Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Niaqara şəlaləsi (ingiliscə: Niagara Falls, fransızca: les Chutes du Niagara) – Amerika Birləşmiş Ştatları və Kanada arasında şəlalə.
| Niaqara şəlaləsi | |
|---|---|
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Hündürlüyü | 51 m, 57 m |
| Eni | 790 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Niaqara şəlaləsi ingilis dilində Niagara falls adlanır. Niaqara çayı üzərində üç şəlalə yerləşir və Amerika ştatı olan Nyu – Yorku, Kanada əyaləti olan Ontariodan ayırır. Niaqara şəlaləsi "Nal" adlanır, ingilis dilində isə "Horseshoe Falls" kimi tərcüm edilir. Bəzi hallarda isə Kanada şəlaləsi (Canadian Falls), Amerikan şəlaləsi (American Falls) və "Duvaq" şəlaləsi (Bridal Veil Falls) kimi də qeyd edirlər. Lakin suyun töküldüyü hissə hündürdür, ancaq böyük deyil. Şəlalələr isə çox genişdir və Niaqara şəlaləsinin suyu buradan asanlıqla keçir. Həmçinin şəlalə Şimali Amerikada ən güclü hesab olunur.
Şəlalənin hündürlüyü 53 metr təşkil edir. Amerikan şəlaləsinin su tökülən hissəsini daş qalaqları əhatə etdiyinə görə hündürdür, lakin onun yüksəkliyi 21 metrdir. Amerikan şəlaləsinin enliliyi 323 metrdir, "Nal" şəlaləsinin enliliyi isə 792 metr hesablanmışdır. Tökülən suyun ümumi həcmi isə 5720 м³/san sayılır.
Buranın gözəlliyi dünyanın bütün yerlərindən çoxsaylı turistlərin axın etməsinə səbəb olur və şəhərin çiçəklənməsində mühüm yer tutur. Niaqara şəlaləsinin sahilində Nyu – York ştatı, ABŞ və Niaqara – Fols yerləşir. Həmçinin Kanadanın əyaləti sayılan Ontario da bura daxildir.
Şəlalənin ən gözəl xarici görkəmə malik olan ərazisi isə Kanadanın sahillərinə düşür. Niaqaranın bir neçə yüz metrlik aşağı templə axan ərazisində şəlalənin üzərindən "Göy qurşağı körpüsü" salınmışdır. Bu körpü iki dövlət arasında asan avtomobil nəqliyyatı və piyada keçidi üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Şəlalənin altında su elektrik stansiyası tikilmişdir və hazırda bura 4,4 GVatt gücündə elektrik enerjisi hasil edir.
Şəlalənin kökü Visko buzlaqlarında yerləşir və bura 6000 il bundan əvvəl qurtarmışdır. Amerikanın şimalı Böyük göllərdir və Niaqara çayıdır. Bunlar son illərdə baş verən buzlaşmanın əriməsi və böyük buzların şərqi Kanada ərazisində hərəkətə gəlməsi nəticəsində yaranmışdır. Buzlaqlar buldozer kimi hərəkət edir, qarşısına çıxan daşları və torpağı dağıdırdı. Onların yerindən tərpənməsi çayın və göllərin əmələ gəlməsinə səbəb oldu. Bir çox hissələrdə isə həmin buzlaqlar yeni çay yataqlarının yaranmasına gətirib çıxartdı. İrəli sürülən fərziyyələrə görə buzlaqların altında Kanala Velland rayonu həcmində cəsədlər olmuşdur. Qədim inanclar da bu fikri dəstəkləyir.
