Musa Aybək müasir özbək ədəbiyyatının qüdrətli şair və nasiri hesab olunur. O, 1905-ci ilin yanvarın 10-da Daşkənddə zəhmətkeş ailəsində dünyaya gəlmişdir. Musa Aybək ilk təhsilini əski tipli məktəbdə almışdır. Lakin sonradan yeni tipli məktəbdə təhsilini davam etdirib başa vurmuşdur. Ədibin atası Daşməhəmməd Xumsan və Yenibazar qışlaqlarında baqqallıq etmişdir. Özünün qeydlərindən belə aydın olur ki, onun anası cismən zəif olsa da, ağıllı, zirək və rəhmli qadın olmuşdur. Hətta işinin çox olmasına baxmayaraq, asudə vaxt tapan kimi oxumaqla məşğul olmuşdur.
M.Aybək 1930-cu ildə Orta Asiya Dövlət darülfününun ictimai fənlər fakültəsinə daxil olmuşdur. 1935-ci ildə buranı bitirib Dövlət darülfünündə siyasi iqtisaddan dərs demişdir. O, 1933-1937-ci illərdə Özbəkistan Dil və ədəbiyyat elmi-tədqiqat institutunda elmi işçi kimi fəaliyyət göstərmişdir. 1938-1941-ci illərdə isə Özbəkistanın elmi-pedaqoji nəşriyyatında ədəbi tərcüman və mühərrir olmuşdur. Bundan sonra bir neçə illər elmlər akademiyasının ictimai elmlər bölümünə və Özbəkistan yazıçılar birliyinə rəhbərlik etmişdir. M.Aybək uzun illər “Şərq ulduzu” və “Özbək dili və ədəbiyyatı” dərgilərində baş mühərrir kimi fəaliyyət göstərmişdir. M.Aybək yaradıcılığa şeirlə başlamışdır. O, ilk şeirini 1922-ci ildə yazmış, həmin şeir “Ərməğan” jurnalında çap olunmuşdur. Onun ya lar”, “Zəfər və Zöhrə”, “Həmzə”, “Müqəddəs qan”, “Nəvai” və s. kimi poema və romanları müəllifin sənətdə qazandığı uğurlardan xəbər verir. Bir tərcüməçi kimi M.Aybək Puşkinin “Yevgeni Onegin”, Lermontovun “Maskarad”, “Demon”, H.Heynenin “Lirik şeirlər”ini və s. sənətkarların əsərlərini özbək dilinə tərcümə etmişdir. O, bir ədəbiyyatşünas-alim kimi də böyük tədqiqat işləri aparmışdır. Onun ayrı-ayrı vaxtlarda yazdığı “Lirika haqqında”, “Abdulla Qədirinin yaradıcılıq yolu”, “Özbək klassikləri” və s. elmi əsərləri özbək ədəbiyyatının tədqiqi və araşdırılması baxımından olduqca əhəmiyyətlidir. M.Aybəkin xidmətləri qədirbilən xalqı və dövlət tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir. 1943-cü ildə Özbəkistan Elmlər Akademiyası yaradılmış və M.Aybək akademiyaya həqiqi üzv seçilmişdir.
1965-ci ildə o, Özbəkistanın xalq yazıçısı fəxri adına layiq görülmüşdür. Qüdrətli yazıçı üç dəfə Lenin ordeni, iki dəfə Qırmızı Əmək Bayrağı ordeni ilə təltif edilmişdir. M.Aybəkin “Nəvai” romanı 1946-cı ildə Dövlət Mükafatına layiq görülmüşdür..
