| Pinta adası tısbağası | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Pinta adası tısbağası | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Pinta adası tısbağası (lat. Pinta Island tortoise) — Qalapaqos adalarına daxil olan Pinta adasında yaşayan və nəsli tükənmiş tısbağa növü. Ekoloji pozuntu və insan təsiri səbəbi ilə nəsli kəsilən bu növün sonuncu fərdi 2012-ci ildə ölüb. Bəzi mənbələrdə 2018-ci ildə Qalapaqosda tapılan bir tıspağanın Pinta tısbağası olduğu söylənsə də, genetik fərqliliklərə görə, bu məsələnin düzgünlüyü hələ də sübut edilməyib.
Xüsusiyyətləri
| ]Pinta adası tısbağası yüksək və yastı kəllə strukturu, böyük ölçüləri ilə tanınan nəhəng bir tısbağa növü olub. Bəzi fərdləri yüzlərlə kiloqram çəkiyə sahib ola bilirdi. Əkin sahələrinin yaxınlığında və açıq otlaq bölgələrdə yaşayıb, ot, yarpaq və digər bitkilərlə qidalanıb.
Nəsli tükənmə təhlükəsi ilə üzləşməsinin əsas səbəblərindən biri insan təsiri və ekosistemdəki dəyişikliklər olub. XIX əsrdə Qalapaqos adalarına ilk dəfə insanın gəlməsi ilə yanaşı, dənizçilər tısbağaları əsasən qida mənbəyi kimi istifadə etməyə başladılar. Pinta adasında çox az sayda heyvan növü olduğundan, insanların tısbağaları ovlamağa məcbur olması bu heyvanın sayını sürətlə azaldıb. Daha sonra adalara gətirilmiş və yerli ekosistemdəki balansı pozmuş siçan, it və donuzlar kimi xarici növ heyvanlar tısbağaların yumurtalarına və gənc fərdlərinə hücum edirdi. Həmçinin yaşayış mühitinin məhv edilməsi və iqlim dəyişiklikləri də bu növün yox olmasına səbəb olub.
Sonuncu fərd: "Lonesome George"
| ]Lonesome Corc adlı məşhur tısbağa bu növün sonuncu fərdidir. O, 1910-cu illərdə doğulmuş və Pinta adasında tək başına qalıb. Lonesome Corc dünyanın ən sonuncu "Chelonoidis Abingdon" fərdi sayılır. Onun qorunması üçün elmi araşdırmalar aparılıb, xüsusi qoruma layihələri həyata keçirilib. Lonesome Corc 2012-ci ildə, 102 yaşında ölüb.
İstinadlar
| ]- The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
- Reynolds, Robert P.; Marlow, Ronald W. "Lonesome George, the Pinta Island Tortoise: A Case of Limited Alternatives". Noticias de Galápagos. 37. 1983: 14–7. 28 oktyabr 2017 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 iyun 2012.
- "Galapagos Tortoise 'Lonesome George' May Have Company". LiveScience. 15 noyabr 2012. İstifadə tarixi: 22 yanvar 2023.
- "Breeding Efforts May Resurrect Giant Tortoise Species". Island Conservation. 26 iyul 2016. 6 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 22 yanvar 2023.
- Stephen Blake; Martin Wikelski; Fredy Cabrera; Anne Guezou; Miriam Silva; E. Sadeghayobi; Charles B. Yackulic; Patricia Jaramillo. "Seed dispersal by Galapagos tortoises". . 39 (11). 2012: 1961–72. Bibcode:2012JBiog..39.1961B. doi:10.1111/j.1365-2699.2011.02672.x.
- Edwards, Danielle; Benavides, Edgar; Garrick, Ryan. "The genetic legacy of Lonesome George survives: Giant tortoises with Pinta Island ancestry identified in Galápagos". Biological Conservation. 157. yanvar 2013: 225–8. Bibcode:2013BCons.157..225E. doi:10.1016/j.biocon.2012.10.014.
- Gardner, Simon. "Lonesome George faces own Galapagos tortoise curse". 6 fevral 2001. Archived from the original on 4 iyun 2011. İstifadə tarixi: 11 yanvar 2012.
- "Lonesome George, last-of-his-kind Galapagos tortoise, dies". en:The Times of India. 25 iyun 2012. 10 yanvar 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2023.
- Raferty, Isolde. "Lonesome George, last-of-its-kind Galapagos tortoise, dies". MSNBC. 22 yanvar 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 yanvar 2023.
- "Giant tortoise Lonesome George's death leaves the world one subspecies poorer". National Post. İstifadə tarixi: 22 yanvar 2023.
Xarici keçidlər
| ]- Naked Scientists audio discussion of Lonesome George
- Article on Lonesome George The giant tortoise of Galapagos Island.
