Oksiturşular- qarışıq funksiyalı birləşmələrdi, spirt turşularıdır.
Qlikol turşusu — Birəsaslı ikiatomlu oksiturşu
Tərkibində müxtəlif funksiya daşıyan iki və daha çox qrupları olan birləşmələrə qarşıq funksiyalı birləşmələr deyilir. Bunlar misal olaraq oksiturşuları göstərmək olar.
İzahı
Oksiturşuların tərkibində turşu funksiyası daşıyan karboksil və spirt funksiyası daşıyan hidroksil qrupları vardır. Bunların formullarını çıxarmaq üçün turşularda bir hidrogeni hidroksil qrupu ilə əvəz etmək lazımdır. Buna əsaslanaraq, sirkə turşusundan CH3-COOH oksisirkə turşusu HOCH2-COOH, propion turşusundan CH3-CH2-COOH α-oksipropion turşusu CH3-CHOH-COOH və β-oksipropion turşusu CH2OH-CH2-COOH kimi iki turşu almaq olar. Normal yağ turşusundan α, β, γ-oksiyağ turşuları kimi üç izomer almaq olar. Bu oksiturşularda bir karboksil və iki hidroksil olduğu üçün (karboksilin hidroksilini də nəzərə almaq şərtilə) bunlara birəsaslı ikiatomlu oksiturşular deyilir. Birəsaslı ikiatomlu oksiturşuları almaq üçün aşağıdakı üsullardan istifadə edirlər:
halogenturşulara əsaslar və ya su ilə təsir edilir;
doymamış turşulara su molekulu birləşdirilir;
ikiatomlu spirtlər ehtiyatla oksidləşdirilir;
xlorhidrinlərə KCN ilə təsir edilir və alınan nitril sabunlaşdırılır;
aldehidlərə HCN ilə təsir edilir və alınan oksinitril sabunlaşdırılır;
aldehidlərə sink və halogenturşuların esterləri ilə təsir edilir.
Oksiturşuların xassələri
Sadə oksiturşular qatı və ya bərk maddələr olub, suda yaxşı həll olur. Bunlar müvafiq doymuş birəsaslı turşulardan daha qüvvətli turşulardır.
Oksiturşularda hidroksil və karboksil qrupları bir-birindən uzaqlaşdıqca, onların turşuluq qüvvələri zəifləyir. Bunu onların elektrolitik dissosiasiyakonstantlarını (K=k•100) ölçməklə sübut etmək olur.
Bunların tərkibində hidroksil və karboksil qrupları olduğu üçün, bunlar həm spirtlər, həm də turşulara xas olan reaksiyalara girir.
Tərkibində bir karboksil və bir neçə hidroksil qrupu olan turşulara birəsaslı və çoxatomlu turşular deyilir. Bunlara misal olaraq birəsaslı üçatomlu α, β-dioksipropion turşusunu CH2OH — CHOH — COOH və ya qliserin turşusunu, birəsaslı dördatomlu trioksiyağ turşusunu CH2OH→CHOH——CHOH—COOH, yaxud eritron turşusunu göstərmək olar.Bu turşular karbohidratlarla əlaqədar olub, başqa praktik əhəmiyyətləri yoxdur.Bunları karbonun miqdarından asılı olaraq tetron, penton, hekson turşuları, yaxud əlaqədar çoxatomlu spirtlərdən və monosaxaridlərdən asılı olaraq arabon, qlikon, qalakton, mannon turşuları və ümumiyyətlə "OH" turşuları adlandırırlar. OH turşuları suda yaxşı həll olan bərk maddələr olub, oksiturşuların reaksiyalarını verir. Dörd və çoxatomlu OH turşuları asnlıqla su ayırır və müvafiq laktonlara çevrilir.
İkiəsalı üçatomlu oksiturşular
Tərkibində iki karboksil və üç hidroksil qrupu olan turşulara ikiəsaslı üçatomlu oksiturşular deyilir. Bunlara misal olaraq, oksimalon turşusu və ya tartron turşusunu, monooksikəhrəba və ya alma turşusunu köstərmək olar.
Ikiəsaslı dördatomlu oksiturşular
Bunların ən sadə nümayəndəsi dioksimalon turşusudur.
