fbpx
Wikipedia

Murad Acı

Murad Acı (rus. Мура́д Эскенде́рович Аджи́ев, 1994-cü ildən Murad Acı adını istifadə etdi; 9 dekabr 1944(1944-12-09), Moskva7 mart 2018(2018-03-07), Moskva) — qumuq əsilli türkoloq, publisist, yazıçı, iqtisad elmləri namizədi. Dosent. Altaydan gəlmiş xalqların Böyük köçü konsepsiyasının müəllifidir.

Murad Acı
rus. Мура́д Эскенде́рович Аджи́ев
Doğum tarixi 9 dekabr 1944(1944-12-09)
Doğum yeri
Vəfat tarixi 7 mart 2018(2018-03-07) (73 yaşında)
Vəfat yeri
Vətəndaşlığı
Milliyyəti qumuq
Elm sahəsi türkologiya
Elmi dərəcəsi iqtisad elmləri namizədi
Təhsili
adji.ru

Həyatı

Elmi Fəaliyyəti

Murad Acı 9 dekabr 1944-cü ildə Moskvada anadan olub. O, 1964-cü ildə Moskva Dövlət Universitetinin Coğrafiya Fakültəsinin Şimal Araşdırmaları Bölməsinə daxil olmuş, 1969-cu ildə isə Moskva Dövlət Universitetinin Coğrafiya fakültəsini bitirib aspiranturaya qəbul olmuşdur. Murad Acı SSRİ Dövlət Plan Komitəsinin Məhsuldar Resursların Öyrənilməsi Şurasına daxil olmuşdur. O, 1973-cü ildə Sənaye və inşaat əsasları ixtisasını seçərək "SSRİ-nin şimal-şərqindəki sənaye inkişafı prosesinin modelləşdirilməsi və optimallaşdırılması" mövzusunda namizədlik dissertasiyasını müdafiə etmişdir.

Murad Acının elmi məsləhətçisi professor V. F. Burxanov idi. Məzun olduqdan sonra Acıyev SSRİ Əlvan Metalurgiya Nazirliyinin Proqnozlaşdırma şöbəsində işləmiş, həmçinin bir neçə il Sibirdə sosial tikinti proseslərini öyrənmişdir. Murad Acı həmkarları ilə birlikdə yeni bir Şimal bölgəsi yaratmaq üçün layihə üzərində çalışmışdır.

1975-ci ildən 15 il ərzində Ümumittifaq Yazışmalar Maliyyə-İqtisad İnstitutunda iqtisadi coğrafiya mövzusunda mühazirə oxuyub. O, təlim-tədris fəaliyyəti ilə yanaşı, elmi araşdırmalarını davam etdirmişdir: ölkənin şimal bölgəsinin, eləcə də Sibir və Uzaq Şərqin tədqiqatlarında iştirak etmişdir. Bu dövr üçün Sibirin tədqiqatı, Baykal-Amur dəmir yolunun tikintisi, Sibirin regional istehsal strukturları və enerjiyə qənaət edən texnologiyalar haqqında elmi işlər yazmışdır. 1976-cı ildə XXIII Beynəlxalq Coğrafiya Konqresində iştirak etmişdir. Elmi fəaliyyətlə məşğul olmaqla eyni zamanda ölkənin aparıcı jurnalları ilə əməkdaşlıq edirdi: bunlar "Novıy Mir" (Yeni Dünya), "Vokrug Sveta" (Dünya Әtrafında), "Nauka i Jizn" (Elm və Həyat), "Znanie – sila" (Bilik Gücdür) jurnalları idi. Uzun illər ərzində "quruda və dənizdə" ədəbi coğrafi almanaxın redaksiya heyətinin üzvü vəzifəsində çalışmışdır.

1970-ci illərdə Acıyevin əsərləri Sovet şimal araşdırmaları üzrə məşhur alim Q. A. Aqranatın diqqətini cəlb etmişdir. Acıyev bu bölgədə istehsal və insan həyatı üçün ümumi enerji xərclərinin sintetik göstəricisini istifadə etmək fikrini ilk dəfə irəli sürdü. Bu 1976-cı ildə idi. Aqranat bu fikri perspektivli hesab etdi. Aqranat bu fikrin inkişaf etdirilməməsindən təəssüfləndiyini dilə gətirirdi.

Yeni ərazilərin kəşfinin tədqiqinə öz töhfəsini vermiş Acıyevin işi 1970–80-ci illərin elmi məktəbinə aiddir. 1982-ci ildə Milli Şura üçün hazırlanmış Sovet və Şərqi Avropa Araşdırmaları (ABŞ) haqqında bəyannamədə Acıyevin nəşrləri Sibirin və Uzaq Şərqin müasir iqtisadi inkişafının biblioqrafik siyahısına daxil edilmişdir. Bu gün Acıyevin əsərləri doktorluq dissertasiyalarında istifadə olunur. AcıyevBAM tikintisini yalnız Trans-Baykal və Uzaq Şərq dəmir yollarında gərginliyin azaldılması mənbəyi kimi deyil, həm də Cənubi Yakutiya və Şimali Transbaykalda müntəzəm kəşfiyyat və hasilat üçün şərt kimi görən iqtisadçılar arasında qeyd edildi.

1982-ci ildə sənaye komplekslərinin və yeni ərazilərin inkişafı ilə əlaqəli demoqrafik dəyişikliklər mövzusunda "Sibir: XX vek" (Sibir: XX əsr) adlı bir kitab nəşr etdirdi. Sibiri bir çox insan, sənaye, elmi və mədəni məsələlərin qarşılıqlı əlaqə mərkəzi kimi təsvir etdi. Nəşr partiya səlahiyyətliləri tərəfindən tənqid olundu və bu da onun doktorluq dissertasiyasını müdafiə etməsinə mane oldu. Hazırda bu kitab ölkədəki bəzi universitetlərin kurslarına və ya əlavə ədəbiyyat siyahısına daxil edilmişdir. Doktorluq dissertasiyasının müdafiəsindən imtina etməyə məcbur olan Acıyev müstəqil tədqiqatlara başlayır. 1989-cu ildə Acıyev ağır suyun təbiətdəki konsentrasiyasını proqnozlaşdırdığı "Kriyogenik ağır su konsentrasiyası fenomeni" adlı bir məqalə dərc etdi. Bu fərziyyə mütəxəssislərin marağına səbəb oldu.

1989-cu ildə nəhayət doktorluq dissertasiyasını tərk edən Acıyev "Vokrug Sveta" jurnalının redaksiyasında işə başladı.

Etnoqrafik Fəaliyyət

"Vokrug Sveta" jurnalında işləyərək ekspedisiyalar təşkil etdi, fotoşəkil çəkdi və adı açıqlanmayan xalqların həyatından bəhs edən məqalələr yazdı. Etnoqrafik esselərin personajları sovet hakimiyyətinin yenidən qurulması zamanı "yoxa çıxan" Evens, Yakutlar, Talışlar, Ləzgilər, Tabasaranlar, Qaraçaylar, Qumuqlar və digər xalqlar idi. 1990-cı illərin əvvəllərində qaynar nöqtələrə baş çəkdi və Qafqazdakı hərbi əməliyyatlardan danışdı. Eyni zamanda, Acıyev növbəti addımlarını müəyyənləşdirəcək yeni bir mövzu ilə daha çox maraqlandı. Öz xalqı qumuqların tarixi ilə maraqlanırdı. Acıyev 1991-ci ildə keçirilən "Hüquq və etnos" beynəlxalq simpoziumunda Etnoqrafiya sahəsində apardığı tədqiqatların nəticələrini təqdim edir. Acıyevin "Sovet İttifaqı Dövlət əhalisinin ümumi dövlət strukturunda etnik özünü identifikasiyası problemi (qumuqlar nümunəsi ilə)" hesabatında qumuqlar nümunəsində qədim türklərin etnogenezinin problemləri, coğrafi sərhədləri, dövlət strukturu və dövlət mədəniyyəti tədqiq edilirdi. Elmi hesabatın fikirləri kitabın əsasını təşkil etmişdir. Bu kitab "Mı – iz roda polovetskogo!" (Biz qıpçaq soyundanıq! Qumuqların, qaraçaylıların, qazaxların, balkarların, qaqauzların, krım tatarlarının, həmçinin rusların və ukraynalıların bir hissəsinin soyağacından) narazılığa səbəb oldu və o, yuxarıdan gələn əmrlə 1992-ci ildə "Vokrug Sveta" jurnalında fəaliyyətinidayandırdı.

Xalqların böyük köçü və türkologiya

"Vokrug Sveta" jurnalından ayrıldıqdan sonra Acıyev ölkə tədqiqatlarını davam etdirdi. Acıyev 2000 il əvvəl Altayda yaranan tayfaların miqrasiyası ilə bağlı fərziyyə irəli sürərək, vaxt kontekstində miqrasiyanın proqnozlaşdırılan mərhələlərini öyrənmiş və bu miqrasiyanın marşrutunu coğrafi xəritələrə köçürmüşdür. Acıyevin sözlərinə görə, I. minillikdə miqrasiya və yeni torpaqların açılması nəticəsində Baykal gölündən Altantikə qədər Qıpçaq ölkəsi yaradılmışdır ki, bu da Sibirin və müasir Rusiyanın böyük bir hissəsini əhatə edirdi. Acıyev, araştırmalarının nəticələrini 1994-cü ildə "Qıpçaq çölünün yovşanı" məqaləsində nəşr etmişdi. Acıyevin fərziyyəsinə görə, bu xalqlar 2000 il bundan əvvəl və bir neçə əsr ərzində Altaydan Böyük köçə başlayan, Avrasiya qitəsinin çöl zonasını tədricən mənimsəyən və məskunlaşan insanların nəslindəndir. Müəllif rus tarixinin "qəbul edilmiş fikrin əksinə olaraq, ümumiyyətlə 9-cu əsrdə deyil, daha əvvəl" başladığına inanır. Kitabda tenqrianizmə, türklərin qədim dininə xüsusi diqqət yetirilir.

Onun "Polın’ Polovetskogo Polya" əsəri Murad Acı adı altında nəşr olunmuşdur. Bu əsər "Vokrug Sveta" jurnalından ayrıldıqdan sonra müəllifin adına oldu. Acıyevin dediyi kimi, "Mən külək kimi azad idim, bu adı aldım, daha doğrusu, ad soyadımızın, babamızın və ulu babamızın daşıdığı Acı soyadını qaytardım. İndi fikirləşirəm ki, bu soyaddan istifadə etməyə haqqım var. Mən kitab üzərində işləməyə başladım". "Polın’ Polovetskogo Polya" əsəri Acıyevin tanınması üçün əsas olmuşdur. 2015-ci ildə kitabın 9-cu nəşri yayımlandı. Bakı Slavyan Universitetində "Türkologiya" tədqiqatları sahəsində "Tərcümə problemləri" elmi-tədqiqat laboratoriyası türk dilləri, ədəbiyyatı və tarixi sahəsində ən yaxşı əsər kimi "Polın’ Polovetskogo Polya" kitabı tərcümə edilmiş və nəşr etdirilmişdir. Bu əsərin tərcüməçisi tanınmış türkoloq, dilçi professor Tofiq Hacıyevdir. Bu iş Bakı Slavyan Universitetinin təhsil fakültəsində dərslik kimi tədris olunur. Qazi Universitetinin professoru Zeynep Bağlan Özer bu əsəri 2001-ci ildə türk dilinə tərcümə edib. 2019-cu ildə o, əlavə və yenidən işlənmiş kitabın 2-ci nəşrini tərcümə edib.

Acıyev 1995-ci ildə Dağıstanda xristianlığın tarixini öyrənmək və Müqəddəs Georginin məzarını axtarmaq məqsədi ilə səfər təşkil edir. Onun məqaləsində, səfər nəticələri və Müqəddəs Georgi məzarlığının ehtimal olunan yerinin araşdırmasının nəticələri dərc olundu. 1997-ci ildə nəşr olunan "Tayna sviatogo Georgiya ili podarennoe Tengri: Iz duxovnogo naslediya tyurkov" (Müqəddəs Georginin sirri və ya Tenqrinin hədiyyəsi: türklərin mənəvi irsindən) adlı kitabında bu barədə danışılır. Acıyevin ekspedisiyasından sonra Müqəddəs Georgi türbəsi Dağıstan Respublikasının görməli yerləri siyahısına daxil edilib.

1996-cı ildə Acıyevin "Səhra Dini" adlı məqaləsi "Uşaq Ensiklopediyası"nda yayımlandı. Bu məqalədə Acıyev Tengrianizm — qədim türklərin dini haqqında danışdı. Acıyev sübut edir ki, Böyük Çöl xalqları bütpərəst deyildilər və tək Allaha, Tenqriyə inanırdılar. Acıyev iddia edir ki, xaç tenqrianlığın ən qədim simvollarından biri olub.

1997-ci ildə "Step i kultura/ Velikiy put vo vremeni" (Çöl və mədəniyyət. Zamanda Böyük Səyahət) beynəlxalq simpoziumunda iştirak edir. Acıyev "Türklərin Avropa sivilizasiyasına verdiyi töhfə" adlı məruzə ilə çıxış edir. Müəllif "türk mədəniyyətinin rolunu və davamını, eləcə də Avropa sivilizasiyasının inkişafına təsirini" araşdırır. 1998-ci ildə M. O. Auezovun 100 illiyinə həsr olunmuş beynəlxalq seminara Acıyev dəvət olunub. Onun məruzəsi ilə seminar işinə başlayır.

