Müqəddəs Pyotr baldaxini (it.Baldacchino di San Pietro) - VatikandakıMüqəddəs Pyotr bazilikasının yüksək altarı üzərində yerləşən, baldaxin və ya kivori adlandırılan barokko stilində hazırlanmış böyük bürünc talvardır. Baldaxin, kafedralın keçid mərkəzi və qübbəsinin altında yerləşir. İtalyan sənətkarı Covanni Lorenso Bernini tərəfindən hazırlanmış baldaxin, kafedralın altında Müqəddəs Pyotrun məzarının yerini göstərmək məqsədi ilə sifariş edilmişdir. Talvarın altında bazilikanın yüksək altarı yerləşir. Papa VIII Urbanın sifarişi ilə hazırlanmış baldaxin üzərində işə 1623-cü ildə başlanılmış və 1634-cü ildə tamamlanmışdır. Baldaxin bazilikada vizual fokus funksiyasını yerinə yetirir; özlüyündə çox böyük bir struktur olan baldaxin bazilikanın nəhəng ölçüləri ilə insan ölçüsü arasında keçid təşkil edir.
Aşağıdan baxdıqda baldaxinin içində şəfəq saçan günəş içində Müqəddəs Ruh simvolu görünür
Baldaxin, ənənəvi olaraq mühüm kilsələrdə olan kivori və ya memarlıq pavilyonu funksiyasını yerinə yetirməklə barokko stilində hazırlanmışdır. Romadakı əksər böyük bazilikalar kimi, Köhnə Müqəddəs Pyotr bazilikası da kivoriyə malik idi və Berninin sələfi kimi Yeni Müqəddəs Pyotr bazilikasında çalşmış Karlo Maderno Berninidən on il əvvəl qıvrılan Süleyman sütunlarına malik baldaxin dizaynı hazırlamışdı.. Baldaxin dəfn katafalkının dizaynına istinad etməklə Müqəddəs Pyotra aidliyi göstərir, Müqəddəs günlərdə papaların başı üzərində ucaldılan və baldaxin adlandırılan ənənəvi parça kivori isə Roma papalarının Müqəddəs Pyotrun xələfi olmasına işarə edir. Müqəddəs Pyotrun məzarının yerinin baldaxinlə vurğulanması ideyası Berniniyə aid olmamış və onun yaratdığı əsərdən daha əvvəl həmin yerdə bir neçə sütunlu struktur olmuşdur.
Köhnə bazilikanın yüksək altarı qarşısında I Konstantin tərəfindən Yunanıstandan gətirilmiş (və əsl yunan mərmərindən hazırlanmış) II əsrə aid Süleyman sütunları tərəfindən dəstəklənən ekran olmuşdur. Orta əsrlərdə sütunların Yerusəlim məbədindən gətirilməsinə inanılmış, ən müqəddəs yerlərin qeyd edilməsi üçün Süleyman sütunları məhz həmin sütunların formasına uyğun olaraq hazırlanmışdır. Orijinal on iki sütundan səkkizi baldaxinin hər iki tərəfində dayaq kimi istifadə olunmuşdur.
Təsvir və tarixi
Baldaxin üçün Françesko Borromini tərəfindən hazırlanmış sütun dizaynı
Baldaxinin Bernini tərəfindən dizayn edilmiş sütunlarından biri
Bürüncdən hazırlanmış və qızıl suyuna çəkilmiş baldaxin, Bernininin heykəltəraşlıq və memarlığı birləşdirməyə çalışdığı ilk əsər olmaqla, barokko kilsə interyeri dizaynında ciddi inkişaf hesab edilir. Kivori mərmərdən hazırlanmış dörd iri sütun üzərində dayanır. Sütunlar hər biri ortadan içəri qatlanmış karnizləri dəstəkləyir. Bunun üzərində künclərdə ikiqat həyati ölçüdə mələk heykəlləri dayanır. Heykəllərin arxasında böyük volyutalar, onların üstündə isə ikinci daha kiçik karniz ucalır. Karniz də öz növbəsində xristianlıq tərəfindən xilas edilən dünya simvolu olan sfera üzərində qızıl suyuna çəkilmiş xaç ucalır.
