Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kuvandık (Quandıq) dəhlizi və ya Orenburq dəhlizi (başq. Ҡыуандыҡ/Ырымбур коридоры, qaz. Қуандық/Орынбор коридоры (дәлізі), rus. Кувандыкский коридор, Оренбургский коридор) — Başqırdıstan ilə Qazaxıstanı ayıran Orenburq vilayətinin Kuvandık (Quandıq) və Qay rayonları üçün işlənilən geosiyasi ifadə.
Bu ifadə akademik olaraq 2013-cü ildə ilk dəfə Pol Qobl iştədib. Onun fikrincə, Başqırdıstannan Qazaxıstanın ümumi sərhədin mövcudluğu Başqırdıstan və başqa İdil Ural respublikaların (Başqırdıstan, Tatarıstan, Mordoviya, Çuvaşıstan, Mari El və Udmurtiya) Rusiya Federasiyasının tərkibindən çıxmağı ilə nəticələnə bilər. Onnan Ukraynalı araşdırmaçı Pavlo Podobed də həmfikirdir. Halbuki, 6 İdel Ural respublikadan heç birində hazırda Rusiya Federasiyasının xarici sərhədlərinə çıxışı olmadığına görə, siyasətşunaslar və tarixçilər onların potensial müstəqillik qazanmasına şübhə ilə yanaşırlar.
Tarix
Tatarıstan Respublikasının Elmlər Akademiyasının Şihabetdin Mərcani adına tarix institutunun direktoru, Rafael Xəkimovun fikrinə görə bolşeviklər tatarlar ilə qazaxları ayırmaq məqsədi ilə Orenburq vilayətinə rusları, kazakları və ukraynalıları köçürdürdü:
<…> Orenburqun əsasını tatarlar Asiya ilə ticarət üçün qoyub. Yavaş-yavaş nəyinki tatarlar azlıqda qalıb, tatarları qazaxlardan ayıran oblast qurulub.
Orijinal mətn (rus.)<...> Оренбург основали татары для торговли с Азией. Постепенно татары оказались не просто в меньшинстве, но и возникла область, отделившая татар от казахов.—
1925-ci ildə, SSRİ Qazax SSR-in (həmin ilə qədər onun adı Qırğız Muxtar Sovet Sosialist Respublikası idi) Orenburq vilayətini RSFSR-ə verib, Qazax SSR-in paytaxtını Orenburq şəhərindən Qızılorda şəhərinə dəyişib. Bundan əvvəl, keçmişdə Kuvandık (Quandıq) və Qay rayonları Başqırd Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Usərgən və Йылайыр кантоны kantonlarının hissələri idilər. Orenburq İslam üçün vacib yerli mərkəz idi. Burda Böyük Yekaterina müasir muftiyyatların sələfi olan Orenburq Müsəlman Ruhani Məclisini təsis edib. Qoblun fikrinə görə, Kuvandık dəhlizinin yaradılması tatarlar ilə başqırdlar yaydığı Cədidizmi saxlamaq idi.
İstinadlar
- "The 'Orenburg Corridor' and the Future of the Middle Volga". Jamestown (ingilis). 2020-03-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-10.
- "Як вийти з Оренбурзького коридору". tyzhden.ua (ukrayna). 2022-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-10.
- "Idel-Ural: Polyethnic Volcano of the Russian Federation – Prometheus" (ukrayna). 2019-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
- "Obama's authorization for breaking up the Russian Federation | Intrepid Report.com" (ingilis). 2019-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
- "Op-ed: Turn Putin Inward". Foreign Policy Blogs. 2019-09-30. 2019-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
- "Рафаэль Хакимов: «Размежевание татар и башкир по своим республикам стало большой удачей большевиков»". realnoevremya.ru (rus). 2019-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
- "Idel-Ural: Polyethnic Volcano of the Russian Federation – Prometheus" (ukrayna). 2019-12-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-12-26.
- Хайретдинов Д. З. Ислам на Урале: энциклопедический словарь. Серия «Ислам в Российской Федерации» Выпуск V. Москва-Нижний Новгород: Издательский дом «Медина». 2009. 177. ISBN .