"Tenqrianizm və Müasir Avropa Mədəniyyətinin Əsasları" adlı məruzəsində qıpçaqların bütpərəst olması barədə qurulmuş tezisə yenidən nəzər salır. Onun konsepsiyasına görə, Dəşt-i Qıpçaq ölkəsinin sakinləri monoteist tenqrianlıq (səmavi Tanrıya iman — Tenqri) etiraf etdilər).Tenqrianlıq daha sonra başqa bir monoteist dinin — xristianlığın başlanğıcını qoydu. Seminar intellektual ictimaiyyətin marağına səbəb olmuş, Acıyevin məruzəsi isə bütün seminar boyu əks-səda doğurmuşdur.

1998-ci ildə, "Misl" Yayınevi, xalqların büyük köçü mövzusunda araşdırmalarını davam etdirən Acıyevin "Evropa. Tyurki. Velikaya Step" (Avrupa. Türklər. Böyük çöl) adlı populyar elmi kitabının ilk nəşrini çap etdi. Bu kitabda böyük çölün Avropa mədəniyyətinə verdiyi töhfəyə xüsusi diqqət yetirilir. Kitab dəfələrlə yenidən nəşr olundu. Burada Acıyev ilk dəfə olaraq xalqların Böyük köçü konsepsiyasını ifadə etdi. Bu konsepsiya müəllifin sonrakı əsərlərində inkişaf etmişdir". Acıyevin özü vurğulayır ki, onun ixtisası coğrafiyadır və o, öz kitablarını bu elm sahəsi çərçivəsində yazıb və öz həyatını ona həsr edib: "Tarixi coğrafiyada ən çətin vəzifə tədqiq olunan regionun iqtisadi əsasını göstərməkdir. Mən bu problemi həll edirəm".

Acıyevin tələbələr üçün yazdığı "Kipçaki. Drevniaya istoriya tyurkov i Velikoy stepi" (Qıpçaqlar. Türklərin və Böyük çölün qədim tarixi: şagirdlər və onların valideynləri üçün sorğu kitabçası) yazdığı elmi-populyar kitabı 1999-cu ildə çap olunmuşdur. 2001-ci ildə "Kipçaki. Oguzi. Srednevekovaya istoriya tyurkov i Velikoy stepi" (Qıpçaqlar. Oğuzlar. Türklərin və Böyük çölün orta əsrlər tarixi) kitabını bu işin davamı kimi yazır. Müəllif bu kitabları məktəblilərə və onların valideynlərinə ünvanlayır və ailə mütaliəsi ənənəsini canlandırmaq istəyir. Bu kitab 2001-ci ildə Kazanda Tatarıstanın elmi ictimaiyyətinə təqdim edildi. Acıyev ora Ş. Mərcani adına Elmlər Akademiyası Tarix İnstitutunun dəvəti ilə gəldi. 2002-ci ildə "Kipçaki. Drevniaya istoriya tyurkov i Velikoy stepi" (Qıpçaqlar. Türklərin və Böyük çölün qədim tarixi: şagirdlər və onların valideynləri üçün sorğu kitabçası) kitabının türk dilində tərcüməsi Türkiyədə çıxır.

2001-ci ildə Acıyev Altay vilayətinə səfər edir və yeni əlyazma üzərində işə başlayır. Üç illik işdən sonra "Tyurki i mir: sokrovennaya istoriya" (Türklər və dünya: məxfi tarix) kitabının elmi-populyar nəşri işıq üzü görür. Bu əsərdə müəllif Altaydan gələn xalqların Böyük köçü konsepsiyasının əsas müddəalarını tam şəkildə formalaşdırır. Bu işdə Böyük çölün monoteizm ənənələrinə xüsusi diqqət yetirilmişdir. 2005-ci ildə Heydər Əliyev Fondu bu kitabı Azərbaycan dilində nəşr edib. Professor Tofiq Hacıyev kitabın tərcüməsi işini yerinə yetirdi. 2019-cu ildə "Tyurki i mir: sokrovennaya istoriya" kitabı Türkiyədə türk dilində nəşr olunub. 1-ci Beynəlxalq "Müqayisəli ədəbiyyatşünaslıq" elmi konfransında 2004-cü ildə bu kitabdan məruzə edilir. "Tyurki i mir: sokrovennaya istoriya" kitabının ayrı müddəaları 2004-cü ildə "Müqayisəli Ədəbi Tədqiqatlar" adlı 1-ci Beynəlxalq Elmi Konfransda açıqlanmışdır. Altayda yeni eradan əvvəl başlayan xalqların böyük miqrasiyasına həsr olunmuş "Hind-Avropa tədqiqatları və müqayisəli ədəbiyyat" adlı məruzə, Rusiya və Avropanın inkişafında türk mədəniyyətinin rolu haqqında bəhs edir.

2005-ci ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin təşkil etdiyi ekspedisiyada Acıyev Naxçıvanda Gəmiqaya dağındakı qayaüstü rəsmlərin araşdırılmasında iştirak edir. Acıyevin fikrincə, bu rəsmlər xalqların Böyük köçünün mərhələlərindən biri ilə bağlıdır. Ekspedisiyadan sonra hakimiyyət orqanlarının qərarı ilə dünya tarixinin qədim abidəsinin yerində Nuhun məqbərəsi bərpa olunub. Aparılan araşdırmalar Azərbaycan Respublikasının geniş ictimaiyyətinin və rəhbərliyinin diqqətini cəlb etmişdir.

Qafqaza ekspedisiyalardan və "Qafqaz Albaniyasının etnomədəni irsi" Beynəlxalq Elmi Konfransında iştirak etdikdən sonra Adjıyev 2006-cı ildə elmi-populyar kitabı olan "Dıxanie Armageddona" (Armageddonun Nəfəsi) çap etdirir. Kitab XVI əsrdə başlayan və bu günə qədər bitməyən Qafqaz müharibələrinin tarixindən bəhs edir. Müəllif öz işində xüsusilə Qafqaz Albaniyasının tarixini, müasir oxucunun heç vaxt bilmədiyi bir dövləti təsvir edir. Bu mövzuya Adjıyevin marağı onun 1989–1991-ci illərdə Qafqazdakı etnoqrafik araşdırmalarına təsadüf edir və o, özünün real faktlar əsasında yazdığı məqalələri ilə Qafqazın problemlərini üzə çıxarmağa çalışır.

Adjıyevin "Aziatskaya Evropa" (Asiya Avropası) adlı elmi-populyar kitabı da 2006-cı ildə çap olunmuşdur. Bu kitaba onun iki əsəri daxil edilib: "Evropa. Tyurki. Velikaya Step", "Tyurki i mir: sokrovennaya istoriya". Kitabın xülasəsində deyildiyi kimi, Rusiya və digər Avropa ölkələrinin əsasını təşkil edən böyük çölün tarixi dünyagörüşü və tarixə baxışı daha fərqli olan coğrafiyaşünas tərəfindən danışıldığı üçün maraq doğurur.

2007-ci ildə Rusiya Mədəniyyət Nazirliyinin layihəsi kimi Adjıyevin tədqiqatları əsasında "Milli Tarix və milli fikir" devizi altında "Armageddon nəfəsi" filmi çəkilmişdir. Filmin ilk nümayişi Bakı Dövlət Universitetində olmuş, böyük auditoriya qarşısında keçirilmişdir və onların əksəriyyəti tarixçilər və coğrafiyaçılar idi.

Elə həmin 2007-ci ildə Verxneviluysk Gimnaziyasının dəvəti ilə "Türkologiya vətəndaş cəmiyyətinin formalaşmasında mədəniyyətlərin inteqrasiyasının amili kimi" beynəlxalq elmi-praktik konfransda beynəlxalq ekspert kimi çıxış edir.

2010-cu ildə "АСТ" nəşriyyatı Acıyevin bir kitabını "Bez Veçnogo Sinego Neba: Oçerki naşey istorii" (Əbədi mavi səmasız: tariximizin oçerkləri) nəşr etdirdi. Müəllif mümkünsüz hesab edilən işi görüb. O, Rusiyanın sələfi olan ölkə haqqında danışırdı. Kitabın ön sözündə deyildiyi kimi, Acıyev tərəfindən göstərilən ardıcıllıq öz inanılmaz sadəliyi ilə təəccübləndirir. Kitabın əsas fikri: "Biz vahid ölkənin vahid xalqı idik". Böyük miqrasiya konsepsiyasından bu sözlər nəticə rolunu oynayır. Ümumi keçmişdən bəhs edən Murad Adjının kitabları sayəsində "Vahid dövlət — vahid xalq" şüarı Rusiyanın çoxmillətli icmalarını birləşdirir.

2011-ci ildə Acıyevin kitablarının yeni nəşrləri buraxılır: "Aziatskaya Evropa" (Asiya Avropası), "Evropa. Tyurki. Velikaya Step" (Avrupa. Türklər. Böyük çöl), "Bez Veçnogo Sinego Neba: Oçerki naşey istorii" (Əbədi mavi səmasız: tariximizin oçerkləri), "Polın’ Polovetskogo Polya" (Qıpçaq çölünün yovşanı).

Acıyev 2011–2012-ci illərdə "Türklər" layihəsinin tarixi sənədli kinosunun final seriyasının yaradılmasında iştirak etmişdir. Bu layihə Rusiya Coğrafiya Cəmiyyəti və "Mir" Dövlətlərarası Teleradio Şirkəti tərəfindən həyata keçirilmişdir. Bu layihənin məqsədi "Türk xalqlarının qədim tarixi vasitəsilə Rusiyanın və Müstəqil Dövlətlər Birliyinin tarixini göstərmək, geniş auditoriyanı türk xalqlarının mədəniyyəti ilə tanış etməkdir". Bu layihənin reallaşdırılmasına Rusiya Prezidenti V. Putin maddi və mənəvi dəstək verib.

2013-cü ildə Moskvanın Tatar Mədəniyyət Mərkəzi Murad Acı ilə görüş keçirir. Görüş Acıyevin Türkologiya sahəsindəki fəaliyyətinin 20 illiyinə həsr olunub. Çoxsaylı çıxışların əsas leytmotivi onun türk xalqlarının mədəniyyətinin dirçəldilməsi istiqamətində gördüyü işlərə görə müəllifə təşəkkür etmək idi.

2014-cü ildə Acıyevin 70 illiyi münasibətilə AST nəşriyyatı onun əsərlərindən ibarət məcmuələr buraxır: "Polınnıy Moy Put" (Mənim yovşanlı yolum), "Velikaya step. Prinoşenie Tyurka" (Böyük çöl. Dar türk), "Aziatskaya Evropa" (Asiya Avropası).

Elə həmin 2014-cü ildə Mahaçqalada Acıyevin 70 illiyinə həsr olunmuş elmi konfrans keçirilir. Konfrans iştirakçıların çıxışlarında qeyd olundu ki, Acıyevin konsepsiyası önun haqlı olduğunu təsdiq edir, müəllifin əsərləri isə ümummilli ideyanın formalaşması üçün vacibdir.

2015-ci ildə AST-nin nəşriyyatı Acıyevin bir neçə əsərini dərc edir: "Polın’ Polovetskogo Polya" (Qıpçaq çölünün yovşanı, 9. Nəşr), "Evropa. Tyurki. Velikaya Step" (Avropa. Türklər. Böyük çol, genişləndirilmiş 9. Nəşr), "Tyurki i mir: sokrovennaya istoriya" (Türklər və dünya: məxfi tarix) və toplusu "Istoriya tyurkov. Takimi znali nas" (Türklərin tarixi. Bizi belər tanıdılar). Kolleksiyaya müəllif tərəfindən xüsusi olaraq bu nəşr üçün yenidən işlənmiş kitablar daxil edilib: "Kipçaki" (Qıpçaqlar), "Kipçaki. Oguzi" (Qıpçaqlar. Oğuzlar).

2016-cı ildə Acıyevin "Saga o Velikoy ctepi" (Böyük Çöl haqqında dastan) adlı yeni kitabı çapdan çıxmışdır. Müəllif bu işdə xalqların böyük köçündən, türk mədəniyyətinin bəşəriyyətin sərvətinə necə çevrilməsindən, Avrasiya qitəsinə necə yayılmasından, Şərqlə Qərbi unikal nailiyyətlərlə zənginləşdirməsindən bəhs edir.

2017-ci ildə "Vestnik tyurkskogo mira" (Türk dünyasının bülleteni) jurnalı işıq üzü görüb, onun bütün nəşrləri tədqiqatçı və yazıçı Murad Eskenderoviç Acıyev (Murad Adji) fəaliyyətinə həsr olunub. O, MDU-nun Coğrafiya fakültəsinin məzunu, Sibirin mənimsənilməsi ilə bağlı dissertasiya müdafiə etmiş, bütün ömrü boyu seçilmiş mövzuya sadiq qalmışdır. Bunun sayəsində alim Avrasiya hüdudlarına çıxa və öz tədqiqatlarını davam etdirə bildi, nəticədə M. E. Acıyev artıq əsrin dörddə bir hissəsi kimi işləyib hazırladığı xalqların böyük köçü konsepsiyası elmi ədəbiyyatda öz yerini aldı.