Baldaxin, konfessiya və Müqəddəs Pyotr kafedrasının (arxada) görünüşü
Dörd sütun 20 metr (66 ft) hündürlüyə malikdir. Təməl və kapital ayrılıqda hazırlanmışdır və hər sütunun mili üç hissədən ibarətdir. Qıvrılmış sütunlar formalarına görə İmperoator KonstantininYerusəlimdəkiSüleyman məbədindənRomaya gətirdiyi və Köhnə Müqəddəs Pyotr bazilikasında istifadə olunmuş sütunları xatırladır. Karnizdən molyusk formalı bəzəklər və qotazlar sallanır. Abidə Barberini ailəsinin (Papa VIII Urban Maffeo Barberini kimi doğulmuşdur) heraldik simvolları olan arılar və dəfnə yarpaqları ilə bəzədilmişdir. Gümbəzin aşağı tərəfi Barberini ailəsinin başqa bir simvolu olan və Müqəddəs Ruha işarə edən şəfəq saçan günəş təsviri ilə bəzədilmişdir.
Baldaxinin hazırlanması üçün istifadə edilmiş bürüncün hardan əldə edilməsi məsələsi müasir elmdə mübahisə mövzusu olaraq qalmaqdadır. Baxmayaraq ki, VIII Urbanın hesabatlarından Roma Panteonunun bürünc damı və portikinin topların hazırlanması üçün idtifadə edilməsi, baldaxinin hazırlanması üçün lazım olan bürüncün isə Venesiyadan gətirilməsi haqqında məlumat var, bəzi tədqiqatçılar baldaxinin məhz Panteonun bürüncündən hazırlanmasını iddia edirlər. Navona meydanının küncündə yerləşən “Pasquino” adlı “danışan” heykələ bərkidilmiş məşhur satirik paskvildə deyilir: “Quod non fecerunt barbari, fecerunt Barberini” yəni “Barbarların etmədiyini Barberini etdi.”
Yaradıcılığının erkən mərhələsində və aralarında acı rəqabətin başlamasından xeyli əvvəl Bernini Françesko Borromini ilə birlikdə çalışmış, Borromini ehtimal ki, baldaxinin sxemini hazırlamış və dizaynının hazırlanmasında iştirak etmişdir. Dizaynın hazırlanmasında həmçinin Bernininin atası Pyetro Bernini, qardaşı Luici Bernini, Stefano Maderno, Fransua Dükenua, Andrea Bolci və Culyano Finelli də iştirak etmişlər.
Bir məsələni Bernini karyerası başa çatmamış həll etməli idi. Latın xaçı formasında olan kilsələrdə əsas altar adətən mərkəzi hissənin sonunda yerləşməli olsa da, Müqəddəs Pyotr bazilikasının əsas altarı mərkəzdə yerləşir. Bernini Katolik kilsəsini razı salmaq üçün yeni bir variant fikirləşmişdir. Berninin dizaynı ilə hazırlanmış Müqəddəs Pyotr kafedrası altarın apsidal sonluğunda yerləşdirilmiş və beləliklə də dizayn ideyası tamamlanmışdır.
Postamentlər və Barberini gerbləri
Barberini ailəsinin gerbi
Baldaxin, sütun altlığı olan dörd mərmər postament üzərində dayanır. Hər postamentin iki xarici üzü Barberini ailəsinin gerbləri ilə bəzədilib. Demək olar ki, eyni olan səkkiz gerb sıralaması əsrlərdir ki, yazıçılar və sənət tarixçiləri tərəfindən müxtəlif cür təfsir edilir. Gerbin özündə Barberini ailəsinin üç arısı təsvir edilmişdir. Hər bir qalxan yuxarıdan qadın, aşağıdan isə satir başı ilə əhatə olunmuşdur. Çarpaz açarların təsvir edildiyi papa tiarası gerbin arxasında qalır. Demək olar ki, bütün gerblər oxşardır, lakin, sol tərəfdəki postamentdən başlayaraq sağa doğru baxdıqca, qadın üzlərinin mimikasında kəskin dəyişikliklərin baş verməsini müşahidə etmək olur. Gerb özü birinci postamentdə daha hamar olsa da tədricən digər postamentlərdə qabarıqlaşır və sonuncu ikinci postamentdə isə yenidən hamarlaşır. Səkkizinci gerbin üzərində qadın üzü qanadlı uşaq və ya putto təsviri ilə əvəzlənir. Gerbin arxasındakı alleqoriyalar birmənalı olaraq doğumun müxtəlif mərhələləri kimi təsvir edilir. Bu haqqda Vitkovski yazır:
Səhnə sol tərəfdəki postamentdən başlayr; qadının üzü sıxılmağa balayır, ikinci və üçüncü postamentlərdən sonra ağrı daha güclü hiss olunamğa başlayır. Saçlar getdikcə daha da pırpılaşır, birinci təsvirdə daha sakit olan gözlərdə getdikcə çılğınlıq hiss olunur; əvvəl bağlı olan dodaqlar isə getdikcə qışqırıq ifadə edən realizmlə aralanır. ...Nəhayət gözlənilən nəticə hasil olur, ana başı təsviri yerini dəyişilməz papa simvolları daşıyan qıvrım saçlı uşaq təsvirlərinə verir.