Tanınmış yazıçı 1968-ci ildə Daşkənd şəhərində vəfat etmişdir. Ölümündən sonra Özbəkistanda onun yaradıcılığının kütləvi nəşri həyata keçirilmiş və 1975-1982-ci illər arasında Daşkənddə onun 19 cildlik seçilmiş əsərləri çap olunmuşdur. 1959-cu ildə M.Aybəkin “Müqəddəs qan” romanı Azərbaycan dilinə tərcümə olunaraq çapdan çıxmışdır. Bundan başqa ayrıayrı illərdə onun bir çox şeir və poemaları da dilimizə tərcümə olunmuş və oxuculara çatdırılmışdır. Yaradıcılığı. Musa Aybək yaradıcılığa şeirlə başlamışdır.20-ci illərin əvvələrində ilk şeirini yazan şair, qısa vaxt ərzində “Duyğular”(1926), “Könül nəğmələri”(1929),“Məşəl”(1929) və s. kimi kitablarında çap olunmuş çoxsaylı şeirləri ilə əvvəlcədən özünün gələcək poeziya uğurlarının böyüklüyünü təsdiqləyə bildi.Onu da qeyd edək ki,onun yaradıcılığının başlanğıcı 20-ci illərin ən çətin, qarma-qarışıq dövrlərinə təsadüf edir.Bu dövrdə yazılmış əsərləri ilə Musa Aybək zamanın ən mühüm hadisə və əhvalatlarını cavablandırmış, onlara özünün şair münasibətini bildirmişdir. M.Aybəkin 30-cu illər yaradıcılığı mövzu və ideya baxımından əvvəlki onilliklə eyniyyət təşkil etsə də, problemin ictimai-siyasi kəskinliklə qoyuluşu bu dövr yaradıcılığının əsas göstəricisinə çevrilir. “Dneprostoy”, “Özbəkistan”, “Qışlaq qızı-student”, “Kolxoz dəmirçisi” və s. şeirlərində yaşanılan dövrün hiss və duyğuları, arzu və istəkləri özünün poetik əksini tapa bilmişdir. Böyük Vətən müharibəsi M.Aybəkin yaradıcılığında əhəmiyyətli yerlərdən birini tutur.Müharibə mövzusu 40-cı illərdən başlayaraq ömrünün sonuna qədər onun yaradıcılığında ən aparıcı sahələrdən birinə çevrilmişdir.Musa Aybək 1942-ci ildə Özbəkistan mədəniyyət nümayəndələrinin böyük bir qrupu ilə döyüş bölgəsinə yola düşür.O,dörd ay cəbhə xəttində olmuş, əsgərlərin düşmənə qarşı mərdliklə döyüşmələrinin canlı şahidinə çevrilmişdir. Ədibin “Günəş qaralmaz” romanı, “Alovlu illər” şeirlər toplusu və “Cəbhə boyunca” sənədli gündəliyi bilavasitə döyüş meydanlarında canlı şahidi olduğu hadisələri, daha doğrusu, ön cəbhədə gördüyü səfər təəssüratlarını əks etdirmək baxımından xarakterikdir.Şair müharibə dövründə yazdığı “Vətəni sev”,” Günlər gələr ki”, “Zəfər bizimdir”, “İgidlərə”, “Vətən haqqında”, “Leninqrad”, “Əlvida əsgər” və s. şeirlərində bilavasitə əsgərlərin igidlik və rəşadətlərini,vətənin müdafiəsi naminə göstərdikləri qəhrəmanlıqlarını yüksək tərzdə qələmə almışdır.Məs., “Əlvida əsgər” şeirində böyük şücaətlər göstərmiş döyüşçü əgərin qəhrəmanlığı bu şəkildə mədh edilir:
Əlvida, ey əsgər! Burdan uzaqdır Mənim çiçəklənən Özbəkistanım. Tarixdə əbədi yaşayacaqdır Cəbhədə yazılan ömür dastanım!
Qondarma qəhrəman olmadın səndə, Hər dəfə girəndə çətin döyüşə. Əriyib yox oldu duman da, çən də. Ölüm də gizləndi səndən həmişə. Musa Aybək sənətində poemaların xüsusi yeri vardır.Hər şeydən əvvəl onun yaradıcılığında poemalar say baxımında çoxluq təşkil edir. “Həmzə” (1947), “Qızlar” (1948), “Zəfər və Zöhrə”(1950), “Həqiqət söyləyənlər” (1954), “Babam” (1957), “Quli və Nəvai”, “Babur” (1968) və.s poemaları özbək epik janrının inkişafında onun yüksək xidmətlərindən xəbər verir.Ümumiyyətlə, özbək ədəbiyyatşünasları Musa Aybəkin poemalarını mövzu baxımından üç qrupa bölürlər: 1)Tarixi mövzuda yazılmış poemalar. (“Babam”, “Quli və Nəvai”, “Babur” poemaları bu qrupa daxildir). 2)Müasir mövzulu poemalar. (“Qızlar”, “Həmzə” və.s poemalar bura aiddir) 3)Xarici ölkə xalqlarının həyatına həsr edilmiş poemalar. (“Zəfər və Zöhrə”, “Həqiqət söyləyənlər” , “Zamanın yaraları”və.s poemaları bura daxildir)
İstinadlar
↑ Большая Российская энциклопедия: В 30 т. / Председатель науч.-ред. совета Ю. С. Осипов. Отв. ред С. Л. Кравец. Т. 1. А — Анкетирование. — М.: Большая Российская энциклопедия, 2005. — 766 с.: ил.: карт.