2019-cu ildə Acıyevin "Svyatoy Georgiy i gunni" (Müqəddəs Georgi və Hunlar) adlı son işi çapdan çıxıb. Müəllif bu kitaba bütün həyatı boyunca gedim. Onun müqəddəs Georgiyə həsr olunmuş ilk nəşrləri əsrin dörddə birindən çox həsr etdiyi tədqiqatın başlanğıcı oldu. Georgiy əməlinin xalqların böyük köçürülməsi ilə bağlı hadisələrin coğrafi və müvəqqəti koordinatlarına mükəmməl "uyğun gəldiyinə" əsaslanaraq, Acıyev gözlənilməz nəticələrə gəlir. Onlar coğrafiyanın dəqiq elm olduğuna, tarixi hadisələrə obyektiv baxmağa, siyasətdən bezməyə imkan verdiyinə əmin olan coğrafiyaçıya məxsusdur. Tədqiqatçı ümid etdi ki, "onun işi dünyaya baxışımızı dəyişəcək". Kitab müəllifin ölümündən sonra çap olundu. Son gününə qədər əlyazma üzərində işləyirdi.

Acıyev 7 mart 2018-ci il tarixində vəfat etdi və Moskvada Don qəbiristanlığında dəfn edildi.

Fəaliyyətinin qiymətləndirilməsi

Mütəxəssislər Acıyevi Altaydan xalqların Böyük köçü konsepsiyasının müəllifi olan məşhur türkoloq kimi səciyyələndirirlər. Ekspertlər onun tədqiqatlarında istifadə etdiyi biliklərin genişliyini və dərinliyini qeyd edir, tarix, coğrafiya, iqtisadiyyat, dilçilik, folklor, etnoqrafiya, ilahiyyat kimi elmləri birləşdirir və dilçilik. Tarixi tədqiqatlarda coğrafiyanın müəyyən rolu olan bütöv yanaşmanın əhəmiyyəti qeyd olunur. Acıyevi Altaydan xalqların Böyük köçürülməsi konsepsiyasının bağlı dünya tarixin yeni nöqteyi-nəzərdən baxmağa imkan verir. Konsepsiya dünya elmində yeni bir sözdür. Onun əhəmiyyətini hələ tam dərk etmək və gələcək nəsillərə dərk etmək lazımdır.

Mütəxəssislər Böyük çölü kütləvi köçürülmələr üçün əlverişli məkan kimi qiymətləndirən alimlər arasında Acıyevin qeyd edirlər. Muraad Acıyev, onu "coğrafi baxımdan çöl landşaft zonasından daha geniş olan Meqa region kimi nəzərdən keçirirdi". Altayda doğulan xalqların Böyük köçü ilə bağlı tədqiqatları qədim və orta əsrlərin lokal sivilizasiyalarının formalaşması probleminə yeni nəzər salmağa imkan verir.

Onun kitabları müxtəlif ixtisasların alimləri tərəfindən istifadə olunur. Bunlar elmi məqalələrdir, ali təhsil müəssisələri üçün monoqrafiyalar və dərs vəsaitləri . Rusiya, Qazaxıstan və Azərbaycanın bəzi ali məktəblərində Acıyevin kitablarını tövsiyə olunmuş və əlavə ədəbiyyat siyahısına daxil etmişlər.

Hazırda müxtəlif ölkələrdən olan alimlər Acıyevin kəşfləri əsasında işləməyə davam edirlər. Onun araşdırmaları nəticəsində əvvəllər Dünya tarixi kontekstində nəzərdən keçirilməmiş tenqrianlıq mövzusuna geniş elmi müraciət edilmişdir. Bu məsələdə Acıyevin mövqeyi bəşəriyyətin tarixinə yeni nəzər salmağa məcbur edir.

Altayda aparılan sosioloji sorğular göstərdi ki, gənclərin fikrincə, Acıyev Altay xalqlarının tarixinə təsir göstərən fiqurlar sırasındadır. Mütəxəssislər onun işlərini etnopedaqogik təhsil problemlərinin həllində mühüm rol oynayan əsərlərə aid edirlər. Azərbaycanda Acıyevin kitablarından parçalar "Idei vısokoy pedagogiki" (Yüksək pedaqogika ideyaları) kitabında nəşr olunub". Qazaxıstanda Acıyevin kitablarından parçalar "Antologiya pedagogiçeskoy misli Kazaxstana" (Qazaxıstanın pedaqoji Fikir antologiyası) pedaqoji toplusuna daxil edilib (Qazaxıstan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin "Sosial əhəmiyyətli ədəbiyyat növlərinin nəşri" proqramı çərçivəsində).

Eyni zamanda qeyd edilir ki, millətçilik ruhuna köklənən müəlliflər Acıyevin əməyini mənfi qarşılamışlar. Onlar alimi müxtəlif yollarla nüfuzdan salmağa çalışırlar. Bəziləri deyirlər ki, onun əsərləri hekayəni pis bilən bir oxucu üçün nəzərdə tutulmuşdur. Bəzi müəlliflər Acıyevin əsərlərini qəbul etmirlər və Pantürkizm və millətçilik təhlükəsindən danışırlar.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, Acıyev haqqında neqativin böyük hissəsi bir məqama yönəlib: o, tarixçi deyil. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, bu cür bəyanatlar iqtisadi və tarixi coğrafiya kimi biliklərin mürəkkəb sahələri ilə bağlı elmi tədqiqatların xüsusiyyətlərini bilmədiyini göstərir. Acıyevin bu elm sahələrində peşəkarlığı şübhəsizdir. Alimin sözlərinə görə, "tənqidçilər" coğrafiya elminin onun tədqiqatlarının mərkəzində olduğunu başa düşmürdülər.

Acıyevin ünvanına mənfi rəy bildirmiş müəlliflərdən heç biri onunla açıq mübahisəyə girməyib. Onlar "yad adamı" döymək istəyirdilər, və digər insanlar kömək istəyirdilər.

Müxtəlif müəlliflər müxtəlif nəsillərin şagirdlərinin fəal yaradıcılığı, tarixi gerçəkliyi və mənəvi maarifləndirilməsi ilə qeyd olunan Acıyevin fəaliyyətindən danışırlar. Onun vicdanlı və təmənnasız əməyi Müasir Rusiya mədəniyyətinin real nailiyyətlərindən biridir. O, "yaxşılıq koordinatlarında" işləyənlərdir. Onun kitabları sadə "Kitab" anlayışından kənara çıxır. Bu qəhrəmanlıq işidir.

Acıyevin elmi-populyar kitabları janrın ən yaxşı ənənələrində yazılmışdır. Onlar milli-mədəni ənənələrlə tanış olmağa və "yad" milli-mədəni kodlara hörmətlə yanaşmağa kömək edirlər. Onun konsepsiyasının yeni təsdiqi tədqiqatçıları onun tapıntılarına daha diqqətlə yanaşmağa məcbur edir.

Yaradıcılığı

Kitabları

  1. , Rıbinsk, 1992, 144 s.  (rus.)
  2. "Qıpçaq çölünün yovşanı: Qumuqların, qaraçaylıların, balkarların, kazakların, qazaxların, tatarların, çuvaşların, yakutların, qaqauzların, krım tatarlarının, həmçinin başlanğıcını türk (qıpçaq) soyundan götürmüş, ancaq bunu unutmuş rusların, ukraynalıların və digər xalqların bir hissəsinin soyağacından." Moskva, 1994, 352 s. ISBN 5-7358-0177-5  (rus.)
  3. "Müqəddəs Georginin sirri və ya Tenqrinin hədiyyəsi: türklərin mənəvi irsindən." Moskva, 1997, 150 s.  (rus.)
  4. "Avropa. Türklər. Böyük çöl." Moskva, 1998, 334 s. ISBN 5-244-00914-1  (rus.)
  5. "Qıpçaqlar. Türklərin və Böyük çölün qədim tarixi." Moskva, 1999, 176 s. ISBN 5-88149-044-4  (rus.)
  6. "Qıpçaq çölünün yovşanı (II nəşr; əlavə və düzəlişlərlə)." Moskva, 2000, 456 s. ISBN 5-244-00914-1  (rus.)
  7. "Qıpçaqlar. Oğuzlar. Türklərin və Böyük çölün orta əsrlər tarixi." Moskva, 2001, 215 s. ISBN 5-88149-076-2  (rus.)
  8. "Qıpçaqlar. Türklərin və Böyük çölün qədim tarixi (I nəşr; şagirdlər və onların valideynləri üçün sorğu kitabçası)." 2015-02-06 at the Wayback Machine Moskva, 2002.  (ing.)
  9. "Qıpçaqlar və Oğuzlar (II nəşr; şagirdlər və onların valideynləri üçün sorğu kitabçası)." 2015-02-06 at the Wayback Machine Moskva, 2002.  (ing.)
  10. "Qıpçaqlar. Türklərin və Böyük çölün qədim tarixi (şagirdlər və onların valideynləri üçün sorğu kitabçası)." 2015-02-05 at the Wayback Machine Moskva, 2002, 176 s.  (alm.)
  11. "Qıpçaqlar. Oğuzlar. Türklərin və Böyük çölün orta əsrlər tarixi (şagirdlər və onların valideynləri üçün sorğu kitabçası)." 2015-02-05 at the Wayback Machine Moskva, 2002, 215 s.  (alm.)
  12. "Avropa. Türklər. Böyük çöl (II nəşr)." Moskva, 2004, 473 s. ISBN 5-17-022769-8  (rus.)
  13. "Türklər və dünya: məxfi tarix." Moskva, 2004, 649 s. ISBN 5-17-024789-3  (rus.)
  14. "Asiya Avropası (I nəşr)." Moskva, 2005, 384 s. ISBN 5-17-03020-6  (ing.)
  15. "Asiya Avropası." Moskva, 2006, 1128 s. ISBN 5–17-038128-Х  (rus.)
  16. "Məhşərin nəfəsi." Moskva, 2006, 253 s. ISBN 5-17-038718-0  (rus.)
  17. "Qıpçaq çölünün yovşanı (III nəşr)." Moskva, 2006, 379 s. ISBN 5-17-037936-6  (rus.)
  18. "Türklərin və Böyük çölün orta əsrlər tarixi (II nəşr): şagirdlər və onların valideynləri üçün." Moskva, 2006, 214 s. ISBN 5-17-039524-8  (rus.)
  19. "Türklərin və Böyük çölün qədim tarixi (II nəşr; şagirdlər və onların valideynləri üçün)." Moskva, 2007, 175 s. ISBN 5-17-039525-6  (rus.)
  20. "." Moskva, 2010, 576 s. ISBN 978-5-17-065941-8  (rus.)
  21. "Mənim yovşanlı yolum." Moskva, 2014.  (rus.)

