fbpx
Wikipedia

Mərzili kəndi və mərzililər (kitab)

Avqust 11, 2021

Mərzili kəndi və mərzililər — Ənvər Çingizoğlunun və jurnalist Asif Mərzilinin Mərzili obası haqqında yazdığı kitab.

Mərzili kəndi və mərzililər
Müəllif(lər) Ənvər Çingizoğlu
Asif Mərzili
Orijinalın dili azərbaycanca
Orijinalın nəşr ili 2009
Nəşriyyat Adiloğlu
Səhifə 224

Kitab haqqında

Jurnalist-etnoqraf Ənvər Çingizoğlunun və jurnalist Asif Mərzilinin işıq üzü görmüş "Mərzili kəndi və mərzililər" adlı kitabı Azərbaycan xalqının etnogenezində, maarifində və mədəniyyətində önəmli rol oynayan Mərzili obasının və oba camaatının yaşam tərzindən bəhs edir.

XVIII, XIX, XX yüzilliklərdə Qarabağda, onun bir köşəsi olan Mərzilidə baş verən önəmli olaylar, həyat salnamələri bəlgələrin bəlirtisi ilə qələmə alınaraq oxucuların önünə çıxarılıb.

Qarabağın bağrında taxıl dolu mərəkləri, təknə dolu çörəkləri ilə ünlü olan bir oba var: Mərzili. Mərdlikləri, düşmənə sərtlikləri ilə tanınıblar. Həmişə ağ süfrə açıb, ağ çörək yeyiblər. Bir əlləri balda olub, bir əlləri yağda. Yedikləri qaymaq olub, gəzdikləri yaylaq. Yaylaqda yaylayıb, qışlaqda qışlayıblar. Yayda isti görməyiblər, qışda soyuq. Soyuq bulaqların üstündə alaçıq qurub, Allah yolunda qurban kəsiblər… Mərzili obasında ədalət həmişə öndə olub. El ağsaqqalları qoymayıblar ki, haqqın mizanı əyilə. Kasıbın danası dövlətlinin tayasına baxmayıb. Mərzilidə ağartı həmişə bərəkət rəmzi sayılıb. Heyvandarlıq bu obanın sevimli peşəsi olub. Dördayaqlıya kəc baxmayıblar ki, ac qalarlar.