Buzlaq tam əridikdən sonra Böyük göllər ərazisindən yeni bir çay Niaqara axmağa başladı və əvvəlki yerdən axa bilmədiyinə görə özünə dəyişilmiş landşaftda yeni bir çay yatağı yaratdı. Bir müddət keçdikdən sonra Niaqara özündə Niaqara adlanan dərin xəndək yaratdı, bu şimal hissədən dağ eroziyasına bənzəyir və Eri ilə Ontario gölləri arasında mühüm yer tuturdu. Çayın bu prosesindən sonra qədim daşlar meydana gəldi və onların yaşı buzlaqlardan da böyük idi.
Niaqarada yaranan eroziyalar sonradan yenə müşahidə edilməyə başlandı və ensiz, uzanmış vəziyyətdə olan torpağın yuyulmasında mühüm rol oynadı. Aerokosmik şəkillər şəlalənin yuxarı hissəsində üç ədəd dağlıq zonanın olması, həmçinin vaxtı ilə baş verən hadisələr nəticəsində üç yüksəkliyin də divarlarının dərəyə bənzəməsini əks etdirmişdir. Bunun tərkibi çox bərk, möhkəm olan əhəngdaşı, dolomitdən ibarətdir. Onun düz qarşısında digər üç yamac yerləşir və onlar da erkən silur dövrünün nümunələri sayılır. Həmçinin çox zərif, yumşaq və yüngüldür. Tərkibi əsasən gildən olan lay – lay süxurdur, lakin burada topa – topa əhəng daşına da rast gəlmək mümkündür. Həmçinin bəzi hissələrində daşlaşma və bərkimə proseslərini də müşahidə etmək olar. Əgər bu qatlar asanlıqla ayrılırsa, deməli çay bu qatları ayıraraq şələni əmələ gətirmişdir.
Qalereya
-
![image]()
Niaqara Şəlaləsi -
![image]()
Niaqara şəlalələrindən biri olan "Nal" şəlaləsi -
![image]()
Kanadadan şəlalənin görünüşü -
![image]()
Kanada sahilindən şəlalənin görünüşü
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Official Website of Niagara Falls"
- "Niagara Falls at Thunder Alley"
- "Niagara Falls Views" 2007-02-28 at the Wayback Machine
- "Фотографии и история Ниагарских водопадов" 2010-02-08 at the Wayback Machine
- Discovery Channel Canada See a video about the change in windflow over the Falls.
- Watch a news clip regarding the dispute over Niagara Falls mist.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Niaqara selalesi ingilisce Niagara Falls fransizca les Chutes du Niagara Amerika Birlesmis Statlari ve Kanada arasinda selale Niaqara selalesiUmumi melumatlarHundurluyu 51 m 57 mEni 790 mYerlesmesi43 04 48 sm e 79 04 16 q u Olke ABS KanadaNiaqara selalesi Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatNiaqara selalesi ingilis dilinde Niagara falls adlanir Niaqara cayi uzerinde uc selale yerlesir ve Amerika stati olan Nyu Yorku Kanada eyaleti olan Ontariodan ayirir Niaqara selalesi Nal adlanir ingilis dilinde ise Horseshoe Falls kimi tercum edilir Bezi hallarda ise Kanada selalesi Canadian Falls Amerikan selalesi American Falls ve Duvaq selalesi Bridal Veil Falls kimi de qeyd edirler Lakin suyun tokulduyu hisse hundurdur ancaq boyuk deyil Selaleler ise cox genisdir ve Niaqara selalesinin suyu buradan asanliqla kecir Hemcinin selale Simali Amerikada en guclu hesab olunur Selalenin hundurluyu 53 metr teskil edir Amerikan selalesinin su tokulen hissesini das qalaqlari ehate etdiyine gore hundurdur lakin onun yuksekliyi 21 metrdir Amerikan selalesinin enliliyi 323 metrdir Nal selalesinin enliliyi ise 792 metr hesablanmisdir Tokulen suyun umumi hecmi ise 5720 m san sayilir Buranin gozelliyi