İstinadlar

  1. Almaniya Milli Kitabxanası, Berlin Dövlət Kitabxanası, Bavariya Dövlət Kitabxanası və b. Record #14146271X // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) — 2012—2016.
    <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q27302"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q304037"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q256507"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q170109"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q36578"></a>
  2. Автобиография // Официальный сайт М. Аджиева
  3. Огрызко В. Североведы России: Материалы к биографическому словарю.— М., Литературная Россия, 2007. С. 10 – 11 С. 10–11
  4. Аджиев М.Э. Мгла над Тындой //Вокруг света. 1989, №1 [1]
  5. Аджиев М. Э. Моделирование и оптимизация процесса промышленного освоения Северо-Востока СССР с выбором индустриально- строительных опорных баз. (08.00.04)// Автореферат диссертации. М., 1973. 27 с. (Моск. Ин-т нар. Хоз-ва им. Г. В. Плеханова)
  6. В поисках алгоритма Севера. // Вокруг света. 1974, № 12.
  7. Məsələn:
    • Аджиев М. Э. О моделировании транспортных связей между базами освоения и осваиваемыми районами // Проблемы Севера. 1979, Вып. 29. См. [2]
    • Аджиев М. Э. Экономико-географические проблемы БАМ // Природа. 1975, № 8.
    • Аджиев М. Э. Размышления о границах Севера // Природа. 1976, № 10.
    • Adzhiev M. E. Taming the Siberian taiga // New Scientist. 1976, Vol.69, № 988.
    • Аджиев М. Э., Бурханов В. Ф. Экспедиции Норденшельда в Арктику // Природа. 1979, № 7
  8. *Аджиев М. Э., Леонтьева Л. В. Промышленные комплексы Сибири.— М.:Знание, 1975.
    • Аджиев М.Э. БАМ и промышленные комплексы востока СССР.— М.: Знание, 1978.
    • Аджиев М. Э. Новь Сибири. — М.: Знание, 1980.
    • Adzhiev M. E. Tapping Siberia's resources. — M.: Novosti, 1980.
    • Аджиев М. Э. Как осваивается Сибирь.— М.: Изд-во агентства печати "Новости", 1981.
    • Аджиев М. Э. Сибирь: XX век. — М.: Мысль, 1982.
    • Аджиев М. Э. Транссибы: история и проблемы. — М.: Знание, 1988.
    • Аджиев М. Э. Энергосберегающие технологии. – М.: Знание, 1990
  9. Аджиев М. Э. XXIII Международный географический конгресс // Природа. 1977, № 1
  10. Полещук А. Два измерения Мурада Аджиева — Вестник тюркского мира. 2017, №1
  11. *Аджиев М. Э. Самый большой, большой Таймыр// Новый мир. 1976, №3.
    • Аджиев М. Э. ЗИЛ // Новый мир. 1976, № 3.
    • Аджиев М. Э. Русский первопроходец Арктики // Наука и жизнь. 1975, № 7.
    • Аджиев М. Э. Осторожно, тяжелая вода! // Наука и жизнь. 1988, № 1.
    • Аджиев М. Э. Дублер главного сибирского хода // Знание – сила. 1974, №10.
    • Аджиев М. Э. Север. Школа в Апатитах. //Знание – сила. 1978, № 10.
  12. Редакционная коллегия На суше и на море.— М.: Мысль. 1979.
  13. *Редакционная коллегия На суше и на море.— М.: Мысль. 1979.
    • Редакционная коллегия На суше и на море.— М.: Мысль. 1991.
  14. Агранат Г. А. Возможности и реальности освоения Севера: глобальные уроки. — М., 1992.
  15. Сигалов М. Р., Плисецкий Е. Л. Хозяйственное освоение новых территорий // Известия Академии наук СССР, 1987.— № 3. (Сер.Географическая).
  16. Mason H. Soule, Robert Taaffee. A bibliography of recent literature: the planning, theoretical and analytical framework of Soviet regional development, with particular reference to Siberia and the Far East// National Council for Soviet and East European Research (U.S.). 1981. P. 24, 51. [3]
  17. Ежеля У. В. История развития железнодорожного транспорта на Дальнем Востоке: Курс лекций.— Хабаровск: Изд-во Дальневосточного государственного университета путей сообщения, 2000.— Лекция 9. 118 с. [4]
  18. Özer Z. B. Kaybolan Milletin Sesi: Murad Adji// Bilim ve İnsan Şahsiyetini İnşa Edenler. Editörler: Zeynep Bağlan Özer, Fatih Yapıcı, Şekip Aktay. – Ankara, Gazikitabevi, 2018
  19. Аджиев М. Э. Явление криогенного концентрирования тяжелой воды // Материалы гляциологических исследований.— Т. 65. 1989. С. 65
  20. Bax məsələn:
    • Дягтерев К. В поисках тяжёлой воды // Русское Географическое общество: Информационный портал.
    • Цымбал Л. А. Синергетика информационных процессов: закон информативности и его следствия. — М.: Наука. 1995.
    • Андреева Е. А., Константинова Н. А., Буравкова Л. Б., Синяк Ю. Е. Влияние воды различного изотопного состава на пролиферативную активность эндотелиальных клеток in vitro // "Авиакосмическая и экологическая медицина".— Т.39, № 3, 2005.
    • Турчин А. В. Структура глобальной катастрофы: Риски вымирания человечества в XXI веке.— М.: ЛКИ, 2011.
    • Семиков С. Лед и пламень // Инженер. 2005. № 2.
    • Петров М. Н., Петров И. М. . // Федеральная служба по интеллектуальной собственности, патентам и товарным знакам.
    • Ирбэ В. А. Выделение в толщах пород интервалов, содержащих углеводороды и воду в различных фазовых состояниях методами разведочной, скважинной геофизики, нетрадиционным методом биолокации. // Геология и нефтегазоносность Западносибирского мегабассейна: Материалы Шестой Всероссийской научно- технической конференции (23 – 24 апреля 2009 год) – Тюмень, 2009.
    • Будник С. В. Талый сток со склонов. – Житомир: Изд-во ЖДУ им. И. Франко, 2010.
    • Алексеев В. Р. Этот загадочный обыкновенный лёд // Наука и техника в Якутии. 2019, №2 (37)
  21. Огрызко В. Прошлое глазами гуннов — Вестник тюркского мира. 2017, №1. С.77–81
  22. Аджи М. Без Вечного Синего Неба: Очерки нашей истории. — М.: АСТ, Астрель, 2010. С. 387 – 388 [5]
    • Аджиев М. Скажи своё имя, Талыш // Вокруг света. 1989, № 7.
    • Аджиев М. Молчаливые табасараны // Вокруг света. 1990, № 4.
    • Аджиев М. Талыш, Чаруж и другие // Вокруг света. 1991, № 1.
    • Аджиев М. Кумык из рода Половецкого, или Открытие самого себя // Вокруг света. 1991, № 2.
    • Аджиев М. Лезги из Тагирджала // Вокруг света. 1991, № 5.
    • Аджиев М. Строительство № 500: до и после // На суше и на море. Москва, 1990. С. 407–430
  23. Соколовский С. В. Право и этнос // Этнографическое обозрение. 1992, №3
  24. Аджиев М. Э. Проблема этнической самоидентификации в общегосударственной структуре населения СССР (на примере кумыков) // Международный симпозиум "Право и этнос". Материалы для обсуждения. Москва — Голицыно, октябрь 1991. С. 141–149
  25. Аджиев М. Э. "Мы — из рода Половецкого!" – Рыбинск, 1992 [6]
  26. Халипаева И. А. [7] — Вестник тюркского мира. 2017, №1. С.8
  27. Аджи М. Полынь Половецкого поля. — М.: ТОО "ПИК-КОНТЕКСТ", 1994
  28. Аджи М. Полынь Половецкого поля.— 3-е изд. — М.: АСТ, 2006. [8]
  29. Аюпов Н. Г. Тенгрианство как открытое мировоззрение — Алматы: КазНПУ имени Абая, 2012. С. 7
  30. Аджи М. Сага о Великой Степи. – М.: АСТ, 2016. C. 38
    • Özer Z. B. Kaybolan Millet. Murad Adji. Polın’Polovetskogo Polya // Bilge, No 16/Mart, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1998. s.61–64.
    • Pekin S."Kipçaklar ile İlgili Kitaplar ve Murat Adji//Yüzyılda Eğitim ve Toplum .Cilt 3 Sayı 7. 2014 9
    • Халипаева И. А. [9] — Вестник тюркского мира. 2017, №1. С.8
    • "Полынный путь Биография в фотографиях // Сайт Мурада Аджи
    • Колодяжный И. Забытая Родина (интервью с Мурадом Аджи)// "Литературная Россия". 17 декабря 2004 (№50)[10]
    • Федорова Л. Встреча с Мурадом Аджи // "Илин", 2002, №1 [11]
    • Фильм о Мураде Аджи. Документальный цикл "Соотечественники". Мурад Аджи // Телерадиокомпания "Новый век" (Татарстан)
  31. Миножетдинов Х. К. Духовный манифест свободного человека — Вестник тюркского мира. 2017, №1. С. 44
  32. Научно-исследовательская лаборатория "Проблемы перевода"
  33. Adci M. Qıpçaq çölünün yovşanı. / Ruscadan tərcümə: Tofik Hacıyev. – Baky : Gənclik, 1997
  34. Adji M. Kaybolan Millet (Deşt-i Kıpçak Medeniyeti). Rusçadan Çeviri: Zeynep Bağlan Özer. — Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2001
  35. Аджи М. Полынь Половецкого поля:Из родословной кумыков, карачаевцев, балкарцев, казаков, казахов, татар, чувашей, якутов, гагаузов, крымских татар, части русских, украинцев и других народов, ведущих свое начало от тюркского (кипчакского) корня и забывших его. ––2-е изд., доп. и перераб. – М.: Новости, 2000
  36. Adji M. KaybolanMillet. Deşt-I Kıpçak Medeniyeti. Rusçadan Çeviri: Zeynep Bağlan Özer — İstanbul: Doğukitabevi, 2019
  37. Азизова Г. Р. Христианство в Дагестане: история и современность // Автореферат диссертации. Махачкала. 2001. Махачкала
    • Аджи М. Могила Святого Георгия Победоносца находится в Дагестане – мнение ученого // Интерфакс, 10 июня 1996.
    • Аджи М. Бесстрашный до безрассудства // "Независимая газета". 22.01.97.
    • Adzhi M. In the footsteps of St. George //Russian Life. August 1997.
    • Овчинников В. Святой Георгий имеет российские корни? Беседа Всеволода Овчинникова с Мурадом Аджиевым // Российская газета. 1997, 01.03.1997
  38. Аджи М. Тайна святого Георгия, или подаренное Тенгри: Из духовного наследия тюрков – М.: МБФ "Джарган", 1997
  39. Как Георгий Победоносец связан с гуннами? // Дилетант. 11.12.2019
  40. Вяткин В. Наследники святого Георгия // Nationalgeographic. 2007, №7. См. Они почитают святого Георгия[ölü keçid]
  41. Вяткин В. Джалган – село с интересной историей // КАВПОЛИТ. 2015. 3 ноября
  42. Дербентский район // Портал Правительства республики Дагестан [12]
  43. Аджиев М. Религия Степи: (Материал публикуется на правах проблемного) // Энциклопедия для детей.— М.: Аванта+, 1996. — Т.6: Религии мира, ч. 1.— С.211–218
  44. Фаст Г. Принятие христианства – измена отцам или возвращение к Отцу?! // Макарьевские чтения: Материалы X Международной научной конференции. – Горно-Алтайск: РИО Горно-Алтайского государственного университета. 2015. C. 353 – 354
  45. Нуржанов А. Тенгрианство как культ, религия тюркоязычных народов в эпоху средневековья // Austrian journal of humanities and social sciences. 2014, № 1 – 2
  46. Simpozium haqqında məlumat üçün bölməsinə baxın:
    • Назарбаев Н. Приветственное слово Президента РК Н. А. Назарбаева участникам Международного симпозиума "Степь и культура. Великий путь во времени" // Евразийское сообщество: экономика, политика, безопасность. 1997, № 3.
    • Ситько Н. Великий степняк Маргулан // Наука Казахстана. 1997, № 15
  47. Аджиев М. Тюркский вклад в европейскую цивилизацию // Евразийское сообщество: экономика, политика, безопасность. 1997, № 3. С. 47
  48. Кодар А. Вместо предисловия // Культурные контексты Казахстана: История и современность: Материалы Международного семинара, посвященного 100-летию М. О. Ауэзова. — Алматы, 1998. С. 4 – 5
  49. Аджиев М. Тенгрианство и основы современной европейской культуры // Культурные контексты Казахстана: История и современность: Материалы Международного семинара, посвященного 100-летию М. О. Ауэзова. — Алматы, 1998. С. 7 – 20
  50. Издибаев Т. Казахстанская еженедельная газета "PANORAMA" № 36, 19 сентября 1997. [13]
  51. Аджи М. Европа. Тюрки. Великая Степь.— 1-е изд. — М.: Мысль, 1998
  52. Аджи М. Европа. Тюрки. Великая Степь. — М.: АСТ, 2015. С. 2
  53. Аджи М. Сага о Великой Степи – М.: АСТ, 2016. C. 71 – 72
  54. Аджи М. Кипчаки. Древняя история тюрков и Великой Степи. Книга для школьников и их родителей.— М.: "Новости", 1999
  55. Аджи М. Кипчаки. Огузы. Средневековая история тюрков и Великой Степи. Книга для школьников и их родителей.— М.: "Новости", 2001
  56. Издибаев Т. Издана первая книга трилогии Мурада Аджи об истории тюркского мира // Panorama (Казахстан) № 16, 21.04.2000