Dioksimalon turşusu
Onu dibrommalon turşusuna suyun təsiri ilə almaq olar. Dioksimalon turşusu bərk maddədir. Dioksamalon turşusunda iki hidroksilin bir karbon yanında yerləşməsini turş karboksil qruplarının karbona təsiri ilə izah etmək olar. Ancaq dioksamalon turşusunu qızdırdıqda o, əriməzdən qabaq su ç;xarıb ikiəsaslı ketonturşuya – mezoksal turşusuna HOOC-CO-COOH çevrilir. Mezoksal turşusu isə 1210C-də əriyir. Buna görə də dioksamalon turşusu mezoksal turşusunun hidrat forması kimi tanınır. Daha maraqlı ikisaslı, dördatomlu turşu – dioksikəhrəba turşuları HOOC-CHOH-CHOH-COOH və ya ,axır turşularıdır. Çaxır turşusunda iki asimmetrik karbon atomu olduğu üçün onun altı stereoizomeri (4 fəal izomeri və iki rasemik forması) olacağını gözləmək olardı. Ancaq çaxır turşusu molekulunda (eritritdə olduğu kimi) müəyyən dərəcədə simmetriklik (quruluşlu bərabər iki asimmetrtrik sistem ) olduğu üçün onun dörd stereoizomer forması vardır. Bunlardan ikisi optik-fəal (sağ və sol çaxır turşuları), üçüncüsü üzüm turşusu adlanan rasemin r-forma və dördüncü mezoçaxır turşusu adlanan inaktiv l formasıdır. Üzüm turşusu üzüm şirəsində rast gəlinir. Sağ və sol çaxır turşularını qarışdırmaqla üzüm turş usu alınır. Bu zaman istilik əmələ gəlir və alınan üzüm turşusu xassələrinə görə çaxır turşularından xeyli fərqlənir. Bundan başqa üzüm turşusu trans-etendikarbon turşusunu (fumar turşusu) permanqanat ilə oksidləşdirdikdə də alınır. Siseten-dikarbon turşusu oksidləşdirildikdə isə mezoçaxır turşusu alınır.
Üçəsaslı dördatomlu oksiturşular
Bu turşulardan oksitrikarballil turşusu və ya limon turşusunu gğstərmək olar. Bitkilər aləmində çox yayılmış olan bu turşu bir çox meyvələrdən, xüsusən sitrus meyvələrindən (limon, portağal, mandarin) alına bilər. Bundan başqa limon turşusunu, onun tənbəki və ya maxorkadakı nikotinli birləşməsindən, yaxud texnikada şəkəri xüsusi bakteriyalarla qıcqırtma yolu ilə almaq olur. Azərbaycanda limon turşusu almaq üçün cır nardan istifadə edilir.
oksiturşular, qarışıq, funksiyalı, birləşmələrdi, spirt, turşularıdır, qlikol, turşusu, birəsaslı, ikiatomlu, oksiturşu, tərkibində, müxtəlif, funksiya, daşıyan, daha, çox, qrupları, olan, birləşmələrə, qarşıq, funksiyalı, birləşmələr, deyilir, bunlar, misal, . Oksitursular qarisiq funksiyali birlesmelerdi spirt tursularidir Qlikol tursusu Biresasli ikiatomlu oksitursu Terkibinde muxtelif funksiya dasiyan iki ve daha cox qruplari olan birlesmelere qarsiq funksiyali birlesmeler deyilir Bunlar misal olaraq oksitursulari gostermek olar Mundericat 1 Izahi 2 Oksitursularin xasseleri 3 Biresasli ikiatomlu oksitursular 4 Biresasli coxatomlu oksitursular 5 Ikiesali ucatomlu oksitursular 6 Ikiesasli dordatomlu oksitursular 6 1 Dioksimalon tursusu 7 Ucesasli dordatomlu oksitursular 8 MenbeIzahi RedakteOksitursularin terkibinde tursu funksiyasi dasiyan karboksil ve spirt funksiyasi dasiyan hidroksil qruplari vardir Bunlarin formullarini cixarmaq ucun tursularda bir hidrogeni hidroksil qrupu ile evez etmek lazimdir Buna esaslanaraq sirke tursusundan CH3 COOH oksisirke tursusu HOCH2 COOH propion tursusundan CH3 CH2 COOH a oksipropion tursusu CH3 CHOH COOH ve b oksipropion tursusu CH2OH CH2 COOH kimi iki tursu almaq olar Normal yag tursusundan a b g oksiyag tursulari kimi uc izomer almaq olar Bu oksitursularda bir karboksil ve iki hidroksil oldugu ucun karboksilin hidroksilini de nezere almaq sertile bunlara biresasli ikiatomlu oksitursular deyilir Biresasli ikiatomlu oksitursulari almaq ucun asagidaki usullardan istifade edirler halogentursulara esaslar ve ya su ile tesir edilir doymamis tursulara su molekulu birlesdirilir ikiatomlu spirtler ehtiyatla oksidlesdirilir xlorhidrinlere KCN ile tesir edilir ve alinan nitril sabunlasdirilir aldehidlere HCN ile tesir edilir ve alinan oksinitril sabunlasdirilir aldehidlere sink ve halogentursularin esterleri ile tesir edilir Oksitursularin