Karimov N., Oybek, T., 1985
Quliyev Elman Hilal oğlu. Türk xalqları ədəbiyyatı: dərslik /E. Quliyev; elmi red. H. Qasımov ; rəyçilər B. Nəbiyev. Bakı : Conatant Empary , 2011, 567 s. səh.204.
musa, aybək, özb, muso, toshmuhammad, 1905, 1968, özbək, şair, yazıçısı, stalin, mükafatı, laureatı, 1946, özb, muso, toshmuhammaddoğum, tarixi, yanvar, 1905doğum, yeri, daşkənd, özbəkistanvəfat, tarixi, iyul, 1968, yaşında, vəfat, yeri, daşkənd, özbəkistandəf. Musa Aybek ozb Muso Toshmuhammad 1905 1968 Ozbek sair ve yazicisi Stalin mukafati laureati 1946 1 Musa Aybekozb Muso ToshmuhammadDogum tarixi 10 yanvar 1905Dogum yeri Daskend OzbekistanVefat tarixi 1 iyul 1968 63 yasinda Vefat yeri Daskend OzbekistanDefn yeri Cigatay qebiristanligi d Vetendasligi OzbekistanMilliyyeti ozbekTehsili Ozbekistan Milli Universiteti d Fealiyyeti yazici sair siyasetciFealiyyet illeri 1930 cu ildenJanr Seir poema povest romanMukafatlari emekdar incesenet xadimi xalq sairi Heyati RedakteMusa Aybek muasir ozbek edebiyyatinin qudretli sair ve nasiri hesab olunur O 1905 ci ilin yanvarin 10 da Daskendde zehmetkes ailesinde dunyaya gelmisdir Musa Aybek ilk tehsilini eski tipli mektebde almisdir Lakin sonradan yeni tipli mektebde tehsilini davam etdirib basa vurmusdur Edibin atasi Dasmehemmed Xumsan ve Yenibazar qislaqlarinda baqqalliq etmisdir Ozunun qeydlerinden bele aydin olur ki onun anasi cismen zeif olsa da agilli zirek ve rehmli qadin olmusdur Hetta isinin cox olmasina baxmayaraq asude vaxt tapan kimi oxumaqla mesgul olmusdur M Aybek 1930 cu ilde Orta Asiya Dovlet darulfununun ictimai fenler fakultesine daxil olmusdur 1935 ci ilde burani bitirib Dovlet darulfununde siyasi iqtisaddan ders demisdir O 1933 1937 ci illerde Ozbekistan Dil ve edebiyyat elmi tedqiqat institutunda elmi isci kimi fealiyyet gostermisdir 1938 1941 ci illerde ise Ozbekistanin elmi pedaqoji nesriyyatinda edebi tercuman ve muherrir olmusdur Bundan sonra bir nece iller elmler akademiyasinin ictimai elmler bolumune ve Ozbekistan yazicilar birliyine rehberlik etmisdir M Aybek uzun iller Serq ulduzu ve Ozbek dili ve edebiyyati dergilerinde bas muherrir kimi fealiyyet gostermisdir M Aybek yaradiciliga seirle baslamisdir O ilk seirini 1922 ci ilde yazmis hemin seir Ermegan jurnalinda cap olunmusdur Onun ya lar Zefer ve Zohre Hemze Muqeddes qan Nevai ve s kimi poema ve romanlari muellifin senetde qazandigi ugurlardan xeber verir Bir tercumeci kimi M Aybek Puskinin Yevgeni Onegin Lermontovun Maskarad Demon H Heynenin Lirik seirler ini ve s senetkarlarin eserlerini ozbek diline tercume etmisdir O bir edebiyyatsunas alim kimi de boyuk tedqiqat isleri aparmisdir Onun ayri ayri vaxtlarda yazdigi Lirika haqqinda Abdulla Qedirinin yaradiciliq yolu Ozbek klassikleri ve s elmi eserleri ozbek edebiyyatinin tedqiqi ve arasdirilmasi baximindan olduqca ehemiyyetlidir M Aybekin xidmetleri qedirbilen xalqi ve dovlet terefinden yuksek qiymetlendirilmisdir 1943 cu ilde Ozbekistan Elmler Akademiyasi yaradilmis ve M Aybek akademiyaya heqiqi uzv secilmisdir 1965 ci ilde o Ozbekistanin xalq yazicisi fexri adina layiq gorulmusdur Qudretli yazici uc defe Lenin ordeni iki defe Qirmizi Emek Bayragi ordeni ile teltif edilmisdir 2 M Aybekin Nevai romani 1946 ci ilde Dovlet Mukafatina layiq gorulmusdur 1 Taninmis yazici 1968 ci ilde Daskend seherinde vefat etmisdir Olumunden sonra Ozbekistanda onun yaradiciliginin kutlevi nesri heyata kecirilmis ve 1975 1982 ci iller arasinda Daskendde onun 19 cildlik secilmis eserleri cap olunmusdur 1959 cu ilde M Aybekin Muqeddes qan romani Azerbaycan diline tercume olunaraq capdan