  57. Аспандиярова А. Книга, которая должна была появиться раньше //Казахстанская правда, 17.08.1999
  58. Ахметов Р. Тюркский пророк. Интервью с Мурадом Аджи // Звезда Поволжья. 29 ноября – 5 декабря 2001
  59. Adji M. Kıpçaklar. Türklerin ve Büyük Bozkırın Kadim Tarihi. Rusçadan çeviri: Zeynep Bağlan Özer. – Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2002
  60. Аджи М. Тюрки и мир: сокровенная история — М., ООО "Издательство АСТ", 2004
  61. Культура и культурные шедевры Азербайджана – уникальное послание будущим поколениям.[ölü keçid] – Баку, 2009
  62. Həbibbəyli Ə. Sivilizasiyaların kəsişməsində türk dünyası.[ölü keçid] – Bakı, 2011. S. 91
  63. Murad Adji Türklerin Sakli Tarihi Rusçadan Çeviri: Varol Tümer. – Istanbul, Kaynak Yayınları, 2019
  64. Леднев А. В., Михайлова М. В., Трофимова В. И. Международная научная конференция по сравнительному литературоведению в Баку // Вестник Московского университета. Сер.9. Филология. 2005, №1
  65. [14]
  66. Аджи М. Индоевропеистика и сравнительное литературоведение (тезисы доклада) // Сравнительное литературоведение. I Международная научная конференция 29 – 31 октября, 2004. Баку, Азербайджан – Баку: Бакинский Славянский университет. 2004
  67. Аджи М. Куда приплыл ковчег Ноя?// "Литературная Россия", 16 сентября 2005
  68. Габиббейли И. Всемирный потоп и новая научная версия о Ноевом ковчеге — Вестник тюркского мира. 2017, №1
  69. Ильхам Алиев принял дагестанского писателя Мурада Аджи // ИА REGNUM, 9.08.2005 Sitat səhvi: Xətalı <ref> etiketi; "prezident" adı bir neçə dəfə müxtəlif məzmunla verilib
  70. Аджи М. Кто откроет ворота Джора// "Литературная Россия" 17 марта 2006 [15]
  71. Международная научная конференция: "Этнокультурное наследие Кавказской Албании". О Конференции [16]
  72. Аджи М. Дыхание Армагеддона— М.: АСТ, Хранитель, 2006. С. 2
  73. Adžiev M. I musulmani-cattolici del Caucaso // L'altra Europa. 1991, №3
  74. Аджи М. Азиатская Европа. — М.: АСТ, 2006 [17]
  75. [18]
  76. Гусейнзаде Э. [О кыпчаках, или новое прочтение истории в фильме Мурада Аджи https://www.trend.az/life/culture/952199.html] // TrendLife (Азербайджан), 5 июля 2007
  77. Васильев Н. И. Международный проект по развитию тюркологии в Верхневилюйском улусе // Верхневилюйская республиканская гимназия им. М.А. Алексеева [19]
  78. НПК по тюркологии для учащихся и учителей // Автономное образовательное учреждение республики Саха (Якутия) допольнительного профессионального образования "Институт образования развития и повышения квалификации"
  79. Аджи М. Без Вечного Синего Неба: Очерки нашей истории.— М.: АСТ, Астрель, 2010. С. 4, 6. [20]
  80. Алиев С. Феномен Мурада Аджи и тюркское самосознание — Вестник тюркского мира. 2017, №1
  81. Хасавов А. Мурад Аджи: "Равнодушных среди своих читателй не нахожу" // Ёлдаш/Времена. 15.03.2013
  82. Алиев С. Слово о Мураде Аджи[ölü keçid] // Ёлдаш, 24.10.2014
  83. Курчаков Р. Он вскрывал и показывал "корешки" подлинной истории // Бизнес Online, 10 марта 2018
  84. В Москве состоится фестиваль тюркской истории и культуры//Официальный сайт мэра Москвы. 17 октября 2019
  85. Бибилиография
  86. [21]
  87. [22] // Русское Географическое общество
  88. Путин вручил гранты Русского географического общества на 50 млн руб // РИА Новости. 15 марта 2010
  89. В Москве состоялась встреча с писателем Мурадом Аджи // Пресс-центр Полномочного представительства Республики Татарстан в Российской Федерации, 10.03.2013
  90. Немченко Г. Освоение Евразии — Вестник тюркского мира. 2017, №1
  91. Аги Д.Мурад Аджи // Звезда Поволжья, 24.03.2013
  92. Аджи М. Полынный мой путь — М.: АСТ, 2014
  93. Аджи М.Великая Степь. Приношение тюрка — М.: АСТ, 2014
  94. Научная конференция, посвященная 70-летию Мурада Аджи, прошла в Махачкале // РИА Дагестан,29 октября 2014
  95. Аджи М.История тюрков: Такими знали нас – М.: АСТ, 2015
  96. Аджи М. Сага о Великой Степи. – М.: АСТ, 2016. C. 2
  97. Наши авторы — Вестник тюркского мира. 2017, №1. С. 5, 139
  98. "Святой Георгий и гунны" вызовут споры // Центр Льва Гумилёва, 31 мая 2019
  99. Курячая М.Будущее принадлежит правде // Литературная Россия, 2019 №24, 28.06.2019
  100. Новости // Официальный сайт М. Аджиева
  101. Мурад Аджи // Türkologiya. 2018, №2. С. 135
  102. Медведко Л.И. Россия, Запад, ислам: "столкновение цивилизаций"? – М., Кучково поле, 2003. С. 67
  103. В Анкаре отметили 75-летний юбилей Мурада Аджи //Ёлдаш, 11 декабря 2019
  104. Мир скорбит по Мураду Аджи 2018-04-14 at the Wayback Machine// Ёлдаш / Времена. Вып. 617, 16.03.2018
  105. Özer Z. B. Bilim İnsanı Murad Adji// Cборник материалов международной научно-практической конференции "Научные знания: история становления и перcпективы развития". 3 декабря 2919. – Тернополь. 2019. С.184–194
  106. Озер З. Б. К родникам тюркской культуры — Вестник тюркского мира. 2017, №1
  107. Чибилев А. А. Степная Евразия: региональный обзор природного разнообразия// Москва – Оренбург. 2017. C. 14
  108. Чибилев А. А., Богданов С. В. Наследие кочевнических империй в ландшафтах степей Северной Евразии // Вестник РАН. Т. 79, №9, сентябрь 2009. С. 825
  109. Аязбекова С. Ш. Культура в евразийском пространстве: теория, практика и современность // Культура в евразийском пространстве: традиции и новации. 2018. №1 (2)
  110. Аязбекова С. Ш. Социокультурная и психологическая адаптация иммигрантов в условиях трансформации евразийского типа культуры и кризиса мультикультурализма (на примере Германии) 2020-02-22 at the Wayback Machine // 117-ая Международная научно-практическая конференция "Современные особенности формирования личности и её социальной адаптации в условиях кризиса либеральных ценностей". 8 – 15 февраля 2016 г. – Лондон.
  111. Бегалинова К., Кокумбаева Б. Филогенетические истоки динамических процессов в культуре казахских степей 2018-02-18 at the Wayback Machine // Тyркология. 2017. №3 (83)
  112. * Чибилев А. А., Богданов С. В. Наследие кочевнических империй в ландшафтах степей Северной Евразии // Вестник РАН. Т. 79, №9, сентябрь 2009.
    • Чибилев А. А. Ландшафты степей Евразии как объект исторического степеведения // География и природные ресурсы. 2009, 33.
    • Чибилев А. А. Кочевнические империи как фактор формирования степных ландшафтов Северной Евразии // Известия Российской Академии наук. Серия географическая. 2010. №3.
    • Чаттерджи С. Повторное присоединение Сибири // Гуманитарные науки в Сибири. 2008, №3.
    • Яковенко И. Г. Цивилизация и варварство в истории России. Статья 3. Казачество //Общественные науки и современность. 1996. №3
    • Боталов С. Г. Кочевая цивилизация Евразии в пространстве и времени// Вестник Южно-Уральского государственного университета. 2006, №17 (72). Выпуск 7.
    • Соболева Н. А. Образ св. Георгия в атрибутике Российского государства// Проблема святых и святости в истории России: Материалы ХХ Международного семинара исторических исследований "От Рима к Третьему Риму". Москва, 6–7 сент.; Санкт-Петербург, 11 сент. 2000 г. / Институт российской истории РАН; под ред. А. Н. Сахарова. – М.: Наука, 2006.
    • Курманов З. История Кыргызстана и кыргызов// Центральная Азия: собственный взгляд = Zentralasien: eine Innenansicht/ Пер. А. Трубицин.– Б.: 2006.– 498 с.– Текст на русск., нем. яз. ISBN 9967-23-841-0
    • Гыйниятулина Ф. С." Татар халкының мирасы // История России и Татарстана: Итоги и перспективы энциклопедических исследований: сборник статей итоговой научно-практической конференции научных сотрудников Института Татарской энциклопедии АН РТ (г. Казань, 25–26 июня 2014 г.) / Институт Татарской энциклопедии АН РТ. – Казань: "Фолиант", 2014. – Вып. 6. С. 403
    • Макушин А. А. Конституционный субъективизм и его основные виды // Конституционное и муниципальное право. 2010, № 9. См. [23]
    • Викторин В. М. Древние верования центра Азии в ритуалах народов Поволжья и Приуралья: основной культовый ареал и отдаленная периферия // Южно-Российский вестник геологии, географии и глобальной энергии. 2006, №6 [24][ölü keçid]
    • Абдуллаева Р. Азербайджан в пространстве диалога культур //Диалог цивилизаций в эпоху становления глобальной культуры. М. 2012
    • Саламзаде Э. Священные птицы Евразии: символика и иконография //Диалог цивилизаций в эпоху становления глобальной культуры. М. 2012
    • Тагиров И. Источники по истории татарского народа: направления поиска // Эхо веков. 1997. №1–2
    • Борликов Г. М. Степная культура как феномен самобытной цивилизации // Мир образования – образование в мире. Научно-методический журнал. № 3 (15), 2004
    • Budagov B. The Great Silk (Carawan) Way/ Science without borders. Volume 3. 2007/2008 //International Academy of Science H&E. Innsbruck – 2009. ISSN 2070–0334 ISBN – 978-9952-451-04-7
    • Карабулатова И. С. [https://web.archive.org/web/20131102030217/http://usfiles.us.szc.pl/pliki/plik_1352282427.pdf#page=117 Arxivləşdirilib 2013-11-02 at the Wayback Machine Homo interculturalis на сломе эпох]// HOMO COMMUNICANS II: человек в пространстве межкультурной кoммуникации. Щецин, 2012 ISBN: 978-83-934141-4-7
    • Халипаева И. А. Мифология и тенгрианская религия древних тюрков 2019-07-13 at the Wayback Machine// Научный вестник столицы. 2012, № 10 −11
    • Масаев М. В. Невидимая структура символа (философско-исторический аспект) // "Гілея (науковий вісник)": Збірник наукових праць. — К., 2009. Випуск 22
    • Масаев М. В. Крест как символ парадигмального образа эпохи христианской цивилизации // Культура народов Причерноморья. 2004, № 56.
    • Илимбетова А. Ф. Люди – потомки змей в религиозно-мифологических воззрениях башкир // Материалы II Форума гуманитарных наук "Великая Степь". – Астана: Гылым. 2017
    • Помырляну Н. А. К вопросу становления и проявления тенгрианства как ранней монотеистической религии тюркоязычных народов Евразийского континента // Гуманитарные и социальные науки. 2007, №4
    • Кузьменко В. В., Щербина Т. П. Всесвiтня iсторiя та мiжнароднi вiдносини // Науковi працi iсторичного факультету Запорiзького нацiонального унiверситету, 2010 , вип. XXVIII
    • Файзуллин Г. Г., Сатаров Э. И. Правовые основы института татарских мурз и дворян в постсоветской Росии: история и современность //Татарские мурзы и дворяне: история и современность. Сборник статей. Выпуск 1. – Казань: Институт истории им. Ш. Марджани АН РТ, 2010. С. 34 [25]
    • Амирханов Р. Х. Родословная Амирхановых//Татарские мурзы и дворяне: история и современность. Сборник статей. Выпуск 1. – Казань: Институт истории им. Ш. Марджани АН РТ, 2010. С. 230 [26]
    • Шергенг Н.А., Баширов Т.А. Понятие "право" и понятие "закон" в древнерусском сознании // Современные наукоемкие технологии. – 2005. № 3
    • Саламзаде Э. Визуальный язык в глобальном мире //Культура на рубеже XX – XXI веков: глобализационные процессы. СПб.: — Нестор-История, 2009. С. 621–624
    • Нугманов Р. Г. Размышления о пророке Кавсере из коранических текстов //Вестник Казанского государственного университета культуры и искусств. 2014, № 2
    • Герайзаде Л. З. Религиозная символика в творчестве О. Сулейменова и М. Аджи // Международный научно-теоретический журнал. Б., 2008, № 6 (66) [27]
  113. * Чибилев А. А. Степная Евразия: региональный обзор природного разнообразия// Москва – Оренбург. 2017
    • Чибилев А. А. Картины природы степной Евразии Т.1. От предгорий Альп до Южного Урала // Оренбург, Институт степи Уральского отделения РАН. 2018.