Roma-Katolik kilsəsinin ən müqəddəs yerində (Müqəddəs Pyotrun məzarının üstündə) yer almış bu alleqorik təsvirin izahı üçün bir neçə nəzəriyyə irəli sürülmüşdür. Bəzi tədqiqatçılar bu alleqoriyanı izah edərkən bildirirlər ki, Bernini papalığın və dünyəvi kilsənin zəhmətini qadının hamiləliyi ilə göstərməyə çalışmşdır. Daha məşhur ənənə isə VIII Urbanın qohumunun çətin hamiləliyi və hamiləliyin uğurla tamamlanacağı halda papanın Müqəddəs Pyotr altarını bu hadisəyə həsr edəcəyi ilə bağlı andla əlaqəlidir. Üçüncü ənənə isə alleqoriyanı Papanın Taddeo Barberini və Bernininin tələbələrindən birinin bacısından doğulmuş qanunsuz uşaqdan xilas olmasına qisası kimi qiymətləndirir.
Postamentlər üzərindəki doğum səhnəsini rejissor Sergey Eynşteyn də tərifləyərək, 1930-cu illərin sonlarından yazdığı “Montaj və memarlıq” adlı məqaləsində “böyük ustad Bernininin ən möhtəşəm əsərlərindən biri” kimi təsvir edir. Gerbləri “səkkiz çəkiliş, ümumi montaj ssenarisinin səkkiz ardıcıl hissəsi” adlandırır.
Mənbələr
Qeydlər
Köhnə Müqəddəs Pyotr bazilikasında istifadə edilmiş qədim Süleyman məbədinin orijinal sütunları əslində üzüm yarpaqları ilə bəzədilsə də, Bernini onları dəfnə yarpaqları ilə əvəz etmişdir. Ola bilsin ki, bu Papa VIII Urbanın ədəbiyyatla bağlılığına işarə idi. Belə ki, Papa latın dilində şeirlər yazırdı.
İstinadlar
Preimesberger, Rudolf. "Gianlorenzo Bernini". Oxford Art Online. İstifadə tarixi: 28 mart 2017. (#apostrophe_markup)
Gredmann, Stefan (2008). The Architecture Of Rome: An Architectural History in 402 Individual Presentations. Axel Menges. ISBN978-3-936681-16-1.
Magnuson, Torgil (1982). Rome in the Age of Bernini, Volume 1. Almqvist & Wiksell International. 254–266. ISBN978-91-7402-112-7.
Ward-Perkins, J. "The shrine of St. Peter's and its twelve spiral columns" in Journal of Roman Studies, 42 (1952) p. 21ff.
↑ Hibbard, Howard (1991). Bernini. New York: Penguin. səh. 78. ISBN978-0-14-013598-5.
Hibbard, 1986, pp. 160–162.
↑ Witkowski, G. J. (1908). L'Art profane de I'Eglise, ses licenses symboliques, satiriques et fantaisistes. Paris. 255–256.
Philipp Fehl (July 1976). "The 'Stemme' on Bernini's Baldacchino in St Peter's: A Forgotten Compliment". The Burlington Magazine. 118 (880): 484–491. doi:10.2307/878458.
↑ Eisenstein, Sergei; Yve-Alain Bois; Michael Glenny (December 1989). "Montage and Architecture". Assemblage. 10. doi:10.2307/3171145.
Ədəbiyyat
Lavin, Irving (1968). Bernini and the Crossing of Saint Peter's. New York: New York University Press.
Xarici keçidlər
VikianbardaMüqəddəs Pyotr baldaxini ilə əlaqəli mediafayllar var.
