Orta Dünya (ing.Middle-earth; Éndor (kv. Endor); Ennorat (sind. Ennorath)) — Con Tolkinin legendariumunda, icad etdiyi kainatda bir qitə, hadisələrin baş verdiyi əsas məkan. "Hobbit" və "Üzüklərin hökmdarında" hadisələr tam olaraq, "Silmarillion" və "Bitməmiş əfsanələr" əsərlərində isə qismən Orta Dünyada baş verir.
Tolkin, Orta Dünyanın və onun ayrı-ayrı ərazilərində baş verən hadisələrin bir neçə xəritəsini hazırlamışdı. O, sağ olanda, onların heç də hamısı dərc olunmamışdır. Əsas xəritələr “Hobbit”, “Üzüklərin hökmdarı”, “Silmarillion” və “Bitməmiş əfsanələrdə” nəşr olunan xəritələr idi. Birinci Dövrün hadisələrinin əksəriyyəti həmin dövrün sonunda Orta Dünyanın batmış Beleriand adlı hissəsində baş verirdi. Beleriand xəritəsinin sağ kənarındakı Göy dağlar Orta Dünyanın İkinci və Üçüncü Dövrlərə aid xəritəsində yuxarı solundakı dağ silsiləsi həmin Göy dağlardı. Tolkinin Orta Dünya xəritələri dünyanın yalnız kiçik bir hissəsini əhatə edir, Run və Harad torpaqlarının geniş hissələri, eləcə də digər qitələr göstərilmir.
Tolkin dəfələrlə qeyd edib ki, Orta Dünya bizim Yer planetimizdə yerləşir (daha doğrusu, uzaq keçmişdə «yerləşirdi»). O, bu barədə həm “Üzüklərin hökmdarı” əsərində həm də məktublarında qeyd etmişdi. Onun sözlərinə görə, Üçüncü Dövr təxminən altı min il əvvəl başa çatmışdır. Şırın ətrafı indiki Şimal-Qərbi Avropadır (məsələn, Hobbiton Oksford kimi eyni çografi enlikdə yerləşir). Lakin o, bəzi məktublarda cavab olaraq öz hekayələrini «ikinci dərəcəli reallıqa» aid edib (ing.secondary or sub-creational reality, secondary belief). 1971-ci ilin yanvarında verdiyi müsahibəsində təsvir etdiyi hadisələr başqa bir dövrdə baş verdiyini hesab etmək olarmı sualına o, belə cavab vermişdi: «Xeyr.... amma digər bir təsəvvür səviyyəsində - bəli, olar». Buna baxmayaraq, o, hadisələrin Yer planetində baş verdiyini təsdiqləmişdir; Midqard və Orta Dünyanı müqayisə edərək demişdi: «Bəli, bunlar eyni sözdür. İnsanların əksəriyyəti Orta Dünyanın elmi fantastikadakı kimi başqa bir aləm və ya başqa bir planet olduğunu düşünməklə yanılırlar, bu sadəcə dəbdən çıxmış köhnə bir sözdür ki yaşadığımız dünyanı ifadə edirdi, hansı ki Okeanla əhatə olunmuş kimi təsəvvür edilirdi». 1971-ci ilin sonunda o, təsvir etdiyi hadisələri «Yer planetinin tarixində qısa bir epizod» olduğunu bir daha təsdiqləmişdir.
Adlanması
Middle-earth sözü - qədim ingiliscə middangeard sözündən orta ingiliscəyə keçən middel-erde sözünün müasir dildə tam tərcüməsidi, hansıki cənnətlə cəhənnəm arasında yerləşən real, insanların yaşadığı dünyanın adı idi. Tolkin bu termini Ⅷ əsrdə yaşamış ingilis rahibi Kinevulfun "Məsih" və "Helen" şeirlərindən götürmüşdü.
