkdən, çoxsaylı erkəkcikdən və yuxarı yumurtalıqlı oturaq dişicik ağzından ibarətdir. Meyvələri dairəvi və ya yumurtavari, limonu-sarı rəngli olub, uzunluğu 7 sm, aromatlı, yumşaq lətli və çoxsaylı qırışıqlı açıq-qəhvəyi rəngli toxumları vardır. İyunda çiçəkləyir, avqust-sentyabrda isə meyvələri yetişir.
Rütublətli, məhsuldar və maili meşə torpaqlarında, bulaq və çay kənarlarında yaşayır. Dekorativ bitki kimi və dadlı meyvələrinə görə becərilir. Dərman bitkisi kimi Sankt-Peterburq və Ukraynanın Lvov vilayətində becərilir.
Mədəni şəkildə əkilən qalxanvari podofillin 3-5 illik plantasiyalarında kök və kökümsovları erkən yazda yerdən 10 sm hüdürlükdə və payızda toplanılır. Xammal havası dəyişilən naves və çardaxlarda və 40ºС temperaturda quruducu şkafda qurudulur. Saxlanılma müddəti 5 ildir.
Quru, yaxşı havalı yerlərdə saxlanılır. Güclü təsirə malikdir. Podofillin maddəsi A siyahısına daxildir.
Tərkibi və təsiri
Kökümsov və köklərində 8% qatran-podofillin, əsas komponent olan liqanlar: podofillotoksin (40%), peltatin (α-peltatin, β-peltatin) və flavonoidlər vardır. Bu maddələrin qlikolizindən podofillotoksin və peltatin alınır.
İşlədici və ödqovucu dərmandır. Kökümsov və köklərindən alınan ekstraktından xalq təbabətində keyfiyyətli qusma və helmint əleyhinə preparatlar alınır. Etibarlı işlədici kimi bağırsağın selikli qişasına təsir edərək, reflektor olaraq peristaltikasını artıraraq tez boşalmasına səbəb olur. Bu bitki toksiki olduğundan istifadə edilmir.
Podofillin tozu, Etopozid (2% yarımsintetik podofillin məhlulu), Tenipozid (1 % yarımsintetik podofillin məhlulu) və Kondilin (0,5% podofillin məhlulu)sitostatik dərmandır.
Kök və kökümsovundan alınan podofillin ektraktdan qırtlağın və sidik yollarının popillomatozunda müvəffəqiyyətlə istifadə edilir. Podofillin sitostatik aktivliyə malik olduğu üçün mitozu və demək olar ki, metafaza stadiyasını blokada edir. Eyni zamanda bu ektrakt insanda öd ifrazını artırır, xroniki qəbizliyi, öd və qaraciyər xəstələklərini müalicə edir. Elmi təbabətdə qırtlağın papillamatozunda, müxtəlif formalı kandiom və limfangitlərdə, sidik yollarının papillomalarının müalicəsində istifadə edilir. Papillomaların cərrahi müdaxiləsindən sonra tətbiqi yaxşı effekt verir. Podofillin amorf toz olub, sarı-qəhvəyidən, sarı-yaşıl rəngə qədər dəyişən, spesifik iyli maddədir.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 505.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qalxanabenzer podofil lat Podophyllum peltatum bitkiler aleminin qaymaqcicekliler destesinin zirinckimiler fesilesinin podofil cinsine aid bitki novu Qalxanabenzer podofilElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Deste QaymaqciceklilerFesile ZirinckimilerCins PodofilNov Qalxanabenzer podofilBeynelxalq elmi adiPodophyllum peltatum L 1753Sekil axtarisiITIS 18850NCBI 35933EOL 596250Botaniki xarakteristikasiCoxillik ot bitkisi olub duyunlu ufuqi istiqametde olan kokumsovunun uzunlugu 1 m diametri 1 5 sm xaricden qirmizimtil qonur sindiqda ise ag rengli olur Kokumsovunda coxsayli