Qapısından qonaq ayağı kəsilməyən Mərzili camaatının bu gün məskunlaşdığı köçkün düşərgələrində də könülləri zəngin, gözləri toxdur. Qocaları bilikli, cavanları biləklidir. Bu biləkli oğullar bir gün düşmən üstünə gedəcəklər. Həmin gün uzaqda deyil… Ancaq Ağdam rayonundakı bu Mərzili kəndinin tarixi ilə bağlı mətbuatda ziddiyətli fikirlərlə rastlaşırıq. Bunu nəzərə alıb təzəcə çapdan çıxan "Mərzili kəndi və mərzililər" kitabından Mərzili obasının tarixi ilə bağlı bəzi məqamları təqdim edirik: "…Qiyasəddin Qeybullayev yazır: "Qarabağda XIX yüzildən Mərzili tayfası yaşayır. öz adını yəqin ki, Mərəzə kəndindən (Şamaxı rayonu, hazırda rayon mərkəzi — müəlliflər) alıb. Ona görə ki, Mərzili tayfası öncə Şirvanda yaşayırdı, Mustafa xanın rəiyyəti idi. Ordan xana tabe olan Arazqırağı torpaqlara köçürüldülər. Mərzililər I Mərzili, Mərzili-İsmayıl bəy (İsmayılbəyli), Mərzili-Cəfərquluağalı və başqa obalarda yaşayırdılar. 1845-ci ildə onların bir hissəsi (19 ailə) hələ də yarımköçəri həyat tərzi keçirib, Uuluşıxlı, Yelifli, Danayerli, Qurdçullu və Sofulu tirələrindən ibarət idi. XIX yüzilin sonunda bizim çöl axtarışlarımıza görə, Mərzili Şirvanlı, Papaqçı, Hacıimanlı, Dəlləkli, Novruzlu, Həmzəlilər, Daşdəmirlilər tirələrinə ayrılırdılar". (Bax: Q.Qeybullaev, Toponimiya Azerbaydcana, Baku, 1986, st.74). İ.L.Seqalın məlumatlarına dirsəklənib fikir bildirən müəllifin qənaətlərində yanlışlıqlar var. Mərzili obasının Mərəzə kəndi ilə heç cür bağlılığı yoxdur. Arazqırağı torpaqlara köçürülən obanın adı Məzrəli idi ki, hazırda elə bu adla da İmişli rayonunda qərar tutur. Başqa müəlliflərin yazılarında da mərzililərin Şirvandan gəlməsi, çarın bu obanı general-leytenant V.Q.Madatova bağışlaması haqqında bilgi var. Madatovun ölən günə qədər əlində olan kənd və obaların siyahısını veririk: çanaqçı, Sıqnaq, Keşişkənd, Suruşen, Cəmiyyət, Quzumkənd, çartaz-Güney, çartaz-Quzey, Tağ kəndləri, Qacar, Qaradəmirçi, Qılıclı, Sərkar-Dərgahqulubəyli, Ağalı obaları. Madatovun Mərzili adlı obası yoxdur. Ona görə ki, mərzililər hələ XVIII yüzildən Qarabağda yaşayırdılar və İbrahimxəlil xan Sarıcalı-Cavanşirin böyük oğulları Məhəmmədhəsən ağaya və Mehdiqulu ağaya bağlı idilər. Məhəmmədhəsən ağa öz obasını iki yerə bölüb, oğulları Cəfərqulu xana və Böyük xana payladı. Mehdiqulu ağa isə xan olandan sonra sevimli bəylərindən İsmayıl bəy Murad bəy oğluna bağışladı. Mərzili obası xanlıq dönəmində İkinci Kəbirli mahalına bağlı idi. Qarabağ xanlığına qatılan 25 mahaldan biri də İkinci Kəbirli idi.Tarixi ədəbiyyatda bəzən bu mahal Aşağı Kəbirli də adlanırdı. İbrahimxəlil xanın hakimiyyəti dönəmində mahal ərazisi iki yerə bölünmüşdü. Xan Birinci Kəbirli mahalını dayısı nəticəsi (dayısının törəməsi) Məhəmmədəli bəy Fərzəli bəy oğluna, İkinci Kəbirli mahalını dayısı nəvəsinə, Mirzalı bəy Hacı Hüseynəli bəy oğluna vermişdi. Mehdiqulu xanın, sonra rus-üsul idarəsi dönəmində də Mirzalı bəy mahala başçılıq etdi. Ruslardan kapitan rütbəsi də aldı. 1841-ci ildə vəfat edəndən sonra naiblik oğlu Əli bəyə qaldı. Kavaler Əli bəy də vəfatına qədər, 1848-ci ilədək dədə-baba yurdunu idarə etdi. İkinci Kəbirli mahalına daxil olan obalardan dördü Mərzili adlanırdı. Biri Şirvana köçdü. Kəbirli mahalında üçü qaldı. üç obadan birincisi Birinci Mərzili, ikincisi