Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalə Azərbaycan dilinə uyğun yazılmayıb, və ya düzgün tərcümə edilməyib. |
Namaste — Hind ənənələrində, xüsusən də Hind, Buddist və Cayn cəmiyyətlərində hörmətlə bir insanı və ya qrupunu qarşılayan və onlara ehtiram göstərən ənənəvi bir salamlama üsuludur.Namaste istənilən vaxt söylənilə bilər və çox zaman bir az əyilərək, əllər bir-birinə sıx şəkildə bağlanmış,barmaqlar yuxarıya doğru və baş barmaqlar sinəyə yaxın olacaq şəkildə edilir.Bu hərəkətə "anjali mudra" deyilir,bu jestin tamamladığı duruş isə "pranamasana" olaraq tanınır.
Etimologiya, mənası və mənşəyi
Namaste (Namas+te) sözü Sanskrit dilindən gəlir və "namas"(hörmət, ibadət) və ikinci şəxsin, yəni "sən" zəmiri ilə bağlı olan "te" sözünün birləşməsindən yaranır."Namah" sözü "te" səsinin əvvəlində "namas" formasını alır.
Bu ifadə Veda ədəbiyyatında geniş şəkildə tapılır.Namas-krita və buna oxşar ifadələr Rigvedada, xüsusilə Vivaha Suktada,10.85.22-ci beytində "ibadət etmək, sitayiş etmək" mənasında istifadə olunmuşdur. Namaskara isə Atharvaveda,Taittiriya Samhita və Aitareya Brahmana kimi ənənəvi Hind mətnlərində "ekspressiv ibadət, hörmət,salam və ibadət" mənasında təqdim olunur.Bu ifadə Veda dövrünün ədəbiyyatında və sonrakı dövrün mətnlərində, məsələn,Mahabharatada "hörmət göstərmə, ibadət etmə" və "hörmət təqdim etmə" mənasında rast gəlinir.Namas-te ifadəsi,Rigveda 8.75.10, Atharvaveda 6.13.2,Taittirya Samhita 2.6.11.2 və başqa erkən Hindu mətnlərində bu mənada geniş istifadə olunur.
Hindistan məbədlərindəki qədim və orta əsr dövrünə aid bir çox heykəl və mandapa rölyeflərində də Namaste ifadəsinə rast gəlinir.İndologiya üzrə mütəxəssis Stephen Phillipsə görə,"te" və "tvam" sözləri Sanskrit dilində qeyri-rəsmi, yaxın, tanış şəkildə "sən" demək üçün istifadə olunur.Adətən tanımadıq böyük şəxslərə deyil, yalnız tanış və ya yaxın insanlara yönəldilir.Namas-te salamlaşmasında "tvam" sözünün "dativ" formasının istifadəsi, sözün mənasında əlavə ikinci,metaforik bir mənanı da əks etdirir.Bu, Phillipsə görə Namas-tenin praqmatik mənasının əsasını təşkil edir:"Sənin ürəyindəki (ilahi) uşağa salam göndərirəm."
Namaste ifadəsi müasir dövrün dilində "namah" sözünün "əymək","hörmət göstərmək","şərəfləndirmək" və ya "sitayiş" kimi mənalarını daşıyır."Te" isə "tvam" sözünün ikinci şəxsin dativ forması olaraq "sənə" mənasını verir.Buna görə də ,Namaste ifadəsinin birbaşa tərcüməsi "sənə əyilirəm"dur.Hinduizmdə isə bu ifadə,"ilahi və öz (atman,ruh) eynidir" anlayışını əks etdirən bir ruhani məna daşıyır."Səndəki ilahi qüvvəyə əyilirəm" olaraq başa düşülür.Holly Oxhandler,sosioloq,bu ifadənin Hinduizmə aid olduğunu və "mənim içimdəki müqəddəs, səndəki müqəddəs ilə tanış olur” anlamını verdiyini qeyd edir.