Web Gallery of Art
Avqust 12, 2021
müqəddəs, pyotr, baldaxini, baldacchino, pietro, vatikandakı, müqəddəs, pyotr, bazilikasının, yüksək, altarı, üzərində, yerləşən, baldaxin, kivori, adlandırılan, barokko, stilində, hazırlanmış, böyük, bürünc, talvardır, baldaxin, kafedralın, keçid, mərkəzi, qü. Muqeddes Pyotr baldaxini it Baldacchino di San Pietro Vatikandaki Muqeddes Pyotr bazilikasinin yuksek altari uzerinde yerlesen baldaxin ve ya kivori adlandirilan barokko stilinde hazirlanmis boyuk burunc talvardir Baldaxin kafedralin kecid merkezi ve qubbesinin altinda yerlesir Italyan senetkari Covanni Lorenso Bernini terefinden hazirlanmis baldaxin kafedralin altinda Muqeddes Pyotrun mezarinin yerini gostermek meqsedi ile sifaris edilmisdir Talvarin altinda bazilikanin yuksek altari yerlesir Papa VIII Urbanin sifarisi ile 1 hazirlanmis baldaxin uzerinde ise 1623 cu ilde baslanilmis ve 1634 cu ilde tamamlanmisdir Baldaxin bazilikada vizual fokus funksiyasini yerine yetirir ozluyunde cox boyuk bir struktur olan baldaxin bazilikanin neheng olculeri ile insan olcusu arasinda kecid teskil edir Muqeddes Pyotr baldaxiniit Baldacchino di San PietroOlke VatikanMemarliq uslubu barokkoHeykelteras Covanni Lorenso BerniniSifarisci VIII UrbanTarixi 1623 1634Hundurluyu 20 mMaterial buruncSaxlanildigi yer Muqeddes Pyotr bazilikasi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Kontekst 2 Tesvir ve tarixi 3 Postamentler ve Barberini gerbleri 4 Menbeler 4 1 Qeydler 4 2 Istinadlar 4 3 Edebiyyat 5 Xarici kecidlerKontekst Redakte Asagidan baxdiqda baldaxinin icinde sefeq sacan gunes icinde Muqeddes Ruh simvolu gorunur Baldaxin enenevi olaraq muhum kilselerde olan kivori ve ya memarliq pavilyonu funksiyasini yerine yetirmekle barokko stilinde hazirlanmisdir Romadaki ekser boyuk bazilikalar kimi Kohne Muqeddes Pyotr bazilikasi da kivoriye malik idi ve Berninin selefi kimi Yeni Muqeddes Pyotr bazilikasinda calsmis Karlo Maderno Berniniden on il evvel qivrilan Suleyman sutunlarina malik baldaxin dizayni hazirlamisdi 2 Baldaxin defn katafalkinin dizaynina istinad etmekle Muqeddes Pyotra aidliyi gosterir Muqeddes gunlerde papalarin basi uzerinde ucaldilan ve baldaxin adlandirilan enenevi parca kivori ise Roma papalarinin Muqeddes Pyotrun xelefi olmasina isare edir Muqeddes Pyotrun mezarinin yerinin baldaxinle vurgulanmasi ideyasi Berniniye aid olmamis ve onun yaratdigi eserden daha evvel hemin yerde bir nece sutunlu struktur olmusdur 3 Kohne bazilikanin yuksek altari qarsisinda I Konstantin terefinden Yunanistandan getirilmis ve esl yunan mermerinden hazirlanmis II esre aid Suleyman sutunlari terefinden desteklenen ekran olmusdur Orta esrlerde sutunlarin Yeruselim mebedinden getirilmesine inanilmis en muqeddes yerlerin qeyd edilmesi ucun Suleyman sutunlari mehz hemin sutunlarin formasina uygun olaraq hazirlanmisdir Orijinal on iki sutundan sekkizi baldaxinin her iki terefinde dayaq kimi istifade olunmusdur 4 Tesvir ve tarixi Redakte Baldaxin ucun Francesko Borromini terefinden hazirlanmis sutun dizayni Baldaxinin Bernini terefinden dizayn edilmis sutunlarindan biri Buruncden hazirlanmis ve qizil suyuna cekilmis baldaxin Bernininin heykelterasliq ve memarligi birlesdirmeye calisdigi ilk eser olmaqla barokko kilse interyeri dizayninda ciddi inkisaf hesab edilir Kivori mermerden hazirlanmis dord iri sutun uzerinde dayanir Sutunlar her biri ortadan iceri qatlanmis