Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Birinci Dünya müharibəsi illəri zamanı Osmanlı imperiyasının açtığı İran cəbhəsində neytral Qacar ərazilərinin Osmanlı tərəfindən işğala məruz qalması — Osmanlının Qacar torpaqlarını işğalı (1915–1918) adlanır.
| Osmanlı-Qacar müharibəsi (1915-1918) | |||
|---|---|---|---|
 Birinci Dünya Müharibəsində Orta Şərq Teatrının xəritəsi | |||
| Tarix | 1915-1918 | ||
| Yeri | Cənubi Azərbaycan | ||
| Nəticəsi | Qacarların qələbəsi Osmanlılar Qacar ərazilərindən çıxarıldı | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
Neytral Qacar imperiyasının işğalı
İran cəbhəsi — Osmanlı İmperiyası, Britaniya İmperiyası və Rusiya İmperiyası arasında o zaman neytral Qacar imperiyasının müxtəlif bölgələrində 1914-cü ilin dekabrında başlayan bir sıra hərbi münaqişələr idi. Müharibədə yerli qacar qoşunları da iştirak edirdi. Münaqişə İran üçün dağıdıcı təcrübə idi, əsasən 1917–1919-cu illər arasında İngiltərə və Rusiyanın hərəkətlərinin təsiri ilə İranda baş verən aclıq səbəbindən 2 milyondan çox iranlı mülki şəxs həlak olub. Qacar hökumətinin I Dünya Müharibəsi zamanı və dərhal sonra ölkənin suverenliyini qoruyub saxlamaması 1921-ci ildə dövlət çevrilişinə və Rza şahın Pəhləvi sülaləsini qurmasına səbəb oldu.
Osmanlının hücumu
7 fevral 1915-ci ildə Osmanlı tərəfindən Amarra yaxınlığına hücum edildi.12 Apreldə isə İraqdan İslamabad Qərb üzərinə hücum edildi. Aprelin 28-i Qacarlar şəhərin nəzarətini yenidən ələ keçirib Osmanlı qüvvələrini sərhədə qədər qovdu. Lakin Mayın 1-indən 7-sinə qədər Osmanlılar Quhdəşt, İlam, Cəvanrud, Kamyaran, İslamabad Qərb və Kirmanşahı tutdu. Aylar sonra isə Avqustun 1-indən 6-sına qədər Qacarlar Osmanlı tərəfindən işğal olunmuş şəhərləri geri aldı. Osmanlının cavabı isə Noyabrın sonu, Dekabrın 1-ində böyük bir hücum olmuşdu. Qacarların ələ keçirdiyi şəhərlərlə birliktə Savə, Həmədan, Sənəndəc, Burucərd, Qəzvin və Məlayir Osmanlı əlinə keçmişdi. Beləliklə, İranın şimalı tamamilə itirildi. Lakin, Ruslar Dekabrın 5-indən 1916-cı ilin Mayın 8-inə qədər bütün Şimali İrandakı Osmanlı qüvvələrini təmizlədi və bu dəfədə torpaqlar Rusların əlinə keçdi. Qacar torpaqlarının 50 %-i Rusların əlində idi.
Qacar əks-hücumu
1917-ci ilin Mayın 1-indən 9-una qədər Ruslar İranın Tehran bölgəsinin qərbindən, İsfahan bölgəsinin şimalından Kirmanşah bölgəsinin şimalı ilə ortasından qovuldu.1918-ci ildə Yanvarın 29-undan Aprelin 2-sinə qədər İsmail Nəvbarinin Urmiya gölünün şərqindəki qüvvələri, Tehrana doğru irəlləmiş ingilis qüvvələri, Gilan hərəkatının əhatə etdiyi kiçik bir bölgə, Urmiya gölünün qərbindəki rus və osmanlı qoşunu xaricində bütün Cənubi Azərbaycan Qacarların nəzarətinə keçdi.
1918-ci ildə hadisələr
İyunun 12-sindən Sentyabrın 8-inə qədər Osmanlı qoşunu Təbriz və Cənubi Azərbaycanın tamamını işğal etdi. Lakin Osmanlı qoşunu 1. Dünya müharibəsindən məğlub olaraq çıxdı və Mudros barışığını imzalamağa məcbur oldu. İşlər bu yerə gəlmişkən Qacar qüvvələri 18 Noyabrda Cənubi Azərbaycana hərəkət etdi və Osmanlı qoşunu bölgədən çıxarıldı.