Daha az yayılmış bir variant üç və ya daha çox insana yönəlikdir.Buna Namo vah deyilir.Bu,namah və ikinci şəxsin cəm pronounu olan vahın birləşməsindən əmələ gəlir.Namah sözü "v" səsindən əvvəl namo formasına keçər.Bundan başqa,daha az rast gəlinən bir variant isə yalnız iki şəxsə ünvanlananda istifadə edilir, yəni Namo vam,bu da namah və ikinci şəxsin ikili prnounu olan vamın birləşməsindən ibarətdir.
Tarixi
Müxtəlif İndus Vadisi Sivilizasiyasının qazıntılarında,namaste vəziyyətində olan bəzi kişi və qadın terrakota fiqurlarına rast gəlinmişdir.Bu arxeoloji tapıntılar Mature Harappan dövrünə aid edilir.
Anjali Mudra
Namaste zamanı əllərin qıvrılması hərəkəti Anjali Mudra adlanır.Namaste ilə yanaşı,bu mudra Bharatanatyam kimi Hind klassik rəqslərində və yoqa təcrübəsində də yer alır.Hind məbədlərində,mandapamlarda,girişlərdə və Shaivismin Lingobhavamurti kimi ikonografiyalarında geniş yayılmışdır.Anjali Mudra Namastedən fərqlənir, çünki o,qeyri-şifahi bir həyatdır,halbuki Namaste jesti ilə və ya jestsiz də söylənə bilər.Bhaumik və Govilə görə,Anjali Mudra ilə Namaskara Mudra arasında çox oxşar olan,lakin incə fərqlər mövcuddur.Anjali Mudrada baş barmaqların arxası sinəyə tərəf yönəlir və digər barmaqlara dikdir,halbuki Namaskara Mudrada baş barmaqlar digər barmaqlarla düz bir xətt üzrə yerləşir.
Anjali Mudra, qədim Sanskrit mətnlərində, xüsusən Natya Shastranın 9.127-128-ci beytlərində təsvir edilir.Həmçinin,VI əsrdən sonra yazılmış məbədlərin memarlığına dair mətnlərdə, məsələn,Devata Murti Prakarananın 5.67-ci beytində və rəsm haqqında yazılmış Citrasutrasada da rast gəlinir.Natya Shastra,Hind klassik rəqsi sahəsində bir mətn olaraq,Anjali Mudranı əllərin birləşdirildiyi və hörmətli bir vəziyyət kimi təfsir edir.Bu poza tanrılara dua etmək, hörmət edilən insanları qarşılamaq və dostlarla salamlaşmaq məqsədilə istifadə olunur.Natya Shastranın daha irəliləyən hissələrində, məbəddə dua edilərkən Anjali Mudranın başın yaxınlığında və ya yuxarıda yerləşdirilməsi, hörmətli şəxslə görüşərkən üzün və ya çənənin qarşısında,dostlarla isə döş bölgəsində yerləşdirilməsi tövsiyə edilir..
İstifadələr
Bu jest Hindistan alt qitəsi, Asiyanın bəzi hissələri və Cənub və Cənub-Şərqi Asiya mənşəli insanların miqrasiya etdiyi digər bölgələrdə geniş istifadə olunur.Namaste,bir yaxın,qonaq və ya yad şəxslə hörmətlə salamlaşma, onları qarşılayıb qəbul etmə üçün istifadə olunan hörmət göstəricisidir.Namaste bəzi hallarda,bir şəxsin başqasına verdiyi köməyə və ya göstərdiyi dəstəyə görə minnətdarlıq ifadə etmək və ona olan nəcib xeyirxah davranışına təşəkkür etmək üçün də istifadə edilir.