letli cixintilar vardir ki bunlarin uzunlugu 35sm eni ise 5mm e beraberdir Kokumsovu xaricden aciq qonur siniq halda ise sarimtil ag olub xosagelmez iylidir Govdesi duzqalxan hundurluyu 50sm diametri ise 1 5 sm olub xaricden cehrayi daxili icibos oyuq esasinda 1 3 eded qinli yarpaqlari yuxari hissesinde ise 3 eded qarsi qarsiya dayanan yasil yarpaqlardan ibaretdir Govdesinin sonunda uzun saplaqli eyilmis teksayli cicekleri vardir Yarpaqlari uzun saplaqli dairevi qalxanvari diametri 20sm e qeder disli bolunen 7 9 eded ikiqanadli kenarlari ise beraber olmayan dislidir Ciceyi ag eyilmis iri diametri 7sm e qeder etirli qovun iyli cicek yatagi ikiqat yanliqli 3 6 eded kasayarpaqli ve 6 9 lecekden coxsayli erkekcikden ve yuxari yumurtaliqli oturaq disicik agzindan ibaretdir Meyveleri dairevi ve ya yumurtavari limonu sari rengli olub uzunlugu 7 sm aromatli yumsaq letli ve coxsayli qirisiqli aciq qehveyi rengli toxumlari vardir Iyunda cicekleyir avqust sentyabrda ise meyveleri yetisir Rutubletli mehsuldar ve maili mese torpaqlarinda bulaq ve cay kenarlarinda yasayir Dekorativ bitki kimi ve dadli meyvelerine gore becerilir Derman bitkisi kimi Sankt Peterburq ve Ukraynanin Lvov vilayetinde becerilir Medeni sekilde ekilen qalxanvari podofillin 3 5 illik plantasiyalarinda kok ve kokumsovlari erken yazda yerden 10 sm hudurlukde ve payizda toplanilir Xammal havasi deyisilen naves ve cardaxlarda ve 40ºS temperaturda quruducu skafda qurudulur Saxlanilma muddeti 5 ildir Quru yaxsi havali yerlerde saxlanilir Guclu tesire malikdir Podofillin maddesi A siyahisina daxildir Terkibi ve tesiriKokumsov ve koklerinde 8 qatran podofillin esas komponent olan liqanlar podofillotoksin 40 peltatin a peltatin b peltatin ve flavonoidler vardir Bu maddelerin qlikolizinden podofillotoksin ve peltatin alinir Isledici ve odqovucu dermandir Kokumsov ve koklerinden alinan ekstraktindan xalq tebabetinde keyfiyyetli qusma ve helmint eleyhine preparatlar alinir Etibarli isledici kimi bagirsagin selikli qisasina tesir ederek reflektor olaraq peristaltikasini artiraraq tez bosalmasina sebeb olur Bu bitki toksiki oldugundan istifade edilmir Podofillin tozu Etopozid 2 yarimsintetik podofillin mehlulu Tenipozid 1 yarimsintetik podofillin mehlulu ve Kondilin 0 5 podofillin mehlulu sitostatik dermandir Kok ve kokumsovundan alinan podofillin ektraktdan qirtlagin ve sidik yollarinin popillomatozunda muveffeqiyyetle istifade edilir Podofillin sitostatik aktivliye malik oldugu ucun mitozu ve demek olar ki metafaza stadiyasini blokada edir Eyni zamanda bu ektrakt insanda od ifrazini artirir xroniki qebizliyi od ve qaraciyer xesteleklerini mualice edir Elmi tebabetde qirtlagin papillamatozunda muxtelif formali kandiom ve limfangitlerde sidik yollarinin papillomalarinin mualicesinde istifade edilir Papillomalarin cerrahi mudaxilesinden sonra tetbiqi yaxsi effekt verir Podofillin amorf toz olub sari qehveyiden sari yasil renge qeder deyisen spesifik iyli maddedir IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 505 Hemcinin bax