- ""Свободный Идель-Урал": Кувандыкский и Гайский районы Оренбургской области следует передать Башкортостану". 2019-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-17.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kuvandik Quandiq dehlizi ve ya Orenburq dehlizi basq Ҡyuandyҡ Yrymbur koridory qaz Қuandyk Orynbor koridory dәlizi rus Kuvandykskij koridor Orenburgskij koridor Basqirdistan ile Qazaxistani ayiran Orenburq vilayetinin Kuvandik Quandiq ve Qay rayonlari ucun islenilen geosiyasi ifade Kuvandik dehlizi Cenubi Uralsin siyasi xeritesinde Bu ifade akademik olaraq 2013 cu ilde ilk defe Pol Qobl istedib 1 Onun fikrince Basqirdistannan Qazaxistanin umumi serhedin movcudlugu Basqirdistan ve basqa Idil Ural respublikalarin Basqirdistan Tataristan Mordoviya Cuvasistan Mari El ve Udmurtiya Rusiya Federasiyasinin terkibinden cixmagi ile neticelene biler Onnan Ukraynali arasdirmaci Pavlo Podobed de hemfikirdir 2 Halbuki 6 Idel Ural respublikadan hec birinde hazirda Rusiya Federasiyasinin xarici serhedlerine cixisi olmadigina gore siyasetsunaslar ve tarixciler onlarin potensial musteqillik qazanmasina subhe ile yanasirlar 3 4 5 TarixredakteOrenburq vilayeti nbsp Kuvandik Quandiq rayonu nbsp Qay rayonu Tataristan Respublikasinin Elmler Akademiyasinin Sihabetdin Mercani adina tarix institutunun direktoru Rafael Xekimovun fikrine gore bolsevikler tatarlar ile qazaxlari ayirmaq meqsedi ile Orenburq vilayetine ruslari kazaklari ve ukraynalilari kocurdurdu lt gt Orenburqun esasini tatarlar Asiya ile ticaret ucun qoyub Yavas yavas neyinki tatarlar azliqda qalib tatarlari qazaxlardan ayiran oblast qurulub Orijinal metn rus lt gt Orenburg osnovali tatary dlya torgovli s Aziej Postepenno tatary okazalis ne prosto v menshinstve no i voznikla oblast otdelivshaya tatar ot kazahov 6 1925 ci ilde SSRI Qazax SSR in hemin ile qeder onun adi Qirgiz Muxtar Sovet Sosialist Respublikasi idi Orenburq vilayetini RSFSR e verib Qazax SSR in paytaxtini Orenburq seherinden Qizilorda seherine deyisib 7 Bundan evvel kecmisde Kuvandik Quandiq ve Qay rayonlari Basqird Muxtar Sovet Sosialist Respublikasinin Usergen ve Jylajyr kantony kantonlarinin hisseleri idiler 8 9 Orenburq Islam ucun vacib yerli merkez idi Burda Boyuk Yekaterina muasir muftiyyatlarin selefi olan Orenburq Muselman Ruhani Meclisini tesis edib Qoblun fikrine gore Kuvandik dehlizinin yaradilmasi tatarlar ile basqirdlar yaydigi Cedidizmi saxlamaq idi 1 Istinadlarredakte 1 2 The Orenburg Corridor and the Future of the Middle Volga Jamestown ingilis 2020 03 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 10 Yak vijti z Orenburzkogo koridoru tyzhden ua ukrayna 2022 05 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 10 Idel Ural Polyethnic Volcano of the Russian Federation Prometheus ukrayna 2019 12 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 26 Obama s authorization for breaking up the Russian Federation Intrepid Report com ingilis 2019 12 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 26 Op ed Turn Putin Inward Foreign Policy Blogs 2019 09 30 2019 12 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 26 Rafael Hakimov Razmezhevanie tatar i bashkir po svoim respublikam stalo bolshoj udachej bolshevikov realnoevremya ru rus 2019 12 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 26 Idel Ural Polyethnic Volcano of the Russian Federation Prometheus ukrayna 2019 12 02 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 12 26 Hajretdinov D Z Islam na Urale enciklopedicheskij slovar Seriya Islam v Rossijskoj Federacii Vypusk V Moskva Nizhnij Novgorod Izdatelskij dom Medina 2009 177 ISBN 978 5 9756 0054 7 Svobodnyj Idel Ural Kuvandykskij i Gajskij rajony Orenburgskoj oblasti sleduet peredat Bashkortostanu 2019 12 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 04 17 Menbe https az wikipedia org w index php title Kuvandik dehlizi amp oldid 7528190