    • Кузьмин С. Б. Палеоэкологические модели этноприродных взаимодействий // Новосибирск, Академическое издательство "Гео". 2011
    • Султангареева Р. А. Жизнь человека в обряде: фольклорно-этнографическое исследование башкирских семейных обрядов. — Российская Академия наук: Институт истории языка и литературы Уфимского научного центра. Уфа: Гилем, 2005 . ISBN 5-7501-0615-2
    • Шинаков Е. А. Образование Древнерусского государства: Сравнительно-исторический аспект – Брянск: Брянский государственный университет имени академика И. Г. Петровского, 2002. С. 21 – 22.
    • Алимгазинов К. Ш. Электронные источники по современной истории Казахстана: методология и методики анализа – Алматы: Институт истории и этнологии им. Ч. Ч. Валиханова. 2011.
    • Егоров В. К. Философия культуры России: контуры и проблемы. – М., РАГС, 2002. С. 68 – 69.
    • Тагиров И. Р. История национальной государственности татарского народа и Татарстана: Научное издание. – Казань, Казанский государственный университет. 2000. Гл. 4.
    • http://shron3.chtyvo.org.ua/Smolii_Valerii/Istoriia_mista_Kyieva_z_naidavnishykh_chasiv_do_2000_roku_Tom_1_Khronolohichnyi_litopys_mista_Kyieva_Knyha_1_Istoriia_Kyieva_z_naidavnishykh_chasiv_do_1861_roku.pdf Історiя мiста КиЕва з найдавнiших часiв до 2000 року]. – Киiв. Інститут історії України Національної Академії наук України. 2009.
    • Герайзаде Л. Мир Чингиза Айтматова. – Б.: Бийиктик. 2013
    • Гуцуляк О. Пошуки Заповiтного Царства: Мiф – Текст – Реальнiсть. – Iвано-Франкiвськ, 2007.
    • Кадыров А. М. Культурология. Мировая и отечественная культура: учебное пособие – Уфа, 2011. – 532 с. ISBN 978-5-94524-124-4
    • Гуцуляк О. Развитие евразийского мифологического образа Гер/Кер Кер-оглы – сына могилы и правителя Чамбули Мастон // Мировоззрение населения Южной Сибири и Центральной Азии в исторической ретроспективе. Выпуск 4. – Барнаул: Издательство Алтайского государственного университета. 2010
    • Медведко Л. И. Россия, Запад, Ислам: "столкновение цивилизаций"? М., 2003.
    • Жетписбаева Б. А. [ https://docplayer.ru/27298483-Drevnetyurkskaya-literatura.html Древнетюркская литература: Учебник. ]– Алматы. 2006.
    • Абдакимов А. История Казахстана: с древнейших времен до наших дней: Учебное пособие. – Алматы. 2003.
    • Амрахов М. И. Возникновение государственности и формы землевладения у тюрков. Учебное пособие. – Баку, 2011. С.6.
    • Кокумбаева Б. Д. Культурология тенгрианского искусства// Учебное пособие. – Павлодар: Павлодарский государственный педагогический институт. 2012
    • Акишев А.А., Инсебаев Т.А., Азербаев А.Д., Дауенов Е.Н., Сметова А.Т. Очерки колонизации Павлодарского Прииртышья царской Россией. Учебно-методическое пособие. – Павлодарский государственный университет им. С. Торайгырова. Павлодар: КЕРЕКУ, 2008. ISBN 9965-583-61-7
    • Арын Р.С., Иренов Г.Н. Этнополитология: учебное пособие. // Павлодарский государственный университет им. С. Торайгырова. ─ Павлодар: ЭКО, 2008. ISBN 9965-08-323-1:900.88
    • М.Б. Касымбеков, С.Ж. Пралиев, К.К.Жампеисова и др. Мәнгілік Ел. Учебник для вузов. – Алматы: Ұлағат, 2015 – 336 с. – ISBN 978-601-298-356-2 [28]
    • Тулешов В. Азиатский путь: история XXI века. — Алматы. 2010
  114. * Фортунатов В. В. Отечественная история: Учебное пособие для гуманитарных вузов. – СПб.: Питер, 2009. С. 58
    • Фортунатов В. В. Отечественная история: Учебное пособие для технических вузов . – СПб.: Питер, 2006. С. 70
    • Федько Р. А. Отечественная история: учебно-методический комплекс для всех специальностей. 2-е изд., перераб. и доп.// – Башкирская Академия государственной службы и управления при Президенте республики Башкортостан – Уфа: БАГСУ, 2008
    • Учебно-методический комплекс по дисциплине "История Средних веков" // Уральский государственный педагогический университет. Екатеринбург, 2010
    • Абдуллаев Н.А. , Нурышев Г.Ж. , Ерниязов Д.К., Кожакметова Г.К., Есеналина Ж., Шинтемирова А. Учебно-методический комплекс "История Казахстана" // Актюбинский государственный педагогический институт. – Актобе. 2005
    • Учебно-методический комплекс дисциплины "Культурология" — Астана: Высшая школа экономики, бизнеса и социальных наук. Казахский гуманитарно-юридический университет. 2011
    • Раздыкова Г. М. Методические рекомендации по изучению дисциплины "Сравнительная культурология"// Павлодарский государственный университет им. С. Торайгырова
    • Учебно-методический комплекс дисциплины "История Казахстана" 2012-09-17 at the Wayback Machine Кафедра истории Казахстана // Карагандинский государственный технический университет
    • Уразова С. А. История мировых религий. Методические указания к спецкурсу // Пензенский государственный университет
    • Аллабердина Г. И. История России: Учебно-методический комплекс. // Для студентов специальности "История". — Сибай, 2010. 67 с. Сибайский институт (филиал Башкирского государственного университета)
    • Шубин Е.А., Закиров И.М., Абдрашитов Ю.Ф. Отечественная история. Учебно-методический комплекс для студентов юридического факультета // Академия труда и социальных отношений. Башкирский институт социальных технологий. – Уфа, 2007.
    • Программа дисциплины "История Татарстана"[ölü keçid]. Направление подготовки "История". Квалификация выпускника – бакалавр // Казанский (Приволжский) федеральный университет – Казань. 2012
    • Учебно-методический курс "Политическая мысль Казахстана" для студентов 2 курса специальности 050502 — "Политология" 2015-01-09 at the Wayback Machine// Учебно-методические материалы в Казахстане
    • Программа дисциплины "Мифология города: казус Казани". Направление подготовки "История". Профиль подготовки: История России: социокультурные и этнополитические исследования. Квалификация выпускника – магистр. //Казанский (Приволжский) федеральный университет – Казань. 2012
    • Заболотный В. М. [https://web.archive.org/web/20180827195612/http://elibrary.bsu.az/books_200/N_77.pdf Arxivləşdirilib 2018-08-27 at the Wayback Machine Древние языки и культуры. Учебно-методический комплекс] // Московский государственный университет экономики, статистики, информатики. Кафедра лингвистики и межкультурной коммуникации
    • Кадыров А. М., Коровина С. В., Кропачев А. И., Феклина О. Б., Шаяхметова А. М., Ширяев Л. А. Методические указания по курсам "Культурология и русский язык", "Культурология"/ План семинара 9 // Уфимский государственный авиационный технический университет. Кафедра истории Отечества и культурологи
    • Джагфаров Н.Р., Утегалиева А.Ж., Кабдушев Б.Ж. Методические указания к семинарским занятиям для студентов 1 курса очной формы обучения всех специальностей. История Казахстана // Алматинский университет энергетики и связи – Алматы. 2012
    • Типовая учебная программа "История" // Министерство образования и науки Республики Казахстан – Алматы, 2016
    • Мамедов Ф.Т. Культура управления. Опыт зарубежных стран // Учебное пособие – Баку: Апостроф. 2013
  115. Мурад Аджи // Türkologiya. 2018, №2. С. 136
  116. Фёдорова Л. В. Третья Международная научно-практическая конференция "Тэнгрианство и эпическое наследие народов Евразии: истоки и современность" // Новые исследования Тувы. 2011, №2 – 3
  117. Аджиев А. М. Ай ванна най, дэсэм. Фольклор в трудах Мурада Аджи. — Вестник тюркского мира. 2017, №1.
  118. Ерохина Е. А. Коллективная память в этническом самосознании горноалтайской молодёжи // Социология образования. 2010, № 1
    • Асанова З. Р. Основные источники исследований по этнопедагогике крымских татар//Педагогiчний дискурс. Вып. 15. 2013
    • Борликов Г. М. Степная культура как феномен самобытной цивилизации// Мир образования – образование в мире. 2004, №3.
    • Ултургашева Н. Т. Национально-культурные традиции коренных народов Кузбасса – основа этнокультурного образования и воспитания // Ученые записки Научно-исследовательского института прикладной культурологии. Т. 2. – Кемерово: Кемеровский государственный университет культуры и искусств. 2006. С.86
    • Хайруддинов М. А., Асанова З. Р. [ http://www.mspu.by/files/conference/etnopedagogika.pdf История становления и развития этнопедагогики крымскотатарского народа]//Этнопедагогика: история и современность. Материалы Международной научно-практической конференции. Мозырь, 17–18 октября 2013 г. – Мозырь: МГПУ им. И. П. Шамякина. 2013
  119. Рафибейли Р. Идеи высокой педагогики: В трех книгах в 7 тт. Книга 3. Т.II – Баку, 2014
  120. Калиев С., Аюбай К. [http://adebiportal.kz/upload/iblock/0c6/0c64cb0afba73c7408520b84bdf861af.pdf Антология педагогической мысли Казахстана ( II том). – Алматы, 2014
  121. Сапарова Ю. А. Между Европой и Азией // Вестник Московского государственного университета культуры и искусств. 2014, № 2 (58)
  122. Меметов А. М. Участие киммерийцев и скифов в этногенезе крымских татар // Ученые записки Таврического национального университета им В.И. Вернадского. 2014. Т. 27, №3. С. 3 – 4
  123. Елисеев Г. А. Выдумки, ложь. Великая Степь // Русское Средневековье.— М.: Восток, 1999
  124. Бисенбаев А. К. Центральноазиатский феномен фольк-хистори // Другая Центральная Азия.— Алматы: Аркасс, 2003
  125. Петров В. Б. История о квазиистории // Найдыш В. М., Наука и квазинаучные формы культуры.— М.: МПУ Сигналъ, 1999
    • Володихин Д. Феномен Фольк-Хистори // Скепсис. 1999, № 5.
    • Володихин Д. "Новая хронология" как авангард фольк-хистори // Новая и новейшая история. 2000, №3
    • Юрченко И. Ю. Проблема этноидентификации северокавказского казачества в интерпретации новейшего неопантюркизма в произведениях Мурада Аджи (Аджиева М. Э.) // Наше Отечество. Страницы истории. Сборник научных трудов. Выпуск 5. — М., 2009.
    • Юрченко И. Ю. Казачество как феномен в жанре "фолк-хистори" постсоветской псевдоисториографии // Сборники конференций НИЦ "Социосфера", 2012.— № 15.
    • Петров В. Б. История о квазиистории // Найдыш В. М., Наука и квазинаучные формы культуры.— М.: МПУ Сигналъ, 1999
    • Петров А. Перевернутая история. Лженаучные модели прошлого// Новая и новейшая история. 2004, №3
    • Олейников Д. Книга – Полынь// Володихин Д., Елисеева О., Олейников Д. История России в мелкий горошек. – М.: ЗАО "Мануфактура", ООО "Издательство "Единство"". 1998
    • Гаджиев М. С., Кузнецов В. А., Чеченов И. М. Мифы о "великих предках" // История в зеркале паранауки: Критика современной этноцентристской историографии Северного Кавказа. – М.: Ин-т этнологии и антропологии РАН им. Н. Н. Миклухо-Маклая. 2006
  126. Перевалов С. М. Восстание дилетантов: российская историография на рубеже веков // Вестник Владикавказского научного центра, 2002. Т. 2. № 4
  127. [http:// mir-azerbaydjana.az /ggg-gggg-g-ggg-gggggg_d1052.html Мурад Аджи о своих сокровищах]//Мир Азербайджана, 2017, октябрь
  128. Бейненсон И. Талисман слова. — Вестник тюркского мира. 2017, №1. С. 75
  129. Миножетдинов Х. К. Духовный манифест свободного человека. — Вестник тюркского мира. 2017, №1.
  130. Олейников Д. Книга – Полынь (Глава "Зоологический национализм")// Володихин Д., Елисеева О., Олейников Д. История России в мелкий горошек. – М.: ЗАО "Мануфактура", ООО "Издательство "Единство"". 1998
  131. Аспандиярова А. Книга, которая должна была появиться раньше //Казахстанская правда, 17.08.1999
  132. Тагиров Э. Р. Янтарное руно в тюркском мире. Слово о Мураде Аджи// Литературная Россия, 26.12.19, №48
  133. Гусейнов А. А. В "координатах добра" — Вестник тюркского мира. 2017, №1