Hail Earendel brightest of angels Above Middle-earth sent unto men
Earendelə salam olsun, mələklərin ən parlaqı, Orta Dünya üzərinə insanlara göndərildi. "Məsih I" şeiri
Orta Dünya kvenya dilində Endor və ya Endore (kv. Endor, Endórë), «orta torpaq» adlanırdı, sindarin dilində eyni ad Ennorat (Sind. Ennorath) kimi səslənirdi. Orta Dünya vaxtilə Tərk edilmiş Torpaqlar, Xarici Torpaqlar, Böyük Torpaqlar kimi də adlandırılırdı.
İstinadlar
↑ Interview with J.R.R. Tolkien Arxivləşdirilib 2012-09-06 at Archive.today.
Fellowship of the Ring, «Prologue» and Appendix D.
Rico Abrahamsen. Webwork by Varda. «Stages of Imagination» 2012-10-11 at the Wayback Machine.
Middle-earth // Encyclopedia of Arda. 2022-01-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-03-25 – glyphweb.com vasitəsilə.
Carpenter, 1981Letters, #165 to the Houghton Mifflin Co., 30 June 1955
Harper, Douglas. "Midgard". Online Etymological Dictionary; etymonline.com. 17 August 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 12 March 2010.
Carpenter, 1981Letters, #297 draft for a letter to a 'Mr Rang', August 1967
Gilliver, Peter; Marshall, Jeremy; Weiner, Edmund. The Ring of Words (1st). Oxford University Press. 2006. səh. 164. ISBN0-19-861069-6.
Xarici keçidlər
Fevral 10, 2023
orta, dünya, middle, earth, Éndor, endor, ennorat, sind, ennorath, tolkinin, legendariumunda, icad, etdiyi, kainatda, qitə, hadisələrin, baş, verdiyi, əsas, məkan, hobbit, üzüklərin, hökmdarında, hadisələr, olaraq, silmarillion, bitməmiş, əfsanələr, əsərlərind. Orta Dunya ing Middle earth Endor kv Endor Ennorat sind Ennorath Con Tolkinin legendariumunda icad etdiyi kainatda bir qite hadiselerin bas verdiyi esas mekan Hobbit ve Uzuklerin hokmdarinda hadiseler tam olaraq Silmarillion ve Bitmemis efsaneler eserlerinde ise qismen Orta Dunyada bas verir Orta DunyaUcuncu Dovrde Orta Dunyanin simal qerbiHobbit Uzuklerin hokmdariSilmarillionTip QiteOlke Olkeler Lotlorien Sir Erebor Arnor Qondor Anqmar Moria Rohan Mordor RivendelYaradici C R R TolkinJanr FenteziTaninmis yerleri Beleriand Eriador Goy daglar Dumanli daglar Rovanion Demirli tepeler Qaramese Hitlum ve s Personajlar Bilbo Beggins Frodo Beggins Elrond Qaladriel Qandalf Sauron Saruman Radaqast Leqolas Araqorn Gimli ve s Ehali elfler insanlar qnomlar hobbitler orklar trollar entlerTolkin Orta Dunyanin ve onun ayri ayri erazilerinde bas veren hadiselerin bir nece xeritesini hazirlamisdi O sag olanda onlarin hec de hamisi derc olunmamisdir Esas xeriteler Hobbit Uzuklerin hokmdari Silmarillion ve Bitmemis efsanelerde nesr olunan xeriteler idi Birinci Dovrun hadiselerinin ekseriyyeti hemin dovrun sonunda Orta Dunyanin batmis Beleriand adli hissesinde bas verirdi Beleriand xeritesinin sag kenarindaki Goy daglar Orta Dunyanin Ikinci ve Ucuncu Dovrlere aid xeritesinde yuxari solundaki dag silsilesi hemin Goy daglardi Tolkinin Orta Dunya xeriteleri dunyanin yalniz kicik bir hissesini ehate edir Run ve Harad torpaqlarinin genis hisseleri elece de diger qiteler gosterilmir Tolkin defelerle qeyd edib ki Orta Dunya bizim Yer planetimizde