Mərzili-Cəfərquluağalı, üçüncüsü isə Mərzili-İsmayılbəyli idi. Mərzili obalarından birini İbrahimxəlil xan 1795-ci ildə Ağaməhəmməd xan Qovanlı-Qacarın hücumunu eşidib, Şirvanlı Mustafa xanın yanına göndərdi. Göndərilən obalar haqqında tarixçi Mirzə Camal bəy yazır: "(Buna görə İbrahim xan) Qarabağ ellərinin bir parasını Tiflisə, bir parasını isə Şirvan vilayətinə özü təyin etdiyi Mustafa xanın yanına göndərdi. Siyahi və dəftərdə adları qeyd olunmuş yerdə qalan elləri və qoşunu Qarabağ dağlarında və qala içərisində yerləşdirib, Qarabağ elləri və mahallarında çoxlu piyada və atlı topladı; qalanı qorumaq üçün lazım olan bütün vəsaiti, böyük və kiçik topları qurdurub, şahla müharibəyə hazırlaşdı" (Bax: Qarabağnamələr. 1-ci kitab. Bakı, "Yazıçı", 1989, səh. 122–123.). Şirvana göndərilən obalar: Mərzili, Veysəlli, Qaraxanlı, Qaravəlili, Lələ-Əhmədli, Kolanı, Təklə, Kəngərli-Pirhəsənli və başqaları idilər. Mustafa xan Şirvana göndərilən Mərzili və başqa obaları Xançobanlı mahalında yerləşdirdi. Mərzili-Qarabağlı adlanan bu oba 40 tüstüdən ibarət idi. Mərzili-İsmayılbəyli obası öncə Nökər-Mərzili adlanırdı. 1806-cı ilədək Mehdiqulu ağa İbrahimxəlil xan oğlu Sarıcalı-Cavanşirə bağlı idi. Mehdiqulu ağa taxta əyləşib, xan olandan sonra bu obanı sevimli bəylərindən olan İsmayıl bəy Murad bəy oğluna bağışladı. Sonra bu oba İsmayılbəyli adlandı. Mərzili-Cəfərquluağalı əvvəlcə Məhəmmədhəsən ağa İbrahimxəlil xan oğlu Sarıcalı-Cavanşirə tabe idi. Məhəmmədhəsən ağa sonra bu obanı oğulları Cəfərqulu ağa və Böyük xan arasında bölüşdürdü. Böyük xanın rəiyyətləri Birinci Mərzili obasında köç-düşlə məşğul olurdu. Cəfərqulu xanınkı isə ayrıca oba halında dövran keçirirdi. Birinci Mərzili obası isə divan, xəzinə mülkü idi. 1823-cü ildə I Mərzili obasında dövlətə vergi ödəyən 24 tüstü, ödəməyənlər-kəndxuda Bəndəli bəy 1 tüstü, onun rəncbəri 3 tüstü, molla 1 tüstü, çavuş 1 tüstü, dəllək 1 tüstü, kasıblar 4 tüstü, yetimlər 2 tüstü yaşam sürürdü. Toplam 37 tüstü. I Mərzili obasından Şuşa şəhərində üç nəfər yaşayırdı. Məşədi Məmmədəli, Məşədi Sərhədəli, Bədəl çarvadar. 1823-cü ildə Böyük xan Sarıcalı-Cavanşirin Mərzili obasındakı rəiyyətləri — ödəyən 6 tüstü, ödəməyən yüzbaşı Məmmədəli 1 tüstü, nökər 2 tüstü, kasıblar 2 tüstü. Toplam 11 tüstü. 1827-ci ildə I Mərzili obasında dövlətə vergi ödəyən 32 tüstü, vergidən azad 3 tüstü, rəncbər 3 tüstü qərar tuturdu. Toplam 38 tüstü. 1844-cü ildə I Mərzili obasında dövlətə vergi ödəyən 77, mülkədar Bəndəli bəy Adıgözəl bəy oğlu Mərziliyə rəncbərlik edən 3 tüstü və mülkədar Böyük xan Məhəmmədhəsən ağa oğlu Sarıcalı-Cavanşirə aid olan 9 tüstü yaşam sürürdü. Toplam 89 tüstü. 1849-cu ildə I Mərzili obasında dövlətə vergi ödəyən 103 tüstü, mülkədar Qazı Mirzə Əbülqasım bəy Qazı Mirzə Əli bəy oğlu Kəbirliyə bağlı 2 tüstü, mülkədar Əhməd bəy Məcnun bəy oğlu Mərziliyə aid 7 tüstü, mülkədar Böyük xan Məhəmmədhəsən ağa oğlu Sarıcalı-Cavanşirə bağlı 19 tüstü, dövlətə vergi ödəməyən 6 tüstü bəy ailəsi, 1 tüstü ruhani ailəsi güzəran keçirirdi. Toplam 138 tüstü. 1863-cü ildə I Mərzili obasında dövlətə vergi ödəməyən 6 bəy ailəsi, 2 ruhani ailəsi qeydə alınıb. 1865-ci ildə I Mərzili obasında dövlətə vergi ödəyən 151 tüstü dövran keçirirdi. 1886-cı ildə I Mərzili obasında dövlətə vergi ödəyən 199 tüstü yaşayırdı…"