dunyanin butun yerlerinden coxsayli turistlerin axin etmesine sebeb olur ve seherin ciceklenmesinde muhum yer tutur Niaqara selalesinin sahilinde Nyu York stati ABS ve Niaqara Fols yerlesir Hemcinin Kanadanin eyaleti sayilan Ontario da bura daxildir Selalenin en gozel xarici gorkeme malik olan erazisi ise Kanadanin sahillerine dusur Niaqaranin bir nece yuz metrlik asagi temple axan erazisinde selalenin uzerinden Goy qursagi korpusu salinmisdir Bu korpu iki dovlet arasinda asan avtomobil neqliyyati ve piyada kecidi ucun nezerde tutulmusdur Selalenin altinda su elektrik stansiyasi tikilmisdir ve hazirda bura 4 4 GVatt gucunde elektrik enerjisi hasil edir Selalenin koku Visko buzlaqlarinda yerlesir ve bura 6000 il bundan evvel qurtarmisdir Amerikanin simali Boyuk gollerdir ve Niaqara cayidir Bunlar son illerde bas veren buzlasmanin erimesi ve boyuk buzlarin serqi Kanada erazisinde herekete gelmesi neticesinde yaranmisdir Buzlaqlar buldozer kimi hereket edir qarsisina cixan daslari ve torpagi dagidirdi Onlarin yerinden terpenmesi cayin ve gollerin emele gelmesine sebeb oldu Bir cox hisselerde ise hemin buzlaqlar yeni cay yataqlarinin yaranmasina getirib cixartdi Ireli surulen ferziyyelere gore buzlaqlarin altinda Kanala Velland rayonu hecminde cesedler olmusdur Qedim inanclar da bu fikri destekleyir Buzlaq tam eridikden sonra Boyuk goller erazisinden yeni bir cay Niaqara axmaga basladi ve evvelki yerden axa bilmediyine gore ozune deyisilmis landsaftda yeni bir cay yatagi yaratdi Bir muddet kecdikden sonra Niaqara ozunde Niaqara adlanan derin xendek yaratdi bu simal hisseden dag eroziyasina benzeyir ve Eri ile Ontario golleri arasinda muhum yer tuturdu Cayin bu prosesinden sonra qedim daslar meydana geldi ve onlarin yasi buzlaqlardan da boyuk idi Niaqarada yaranan eroziyalar sonradan yene musahide edilmeye baslandi ve ensiz uzanmis veziyyetde olan torpagin yuyulmasinda muhum rol oynadi Aerokosmik sekiller selalenin yuxari hissesinde uc eded dagliq zonanin olmasi hemcinin vaxti ile bas veren hadiseler neticesinde uc yuksekliyin de divarlarinin dereye benzemesini eks etdirmisdir Bunun terkibi cox berk mohkem olan ehengdasi dolomitden ibaretdir Onun duz qarsisinda diger uc yamac yerlesir ve onlar da erken silur dovrunun numuneleri sayilir Hemcinin cox zerif yumsaq ve yunguldur Terkibi esasen gilden olan lay lay suxurdur lakin burada topa topa eheng dasina da rast gelmek mumkundur Hemcinin bezi hisselerinde daslasma ve berkime proseslerini de musahide etmek olar Eger bu qatlar asanliqla ayrilirsa demeli cay bu qatlari ayiraraq seleni emele getirmisdir QalereyaNiaqara Selalesi Niaqara selalelerinden biri olan Nal selalesi Kanadadan selalenin gorunusu Kanada sahilinden selalenin gorunusuHemcinin baxIquasu selalesiXarici kecidlerVikianbarda Niaqara selalesi ile elaqeli mediafayllar var Official Website of Niagara Falls Niagara Falls at Thunder Alley Niagara Falls Views 2007 02 28 at the Wayback Machine Fotografii i istoriya Niagarskih vodopadov 2010 02 08 at the Wayback Machine Discovery Channel Canada See a video about the change in windflow over the Falls Watch a news clip regarding the dispute over Niagara Falls mist