fbpx
Wikipedia

Mərkəzi Nəbatat Bağı

Avqust 12, 2021

Mərkəzi Nəbatat Bağı — Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının tərkibində elmi-tədqiqat müəssisəsi.

AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağı
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Mərkəzi Nəbatat Bağı
Növü Elmi-tədqiqat mərkəzi
Yaranma tarixi 3 iyul 1934
Qeydiyyat tarixi = 2000
Rəsmi dili Azərbaycan dili
bakubotanicalgarden.az
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Bakı şəhərində ilk dəfə olaraq Botanika bağının yaradılması haqqında təkliflər artıq 1930-cu illərdə irəli sürülmüşdü. O vaxtlar Bakı şəhəri iri neft sənayəsi və respublika mərkəzi kimi abadlaşdırılmalı və yaşıllaşdırılmalı idi. Botanika bağının elmi-tədqiqat müəssisəsi olması ilə əlaqədar olaraq 1932-ci ildə SSRİ Elmlər Akademiyasının Zaqafqaziya filialının Azərbaycan şöbəsinin botanika bölməsində P.V.Kovalskaya-İlinanın rəhbərliyi altında yaşıllaşdırma bölməsi təşkil olundu və bu bölmədə bitkilərin örtülü və açıq şəraitdə becərilməsi işinə başlanıldı.

1935-1938-ci illər ərzində burada institut binası, oranjereyalar, istiхanalar, bağın əmək­daşları üçün yaşayış binası, emalatхanalar və təsərrüfat binalarının inşasına başlanıldı.

Təşkil olunduğu 1936-cı ildən müstəqil təşkilat kimi fəaliyyət göstərdiyi 2000-ci ilədək Botanika bağı Botanika İnstitutunun şöbəsi olmuşdur. Botanika İnstitutunun ilk direktoru Qafqaz florasının görkəmli tədqiqatçısı, akademik Aleksandr Alfonsoviş Qrossheym, Botanika bağının ilk direktoru isə Mixail Vasilyeviç Brjezitskiy təyin olunur. Bu vaxtdan etibarən Botanika bağının sahələrində Azərbaycan və ekzot floradan olan bitkilərin kolleksiyasının yaradılması ilə yanaşı, texniki, dərman bitkiləri üzərində elmi-tədqiqat işləri aparılır.

1937-1940-cı illərdə bağ üçün nəzərdə tutulan ərazilərdə neft hasilatı üçün quyuların qazılması ilə əlaqədar bağın sahəsi 16 hektar qalır. Ağır müharibə illəri (1941-1945) tikinti işlərinin dayandırılmasına, introduksiya işlərinin ləng getməsinə baхmayaraq, yerli floradan olan ağac və ot bitkilərinin üzərində elmi-tədqiqat işləri davam etdirilir. 1948-1952-ci illərdə Botanika bağına rəhbərlik b.e.n. Əhməd Şərbət oğlu Hacıyevə və sonralar b.e.n. Muxtar Əli oğlu Rəhimova həvalə olunur. Bu illərdə bağın ərazisini genişləndirmək məqsədilə Əhmədli yaylasında yeni bağ sahəsi ayrılır və orada yaşıllaşdırma işlərinə başlanılır. Lakin 1954-cü ildə bu bağ sahəsi alınır və əsas işlər Botanika bağının indiki ərazisində davam etdirilir.

1952-ci ildə Botanika bağının direktoru vəzifəsinə b.e.d. Qasım Fərruх oğlu Aхundov, 1956-ci ildə isə b.e.d. Vahid Cəlal oğlu Hacıyev təyin edilir və Bağda əkin işləri böyük vüsət alır. 1957-ci ilin iyun ayından bağın direktoru vəzifəsinə Leninqrad Meşə Mühəndisliyi Akademiyasını bitirmiş Azərbaycan Kənd Təsərrüfatı Institutunun müəllimi, k.-t.e.n. Üzeyir Musa oğlu Ağamirov təyin edilir. 1950-1960-cı illər ərzində Botanika bağında suvarma suyunun çatışmaması introduksiya işlərinin aparılmasına maneçilik törədir. 1960-cı ildə Ceyranbatan su anba¬rının tikilməsi və həmin suyun Botanika bağına verilməsi, bağda əkin və elmi-tədqiqat işlərinin genişləndirilməsinə imkan verdi. Elə həmin dövrdə bağın 16 hektarlıq sahəsinə yaхın olan 25 hektar yaşıllıq sahəsinin Botanika bağına verilməsi, bağın sahəsinin 41 hektaradək artmasına səbəb oldu.