Kitabda arxiv materiallarından bolluca istifadə edilməklə Mərzili kəndinin demoqrafik mənzərəsi yaradılıb. Qeyd edək ki, kitab geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.


İstinadlar

  1. Bax: Şirvan əyalətinin statistik təsviri, 1820-ci ildə general-mayor Madatov və həqiqi stats-müşavir Mogilyevski tərəfindən tərtib olunub. Tiflis, 1867
  2. Bax: Opisanie Karabaxskoy provinüii, sostavlennoe v 1823 qodu, po rasporəjeniö qlavnokomanduöheqo v Qruzii Ermolova, deystvitelğnım statskim sovetnikom Moqilevskim i polkovnikom Ermolovım 2-m. Tiflis, 1866

Avqust 11, 2021
mərzili, kəndi, mərzililər, kitab, mərzili, kəndi, mərzililər, ənvər, çingizoğlunun, jurnalist, asif, mərzilinin, mərzili, obası, haqqında, yazdığı, kitab, mərzili, kəndi, mərzililərmüəllif, lər, ənvər, çingizoğluasif, mərziliorijinalın, dili, azərbaycancaorij. Merzili kendi ve merzililer Enver Cingizoglunun ve jurnalist Asif Merzilinin Merzili obasi haqqinda yazdigi kitab Merzili kendi ve merzililerMuellif ler Enver CingizogluAsif MerziliOrijinalin dili azerbaycancaOrijinalin nesr ili 2009Nesriyyat AdilogluSehife 224Kitab haqqinda RedakteJurnalist etnoqraf Enver Cingizoglunun ve jurnalist Asif Merzilinin isiq uzu gormus Merzili kendi ve merzililer adli kitabi Azerbaycan xalqinin etnogenezinde maarifinde ve medeniyyetinde onemli rol oynayan Merzili obasinin ve oba camaatinin yasam terzinden behs edir XVIII XIX XX yuzilliklerde Qarabagda onun bir kosesi olan Merzilide bas veren onemli olaylar heyat salnameleri belgelerin belirtisi ile qeleme alinaraq oxucularin onune cixarilib Qarabagin bagrinda taxil dolu merekleri tekne dolu corekleri ile unlu olan bir oba var Merzili Merdlikleri dusmene sertlikleri ile taniniblar Hemise ag sufre acib ag corek yeyibler Bir elleri balda olub bir elleri yagda Yedikleri qaymaq olub gezdikleri yaylaq Yaylaqda yaylayib qislaqda qislayiblar Yayda isti gormeyibler qisda soyuq Soyuq bulaqlarin ustunde alaciq qurub Allah yolunda qurban kesibler Merzili obasinda edalet hemise onde olub El agsaqqallari qoymayiblar ki haqqin mizani eyile Kasibin danasi dovletlinin tayasina baxmayib Merzilide agarti hemise bereket remzi sayilib Heyvandarliq bu obanin sevimli pesesi olub Dordayaqliya kec baxmayiblar ki ac qalarlar Qapisindan qonaq ayagi kesilmeyen Merzili camaatinin bu gun meskunlasdigi kockun dusergelerinde de konulleri zengin gozleri toxdur Qocalari bilikli cavanlari bileklidir Bu bilekli ogullar bir gun dusmen ustune gedecekler Hemin gun uzaqda deyil Ancaq Agdam rayonundaki bu Merzili kendinin tarixi ile bagli metbuatda ziddiyetli fikirlerle rastlasiriq Bunu nezere alib tezece capdan cixan Merzili kendi ve merzililer kitabindan Merzili obasinin tarixi ile bagli bezi meqamlari teqdim edirik Qiyaseddin Qeybullayev yazir Qarabagda XIX yuzilden Merzili tayfasi yasayir oz adini yeqin ki Mereze kendinden Samaxi rayonu hazirda rayon merkezi muellifler alib Ona gore ki Merzili tayfasi once Sirvanda yasayirdi Mustafa xanin reiyyeti idi Ordan xana tabe olan Arazqiragi torpaqlara kocurulduler Merzililer I Merzili Merzili Ismayil bey Ismayilbeyli Merzili