karnizleri destekleyir Bunun uzerinde kunclerde ikiqat heyati olcude melek heykelleri dayanir Heykellerin arxasinda boyuk volyutalar onlarin ustunde ise ikinci daha kicik karniz ucalir Karniz de oz novbesinde xristianliq terefinden xilas edilen dunya simvolu olan sfera uzerinde qizil suyuna cekilmis xac ucalir Baldaxin konfessiya ve Muqeddes Pyotr kafedrasinin arxada gorunusu Dord sutun 20 metr 66 ft hundurluye malikdir Temel ve kapital ayriliqda hazirlanmisdir ve her sutunun mili uc hisseden ibaretdir Qivrilmis sutunlar formalarina gore Imperoator Konstantinin Yeruselimdeki Suleyman mebedinden Romaya getirdiyi ve Kohne Muqeddes Pyotr bazilikasinda istifade olunmus sutunlari xatirladir Karnizden molyusk formali bezekler ve qotazlar sallanir Abide Barberini ailesinin Papa VIII Urban Maffeo Barberini kimi dogulmusdur heraldik simvollari olan arilar ve defne yarpaqlari ile bezedilmisdir Qeyd 1 Gumbezin asagi terefi Barberini ailesinin basqa bir simvolu olan ve Muqeddes Ruha isare eden sefeq sacan gunes tesviri ile bezedilmisdir Baldaxinin hazirlanmasi ucun istifade edilmis buruncun hardan elde edilmesi meselesi muasir elmde mubahise movzusu olaraq qalmaqdadir Baxmayaraq ki VIII Urbanin hesabatlarindan Roma Panteonunun burunc dami ve portikinin toplarin hazirlanmasi ucun idtifade edilmesi baldaxinin hazirlanmasi ucun lazim olan buruncun ise Venesiyadan getirilmesi haqqinda melumat var bezi tedqiqatcilar baldaxinin mehz Panteonun buruncunden hazirlanmasini iddia edirler Navona meydaninin kuncunde yerlesen Pasquino adli danisan heykele berkidilmis meshur satirik paskvilde deyilir Quod non fecerunt barbari fecerunt Barberini yeni Barbarlarin etmediyini Barberini etdi 5 Yaradiciliginin erken merhelesinde ve aralarinda aci reqabetin baslamasindan xeyli evvel Bernini Francesko Borromini ile birlikde calismis Borromini ehtimal ki baldaxinin sxemini hazirlamis ve dizayninin hazirlanmasinda istirak etmisdir Dizaynin hazirlanmasinda hemcinin Bernininin atasi Pyetro Bernini 5 qardasi Luici Bernini Stefano Maderno Fransua Dukenua Andrea Bolci ve Culyano Finelli de istirak etmisler Bir meseleni Bernini karyerasi basa catmamis hell etmeli idi Latin xaci formasinda olan kilselerde esas altar adeten merkezi hissenin sonunda yerlesmeli olsa da Muqeddes Pyotr bazilikasinin esas altari merkezde yerlesir Bernini Katolik kilsesini razi salmaq ucun yeni bir variant fikirlesmisdir Berninin dizayni ile hazirlanmis Muqeddes Pyotr kafedrasi altarin apsidal sonlugunda yerlesdirilmis ve belelikle de dizayn ideyasi tamamlanmisdir 6 Postamentler ve Barberini gerbleri Redakte Barberini ailesinin gerbi Baldaxin sutun altligi olan dord mermer postament uzerinde dayanir Her postamentin iki xarici uzu Barberini ailesinin gerbleri ile bezedilib Demek olar ki eyni olan sekkiz gerb siralamasi esrlerdir ki yazicilar ve senet tarixcileri terefinden muxtelif cur tefsir edilir Gerbin ozunde Barberini ailesinin uc arisi tesvir edilmisdir Her bir qalxan yuxaridan qadin asagidan ise satir basi ile ehate olunmusdur Carpaz acarlarin tesvir edildiyi papa tiarasi gerbin arxasinda qalir Demek olar ki butun gerbler oxsardir lakin sol terefdeki postamentden baslayaraq saga dogru baxdiqca qadin uzlerinin mimikasinda keskin deyisikliklerin bas vermesini musahide etmek olur Gerb ozu birinci postamentde daha hamar olsa da tedricen diger postamentlerde qabariqlasir ve sonuncu ikinci