1960-1978-ci illər bağın çiçəkləndiyi illər hesab olunur. Bu illərdə Botanika bağı Bakı, Gəncə, Sumqayıt şəhərləri və Naхçıvan MR-nın, o cümlədən Bakı şəhərinin Yaşıllaşdırma Təsərrüfatı və Abşeronun sənaye müəssisələrinin (Bakı Məişət Kondisionerləri zavodu, Azərelektroterm, Radio və Gəmi təmiri zavodları), məktəb və bağçaların yaşıllaşdırılması üçün 10 mindən artıq ağac, kol və çiçək bitkiləri (100 növdən ibarət) vermişdir. Beləliklə, Botanika bağında M.Brjezitski, İ.Səfərov, M.Mikayılov, R.Rəhimova, A.Əliyev, S.Pityayev, Ü.Ağamirov, M.Ağamirova, M.Rə¬himov, K.Quliyev, Ə.Məsiyev, T.Kazımova, İ.Qolniyeva, Ş.Babayev, R.Babayev, C.Mirzəliyev, A.İsgən¬dərov, N.Babayev, A.Bayramov, O.İbadlı, M.Qurbanov və baş¬qa görkəmli alimlər elmi-tədqiqat işləri aparmışlar. 1970-ci ildən başlayaraq Abşeronun və Bakı şəhərinin yaşıllaşdırılması üzrə dövlət tədbirləri Botanika bağında ağac və kol bitkilərinin introduksiya işlərinin daha da genişləndirilməsinə səbəb oldu. Bu illərdə Botanika bağının yeni ərazisində botaniki-coğrafi rayonlaşdırma prinsipə görə sahələrin yaradılması işlərinə başlandı. 1977-ci ildə akademik Həsən Əliyevin rəhbərliyi ilə yaradılmış xüsusi komissiya Bakı şəhər Yaşıllaşdırma Tresti, Milli Elmlər Akademiyasının alimləri, Bakı şəhər Sovetinin nümayəndələri ilə birlikdə bağın inkişafı haqqında tədbirlər planı hazırladı. Həmin tədbirlər Akademiya tərəfindən Nazirlər Sovetinə təqdim edildi və Nazirlər Sovetinin qərarı ilə bağın abad¬laşdırılması məsələsi Bakı şəhər Abadlaşdırma Trestinə həvalə olundu.

Bununla əlaqədar olaraq 1978-1980-cı illərdə Botanika bağının abadlaşdırılması işlərinə yeni təkan verildi. 1980-cı ilin aхırlarında bağın direktoru vəzifəsinə b.e.n. Arif Əli oğlu Bayramov təyin edildi.Bu illərdə Nazirlər Sovetinin qərarı ilə Bakı Soveti Botanika Bağında abadlıq işlərinə başlayır, lakin çox təəssüflər olsun ki, bu işlər ləng aparılır. Bağın bir neçə keçid yollarının, bağın binasının qarşısındakı meydançanın və A.A.Qrossheymin abidəsinin ətrafının abadlaşdırılması ilə iş dayandırılır. 1980-cı illərin aхırı və 1990-cı illərin əvvəllərində layihələndirilmiş böyük tikililərin, hovuzların inşaası dayandırıldı. Yay mövsümündə suyun çatış¬ma¬ması, qışda oranjereyalarda istiliyin olmaması, fəhlə qüvvəsinin çatış¬maması səbəbindən, Botanika bağının qiymətli kolleksiyaları: soğangülü (georgin), payızgülü, qarğasoğanı, buynuzbaş, qiymətli ağaclar, güllər, çəmən və oranjereya bitkilərinin bir hissəsi məhv olub sıradan çıхmışdı.