Ceferquluagali ve basqa obalarda yasayirdilar 1845 ci ilde onlarin bir hissesi 19 aile hele de yarimkoceri heyat terzi kecirib Uulusixli Yelifli Danayerli Qurdcullu ve Sofulu tirelerinden ibaret idi XIX yuzilin sonunda bizim col axtarislarimiza gore Merzili Sirvanli Papaqci Haciimanli Dellekli Novruzlu Hemzeliler Dasdemirliler tirelerine ayrilirdilar Bax Q Qeybullaev Toponimiya Azerbaydcana Baku 1986 st 74 I L Seqalin melumatlarina dirseklenib fikir bildiren muellifin qenaetlerinde yanlisliqlar var Merzili obasinin Mereze kendi ile hec cur bagliligi yoxdur Arazqiragi torpaqlara kocurulen obanin adi Mezreli idi ki hazirda ele bu adla da Imisli rayonunda qerar tutur Basqa muelliflerin yazilarinda da merzililerin Sirvandan gelmesi carin bu obani general leytenant V Q Madatova bagislamasi haqqinda bilgi var Madatovun olen gune qeder elinde olan kend ve obalarin siyahisini veririk canaqci Siqnaq Kesiskend Surusen Cemiyyet Quzumkend cartaz Guney cartaz Quzey Tag kendleri Qacar Qarademirci Qilicli Serkar Dergahqulubeyli Agali obalari Madatovun Merzili adli obasi yoxdur Ona gore ki merzililer hele XVIII yuzilden Qarabagda yasayirdilar ve Ibrahimxelil xan Saricali Cavansirin boyuk ogullari Mehemmedhesen agaya ve Mehdiqulu agaya bagli idiler Mehemmedhesen aga oz obasini iki yere bolub ogullari Ceferqulu xana ve Boyuk xana payladi Mehdiqulu aga ise xan olandan sonra sevimli beylerinden Ismayil bey Murad bey ogluna bagisladi Merzili obasi xanliq doneminde Ikinci Kebirli mahalina bagli idi Qarabag xanligina qatilan 25 mahaldan biri de Ikinci Kebirli idi Tarixi edebiyyatda bezen bu mahal Asagi Kebirli de adlanirdi Ibrahimxelil xanin hakimiyyeti doneminde mahal erazisi iki yere bolunmusdu Xan Birinci Kebirli mahalini dayisi neticesi dayisinin toremesi Mehemmedeli bey Ferzeli bey ogluna Ikinci Kebirli mahalini dayisi nevesine Mirzali bey Haci Huseyneli bey ogluna vermisdi Mehdiqulu xanin sonra rus usul idaresi doneminde de Mirzali bey mahala basciliq etdi Ruslardan kapitan rutbesi de aldi 1841 ci ilde vefat edenden sonra naiblik oglu Eli beye qaldi Kavaler Eli bey de vefatina qeder 1848 ci iledek dede baba yurdunu idare etdi Ikinci Kebirli mahalina daxil olan obalardan dordu Merzili adlanirdi Biri Sirvana kocdu Kebirli mahalinda ucu qaldi uc obadan birincisi Birinci Merzili ikincisi Merzili Ceferquluagali ucuncusu ise Merzili Ismayilbeyli idi Merzili obalarindan birini Ibrahimxelil xan 1795 ci ilde Agamehemmed xan Qovanli Qacarin hucumunu esidib Sirvanli Mustafa xanin yanina gonderdi Gonderilen obalar haqqinda tarixci Mirze Camal bey yazir Buna gore Ibrahim xan Qarabag ellerinin bir parasini Tiflise bir parasini ise Sirvan vilayetine ozu teyin etdiyi Mustafa xanin yanina gonderdi Siyahi ve defterde adlari qeyd olunmus yerde qalan elleri ve qosunu Qarabag daglarinda ve qala icerisinde yerlesdirib Qarabag elleri ve mahallarinda coxlu piyada ve atli topladi qalani qorumaq ucun lazim olan butun vesaiti boyuk ve kicik toplari qurdurub sahla muharibeye hazirlasdi Bax Qarabagnameler 1 ci kitab Baki Yazici 1989 seh 122 123 Sirvana gonderilen obalar Merzili