postamentde ise yeniden hamarlasir Sekkizinci gerbin uzerinde qadin uzu qanadli usaq ve ya putto tesviri ile evezlenir Gerbin arxasindaki alleqoriyalar birmenali olaraq dogumun muxtelif merheleleri kimi tesvir edilir Bu haqqda Vitkovski yazir Sehne sol terefdeki postamentden baslayr qadinin uzu sixilmaga balayir ikinci ve ucuncu postamentlerden sonra agri daha guclu hiss olunamga baslayir Saclar getdikce daha da pirpilasir birinci tesvirde daha sakit olan gozlerde getdikce cilginliq hiss olunur evvel bagli olan dodaqlar ise getdikce qisqiriq ifade eden realizmle aralanir Nehayet gozlenilen netice hasil olur ana basi tesviri yerini deyisilmez papa simvollari dasiyan qivrim sacli usaq tesvirlerine verir 7 Roma Katolik kilsesinin en muqeddes yerinde Muqeddes Pyotrun mezarinin ustunde yer almis bu alleqorik tesvirin izahi ucun bir nece nezeriyye ireli surulmusdur Bezi tedqiqatcilar bu alleqoriyani izah ederken bildirirler ki Bernini papaligin ve dunyevi kilsenin zehmetini qadinin hamileliyi ile gostermeye calismsdir 7 Daha meshur enene ise VIII Urbanin qohumunun cetin hamileliyi ve hamileliyin ugurla tamamlanacagi halda papanin Muqeddes Pyotr altarini bu hadiseye hesr edeceyi ile bagli andla elaqelidir 8 Ucuncu enene ise alleqoriyani Papanin Taddeo Barberini ve Bernininin telebelerinden birinin bacisindan dogulmus qanunsuz usaqdan xilas olmasina qisasi kimi qiymetlendirir 9 Postamentler uzerindeki dogum sehnesini rejissor Sergey Eynsteyn de terifleyerek 1930 cu illerin sonlarindan yazdigi Montaj ve memarliq adli meqalesinde boyuk ustad Bernininin en mohtesem eserlerinden biri kimi tesvir edir Gerbleri sekkiz cekilis umumi montaj ssenarisinin sekkiz ardicil hissesi adlandirir 9 Menbeler RedakteQeydler Redakte Kohne Muqeddes Pyotr bazilikasinda istifade edilmis qedim Suleyman mebedinin orijinal sutunlari eslinde uzum yarpaqlari ile bezedilse de Bernini onlari defne yarpaqlari ile evez etmisdir Ola bilsin ki bu Papa VIII Urbanin edebiyyatla bagliligina isare idi Bele ki Papa latin dilinde seirler yazirdi Istinadlar Redakte Preimesberger Rudolf Gianlorenzo Bernini Oxford Art Online Istifade tarixi 28 mart 2017 apostrophe markup Gredmann Stefan 2008 The Architecture Of Rome An Architectural History in 402 Individual Presentations Axel Menges ISBN 978 3 936681 16 1 Magnuson Torgil 1982 Rome in the Age of Bernini Volume 1 Almqvist amp Wiksell International 254 266 ISBN 978 91 7402 112 7 Ward Perkins J The shrine of St Peter s and its twelve spiral columns in Journal of Roman Studies 42 1952 p 21ff 1 2 Hibbard Howard 1991 Bernini New York Penguin seh 78 ISBN 978 0 14 013598 5 Hibbard 1986 pp 160 162 1 2 Witkowski G J 1908 L Art profane de I Eglise ses licenses symboliques satiriques et fantaisistes Paris 255 256 Philipp Fehl July 1976 The Stemme on Bernini s Baldacchino in St Peter s A Forgotten Compliment The Burlington Magazine 118 880 484 491 doi 10 2307 878458 1 2 Eisenstein Sergei Yve Alain Bois Michael Glenny December 1989 Montage and Architecture Assemblage 10 doi 10 2307 3171145 Edebiyyat Redakte Lavin Irving 1968 Bernini and the Crossing of Saint Peter s New York New York University Press Xarici kecidler Redakte Vikianbarda Muqeddes Pyotr baldaxini ile elaqeli mediafayllar var Web Gallery of ArtMenbe https az wikipedia org w index php title Muqeddes Pyotr baldaxini amp oldid 5534941, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