AMEA Rəyasət Heyətinin “Botanika bağının fəaliyyətinin yaxşılaşdırılması haqqında” 04 fevral 2000-ci il tarixli 7/2 saylı qərarı ilə Botanika bağı Botanika institutunun strukturundan ayrılaraq Biologiya Elmləri Bölməsinin nəzdində sərbəst elmi-tədqiqat müəssisəsinə çevrildi. AMEA Rəyasət Heyətinin 22 noyabr 2000-ci il tarixli 22/9 saylı qərarı ilə Nəbatat bağının adı dəyişdirilərək «Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Mərkəzi Nəbatat Bağı» adlan¬dırıldı. Bağın Nizamnaməsi, Elmi şurası və elmi strukturu təsdiq edildi. Elmi Şuranın tərkibinə Nəbatat Bağının əməkdaşlarından əlavə, digər elmi idarə və müəssisələrin ixtisasçıları da cəlb edildi.

Hazırda Mərkəzi Nəbatat Bağının strukturunda İnformasiya texnologiyaları və ictimaiyyətlə əlaqələr şöbəsi, “Ağac və kol bitkiləri”, “Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitkilər”, “Örtülü şəraitdə becərilən bitkilər”, “Çiçəkçilik” və “Bitkilərin mühafizəsi və monitorinqi” laboratoriyaları ilə yanaşı, “Toxumçuluq” və “Bitkilərin xəstəlik və ziyanvericilərlə mübarizə” sektorları fəaliyyət göstərir. Mərkəzi Nəbatat Bağında 128 əməkdaş, o cümlədən 25 nəfər elmi işçi çalışır ki, onlardan 1 nəfəri AMEA-nın müxbir üzvü, 4 nəfəri elmlər doktoru, 13 nəfəri isə fəlsəfə doktorudur. Son illərdə 8 fəlsəfə doktoru və 4 doktorluq dissertasiyası müdafiə olunmuş, 1 nəfər AMEA-nın müxbir üzvü, 7 nəfər dosent və 2 nəfər professor elmi adı almışdır.

Fəaliyyət istiqamətləri

Azərbaycan florasından olan bitki növlərinin introduksiyası və genofondunun qorunması.

Elmi nəticələri

İn situ şəraitində reintroduksiya edilmiş 6 növ nadir ağac və kol bitkilərinin qafqaz dağdağanı (Celtis caucasica Willd.), tornefort dağdağanı (Celtis tournefortii Lam.), pontika yemişanı (Crataegus pontica C.Koch.), iyli ardıc (Juniperus foetidissima Willd.), kütyarpaq püstə (Pictacia mutica Fisch. et Mey.), meşə gilası (Padus avium Mill.) böyümə və inkişaf xüsusiyyətləri ex situ şəraiti ilə müqayisəli şəkildə öyrənilmişdir. 5 növ bitkinin çoxbaşlı berqerantus (Bergerantus multiceps), müxtəlifyarpaqlı rusxya (Ruschia diversifolia), qozadaşıyan akantostaxis (Akanthostachys strobilaceae), əyri exmeya (Aechmea recurvata) və terminal kordilina (Cordyline terminalis) untoduksiya şəraitində morfogenezi, struktur əlamətləri öyrənilmiş və ontogenezin ilkin dövrü üçün becərilmə üsulları işlənib hazırlanmışdır. AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağında tumurcuq mutasiyası nəticəsində alınmış “Əsrin müqaviləsi”, “Sarı gəlin” və “Nazpəri” qızılğül sortları üçün müəlliflik şəhadətnaməsi və patent alınmışdır. Qarğasoğanı cinsi növlərinin kolleksiyası yaradılmışdır Ağıriyli ardıcın (Juniperus foetidissima Will.) radial artım dinamikası öyrənilmiş, oduncaq-həlqə xronologiyası yaradılmışdır.

Rəhbərlik

Direktor: b.e.d., dos. Fərzəliyev Vahid Sabir oğlu
Elmi işlər üzrə direktor müavini: Qasımov Şakir Nəbi oğlu
Ümumi işlər üzrə direktor müavini: İsmayılov Gilani İbiş oğlu
Elmi katib: b.ü.f.d., dos. Hüseynova Nilufər Bəhram qızı

Xarici keçidlər

  Vikianbarda Mərkəzi Nəbatat Bağı ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağının rəsmi saytı
  • AMEA portalında Mərkəzi Nəbatat Bağının səhifəsi
  • AMEA Biologiya və Tibb Elmləri Bölməsi 2017-06-13 at the Wayback Machine
  • AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağının Elmi Əsərlərinin vebsaytı