- Lonesome George, by Vicky Seal
- "Team of Veterinarians Prepare Hybrid Tortoises for Release on Pinta Island in 2010" (Press-reliz). Galapagos Conservancy. 3 fevral 2010. 8 fevral 2010 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Pinta adasi tisbagasiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Pinta adasi tisbagasiBeynelxalq elmi adiChelonoidis abingdonii Albert Gunther 1877Sekil axtarisiITIS 949448NCBI 106734EOL 10465449 Pinta adasi tisbagasi lat Pinta Island tortoise Qalapaqos adalarina daxil olan Pinta adasinda yasayan ve nesli tukenmis tisbaga novu Ekoloji pozuntu ve insan tesiri sebebi ile nesli kesilen bu novun sonuncu ferdi 2012 ci ilde olub Bezi menbelerde 2018 ci ilde Qalapaqosda tapilan bir tispaganin Pinta tisbagasi oldugu soylense de genetik ferqliliklere gore bu meselenin duzgunluyu hele de subut edilmeyib Xususiyyetleri span Pinta adasi tisbagasi yuksek ve yasti kelle strukturu boyuk olculeri ile taninan neheng bir tisbaga novu olub Bezi ferdleri yuzlerle kiloqram cekiye sahib ola bilirdi Ekin sahelerinin yaxinliginda ve aciq otlaq bolgelerde yasayib ot yarpaq ve diger bitkilerle qidalanib Nesli tukenme tehlukesi ile uzlesmesinin esas sebeblerinden biri insan tesiri ve ekosistemdeki deyisiklikler olub XIX esrde Qalapaqos adalarina ilk defe insanin gelmesi ile yanasi denizciler tisbagalari esasen qida menbeyi kimi istifade etmeye basladilar Pinta adasinda cox az sayda heyvan novu oldugundan insanlarin tisbagalari ovlamaga mecbur olmasi bu heyvanin sayini suretle azaldib Daha sonra adalara getirilmis ve yerli ekosistemdeki balansi pozmus sican it ve donuzlar kimi xarici nov heyvanlar tisbagalarin yumurtalarina ve genc ferdlerine hucum edirdi Hemcinin yasayis muhitinin mehv edilmesi ve iqlim deyisiklikleri de bu novun yox olmasina sebeb olub Sonuncu ferd Lonesome George span Lonesome Corc adli meshur tisbaga bu novun sonuncu ferdidir O 1910 cu illerde dogulmus ve Pinta adasinda tek basina qalib Lonesome Corc dunyanin en sonuncu Chelonoidis Abingdon ferdi sayilir Onun qorunmasi ucun elmi arasdirmalar aparilib xususi qoruma layiheleri heyata kecirilib Lonesome Corc 2012 ci ilde 102 yasinda olub Istinadlar span The Reptile Database ing P Uetz 2015 Reynolds Robert P Marlow Ronald W Lonesome George the Pinta Island Tortoise A Case of Limited Alternatives Noticias de Galapagos 37 1983 14 7 28 oktyabr 2017 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 iyun 2012 Galapagos Tortoise Lonesome George May Have Company LiveScience 15 noyabr 2012 Istifade tarixi 22 yanvar 2023 Breeding Efforts May Resurrect Giant Tortoise Species Island Conservation 26 iyul 2016 6 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 22 yanvar 2023 Stephen Blake Martin Wikelski Fredy Cabrera Anne Guezou Miriam Silva E Sadeghayobi Charles B Yackulic Patricia Jaramillo Seed dispersal by Galapagos tortoises 39 11 2012 1961 72 Bibcode 2012JBiog 39 1961B doi 10 1111 j 1365 2699 2011 02672 x Edwards Danielle Benavides Edgar Garrick Ryan The genetic legacy of Lonesome George survives Giant tortoises with Pinta Island ancestry identified in Galapagos Biological Conservation 157 yanvar 2013 225 8 Bibcode 2013BCons 157 225E doi 10 1016 j biocon 2012 10 014 Gardner Simon Lonesome George faces own Galapagos tortoise curse 6 fevral 2001 Archived from the original on 4 iyun 2011 Istifade tarixi 11 yanvar 2012 Lonesome George last of his kind Galapagos tortoise dies en The Times of India 25 iyun 2012 10 yanvar 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2023 Raferty Isolde Lonesome George last of its kind Galapagos tortoise dies MSNBC 22 yanvar 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 yanvar 2023 Giant tortoise Lonesome George s death leaves the world one subspecies poorer National Post Istifade tarixi 22 yanvar 2023 Xarici kecidler span Vikianbarda Pinta adasi tisbagasi ile elaqeli mediafayllar var Naked Scientists audio discussion of Lonesome George Article on Lonesome George The giant tortoise of Galapagos Island Lonesome George by Vicky Seal Team of Veterinarians Prepare Hybrid Tortoises for Release on Pinta Island in 2010 Press reliz Galapagos Conservancy 3 fevral 2010 8 fevral 2010 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Takson eynilesdirmeleriWikidata Q4045992 Wikispecies Chelonoidis niger abingdonii EoL 10465449 GBIF 7451150 iNaturalist 146000 ITIS 949448 IUCN 9017 NCBI 106734 RD abingdonii uBio 8044138 TaksonomiyaEOL GBIF iNaturalist NCBI ITIS TSN Kateqoriya At cinsleriGizli kateqoriyalar Vikipediya Taksosablonsuz biologiya meqaleleriVikipediya Vikidatada menbeleri olan meqalelerVikinovlere istinadi olmayan meqalelerTaksonun latinca adindan istiqametlendirme olmayan biologiya meqaleleriTakson sablonu istifade olunan meqalelerTaksonbarda from parametri daxil edilmemis meqaleler