Namaskara, məbədlərdə və ya rəsmi puja (ibadət) yerində istifadə edilən 16 upachara (hörmət göstərmə praktikasından) biridir.Namaste, tanrıya ibadət kontekstində,alimlərə görə,bir qonağı və ya hər hansı bir şəxsi salamlamadakı funksiya ilə eynidir.Bu jest,bir şəxs tərəfindən digərinə nəzakət, hörmət, etibar və qonaqpərvərlik ifadə edir.O,eyni zamanda vida etmək üçün də istifadə olunur.Bəzi qədim Hindu mətnlərində, məsələn,Taittiriya Upanishadda,bu jest Atithi Devo Bhava (könüllü olaraq,"qonağı tanrı kimi qarşıla") şəklində ifadə olunub.
Namaste, pranamananın altı formasından biridir.Hindistanın bəzi bölgələrində bu terminlər eyni mənada istifadə olunur.
Namaste jesti təmasdan qaçınan bir salamlaşma forması olduğundan,2020-ci il Koronavirus pandemiyası zamanı bir çox dünya liderləri bu jesti əl sıxmaq yerinə virusun yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə alternativ olaraq qəbul etdilər.
İstinadlar
- https://books.google.az/books?id=ufOAAAAAQBAJ&dq=namaskara+upachara&pg=PA209&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- https://www.merriam-webster.com/wordplay/the-history-of-namaste (#bare_url_missing_title).
- "Arxivlənmiş surət". 2024-11-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-27.
- "Arxivlənmiş surət". Archived from the original on 2021-04-13. İstifadə tarixi: 2025-07-27.
- https://books.google.az/books?id=uzoHCwAAQBAJ&pg=PT123&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- https://books.google.az/books?id=NQ0XQHEkuIcC&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- "Arxivlənmiş surət". 2025-01-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-27.
- "Arxivlənmiş surət". 2023-10-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-27.
- "Arxivlənmiş surət". 2025-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-27.
- https://books.google.az/books?id=vOwtAAAAMAAJ&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- Carroll, Cain; Carroll, Revital. Mudras of India: A Comprehensive Guide to the Hand Gestures of Yoga and Indian Dance (ingilis). Singing Dragon. 15 avqust 2012. ISBN .
- https://books.google.az/books?id=PnHo02RtONMC&redir_esc=y (#bare_url_missing_title).
- https://www.bbc.com/news/av/world-asia-india-51854798 (#bare_url_missing_title).
- "Arxivlənmiş surət". 2020-03-12 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2025-07-27.
- https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/15332969.2010.510722 (#bare_url_missing_title).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqale Azerbaycan diline uygun yazilmayib ve ya duzgun tercume edilmeyib Meqalede cumle quruluslarindaki yanlisliqlari ve orfoqrafik sehvleri duzeltdikden sonra Azerbaycanca deyil sablonunu silmeyi unutmayin Namaste Hind enenelerinde xususen de Hind Buddist ve Cayn cemiyyetlerinde hormetle bir insani ve ya qrupunu qarsilayan ve onlara ehtiram gosteren enenevi bir salamlama usuludur Namaste istenilen vaxt soylenile biler ve cox zaman bir az eyilerek eller bir birine six sekilde baglanmis barmaqlar yuxariya dogru ve bas barmaqlar sineye yaxin olacaq sekilde edilir Bu herekete anjali mudra deyilir bu jestin tamamladigi durus ise pranamasana olaraq taninir Etimologiya menasi ve menseyiNamaste Namas te sozu Sanskrit dilinden gelir ve namas hormet ibadet ve ikinci sexsin yeni sen zemiri ile bagli olan te sozunun birlesmesinden yaranir Namah sozu te sesinin