Xəritədə

  • Facebook

Mənbə

  1. AMEA, Mərkəzi Nəbatat Bağı
  2. AMEA Mərkəzi Nəbatat Bağının rəsmi saytı

Avqust 12, 2021
mərkəzi, nəbatat, bağı, məqalənin, bəzi, məlumatlarının, mənbəsi, göstərilməmişdir, daha, ətraflı, məlumat, üçün, məqalənin, müzakirə, səhifəsinə, baxa, məqaləyə, uyğun, formada, mənbələr, əlavə, edib, vikipediyanı, zənginləşdirə, bilərsiniz, avqust, 2021, azə. Bu meqalenin bezi melumatlarinin menbesi gosterilmemisdir Daha etrafli melumat ucun meqalenin muzakire sehifesine baxa ve meqaleye uygun formada menbeler elave edib Vikipediyani zenginlesdire bilersiniz avqust 2021 Merkezi Nebatat Bagi Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin terkibinde elmi tedqiqat muessisesi 1 AMEA Merkezi Nebatat BagiAzerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Merkezi Nebatat BagiNovu Elmi tedqiqat merkeziYaranma tarixi 3 iyul 1934Qeydiyyat tarixi 2000Resmi dili Azerbaycan dilibakubotanicalgarden az Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Fealiyyet istiqametleri 3 Elmi neticeleri 4 Rehberlik 5 Xarici kecidler 6 MenbeTarixi RedakteBaki seherinde ilk defe olaraq Botanika baginin yaradilmasi haqqinda teklifler artiq 1930 cu illerde ireli surulmusdu O vaxtlar Baki seheri iri neft senayesi ve respublika merkezi kimi abadlasdirilmali ve yasillasdirilmali idi Botanika baginin elmi tedqiqat muessisesi olmasi ile elaqedar olaraq 1932 ci ilde SSRI Elmler Akademiyasinin Zaqafqaziya filialinin Azerbaycan sobesinin botanika bolmesinde P V Kovalskaya Ilinanin rehberliyi altinda yasillasdirma bolmesi teskil olundu ve bu bolmede bitkilerin ortulu ve aciq seraitde becerilmesi isine baslanildi 1935 1938 ci iller erzinde burada institut binasi oranjereyalar istihanalar bagin emek daslari ucun yasayis binasi emalathanalar ve teserrufat binalarinin insasina baslanildi Teskil olundugu 1936 ci ilden musteqil teskilat kimi fealiyyet gosterdiyi 2000 ci iledek Botanika bagi Botanika Institutunun sobesi olmusdur Botanika Institutunun ilk direktoru Qafqaz florasinin gorkemli tedqiqatcisi akademik Aleksandr Alfonsovis Qrossheym Botanika baginin ilk direktoru ise Mixail Vasilyevic Brjezitskiy teyin olunur Bu vaxtdan etibaren Botanika baginin sahelerinde Azerbaycan ve ekzot floradan olan bitkilerin kolleksiyasinin yaradilmasi ile yanasi texniki derman bitkileri uzerinde elmi tedqiqat isleri aparilir 1937 1940 ci illerde bag ucun nezerde tutulan erazilerde neft hasilati ucun quyularin qazilmasi ile elaqedar bagin sahesi 16 hektar qalir Agir muharibe illeri 1941 1945 tikinti islerinin dayandirilmasina introduksiya islerinin leng getmesine bahmayaraq yerli floradan olan agac ve ot bitkilerinin uzerinde elmi tedqiqat isleri davam etdirilir 1948 1952 ci illerde Botanika bagina rehberlik b e n Ehmed Serbet oglu Haciyeve ve sonralar b e n Muxtar Eli oglu Rehimova hevale olunur Bu illerde bagin erazisini genislendirmek meqsedile Ehmedli yaylasinda yeni bag sahesi ayrilir ve orada yasillasdirma islerine baslanilir Lakin 1954 cu ilde bu bag sahesi alinir ve esas isler Botanika baginin indiki erazisinde davam etdirilir 1952 ci ilde Botanika baginin direktoru vezifesine b e d Qasim Ferruh oglu Ahundov 1956 ci ilde ise b e d Vahid Celal oglu Haciyev teyin edilir ve Bagda ekin isleri boyuk vuset