Cəlula döyüşündən sonra Hulvandan qaçan III Yezdəgird yenidən əsgər toplamağa başladı. Bu məqsədlə Rey, Kuməs, İsfahan, Həmədan və Mahan əhalisi ilə məktublaşan III Yəzdəgird böyük bir ordu topladı və bu orduya Firuzanı başçı təyin etdi. Bu əsnada Kufə valisi olan Əmmar ibn Yasir Mədinəyə məktub yazaraq III Yəzdəgirdin fəaliyyətlərindən Ömər ibn Xəttabı xəbərdar etdi. Bundan xəbər tutan xəlifə Ömər ibn XəttabSasanilərlə vuruşmaq üçün böyük bir ordu toplanmasını və ordunun sərkərdəliyini Nüman ibn Müqərrinə tapşırdı. Bununla yanaşı xəlifə Ömər Bəsrə, Şam və Omandakı ordu sərkərdələrinə də göstəriş verdi ki, Cindi Şapura gedib Nüman ibn Müqərrinin ordusuna birləşsinlər. Beləcə bu müəzzəm ordunun baş komandanlığına Nüman ibn Müqərrin, avanqard qüvvələrin başına onun qardaşı Nuaym ibn Müqərrin, digər qardaşı Suveyd ibn Müqərrin sağ cinah qüvvələrin başına, Hüzeyfə ibn Yəman sol cinah qüvvələrin başına, ordunu arxadan qoruyan dəstənin başına isə Mucaşi ibn Məsud təyin edildilər. Bu orduda Müğeyrə ibn Şubə, Cərir ibn Abdullah, xəlifə Ömərin oğlanları Abdullah ibn Ömər və Ubeydullah ibn Ömər, Əmr ibn Madikərb və digər bir çox səhabələr də qoşulmuşdu. Sasanilərin birləşmiş ordu-suna isə sərkərdə Mərdanşah Hörmüzd başçılıq edirdi.
Hicri 21, miladi 642-ci ilin yayında iki ordu Həmadanla İsfahan arasında yerləşən Nəhavənd şəhəri yaxınlığında qarşılaşdı. Çərşənbə günü başlayan döyüş üç gün davam etmişdir. Cümə günü döyüş müsəlmanların parlaq qələbəsi ilə ba-şa çatmışdır. Baş verən döyüşdə baş sərkərdə Nüman ibn Müqərrin öldürülmüş, onu Hüzeyfə ibn Yəman əvəz etmişdir. Nəhavənddəki məğlubiyyətdən sonra Sasani ordusu bir daha özünə gələ bilmədi və imperiya sürətlə yıxılmağa başladı. Qalalara çəkilən iranlılar fərdi qaydada müqavimət göstərməyə başladılar.
İslam tarixində Nəhavənddə qazanılmış zəfər “Fəth-ul-futuh” (fəthlər-fəthi) adlandırılmışdır. Belə ki, bu zəfərdən sonra müsəlmanlar İranı başdan-başa, demək olar ki, ciddi bir maneəyə rast gəlmədən fəth etmişdilər. Ömər ibn Xəttab III Yəzdəgirdin müqavimət göstərmək üçün yenidən əsgər toplamasının qarşısını almaq üçün müsəlman hərbi dəstələrinə İranın müxtəlif əyalətlərinə yürüşlər təşkil edərək əhalini itaət altına almaq və Yəzdəgirdə kömək etrməkdən çəkindirməyi əmr etmişdi. Qaçan İran ordusu Həmədana getsə də bura Nuaym ibn Müqərrin və Kaka ibn Əmr tərəfindən mühasirəyə alındı. Nəticədə illik vergi vermək şərtilə Həmədan müsəlmanlara təslim edildi.
Bu qələbədən sonra Abdullah ibn Budeyl xəlifənin əmrinə əsasən İsfəhana doğru hərəkət etməyə başladı. İsfəhan hakimi Fədusfan qaladan çıxıb Abdullahın düşərgəsinə gəldi və sülh bağlayaraq İsfəhanı müsəlmanlara təslim etdi. Sülhə görə şəhər əhalisindən kim istəsə köçüb gedəcək, istəməyən isə şəhərdə qalacaqdı. Qalanların canları və mallarının toxunulmazlığına, cizyə ödəmələri şərtilə, zəmanət verilmişdi. Köçüb gedənlərin daşınmaz əmlakı isə müsəlman-lara veriləcəkdi.