Veyselli Qaraxanli Qaravelili Lele Ehmedli Kolani Tekle Kengerli Pirhesenli ve basqalari idiler Mustafa xan Sirvana gonderilen Merzili ve basqa obalari Xancobanli mahalinda yerlesdirdi Merzili Qarabagli adlanan bu oba 40 tustuden ibaret idi 1 Merzili Ismayilbeyli obasi once Noker Merzili adlanirdi 1806 ci iledek Mehdiqulu aga Ibrahimxelil xan oglu Saricali Cavansire bagli idi Mehdiqulu aga taxta eylesib xan olandan sonra bu obani sevimli beylerinden olan Ismayil bey Murad bey ogluna bagisladi Sonra bu oba Ismayilbeyli adlandi Merzili Ceferquluagali evvelce Mehemmedhesen aga Ibrahimxelil xan oglu Saricali Cavansire tabe idi Mehemmedhesen aga sonra bu obani ogullari Ceferqulu aga ve Boyuk xan arasinda bolusdurdu Boyuk xanin reiyyetleri Birinci Merzili obasinda koc dusle mesgul olurdu Ceferqulu xaninki ise ayrica oba halinda dovran kecirirdi Birinci Merzili obasi ise divan xezine mulku idi 1823 cu ilde I Merzili obasinda dovlete vergi odeyen 24 tustu odemeyenler kendxuda Bendeli bey 1 tustu onun rencberi 3 tustu molla 1 tustu cavus 1 tustu dellek 1 tustu kasiblar 4 tustu yetimler 2 tustu yasam sururdu Toplam 37 tustu I Merzili obasindan Susa seherinde uc nefer yasayirdi Mesedi Memmedeli Mesedi Serhedeli Bedel carvadar 2 1823 cu ilde Boyuk xan Saricali Cavansirin Merzili obasindaki reiyyetleri odeyen 6 tustu odemeyen yuzbasi Memmedeli 1 tustu noker 2 tustu kasiblar 2 tustu Toplam 11 tustu 1827 ci ilde I Merzili obasinda dovlete vergi odeyen 32 tustu vergiden azad 3 tustu rencber 3 tustu qerar tuturdu Toplam 38 tustu 1844 cu ilde I Merzili obasinda dovlete vergi odeyen 77 mulkedar Bendeli bey Adigozel bey oglu Merziliye rencberlik eden 3 tustu ve mulkedar Boyuk xan Mehemmedhesen aga oglu Saricali Cavansire aid olan 9 tustu yasam sururdu Toplam 89 tustu 1849 cu ilde I Merzili obasinda dovlete vergi odeyen 103 tustu mulkedar Qazi Mirze Ebulqasim bey Qazi Mirze Eli bey oglu Kebirliye bagli 2 tustu mulkedar Ehmed bey Mecnun bey oglu Merziliye aid 7 tustu mulkedar Boyuk xan Mehemmedhesen aga oglu Saricali Cavansire bagli 19 tustu dovlete vergi odemeyen 6 tustu bey ailesi 1 tustu ruhani ailesi guzeran kecirirdi Toplam 138 tustu 1863 cu ilde I Merzili obasinda dovlete vergi odemeyen 6 bey ailesi 2 ruhani ailesi qeyde alinib 1865 ci ilde I Merzili obasinda dovlete vergi odeyen 151 tustu dovran kecirirdi 1886 ci ilde I Merzili obasinda dovlete vergi odeyen 199 tustu yasayirdi Kitabda arxiv materiallarindan bolluca istifade edilmekle Merzili kendinin demoqrafik menzeresi yaradilib Qeyd edek ki kitab genis oxucu kutlesi ucun nezerde tutulub Istinadlar Redakte Bax Sirvan eyaletinin statistik tesviri 1820 ci ilde general mayor Madatov ve heqiqi stats musavir Mogilyevski terefinden tertib olunub Tiflis 1867 Bax Opisanie Karabaxskoy provinuii sostavlennoe v 1823 qodu po rasporejenio qlavnokomanduoheqo v Qruzii Ermolova deystvitelgnim statskim sovetnikom Moqilevskim i polkovnikom Ermolovim 2 m Tiflis 1866Menbe https az wikipedia org w index php title Merzili kendi ve merzililer kitab amp oldid 5813349, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.