cixmisdir Bundan basqa ayriayri illerde onun bir cox seir ve poemalari da dilimize tercume olunmus ve oxuculara catdirilmisdir 3 Yaradiciligi Musa Aybek yaradiciliga seirle baslamisdir 20 ci illerin evvelerinde ilk seirini yazan sair qisa vaxt erzinde Duygular 1926 Konul negmeleri 1929 Mesel 1929 ve s kimi kitablarinda cap olunmus coxsayli seirleri ile evvelceden ozunun gelecek poeziya ugurlarinin boyukluyunu tesdiqleye bildi Onu da qeyd edek ki onun yaradiciliginin baslangici 20 ci illerin en cetin qarma qarisiq dovrlerine tesaduf edir Bu dovrde yazilmis eserleri ile Musa Aybek zamanin en muhum hadise ve ehvalatlarini cavablandirmis onlara ozunun sair munasibetini bildirmisdir M Aybekin 30 cu iller yaradiciligi movzu ve ideya baximindan evvelki onillikle eyniyyet teskil etse de problemin ictimai siyasi keskinlikle qoyulusu bu dovr yaradiciliginin esas gostericisine cevrilir Dneprostoy Ozbekistan Qislaq qizi student Kolxoz demircisi ve s seirlerinde yasanilan dovrun hiss ve duygulari arzu ve istekleri ozunun poetik eksini tapa bilmisdir Boyuk Veten muharibesi M Aybekin yaradiciliginda ehemiyyetli yerlerden birini tutur Muharibe movzusu 40 ci illerden baslayaraq omrunun sonuna qeder onun yaradiciliginda en aparici sahelerden birine cevrilmisdir Musa Aybek 1942 ci ilde Ozbekistan medeniyyet numayendelerinin boyuk bir qrupu ile doyus bolgesine yola dusur O dord ay cebhe xettinde olmus esgerlerin dusmene qarsi merdlikle doyusmelerinin canli sahidine cevrilmisdir Edibin Gunes qaralmaz romani Alovlu iller seirler toplusu ve Cebhe boyunca senedli gundeliyi bilavasite doyus meydanlarinda canli sahidi oldugu hadiseleri daha dogrusu on cebhede gorduyu sefer teessuratlarini eks etdirmek baximindan xarakterikdir Sair muharibe dovrunde yazdigi Veteni sev Gunler geler ki Zefer bizimdir Igidlere Veten haqqinda Leninqrad Elvida esger ve s seirlerinde bilavasite esgerlerin igidlik ve resadetlerini vetenin mudafiesi namine gosterdikleri qehremanliqlarini yuksek terzde qeleme almisdir Mes Elvida esger seirinde boyuk sucaetler gostermis doyuscu egerin qehremanligi bu sekilde medh edilir Elvida ey esger Burdan uzaqdir Menim ciceklenen Ozbekistanim Tarixde ebedi yasayacaqdir Cebhede yazilan omur dastanim Qondarma qehreman olmadin sende Her defe girende cetin doyuse Eriyib yox oldu duman da cen de Olum de gizlendi senden hemise Musa Aybek senetinde poemalarin xususi yeri vardir Her seyden evvel onun yaradiciliginda poemalar say baximinda coxluq teskil edir Hemze 1947 Qizlar 1948 Zefer ve Zohre 1950 Heqiqet soyleyenler 1954 Babam 1957 Quli ve Nevai Babur 1968 ve s poemalari ozbek epik janrinin inkisafinda onun yuksek xidmetlerinden xeber verir Umumiyyetle ozbek edebiyyatsunaslari Musa Aybekin poemalarini movzu baximindan uc qrupa bolurler 1 Tarixi movzuda yazilmis poemalar Babam Quli ve Nevai Babur poemalari bu qrupa daxildir 2 Muasir movzulu poemalar Qizlar Hemze ve s poemalar bura aiddir 3 Xarici olke xalqlarinin heyatina hesr edilmis poemalar Zefer ve Zohre Heqiqet soyleyenler Zamanin yaralari ve s poemalari bura daxildir Istinadlar Redakte 1 2 Bolshaya Rossijskaya enciklopediya V 30 t Predsedatel nauch red soveta Yu S Osipov Otv red S L Kravec T 1 A Anketirovanie M Bolshaya Rossijskaya enciklopediya 2005 766 s il kart Karimov N Oybek T 1985 Quliyev Elman Hilal oglu Turk xalqlari edebiyyati derslik E Quliyev elmi red H Qasimov reyciler B Nebiyev Baki Conatant Empary 2011 567 s seh 204 Hemcinin bax RedakteOzbek edebiyyatiMenbe https az wikipedia org w index php title Musa Aybek amp oldid 6086690, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