Abdullah ibn Budeyl İsfəhanı aldıqdan sonra Yəzdəgirdi təqib etsədə ələ keçirə bilmədi. İsfəhandan Kirmana, oradan da Xorasana gələn Yəzdəgird Mərvdə öldürüldü. Qısa müddət sonra fəth edilmiş Həmədan şəhərinin əhalisi Kaka ibn Əmr ilə bağladıqları əhdi pozaraq üsyan etdilər. Bunu öyrənən xəlifə Ömər Nuaym ibn Müqərrinə Həmədana getməyi əmr etdi. Nuaym qardaşı Suveyd ibn Müqərrinlə birlikdə 12 min nəfərlik ordu ilə Həmədana yürüş etdi. Şəhər əhalisi yenidən sülh bağlamaq istədiklərini bildirdilər. Onların istəyini yerinə yetirən Nuaym sülhü təzələyərək şəhərə daxil oldu. Bu hadisələr baş verərkən Deyləm, Rey və Azərbaycan əhalisi müsəlmanlarla vuruşmaq üçün öz qüvvələrini birləşdirmiş və müharibəyə hazırlaşmışdılar. Azərbaycanlı əsgərlərə Qadisiyyədə öldürülən Rüstəmin qardaşı İsfəndiyar ibn Fərruxzad komandanlıq edirdi. 643-cü ildə Vaci-Ruz adlı məntəqədə baş verən döyüşdə İslam ordusu qalib gəldi. İsfəndiyardan sonra qardaşı Bəhram mübarizəni davam etdirsə də o da məğlub olmuşdur. Sonda İsfəndiyar 644-cü ildə müqavilə bağlamağa razı olmuşdur. Müqaviləyə görə azərbaycanlılar müsəlmanlara tabe olmalı, vergi verməli, müsəlman əsgərlərini bir gecə gündüz evində saxlamalı idilər. Vaci-Ruz döyüşündən sonra xəlifə Ömərin əmri ilə Nuaym ibn Müqərrin Rey şəhərini mühasirəyə alaraq fəth etmişdi.
İstinadlar
Tarixi-Təbəri, II cild, səh-518-519.
İbn Kəsir, əl-Bidayətu vən-nihayə, VII cild, səh-180-187.
İbn Kəsir, əl-Bidayə vən-nihayə, VII cild, səh-196-199.
Tarixi-Təbəri, V cild, səh-1966.
Tarixi-Məsudi, II cild, səh-331-334; Tarixi ibn Əsir, III cild, səh-5-16; Tarixi-Təbəri, II cild, səh-531-539.
nəhavənd, döyüşü, ildə, ərəb, xilafəti, sasanilər, dövləti, arasında, baş, vermiş, müharibə, əsas, münaqişə, ərəb, sasani, müharibələritarix, iyun, 642yeri, nəhavənd, həmədan, cibalnəticəsi, ərəblərin, qələbəsimünaqişə, tərəflərixilafət, sasanilər, imperiyasıt. Nehavend doyusu 642 ci ilde Ereb Xilafeti ve Sasaniler dovleti arasinda bas vermis muharibe Nehavend doyusuEsas munaqise Ereb Sasani muharibeleriTarix 10 iyun 642Yeri Nehavend Hemedan CibalNeticesi Ereblerin qelebesiMunaqise terefleriXilafet Sasaniler ImperiyasiTereflerin quvvesiOmer ibn Xettab III Yezdegird Mundericat 1 Tarixi 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerTarixi RedakteCelula doyusunden sonra Hulvandan qacan III Yezdegird yeniden esger toplamaga basladi Bu meqsedle Rey Kumes Isfahan Hemedan ve Mahan ehalisi ile mektublasan III Yezdegird boyuk bir ordu topladi ve bu orduya Firuzani basci teyin etdi 1 Bu esnada Kufe valisi olan Emmar ibn Yasir Medineye mektub yazaraq III Yezdegirdin fealiyyetlerinden Omer ibn Xettabi xeberdar etdi Bundan xeber tutan xelife Omer ibn Xettab Sasanilerle vurusmaq ucun boyuk bir ordu toplanmasini ve ordunun serkerdeliyini Numan ibn Muqerrine tapsirdi Bununla yanasi xelife Omer Besre Sam ve Omandaki ordu serkerdelerine de gosteris verdi ki Cindi Sapura gedib Numan ibn Muqerrinin ordusuna birlessinler Belece bu muezzem ordunun bas komandanligina Numan ibn Muqerrin avanqard quvvelerin basina onun qardasi Nuaym ibn Muqerrin diger qardasi Suveyd ibn Muqerrin sag cinah quvvelerin basina Huzeyfe ibn Yeman sol cinah quvvelerin basina ordunu arxadan qoruyan destenin basina ise Mucasi ibn Mesud teyin edildiler Bu orduda Mugeyre ibn Sube Cerir ibn Abdullah xelife Omerin oglanlari Abdullah ibn Omer ve Ubeydullah ibn Omer Emr ibn Madikerb ve diger bir cox sehabeler de qosulmusdu Sasanilerin birlesmis ordu suna ise serkerde Merdansah Hormuzd