evvelinde namas formasini alir Bu ifade Veda edebiyyatinda genis sekilde tapilir Namas krita ve buna oxsar ifadeler Rigvedada xususile Vivaha Suktada 10 85 22 ci beytinde ibadet etmek sitayis etmek menasinda istifade olunmusdur Namaskara ise Atharvaveda Taittiriya Samhita ve Aitareya Brahmana kimi enenevi Hind metnlerinde ekspressiv ibadet hormet salam ve ibadet menasinda teqdim olunur Bu ifade Veda dovrunun edebiyyatinda ve sonraki dovrun metnlerinde meselen Mahabharatada hormet gosterme ibadet etme ve hormet teqdim etme menasinda rast gelinir Namas te ifadesi Rigveda 8 75 10 Atharvaveda 6 13 2 Taittirya Samhita 2 6 11 2 ve basqa erken Hindu metnlerinde bu menada genis istifade olunur Hindistan mebedlerindeki qedim ve orta esr dovrune aid bir cox heykel ve mandapa rolyeflerinde de Namaste ifadesine rast gelinir Indologiya uzre mutexessis Stephen Phillipse gore te ve tvam sozleri Sanskrit dilinde qeyri resmi yaxin tanis sekilde sen demek ucun istifade olunur Adeten tanimadiq boyuk sexslere deyil yalniz tanis ve ya yaxin insanlara yoneldilir Namas te salamlasmasinda tvam sozunun dativ formasinin istifadesi sozun menasinda elave ikinci metaforik bir menani da eks etdirir Bu Phillipse gore Namas tenin praqmatik menasinin esasini teskil edir Senin ureyindeki ilahi usaga salam gonderirem Namaste ifadesi muasir dovrun dilinde namah sozunun eymek hormet gostermek sereflendirmek ve ya sitayis kimi menalarini dasiyir Te ise tvam sozunun ikinci sexsin dativ formasi olaraq sene menasini verir Buna gore de Namaste ifadesinin birbasa tercumesi sene eyilirem dur Hinduizmde ise bu ifade ilahi ve oz atman ruh eynidir anlayisini eks etdiren bir ruhani mena dasiyir Sendeki ilahi quvveye eyilirem olaraq basa dusulur Holly Oxhandler sosioloq bu ifadenin Hinduizme aid oldugunu ve menim icimdeki muqeddes sendeki muqeddes ile tanis olur anlamini verdiyini qeyd edir Daha az yayilmis bir variant uc ve ya daha cox insana yonelikdir Buna Namo vah deyilir Bu namah ve ikinci sexsin cem pronounu olan vahin birlesmesinden emele gelir Namah sozu v sesinden evvel namo formasina kecer Bundan basqa daha az rast gelinen bir variant ise yalniz iki sexse unvanlananda istifade edilir yeni Namo vam bu da namah ve ikinci sexsin ikili prnounu olan vamin birlesmesinden ibaretdir Tarixi Muxtelif Indus Vadisi Sivilizasiyasinin qazintilarinda namaste veziyyetinde olan bezi kisi ve qadin terrakota fiqurlarina rast gelinmisdir Bu arxeoloji tapintilar Mature Harappan dovrune aid edilir Anjali MudraNamaste zamani ellerin qivrilmasi hereketi Anjali Mudra adlanir Namaste ile yanasi bu mudra Bharatanatyam kimi Hind klassik reqslerinde ve yoqa tecrubesinde de yer alir Hind mebedlerinde mandapamlarda girislerde ve Shaivismin Lingobhavamurti kimi ikonografiyalarinda genis yayilmisdir Anjali Mudra Namasteden ferqlenir cunki o qeyri sifahi bir heyatdir halbuki Namaste jesti ile ve ya jestsiz de soylene biler Bhaumik ve Govile gore Anjali Mudra ile Namaskara Mudra arasinda cox oxsar olan lakin ince ferqler movcuddur Anjali Mudrada bas barmaqlarin arxasi sineye teref yonelir ve diger barmaqlara dikdir halbuki Namaskara Mudrada bas barmaqlar diger barmaqlarla duz bir xett uzre yerlesir Anjali Mudra qedim Sanskrit metnlerinde xususen Natya Shastranin 9 127 128 ci beytlerinde tesvir edilir Hemcinin VI esrden sonra yazilmis mebedlerin memarligina dair metnlerde meselen Devata Murti