yerlesir 1 daha dogrusu uzaq kecmisde yerlesirdi O bu barede hem Uzuklerin hokmdari eserinde 2 hem de mektublarinda qeyd etmisdi 3 Onun sozlerine gore Ucuncu Dovr texminen alti min il evvel basa catmisdir 4 Sirin etrafi indiki Simal Qerbi Avropadir meselen Hobbiton Oksford kimi eyni cografi enlikde yerlesir 5 Lakin o bezi mektublarda cavab olaraq oz hekayelerini ikinci dereceli realliqa aid edib ing secondary or sub creational reality secondary belief 6 1971 ci ilin yanvarinda verdiyi musahibesinde tesvir etdiyi hadiseler basqa bir dovrde bas verdiyini hesab etmek olarmi sualina o bele cavab vermisdi Xeyr amma diger bir tesevvur seviyyesinde beli olar 1 7 Buna baxmayaraq o hadiselerin Yer planetinde bas verdiyini tesdiqlemisdir Midqard ve Orta Dunyani muqayise ederek demisdi Beli bunlar eyni sozdur Insanlarin ekseriyyeti Orta Dunyanin elmi fantastikadaki kimi basqa bir alem ve ya basqa bir planet oldugunu dusunmekle yanilirlar bu sadece debden cixmis kohne bir sozdur ki yasadigimiz dunyani ifade edirdi hansi ki Okeanla ehate olunmus kimi tesevvur edilirdi 1 1971 ci ilin sonunda o tesvir etdiyi hadiseleri Yer planetinin tarixinde qisa bir epizod oldugunu bir daha tesdiqlemisdir Adlanmasi RedakteMiddle earth sozu qedim ingilisce middangeard sozunden orta ingilisceye kecen middel erde sozunun muasir dilde tam tercumesidi hansiki cennetle cehennem arasinda yerlesen real insanlarin yasadigi dunyanin adi idi 8 9 10 Tolkin bu termini esrde yasamis ingilis rahibi Kinevulfun Mesih ve Helen seirlerinden goturmusdu 11 Eala Earendel engla beorohtastOfer middangeared monnum sended Hail Earendel brightest of angelsAbove Middle earth sent unto men Earendele salam olsun meleklerin en parlaqi Orta Dunya uzerine insanlara gonderildi Mesih I seiri Orta Dunya kvenya dilinde Endor ve ya Endore kv Endor Endore orta torpaq adlanirdi sindarin dilinde eyni ad Ennorat Sind Ennorath kimi seslenirdi Orta Dunya vaxtile Terk edilmis Torpaqlar Xarici Torpaqlar Boyuk Torpaqlar kimi de adlandirilirdi 12 Istinadlar Redakte 1 2 3 Interview with J R R Tolkien Arxivlesdirilib 2012 09 06 at Archive today Fellowship of the Ring Prologue and Appendix D Tolkien Letters ed Humphrey Carpenter nos 151 165 183 210 211 212 294 325 Letters no 211 Letters no 294 Letters nos 180 200 328 Rico Abrahamsen Webwork by Varda Stages of Imagination Arxivlesdirilib 2012 10 11 at the Wayback Machine Middle earth Encyclopedia of Arda 2022 01 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 25 glyphweb com vasitesile Carpenter 1981 Letters 165 to the Houghton Mifflin Co 30 June 1955 Harper Douglas Midgard Online Etymological Dictionary etymonline com 17 August 2011 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 March 2010 Carpenter 1981 Letters 297 draft for a letter to a Mr Rang August 1967 Gilliver Peter Marshall Jeremy Weiner Edmund The Ring of Words 1st Oxford University Press 2006 seh 164 ISBN 0 19 861069 6 Xarici kecidler Redakte Menbe https az wikipedia org w index php title Orta Dunya amp oldid 6674624, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
