Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Nitrotörəmələr — Aromatik birləşmələrə qatı azot turşusu ilə, ya da azot və kükürd turşularının qarışığı (nitrolaşdırıcı qarışıq) ilə təsir etdikdə benzol nüvəsindəki hidrogen asanlıqla nitroqrupla (-NO2) əvəz olunur və müvafiq nitrobirləşmələr alınır.
Nitrobenzol
Aromatik nitrobirləşmələrin ən sadəsi nitrobenzol açıq sarı rəngli şəffaf mayedir. 210oC-də qaynayır, kəskin acı badam iyi verir, suda həll olmur, sudan ağırdır. Xüsusi çəkisi 1,2-dir. Reduksiya olunduqda anilinə çevrilir:
- C6H5NO2 + 6H→C6H5NH2+2H2O
Nitrobenzol texnikada anilini almaq üçün işlədilir. Onu bəzən ətirli maddə kimi paltar sabununa qatır, nadir hallarda həlledici kimi, bəzən də oksidləşdirici kimi işlədirlər.
Dinitrobenzol
Dinitrobenzolun 3 izomeri vardır:
- 1,2-dinitrobenzoı və ya ortodinitrobenzol
- 1,3-dinitrobenzol və ya metadinitrobenzol
- 1,4-dinitrobenzol və ya paradinitrobenzol
Bunlardan üçü də bərk maddələrdir. Bunlardan metadinitrobenzol asan əldə edilir, çünki istər benzolun özünü, istərsə də nitrobenzolu nitrollaşdırdıqda, əsasən metadinitrobenzol alınır. Metadinitrobenzol metafenildiamin almaq üçün işlədilir.
Nitrotoluollar
Nitrotoluollardan, 221oC-də qaynayan ortonitrotoluol və 238oC-də qaynayan paranitrotoluol bərk maddə olub, müvafiq toluidinlər almaq üçün, toluidinlər isə boyaqlar almaq üçün işlədilir. Simmetrik-trinitrotoluol 122,5oC-də əriyən bərk maddədir, trotil adı ilə qüvvətli partlayıcı maddə kimi işlədilir.
Fenilnitrometan
Fenilnitrometan, nitroqrupu yan zəncirdə olan nitrobirləşmələrdən olub, toluolu Konovalov üsulu ilə nitrolaşdırma yolu ilə və ya alifatik nitrobirləşmələrin alınmasıqaydası ilə (benzilxloridə gümüş-nitritin təsiri ilə) əldə edilir.
- C6H5-CH2Cl+AgNO2→AgCl+C6H5-CH2-NO2
Fenilnitrometanın psevdoturşu formasını əldə etmək mümkündür. Fenilnitrometanın neytral forması (nitroforma), 225–227oC-də qaynayan mayedir. Ona qələvi iləı təsir etdikdə, qələvidə həll olur və psevdonitrol turşusunun (asiforma) kalium duzu alınır.
Asiforma
Asiforma kristallik maddə olub, 84oC-də əriyir və elektrik cərəyanını keçirir. Ancaq asiforma sabit birləşmə olmayıb, bir neçə saat müddətində tamamilə, yeni neytral formaya – fenilnitrometana çevrilir.
Mənbə
- M. Mövsümzadə "Üzvi kimya", Maarif-1966.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Nitrotoremeler Aromatik birlesmelere qati azot tursusu ile ya da azot ve kukurd tursularinin qarisigi nitrolasdirici qarisiq ile tesir etdikde benzol nuvesindeki hidrogen asanliqla nitroqrupla NO2 evez olunur ve muvafiq nitrobirlesmeler alinir Mundericat 1 Nitrobenzol 2 Dinitrobenzol 3 Nitrotoluollar 4 Fenilnitrometan 5 Asiforma 6 MenbeNitrobenzolredakteAromatik nitrobirlesmelerin en sadesi nitrobenzol aciq sari rengli seffaf mayedir 210oC de qaynayir keskin aci badam iyi verir suda hell olmur sudan agirdir Xususi cekisi 1 2 dir Reduksiya olunduqda aniline cevrilir C6H5NO2 6H C6H5NH2 2H2O Nitrobenzol texnikada anilini almaq ucun isledilir Onu bezen etirli madde kimi paltar sabununa qatir nadir hallarda helledici kimi bezen de oksidlesdirici kimi isledirler DinitrobenzolredakteDinitrobenzolun 3 izomeri vardir 1 2 dinitrobenzoi ve ya ortodinitrobenzol 1 3 dinitrobenzol ve ya metadinitrobenzol 1 4 dinitrobenzol ve ya paradinitrobenzol Bunlardan ucu de berk maddelerdir Bunlardan metadinitrobenzol asan elde edilir cunki ister benzolun ozunu isterse de nitrobenzolu nitrollasdirdiqda esasen metadinitrobenzol alinir Metadinitrobenzol metafenildiamin almaq ucun isledilir NitrotoluollarredakteNitrotoluollardan 221oC de qaynayan ortonitrotoluol ve 238oC de qaynayan paranitrotoluol berk madde olub muvafiq toluidinler almaq ucun toluidinler ise boyaqlar almaq ucun isledilir Simmetrik trinitrotoluol 122 5oC de eriyen berk maddedir trotil adi ile quvvetli partlayici madde kimi isledilir FenilnitrometanredakteFenilnitrometan nitroqrupu yan zencirde olan nitrobirlesmelerden olub toluolu Konovalov usulu ile nitrolasdirma yolu ile ve ya alifatik nitrobirlesmelerin alinmasiqaydasi ile benzilxloride gumus nitritin tesiri ile elde edilir C6H5 CH2Cl AgNO2 AgCl C6H5 CH2 NO2 Fenilnitrometanin psevdotursu formasini elde etmek mumkundur Fenilnitrometanin neytral formasi nitroforma 225 227oC de qaynayan mayedir Ona qelevi ilei tesir etdikde qelevide hell olur ve psevdonitrol tursusunun asiforma kalium duzu alinir AsiformaredakteAsiforma kristallik madde olub 84oC de eriyir ve elektrik cereyanini kecirir Ancaq asiforma sabit birlesme olmayib bir nece saat muddetinde tamamile yeni neytral formaya fenilnitrometana cevrilir MenberedakteM Movsumzade Uzvi kimya Maarif 1966 Menbe https az wikipedia org w index php title Nitrotoremeler amp oldid 8049553