alir 1957 ci ilin iyun ayindan bagin direktoru vezifesine Leninqrad Mese Muhendisliyi Akademiyasini bitirmis Azerbaycan Kend Teserrufati Institutunun muellimi k t e n Uzeyir Musa oglu Agamirov teyin edilir 1950 1960 ci iller erzinde Botanika baginda suvarma suyunun catismamasi introduksiya islerinin aparilmasina manecilik toredir 1960 ci ilde Ceyranbatan su anba rinin tikilmesi ve hemin suyun Botanika bagina verilmesi bagda ekin ve elmi tedqiqat islerinin genislendirilmesine imkan verdi Ele hemin dovrde bagin 16 hektarliq sahesine yahin olan 25 hektar yasilliq sahesinin Botanika bagina verilmesi bagin sahesinin 41 hektaradek artmasina sebeb oldu 1960 1978 ci iller bagin ciceklendiyi iller hesab olunur Bu illerde Botanika bagi Baki Gence Sumqayit seherleri ve Nahcivan MR nin o cumleden Baki seherinin Yasillasdirma Teserrufati ve Abseronun senaye muessiselerinin Baki Meiset Kondisionerleri zavodu Azerelektroterm Radio ve Gemi temiri zavodlari mekteb ve bagcalarin yasillasdirilmasi ucun 10 minden artiq agac kol ve cicek bitkileri 100 novden ibaret vermisdir Belelikle Botanika baginda M Brjezitski I Seferov M Mikayilov R Rehimova A Eliyev S Pityayev U Agamirov M Agamirova M Re himov K Quliyev E Mesiyev T Kazimova I Qolniyeva S Babayev R Babayev C Mirzeliyev A Isgen derov N Babayev A Bayramov O Ibadli M Qurbanov ve bas qa gorkemli alimler elmi tedqiqat isleri aparmislar 1970 ci ilden baslayaraq Abseronun ve Baki seherinin yasillasdirilmasi uzre dovlet tedbirleri Botanika baginda agac ve kol bitkilerinin introduksiya islerinin daha da genislendirilmesine sebeb oldu Bu illerde Botanika baginin yeni erazisinde botaniki cografi rayonlasdirma prinsipe gore sahelerin yaradilmasi islerine baslandi 1977 ci ilde akademik Hesen Eliyevin rehberliyi ile yaradilmis xususi komissiya Baki seher Yasillasdirma Tresti Milli Elmler Akademiyasinin alimleri Baki seher Sovetinin numayendeleri ile birlikde bagin inkisafi haqqinda tedbirler plani hazirladi Hemin tedbirler Akademiya terefinden Nazirler Sovetine teqdim edildi ve Nazirler Sovetinin qerari ile bagin abad lasdirilmasi meselesi Baki seher Abadlasdirma Trestine hevale olundu Bununla elaqedar olaraq 1978 1980 ci illerde Botanika baginin abadlasdirilmasi islerine yeni tekan verildi 1980 ci ilin ahirlarinda bagin direktoru vezifesine b e n Arif Eli oglu Bayramov teyin edildi Bu illerde Nazirler Sovetinin qerari ile Baki Soveti Botanika Baginda abadliq islerine baslayir lakin cox teessufler olsun ki bu isler leng aparilir Bagin bir nece kecid yollarinin bagin binasinin qarsisindaki meydancanin ve A A Qrossheymin abidesinin etrafinin abadlasdirilmasi ile is dayandirilir 1980 ci illerin ahiri ve 1990 ci illerin evvellerinde layihelendirilmis boyuk tikililerin hovuzlarin insaasi dayandirildi Yay movsumunde suyun catis ma masi qisda oranjereyalarda istiliyin olmamasi fehle quvvesinin catis mamasi sebebinden Botanika baginin qiymetli kolleksiyalari sogangulu georgin payizgulu qargasogani buynuzbas qiymetli agaclar guller cemen ve oranjereya bitkilerinin bir hissesi mehv olub siradan cihmisdi AMEA Reyaset Heyetinin Botanika baginin fealiyyetinin yaxsilasdirilmasi haqqinda 04 fevral 2000 ci il tarixli 7 2 sayli qerari ile Botanika bagi Botanika institutunun strukturundan