basciliq edirdi 2 Hicri 21 miladi 642 ci ilin yayinda iki ordu Hemadanla Isfahan arasinda yerlesen Nehavend seheri yaxinliginda qarsilasdi Cersenbe gunu baslayan doyus uc gun davam etmisdir Cume gunu doyus muselmanlarin parlaq qelebesi ile ba sa catmisdir Bas veren doyusde bas serkerde Numan ibn Muqerrin oldurulmus onu Huzeyfe ibn Yeman evez etmisdir 3 Nehavenddeki meglubiyyetden sonra Sasani ordusu bir daha ozune gele bilmedi ve imperiya suretle yixilmaga basladi Qalalara cekilen iranlilar ferdi qaydada muqavimet gostermeye basladilar Islam tarixinde Nehavendde qazanilmis zefer Feth ul futuh fethler fethi adlandirilmisdir Bele ki bu zeferden sonra muselmanlar Irani basdan basa demek olar ki ciddi bir maneeye rast gelmeden feth etmisdiler Omer ibn Xettab III Yezdegirdin muqavimet gostermek ucun yeniden esger toplamasinin qarsisini almaq ucun muselman herbi destelerine Iranin muxtelif eyaletlerine yurusler teskil ederek ehalini itaet altina almaq ve Yezdegirde komek etrmekden cekindirmeyi emr etmisdi Qacan Iran ordusu Hemedana getse de bura Nuaym ibn Muqerrin ve Kaka ibn Emr terefinden muhasireye alindi Neticede illik vergi vermek sertile Hemedan muselmanlara teslim edildi Bu qelebeden sonra Abdullah ibn Budeyl xelifenin emrine esasen Isfehana dogru hereket etmeye basladi Isfehan hakimi Fedusfan qaladan cixib Abdullahin dusergesine geldi ve sulh baglayaraq Isfehani muselmanlara teslim etdi Sulhe gore seher ehalisinden kim istese kocub gedecek istemeyen ise seherde qalacaqdi Qalanlarin canlari ve mallarinin toxunulmazligina cizye odemeleri sertile zemanet verilmisdi Kocub gedenlerin dasinmaz emlaki ise muselman lara verilecekdi 4 Abdullah ibn Budeyl Isfehani aldiqdan sonra Yezdegirdi teqib etsede ele kecire bilmedi Isfehandan Kirmana oradan da Xorasana gelen Yezdegird Mervde olduruldu 5 Qisa muddet sonra feth edilmis Hemedan seherinin ehalisi Kaka ibn Emr ile bagladiqlari ehdi pozaraq usyan etdiler Bunu oyrenen xelife Omer Nuaym ibn Muqerrine Hemedana getmeyi emr etdi Nuaym qardasi Suveyd ibn Muqerrinle birlikde 12 min neferlik ordu ile Hemedana yurus etdi Seher ehalisi yeniden sulh baglamaq istediklerini bildirdiler Onlarin isteyini yerine yetiren Nuaym sulhu tezeleyerek sehere daxil oldu Bu hadiseler bas vererken Deylem Rey ve Azerbaycan ehalisi muselmanlarla vurusmaq ucun oz quvvelerini birlesdirmis ve muharibeye hazirlasmisdilar Azerbaycanli esgerlere Qadisiyyede oldurulen Rustemin qardasi Isfendiyar ibn Ferruxzad komandanliq edirdi 643 cu ilde Vaci Ruz adli menteqede bas veren doyusde Islam ordusu qalib geldi Isfendiyardan sonra qardasi Behram mubarizeni davam etdirse de o da meglub olmusdur Sonda Isfendiyar 644 cu ilde muqavile baglamaga razi olmusdur Muqavileye gore azerbaycanlilar muselmanlara tabe olmali vergi vermeli muselman esgerlerini bir gece gunduz evinde saxlamali idiler Vaci Ruz doyusunden sonra xelife Omerin emri ile Nuaym ibn Muqerrin Rey seherini muhasireye alaraq feth etmisdi 6 Istinadlar Redakte Tarixi Teberi II cild seh 518 519 Ibn Kesir el Bidayetu ven nihaye VII cild seh 180 187 Ibn Kesir el Bidaye ven nihaye VII cild seh 196 199 Tarixi Teberi V cild seh 1966 Tarixi Mesudi II cild seh 331 334 Tarixi ibn Esir III cild seh 5 16 Tarixi Teberi II cild seh 531 539 Ibn Kesir VII cild seh 200 220 Hemcinin bax RedakteSasaniler Imperiyasi III YezdegirdXarici kecidler RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Nehavend doyusu amp oldid 5546932, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