xasseleri RedakteSade oksitursular qati ve ya berk maddeler olub suda yaxsi hell olur Bunlar muvafiq doymus biresasli tursulardan daha quvvetli tursulardir Oksitursularda hidroksil ve karboksil qruplari bir birinden uzaqlasdiqca onlarin tursuluq quvveleri zeifleyir Bunu onlarin elektrolitik dissosiasiyakonstantlarini K k 100 olcmekle subut etmek olur Bunlarin terkibinde hidroksil ve karboksil qruplari oldugu ucun bunlar hem spirtler hem de tursulara xas olan reaksiyalara girir Biresasli ikiatomlu oksitursular RedakteOksisirke tursusu Oksipropion tursusuBiresasli coxatomlu oksitursular RedakteTerkibinde bir karboksil ve bir nece hidroksil qrupu olan tursulara biresasli ve coxatomlu tursular deyilir Bunlara misal olaraq biresasli ucatomlu a b dioksipropion tursusunu CH2OH CHOH COOH ve ya qliserin tursusunu biresasli dordatomlu trioksiyag tursusunu CH2OH CHOH CHOH COOH yaxud eritron tursusunu gostermek olar Bu tursular karbohidratlarla elaqedar olub basqa praktik ehemiyyetleri yoxdur Bunlari karbonun miqdarindan asili olaraq tetron penton hekson tursulari yaxud elaqedar coxatomlu spirtlerden ve monosaxaridlerden asili olaraq arabon qlikon qalakton mannon tursulari ve umumiyyetle OH tursulari adlandirirlar OH tursulari suda yaxsi hell olan berk maddeler olub oksitursularin reaksiyalarini verir Dord ve coxatomlu OH tursulari asnliqla su ayirir ve muvafiq laktonlara cevrilir Ikiesali ucatomlu oksitursular RedakteTerkibinde iki karboksil ve uc hidroksil qrupu olan tursulara ikiesasli ucatomlu oksitursular deyilir Bunlara misal olaraq oksimalon tursusu ve ya tartron tursusunu monooksikehreba ve ya alma tursusunu kostermek olar Ikiesasli dordatomlu oksitursular RedakteBunlarin en sade numayendesi dioksimalon tursusudur Dioksimalon tursusu Redakte Onu dibrommalon tursusuna suyun tesiri ile almaq olar Dioksimalon tursusu berk maddedir Dioksamalon tursusunda iki hidroksilin bir karbon yaninda yerlesmesini turs karboksil qruplarinin karbona tesiri ile izah etmek olar Ancaq dioksamalon tursusunu qizdirdiqda o erimezden qabaq su c xarib ikiesasli ketontursuya mezoksal tursusuna HOOC CO COOH cevrilir Mezoksal tursusu ise 1210C de eriyir Buna gore de dioksamalon tursusu mezoksal tursusunun hidrat formasi kimi taninir Daha maraqli ikisasli dordatomlu tursu dioksikehreba tursulari HOOC CHOH CHOH COOH ve ya axir tursularidir Caxir tursusunda iki asimmetrik karbon atomu oldugu ucun onun alti stereoizomeri 4 feal izomeri ve iki rasemik formasi olacagini gozlemek olardi Ancaq caxir tursusu molekulunda eritritde oldugu kimi mueyyen derecede simmetriklik quruluslu beraber iki asimmetrtrik sistem oldugu ucun onun dord stereoizomer formasi vardir Bunlardan ikisi optik feal sag ve sol caxir tursulari ucuncusu uzum tursusu adlanan rasemin r forma ve dorduncu mezocaxir tursusu adlanan inaktiv l formasidir Uzum tursusu uzum siresinde rast gelinir Sag ve sol caxir tursularini qarisdirmaqla uzum turs usu alinir Bu zaman istilik emele gelir ve alinan uzum tursusu xasselerine gore caxir tursularindan xeyli ferqlenir Bundan basqa uzum tursusu trans etendikarbon tursusunu fumar tursusu permanqanat ile oksidlesdirdikde de alinir Siseten dikarbon tursusu oksidlesdirildikde ise mezocaxir tursusu alinir Ucesasli dordatomlu oksitursular RedakteBu tursulardan oksitrikarballil tursusu ve ya limon tursusunu ggstermek olar Bitkiler aleminde cox yayilmis olan bu tursu bir cox meyvelerden xususen sitrus meyvelerinden limon portagal mandarin alina biler Bundan basqa limon tursusunu onun tenbeki ve ya maxorkadaki nikotinli birlesmesinden yaxud texnikada sekeri xususi bakteriyalarla qicqirtma yolu ile almaq olur Azerbaycanda limon tursusu almaq ucun cir nardan istifade edilir Menbe RedakteM Movsumzade P Qurbanov Uzvi kimya Maarif 1983 Menbe https az wikipedia org w index php title Oksitursular amp oldid 4794721, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