Prakarananin 5 67 ci beytinde ve resm haqqinda yazilmis Citrasutrasada da rast gelinir Natya Shastra Hind klassik reqsi sahesinde bir metn olaraq Anjali Mudrani ellerin birlesdirildiyi ve hormetli bir veziyyet kimi tefsir edir Bu poza tanrilara dua etmek hormet edilen insanlari qarsilamaq ve dostlarla salamlasmaq meqsedile istifade olunur Natya Shastranin daha irelileyen hisselerinde mebedde dua edilerken Anjali Mudranin basin yaxinliginda ve ya yuxarida yerlesdirilmesi hormetli sexsle goruserken uzun ve ya cenenin qarsisinda dostlarla ise dos bolgesinde yerlesdirilmesi tovsiye edilir IstifadelerBu jest Hindistan alt qitesi Asiyanin bezi hisseleri ve Cenub ve Cenub Serqi Asiya menseli insanlarin miqrasiya etdiyi diger bolgelerde genis istifade olunur Namaste bir yaxin qonaq ve ya yad sexsle hormetle salamlasma onlari qarsilayib qebul etme ucun istifade olunan hormet gostericisidir Namaste bezi hallarda bir sexsin basqasina verdiyi komeye ve ya gosterdiyi desteye gore minnetdarliq ifade etmek ve ona olan necib xeyirxah davranisina tesekkur etmek ucun de istifade edilir Namaskara mebedlerde ve ya resmi puja ibadet yerinde istifade edilen 16 upachara hormet gosterme praktikasindan biridir Namaste tanriya ibadet kontekstinde alimlere gore bir qonagi ve ya her hansi bir sexsi salamlamadaki funksiya ile eynidir Bu jest bir sexs terefinden digerine nezaket hormet etibar ve qonaqperverlik ifade edir O eyni zamanda vida etmek ucun de istifade olunur Bezi qedim Hindu metnlerinde meselen Taittiriya Upanishadda bu jest Atithi Devo Bhava konullu olaraq qonagi tanri kimi qarsila seklinde ifade olunub Namaste pranamananin alti formasindan biridir Hindistanin bezi bolgelerinde bu terminler eyni menada istifade olunur Namaste jesti temasdan qacinan bir salamlasma formasi oldugundan 2020 ci il Koronavirus pandemiyasi zamani bir cox dunya liderleri bu jesti el sixmaq yerine virusun yayilmasinin qarsisini almaq meqsedile alternativ olaraq qebul etdiler Istinadlarhttps books google az books id ufOAAAAAQBAJ amp dq namaskara upachara amp pg PA209 amp redir esc y bare url missing title https www merriam webster com wordplay the history of namaste bare url missing title Arxivlenmis suret 2024 11 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 27 Arxivlenmis suret Archived from the original on 2021 04 13 Istifade tarixi 2025 07 27 https books google az books id uzoHCwAAQBAJ amp pg PT123 amp redir esc y bare url missing title https books google az books id NQ0XQHEkuIcC amp redir esc y bare url missing title Arxivlenmis suret 2025 01 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 27 Arxivlenmis suret 2023 10 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 27 Arxivlenmis suret 2025 06 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 27 https books google az books id vOwtAAAAMAAJ amp redir esc y bare url missing title Carroll Cain Carroll Revital Mudras of India A Comprehensive Guide to the Hand Gestures of Yoga and Indian Dance ingilis Singing Dragon 15 avqust 2012 ISBN 978 0 85701 067 4 https books google az books id PnHo02RtONMC amp redir esc y bare url missing title https www bbc com news av world asia india 51854798 bare url missing title Arxivlenmis suret 2020 03 12 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2025 07 27 https www tandfonline com doi abs 10 1080 15332969 2010 510722 bare url missing title