ayrilaraq Biologiya Elmleri Bolmesinin nezdinde serbest elmi tedqiqat muessisesine cevrildi AMEA Reyaset Heyetinin 22 noyabr 2000 ci il tarixli 22 9 sayli qerari ile Nebatat baginin adi deyisdirilerek Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Merkezi Nebatat Bagi adlan dirildi Bagin Nizamnamesi Elmi surasi ve elmi strukturu tesdiq edildi Elmi Suranin terkibine Nebatat Baginin emekdaslarindan elave diger elmi idare ve muessiselerin ixtisascilari da celb edildi Hazirda Merkezi Nebatat Baginin strukturunda Informasiya texnologiyalari ve ictimaiyyetle elaqeler sobesi Agac ve kol bitkileri Nadir ve nesli kesilmekde olan bitkiler Ortulu seraitde becerilen bitkiler Cicekcilik ve Bitkilerin muhafizesi ve monitorinqi laboratoriyalari ile yanasi Toxumculuq ve Bitkilerin xestelik ve ziyanvericilerle mubarize sektorlari fealiyyet gosterir Merkezi Nebatat Baginda 128 emekdas o cumleden 25 nefer elmi isci calisir ki onlardan 1 neferi AMEA nin muxbir uzvu 4 neferi elmler doktoru 13 neferi ise felsefe doktorudur Son illerde 8 felsefe doktoru ve 4 doktorluq dissertasiyasi mudafie olunmus 1 nefer AMEA nin muxbir uzvu 7 nefer dosent ve 2 nefer professor elmi adi almisdir 2 Fealiyyet istiqametleri RedakteAzerbaycan florasindan olan bitki novlerinin introduksiyasi ve genofondunun qorunmasi Elmi neticeleri RedakteIn situ seraitinde reintroduksiya edilmis 6 nov nadir agac ve kol bitkilerinin qafqaz dagdagani Celtis caucasica Willd tornefort dagdagani Celtis tournefortii Lam pontika yemisani Crataegus pontica C Koch iyli ardic Juniperus foetidissima Willd kutyarpaq puste Pictacia mutica Fisch et Mey mese gilasi Padus avium Mill boyume ve inkisaf xususiyyetleri ex situ seraiti ile muqayiseli sekilde oyrenilmisdir 5 nov bitkinin coxbasli berqerantus Bergerantus multiceps muxtelifyarpaqli rusxya Ruschia diversifolia qozadasiyan akantostaxis Akanthostachys strobilaceae eyri exmeya Aechmea recurvata ve terminal kordilina Cordyline terminalis untoduksiya seraitinde morfogenezi struktur elametleri oyrenilmis ve ontogenezin ilkin dovru ucun becerilme usullari islenib hazirlanmisdir AMEA Merkezi Nebatat Baginda tumurcuq mutasiyasi neticesinde alinmis Esrin muqavilesi Sari gelin ve Nazperi qizilgul sortlari ucun muelliflik sehadetnamesi ve patent alinmisdir Qargasogani cinsi novlerinin kolleksiyasi yaradilmisdir Agiriyli ardicin Juniperus foetidissima Will radial artim dinamikasi oyrenilmis oduncaq helqe xronologiyasi yaradilmisdir Rehberlik RedakteDirektor b e d dos Ferzeliyev Vahid Sabir oglu Elmi isler uzre direktor muavini Qasimov Sakir Nebi oglu Umumi isler uzre direktor muavini Ismayilov Gilani Ibis oglu Elmi katib b u f d dos Huseynova Nilufer Behram qiziXarici kecidler Redakte Vikianbarda Merkezi Nebatat Bagi ile elaqeli mediafayllar var AMEA Merkezi Nebatat Baginin resmi sayti AMEA portalinda Merkezi Nebatat Baginin sehifesi AMEA Biologiya ve Tibb Elmleri Bolmesi Arxivlesdirilib 2017 06 13 at the Wayback Machine AMEA Merkezi Nebatat Baginin Elmi Eserlerinin vebsaytiXeritede FacebookMenbe Redakte AMEA Merkezi Nebatat Bagi AMEA Merkezi Nebatat Baginin resmi saytiMenbe https az wikipedia org w index php title Merkezi Nebatat Bagi amp oldid 5944816, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.