Xarici keçidlər

  • Dünya Birliyinin Türk Dünyasına olan ehtiyacının konsepsiyası. Murad ACI 2015-02-05 at the Wayback Machine
  • Məşhur türk yazıçısı və tarixçisi Murad Aci ilə müsahibə 2015-02-06 at the Wayback Machine
  • Türk dünyasına 20 illik xidmət

murad, acı, Мура, Эскенде, рович, Аджи, ев, 1994, ildən, adını, istifadə, etdi, dekabr, 1944, 1944, moskva, mart, 2018, 2018, moskva, qumuq, əsilli, türkoloq, publisist, yazıçı, iqtisad, elmləri, namizədi, dosent, altaydan, gəlmiş, xalqların, böyük, köçü, kons. Murad Aci rus Mura d Eskende rovich Adzhi ev 1994 cu ilden Murad Aci adini istifade etdi 9 dekabr 1944 1944 12 09 1 Moskva 7 mart 2018 2018 03 07 Moskva qumuq esilli turkoloq publisist yazici iqtisad elmleri namizedi Dosent Altaydan gelmis xalqlarin Boyuk kocu konsepsiyasinin muellifidir Murad Acirus Mura d Eskende rovich Adzhi evDogum tarixi 9 dekabr 1944 1944 12 09 1 Dogum yeri Moskva RSFSR SSRIVefat tarixi 7 mart 2018 2018 03 07 73 yasinda Vefat yeri Moskva RusiyaVetendasligi SSRI RusiyaMilliyyeti qumuqElm sahesi turkologiyaElmi derecesi iqtisad elmleri namizediTehsili Moskva Dovlet Universitetinin Cografiya fakultesiadji ru Mundericat 1 Heyati 1 1 Elmi Fealiyyeti 1 2 Etnoqrafik Fealiyyet 1 3 Xalqlarin boyuk kocu ve turkologiya 2 Fealiyyetinin qiymetlendirilmesi 3 Yaradiciligi 3 1 Kitablari 4 Istinadlar 5 Xarici kecidlerHeyati RedakteElmi Fealiyyeti Redakte Murad Aci 9 dekabr 1944 cu ilde Moskvada anadan olub O 1964 cu ilde Moskva Dovlet Universitetinin Cografiya Fakultesinin Simal Arasdirmalari Bolmesine daxil olmus 2 1969 cu ilde ise Moskva Dovlet Universitetinin Cografiya fakultesini bitirib aspiranturaya qebul olmusdur 3 Murad Aci SSRI Dovlet Plan Komitesinin Mehsuldar Resurslarin Oyrenilmesi Surasina daxil olmusdur 4 O 1973 cu ilde Senaye ve insaat esaslari ixtisasini secerek SSRI nin simal serqindeki senaye inkisafi prosesinin modellesdirilmesi ve optimallasdirilmasi movzusunda namizedlik dissertasiyasini mudafie etmisdir 5 Murad Acinin elmi meslehetcisi professor V F Burxanov idi 3 Mezun olduqdan sonra Aciyev SSRI Elvan Metalurgiya Nazirliyinin Proqnozlasdirma sobesinde islemis hemcinin bir nece il Sibirde sosial tikinti proseslerini oyrenmisdir Murad Aci hemkarlari ile birlikde yeni bir Simal bolgesi yaratmaq ucun layihe uzerinde calismisdir 3 6 1975 ci ilden 15 il erzinde Umumittifaq Yazismalar Maliyye Iqtisad Institutunda iqtisadi cografiya movzusunda muhazire oxuyub 2 O telim tedris fealiyyeti ile yanasi elmi arasdirmalarini davam etdirmisdir olkenin simal bolgesinin elece de Sibir ve Uzaq Serqin tedqiqatlarinda istirak etmisdir Bu dovr ucun Sibirin tedqiqati Baykal Amur demir yolunun tikintisi Sibirin regional istehsal strukturlari ve enerjiye qenaet eden texnologiyalar haqqinda elmi isler yazmisdir 7 8 1976 ci ilde XXIII Beynelxalq Cografiya Konqresinde istirak etmisdir 9 Elmi fealiyyetle mesgul olmaqla eyni zamanda olkenin aparici jurnallari ile emekdasliq edirdi bunlar Noviy Mir Yeni Dunya Vokrug Sveta Dunya Әtrafinda Nauka i Jizn Elm ve Heyat Znanie sila Bilik Gucdur jurnallari idi 10 11 Uzun iller erzinde quruda ve denizde edebi cografi almanaxin redaksiya heyetinin uzvu vezifesinde calismisdir 12 13 1970 ci illerde Aciyevin eserleri Sovet simal arasdirmalari uzre meshur alim Q A Aqranatin diqqetini celb etmisdir Aciyev bu bolgede istehsal ve insan heyati ucun umumi enerji xerclerinin sintetik gostericisini istifade etmek fikrini ilk defe ireli surdu Bu 1976 ci ilde idi Aqranat bu fikri perspektivli hesab etdi Aqranat bu fikrin inkisaf etdirilmemesinden teessuflendiyini dile getirirdi 3 14 Yeni erazilerin kesfinin tedqiqine oz tohfesini vermis Aciyevin isi 1970 80 ci illerin elmi mektebine aiddir 15 1982 ci ilde Milli Sura ucun hazirlanmis Sovet ve Serqi Avropa Arasdirmalari ABS haqqinda beyannamede Aciyevin nesrleri Sibirin ve Uzaq Serqin muasir iqtisadi inkisafinin biblioqrafik siyahisina daxil edilmisdir 16 Bu gun Aciyevin eserleri doktorluq dissertasiyalarinda istifade olunur AciyevBAM tikintisini yalniz Trans Baykal ve Uzaq Serq demir yollarinda gerginliyin azaldilmasi menbeyi kimi deyil hem de Cenubi Yakutiya ve Simali Transbaykalda muntezem kesfiyyat ve hasilat ucun sert kimi goren iqtisadcilar arasinda qeyd edildi 17 1982 ci ilde senaye komplekslerinin ve yeni erazilerin inkisafi ile elaqeli demoqrafik deyisiklikler movzusunda Sibir XX vek Sibir XX esr adli bir kitab nesr etdirdi Sibiri bir cox insan senaye elmi ve medeni meselelerin qarsiliqli elaqe merkezi kimi tesvir etdi Nesr partiya selahiyyetlileri terefinden tenqid olundu ve bu da onun doktorluq dissertasiyasini mudafie etmesine mane oldu Hazirda bu kitab olkedeki bezi universitetlerin kurslarina ve ya elave edebiyyat siyahisina daxil edilmisdir 18 Doktorluq dissertasiyasinin mudafiesinden imtina etmeye mecbur olan Aciyev musteqil tedqiqatlara baslayir 1989 cu ilde Aciyev agir suyun tebietdeki konsentrasiyasini proqnozlasdirdigi Kriyogenik agir su konsentrasiyasi fenomeni adli bir meqale derc etdi 19 Bu ferziyye mutexessislerin maragina sebeb oldu 20 1989 cu ilde nehayet doktorluq dissertasiyasini terk eden Aciyev Vokrug Sveta jurnalinin redaksiyasinda ise basladi 10 21 22 Etnoqrafik Fealiyyet Redakte Vokrug Sveta jurnalinda isleyerek ekspedisiyalar teskil etdi fotosekil cekdi ve adi aciqlanmayan xalqlarin heyatindan behs eden meqaleler yazdi 10 2 Etnoqrafik esselerin personajlari sovet hakimiyyetinin yeniden qurulmasi zamani yoxa cixan Evens Yakutlar Talislar Lezgiler Tabasaranlar Qaracaylar Qumuqlar ve diger xalqlar idi 1990 ci illerin evvellerinde qaynar noqtelere bas cekdi ve Qafqazdaki herbi emeliyyatlardan danisdi Eyni zamanda Aciyev novbeti addimlarini mueyyenlesdirecek yeni bir movzu ile daha cox maraqlandi Oz xalqi qumuqlarin tarixi ile maraqlanirdi 10 23 Aciyev 1991 ci ilde kecirilen Huquq ve etnos beynelxalq simpoziumunda Etnoqrafiya sahesinde apardigi tedqiqatlarin neticelerini teqdim edir 24 25 Aciyevin Sovet Ittifaqi Dovlet ehalisinin umumi dovlet strukturunda etnik ozunu identifikasiyasi problemi qumuqlar numunesi ile hesabatinda qumuqlar numunesinde qedim turklerin etnogenezinin problemleri cografi serhedleri dovlet strukturu ve dovlet medeniyyeti tedqiq edilirdi 25 Elmi hesabatin fikirleri kitabin esasini teskil etmisdir 26 Bu kitab Mi iz roda polovetskogo Biz qipcaq soyundaniq Qumuqlarin qaracaylilarin qazaxlarin balkarlarin qaqauzlarin krim tatarlarinin hemcinin ruslarin ve ukraynalilarin bir hissesinin soyagacindan naraziliga sebeb oldu ve o yuxaridan gelen emrle 1992 ci ilde Vokrug Sveta jurnalinda fealiyyetinidayandirdi 3 18 Xalqlarin boyuk kocu ve turkologiya Redakte Vokrug Sveta jurnalindan ayrildiqdan sonra Aciyev olke tedqiqatlarini davam etdirdi 27 Aciyev 2000 il evvel Altayda yaranan tayfalarin miqrasiyasi ile bagli ferziyye ireli surerek vaxt kontekstinde miqrasiyanin proqnozlasdirilan merhelelerini oyrenmis ve bu miqrasiyanin marsrutunu cografi xeritelere kocurmusdur Aciyevin sozlerine gore I minillikde miqrasiya ve yeni torpaqlarin acilmasi neticesinde Baykal golunden Altantike qeder Qipcaq olkesi yaradilmisdir ki bu da Sibirin ve muasir Rusiyanin boyuk bir hissesini ehate edirdi 25 21 Aciyev arastirmalarinin neticelerini 1994 cu ilde Qipcaq colunun yovsani meqalesinde nesr etmisdi 28 Aciyevin ferziyyesine gore bu xalqlar 2000 il bundan evvel ve bir nece esr erzinde Altaydan Boyuk koce baslayan Avrasiya qitesinin col zonasini tedricen menimseyen ve meskunlasan insanlarin neslindendir Muellif rus tarixinin qebul edilmis fikrin eksine olaraq umumiyyetle 9 cu esrde deyil daha evvel basladigina inanir 18 29 Kitabda tenqrianizme turklerin qedim dinine xususi diqqet yetirilir 30 Onun Polin Polovetskogo Polya eseri Murad Aci adi altinda nesr olunmusdur Bu eser Vokrug Sveta jurnalindan ayrildiqdan sonra muellifin adina oldu Aciyevin dediyi kimi Men kulek kimi azad idim bu adi aldim daha dogrusu ad soyadimizin babamizin ve ulu babamizin dasidigi Aci soyadini qaytardim Indi fikirlesirem ki bu soyaddan istifade etmeye haqqim var Men kitab uzerinde islemeye basladim 31 Polin Polovetskogo Polya eseri Aciyevin taninmasi ucun esas olmusdur 32 2015 ci ilde kitabin 9 cu nesri yayimlandi 33 18 Baki Slavyan Universitetinde Turkologiya tedqiqatlari sahesinde Tercume problemleri elmi tedqiqat laboratoriyasi turk dilleri edebiyyati ve tarixi sahesinde en yaxsi eser kimi Polin Polovetskogo Polya kitabi tercume edilmis ve nesr etdirilmisdir Bu eserin tercumecisi taninmis turkoloq dilci professor Tofiq Haciyevdir 34 35 Bu is Baki Slavyan Universitetinin tehsil fakultesinde derslik kimi tedris olunur 36 Qazi Universitetinin professoru Zeynep Baglan Ozer bu eseri 2001 ci ilde turk diline tercume edib 37 2019 cu ilde o elave ve yeniden islenmis kitabin 2 ci nesrini tercume edib 38 39 Aciyev 1995 ci ilde Dagistanda xristianligin tarixini oyrenmek 40 ve Muqeddes Georginin mezarini axtarmaq meqsedi ile sefer teskil edir Onun meqalesinde sefer neticeleri ve Muqeddes Georgi mezarliginin ehtimal olunan yerinin arasdirmasinin neticeleri derc olundu 41 1997 ci ilde nesr olunan Tayna sviatogo Georgiya ili podarennoe Tengri Iz duxovnogo naslediya tyurkov Muqeddes Georginin sirri ve ya Tenqrinin hediyyesi turklerin menevi irsinden adli kitabinda bu barede danisilir 42 43 Aciyevin ekspedisiyasindan sonra 44 45 Muqeddes Georgi turbesi Dagistan Respublikasinin gormeli yerleri siyahisina daxil edilib 46 1996 ci ilde Aciyevin Sehra Dini adli meqalesi Usaq Ensiklopediyasi nda yayimlandi Bu meqalede Aciyev Tengrianizm qedim turklerin dini haqqinda danisdi 47 Aciyev subut edir ki Boyuk Col xalqlari butperest deyildiler ve tek Allaha Tenqriye inanirdilar 48 Aciyev iddia edir ki xac tenqrianligin en qedim simvollarindan biri olub 49 1997 ci ilde Step i kultura Velikiy put vo vremeni Col ve medeniyyet Zamanda Boyuk Seyahet beynelxalq simpoziumunda istirak edir 50 Aciyev Turklerin Avropa sivilizasiyasina verdiyi tohfe adli meruze ile cixis edir Muellif turk medeniyyetinin rolunu ve davamini elece de Avropa sivilizasiyasinin inkisafina tesirini arasdirir 51 1998 ci ilde M O Auezovun 100 illiyine hesr olunmus beynelxalq seminara Aciyev devet olunub Onun meruzesi ile seminar isine baslayir 52 Tenqrianizm ve Muasir Avropa Medeniyyetinin Esaslari adli meruzesinde qipcaqlarin butperest olmasi barede qurulmus tezise yeniden nezer salir Onun konsepsiyasina gore Dest i Qipcaq olkesinin sakinleri monoteist tenqrianliq semavi Tanriya iman Tenqri etiraf etdiler Tenqrianliq daha sonra basqa bir monoteist dinin xristianligin baslangicini qoydu 52 53 Seminar intellektual ictimaiyyetin maragina sebeb olmus Aciyevin meruzesi ise butun seminar boyu eks