Mənbə
- Mohammad Ghori Majd (2013) — "The Great Famine & Genocide in Iran: 1917–1919"
- Touraj Atabaki (2006) — "Iran and the First World War: Battleground of the Great Powers"
- Percy Sykes (1921) — "A History Of Persia, Volume 2"
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Birinci Dunya muharibesi illeri zamani Osmanli imperiyasinin actigi Iran cebhesinde neytral Qacar erazilerinin Osmanli terefinden isgala meruz qalmasi Osmanlinin Qacar torpaqlarini isgali 1915 1918 adlanir Osmanli Qacar muharibesi 1915 1918 Birinci Dunya Muharibesinde Orta Serq Teatrinin xeritesiTarix 1915 1918Yeri Cenubi AzerbaycanNeticesi Qacarlarin qelebesi Osmanlilar Qacar erazilerinden cixarildiMunaqise terefleriQacarlar dovleti Osmanli dovletiKomandan lar Ehmed sah Qacar Eli Ihsan beyNeytral Qacar imperiyasinin isgaliIran cebhesi Osmanli Imperiyasi Britaniya Imperiyasi ve Rusiya Imperiyasi arasinda o zaman neytral Qacar imperiyasinin muxtelif bolgelerinde 1914 cu ilin dekabrinda baslayan bir sira herbi munaqiseler idi Muharibede yerli qacar qosunlari da istirak edirdi Munaqise Iran ucun dagidici tecrube idi esasen 1917 1919 cu iller arasinda Ingiltere ve Rusiyanin hereketlerinin tesiri ile Iranda bas veren acliq sebebinden 2 milyondan cox iranli mulki sexs helak olub Qacar hokumetinin I Dunya Muharibesi zamani ve derhal sonra olkenin suverenliyini qoruyub saxlamamasi 1921 ci ilde dovlet cevrilisine ve Rza sahin Pehlevi sulalesini qurmasina sebeb oldu Osmanlinin hucumu7 fevral 1915 ci ilde Osmanli terefinden Amarra yaxinligina hucum edildi 12 Aprelde ise Iraqdan Islamabad Qerb uzerine hucum edildi Aprelin 28 i Qacarlar seherin nezaretini yeniden ele kecirib Osmanli quvvelerini serhede qeder qovdu Lakin Mayin 1 inden 7 sine qeder Osmanlilar Quhdest Ilam Cevanrud Kamyaran Islamabad Qerb ve Kirmansahi tutdu Aylar sonra ise Avqustun 1 inden 6 sina qeder Qacarlar Osmanli terefinden isgal olunmus seherleri geri aldi Osmanlinin cavabi ise Noyabrin sonu Dekabrin 1 inde boyuk bir hucum olmusdu Qacarlarin ele kecirdiyi seherlerle birlikte Save Hemedan Senendec Burucerd Qezvin ve Melayir Osmanli eline kecmisdi Belelikle Iranin simali tamamile itirildi Lakin Ruslar Dekabrin 5 inden 1916 ci ilin Mayin 8 ine qeder butun Simali Irandaki Osmanli quvvelerini temizledi ve bu defede torpaqlar Ruslarin eline kecdi Qacar torpaqlarinin 50 i Ruslarin elinde idi Qacar eks hucumu1917 ci ilin Mayin 1 inden 9 una qeder Ruslar Iranin Tehran bolgesinin qerbinden Isfahan bolgesinin simalindan Kirmansah bolgesinin simali ile ortasindan qovuldu 1918 ci ilde Yanvarin 29 undan Aprelin 2 sine qeder Ismail Nevbarinin Urmiya golunun serqindeki quvveleri Tehrana dogru irellemis ingilis quvveleri Gilan herekatinin ehate etdiyi kicik bir bolge Urmiya golunun qerbindeki rus ve osmanli qosunu xaricinde butun Cenubi Azerbaycan Qacarlarin nezaretine kecdi 1918 ci ilde hadiselerIyunun 12 sinden Sentyabrin 8 ine qeder Osmanli qosunu Tebriz ve Cenubi Azerbaycanin tamamini isgal etdi Lakin Osmanli qosunu 1 Dunya muharibesinden meglub olaraq cixdi ve Mudros barisigini imzalamaga mecbur oldu Isler bu yere gelmisken Qacar quvveleri 18 Noyabrda Cenubi Azerbaycana hereket etdi ve Osmanli qosunu bolgeden cixarildi MenbeMohammad Ghori Majd 2013 The Great Famine amp Genocide in Iran 1917 1919 Touraj Atabaki 2006 Iran and the First World War Battleground of the Great Powers Percy Sykes 1921 A History Of Persia Volume 2