seda dogurmusdur 54 52 1998 ci ilde Misl Yayinevi xalqlarin buyuk kocu movzusunda arasdirmalarini davam etdiren Aciyevin Evropa Tyurki Velikaya Step Avrupa Turkler Boyuk col adli populyar elmi kitabinin ilk nesrini cap etdi 55 Bu kitabda boyuk colun Avropa medeniyyetine verdiyi tohfeye xususi diqqet yetirilir Kitab defelerle yeniden nesr olundu Burada Aciyev ilk defe olaraq xalqlarin Boyuk kocu konsepsiyasini ifade etdi Bu konsepsiya muellifin sonraki eserlerinde inkisaf etmisdir 56 18 Aciyevin ozu vurgulayir ki onun ixtisasi cografiyadir ve o oz kitablarini bu elm sahesi cercivesinde yazib ve oz heyatini ona hesr edib Tarixi cografiyada en cetin vezife tedqiq olunan regionun iqtisadi esasini gostermekdir Men bu problemi hell edirem 57 2 Aciyevin telebeler ucun yazdigi Kipcaki Drevniaya istoriya tyurkov i Velikoy stepi Qipcaqlar Turklerin ve Boyuk colun qedim tarixi sagirdler ve onlarin valideynleri ucun sorgu kitabcasi yazdigi elmi populyar kitabi 1999 cu ilde cap olunmusdur 58 2001 ci ilde Kipcaki Oguzi Srednevekovaya istoriya tyurkov i Velikoy stepi Qipcaqlar Oguzlar Turklerin ve Boyuk colun orta esrler tarixi kitabini bu isin davami kimi yazir 59 Muellif bu kitablari mekteblilere ve onlarin valideynlerine unvanlayir ve aile mutaliesi enenesini canlandirmaq isteyir 60 61 Bu kitab 2001 ci ilde Kazanda Tataristanin elmi ictimaiyyetine teqdim edildi Aciyev ora S Mercani adina Elmler Akademiyasi Tarix Institutunun deveti ile geldi 62 2002 ci ilde Kipcaki Drevniaya istoriya tyurkov i Velikoy stepi Qipcaqlar Turklerin ve Boyuk colun qedim tarixi sagirdler ve onlarin valideynleri ucun sorgu kitabcasi kitabinin turk dilinde tercumesi Turkiyede cixir 63 2001 ci ilde Aciyev Altay vilayetine sefer edir ve yeni elyazma uzerinde ise baslayir Uc illik isden sonra Tyurki i mir sokrovennaya istoriya Turkler ve dunya mexfi tarix kitabinin elmi populyar nesri isiq uzu gorur 64 Bu eserde muellif Altaydan gelen xalqlarin Boyuk kocu konsepsiyasinin esas muddealarini tam sekilde formalasdirir Bu isde Boyuk colun monoteizm enenelerine xususi diqqet yetirilmisdir 64 2005 ci ilde Heyder Eliyev Fondu bu kitabi Azerbaycan dilinde nesr edib 65 Professor Tofiq Haciyev kitabin tercumesi isini yerine yetirdi 66 2019 cu ilde Tyurki i mir sokrovennaya istoriya kitabi Turkiyede turk dilinde nesr olunub 67 1 ci Beynelxalq Muqayiseli edebiyyatsunasliq elmi konfransinda 2004 cu ilde bu kitabdan meruze edilir Tyurki i mir sokrovennaya istoriya kitabinin ayri muddealari 2004 cu ilde 68 Muqayiseli Edebi Tedqiqatlar adli 1 ci Beynelxalq Elmi Konfransda aciqlanmisdir 69 Altayda yeni eradan evvel baslayan xalqlarin boyuk miqrasiyasina hesr olunmus Hind Avropa tedqiqatlari ve muqayiseli edebiyyat adli meruze Rusiya ve Avropanin inkisafinda turk medeniyyetinin rolu haqqinda behs edir 70 2005 ci ilde Naxcivan Dovlet Universitetinin teskil etdiyi ekspedisiyada Aciyev Naxcivanda Gemiqaya dagindaki qayaustu resmlerin arasdirilmasinda istirak edir 71 Aciyevin fikrince bu resmler xalqlarin Boyuk kocunun merhelelerinden biri ile baglidir 72 Ekspedisiyadan sonra hakimiyyet orqanlarinin qerari ile dunya tarixinin qedim abidesinin yerinde Nuhun meqberesi berpa olunub 72 Aparilan arasdirmalar Azerbaycan Respublikasinin genis ictimaiyyetinin ve rehberliyinin diqqetini celb etmisdir 73 Qafqaza ekspedisiyalardan 71 74 ve Qafqaz Albaniyasinin etnomedeni irsi Beynelxalq Elmi Konfransinda istirak etdikden sonra 75 Adjiyev 2006 ci ilde elmi populyar kitabi olan Dixanie Armageddona Armageddonun Nefesi cap etdirir Kitab XVI esrde baslayan ve bu gune qeder bitmeyen Qafqaz muharibelerinin tarixinden behs edir 76 Muellif oz isinde xususile Qafqaz Albaniyasinin tarixini muasir oxucunun hec vaxt bilmediyi bir dovleti tesvir edir Bu movzuya Adjiyevin maragi onun 1989 1991 ci illerde Qafqazdaki etnoqrafik arasdirmalarina tesaduf edir 10 23 77 ve o ozunun real faktlar esasinda yazdigi meqaleleri ile Qafqazin problemlerini uze cixarmaga calisir 10 Adjiyevin Aziatskaya Evropa Asiya Avropasi adli elmi populyar kitabi da 2006 ci ilde cap olunmusdur 78 Bu kitaba onun iki eseri daxil edilib Evropa Tyurki Velikaya Step 55 Tyurki i mir sokrovennaya istoriya 64 Kitabin xulasesinde deyildiyi kimi Rusiya ve diger Avropa olkelerinin esasini teskil eden boyuk colun tarixi dunyagorusu ve tarixe baxisi daha ferqli olan cografiyasunas terefinden danisildigi ucun maraq dogurur 78 2007 ci ilde Rusiya Medeniyyet Nazirliyinin layihesi kimi Adjiyevin tedqiqatlari esasinda Milli Tarix ve milli fikir devizi altinda Armageddon nefesi filmi cekilmisdir 79 Filmin ilk numayisi Baki Dovlet Universitetinde olmus boyuk auditoriya qarsisinda kecirilmisdir ve onlarin ekseriyyeti tarixciler ve cografiyacilar idi 80 Ele hemin 2007 ci ilde Verxneviluysk Gimnaziyasinin deveti ile Turkologiya vetendas cemiyyetinin formalasmasinda medeniyyetlerin inteqrasiyasinin amili kimi 81 beynelxalq elmi praktik konfransda beynelxalq ekspert kimi cixis edir 82 2010 cu ilde AST nesriyyati Aciyevin bir kitabini Bez Vecnogo Sinego Neba Ocerki nasey istorii Ebedi mavi semasiz tariximizin ocerkleri nesr etdirdi Muellif mumkunsuz hesab edilen isi gorub O Rusiyanin selefi olan olke haqqinda danisirdi Kitabin on sozunde deyildiyi kimi Aciyev terefinden gosterilen ardicilliq oz inanilmaz sadeliyi ile teeccublendirir Kitabin esas fikri Biz vahid olkenin vahid xalqi idik 83 Boyuk miqrasiya konsepsiyasindan bu sozler netice rolunu oynayir 84 Umumi kecmisden behs eden Murad Adjinin kitablari sayesinde Vahid dovlet vahid xalq suari Rusiyanin coxmilletli icmalarini birlesdirir 84 85 86 87 88 2011 ci ilde Aciyevin kitablarinin yeni nesrleri buraxilir Aziatskaya Evropa Asiya Avropasi Evropa Tyurki Velikaya Step Avrupa Turkler Boyuk col Bez Vecnogo Sinego Neba Ocerki nasey istorii Ebedi mavi semasiz tariximizin ocerkleri Polin Polovetskogo Polya Qipcaq colunun yovsani 89 Aciyev 2011 2012 ci illerde Turkler layihesinin tarixi senedli kinosunun final seriyasinin yaradilmasinda istirak etmisdir 90 Bu layihe Rusiya Cografiya Cemiyyeti ve Mir Dovletlerarasi Teleradio Sirketi terefinden heyata kecirilmisdir 91 Bu layihenin meqsedi Turk xalqlarinin qedim tarixi vasitesile Rusiyanin ve Musteqil Dovletler Birliyinin tarixini gostermek genis auditoriyani turk xalqlarinin medeniyyeti ile tanis etmekdir 91 Bu layihenin reallasdirilmasina Rusiya Prezidenti V Putin maddi ve menevi destek verib 92 2013 cu ilde Moskvanin Tatar Medeniyyet Merkezi Murad Aci ile gorus kecirir Gorus Aciyevin Turkologiya sahesindeki fealiyyetinin 20 illiyine hesr olunub 93 Coxsayli cixislarin esas leytmotivi onun turk xalqlarinin medeniyyetinin dirceldilmesi istiqametinde gorduyu islere gore muellife tesekkur etmek idi 85 94 95 2014 cu ilde Aciyevin 70 illiyi munasibetile AST nesriyyati onun eserlerinden ibaret mecmueler buraxir Polinniy Moy Put Menim yovsanli yolum 96 Velikaya step Prinosenie Tyurka Boyuk col Dar turk 97 Aziatskaya Evropa Asiya Avropasi 78 Ele hemin 2014 cu ilde Mahacqalada Aciyevin 70 illiyine hesr olunmus elmi konfrans kecirilir 98 Konfrans istirakcilarin cixislarinda qeyd olundu ki Aciyevin konsepsiyasi onun haqli oldugunu tesdiq edir muellifin eserleri ise umummilli ideyanin formalasmasi ucun vacibdir 98 86 2015 ci ilde AST nin nesriyyati Aciyevin bir nece eserini derc edir Polin Polovetskogo Polya Qipcaq colunun yovsani 9 Nesr Evropa Tyurki Velikaya Step Avropa Turkler Boyuk col genislendirilmis 9 Nesr Tyurki i mir sokrovennaya istoriya Turkler ve dunya mexfi tarix ve toplusu Istoriya tyurkov Takimi znali nas Turklerin tarixi Bizi beler tanidilar 99 Kolleksiyaya muellif terefinden xususi olaraq bu nesr ucun yeniden islenmis kitablar daxil edilib Kipcaki Qipcaqlar Kipcaki Oguzi Qipcaqlar Oguzlar 2016 ci ilde Aciyevin Saga o Velikoy ctepi Boyuk Col haqqinda dastan adli yeni kitabi capdan cixmisdir Muellif bu isde xalqlarin boyuk kocunden turk medeniyyetinin beseriyyetin servetine nece cevrilmesinden Avrasiya qitesine nece yayilmasindan Serqle Qerbi unikal nailiyyetlerle zenginlesdirmesinden behs edir 100 2017 ci ilde Vestnik tyurkskogo mira Turk dunyasinin bulleteni jurnali isiq uzu gorub onun butun nesrleri tedqiqatci ve yazici Murad Eskenderovic Aciyev Murad Adji fealiyyetine hesr olunub 27 101 O MDU nun Cografiya fakultesinin mezunu Sibirin menimsenilmesi ile bagli dissertasiya mudafie etmis butun omru boyu secilmis movzuya sadiq qalmisdir Bunun sayesinde alim Avrasiya hududlarina cixa ve oz tedqiqatlarini davam etdire bildi neticede M E Aciyev artiq esrin dordde bir hissesi kimi isleyib hazirladigi xalqlarin boyuk kocu konsepsiyasi elmi edebiyyatda oz yerini aldi 27 2019 cu ilde Aciyevin Svyatoy Georgiy i gunni Muqeddes Georgi ve Hunlar adli son isi capdan cixib Muellif bu kitaba butun heyati boyunca gedim Onun muqeddes Georgiye 41 42 hesr olunmus ilk nesrleri esrin dordde birinden cox hesr etdiyi tedqiqatin baslangici oldu Georgiy emelinin xalqlarin boyuk kocurulmesi ile bagli hadiselerin cografi ve muveqqeti koordinatlarina mukemmel uygun geldiyine esaslanaraq Aciyev gozlenilmez neticelere gelir Onlar cografiyanin deqiq elm olduguna tarixi hadiselere obyektiv baxmaga siyasetden bezmeye imkan verdiyine emin olan cografiyaciya mexsusdur Tedqiqatci umid etdi ki onun isi dunyaya baxisimizi deyisecek 43 102 103 Kitab muellifin olumunden sonra cap olundu Son gunune qeder elyazma uzerinde isleyirdi 102 Aciyev 7 mart 2018 ci il tarixinde vefat etdi ve Moskvada Don qebiristanliginda defn edildi 104 Fealiyyetinin qiymetlendirilmesi RedakteMutexessisler Aciyevi Altaydan xalqlarin Boyuk kocu konsepsiyasinin muellifi olan meshur turkoloq kimi seciyyelendirirler 72 84 27 105 106 107 108 109 Ekspertler onun tedqiqatlarinda istifade etdiyi biliklerin genisliyini ve derinliyini qeyd edir tarix cografiya iqtisadiyyat dilcilik folklor etnoqrafiya ilahiyyat kimi elmleri birlesdirir ve dilcilik 72 110 Tarixi tedqiqatlarda cografiyanin mueyyen rolu olan butov yanasmanin ehemiyyeti qeyd olunur 18 Aciyevi Altaydan xalqlarin Boyuk kocurulmesi konsepsiyasinin bagli dunya tarixin yeni noqteyi nezerden baxmaga imkan verir Konsepsiya dunya elminde yeni bir sozdur Onun ehemiyyetini hele tam derk etmek ve gelecek nesillere derk etmek lazimdir 110 84 18 Mutexessisler Boyuk colu kutlevi kocurulmeler ucun elverisli mekan kimi qiymetlendiren alimler arasinda Aciyevin qeyd edirler Muraad Aciyev onu cografi baximdan col landsaft zonasindan daha genis olan Meqa region kimi nezerden kecirirdi 111 112 Altayda dogulan xalqlarin Boyuk kocu ile bagli tedqiqatlari qedim ve orta esrlerin lokal sivilizasiyalarinin formalasmasi problemine yeni nezer salmaga imkan verir 113 114 72 115 Onun kitablari muxtelif ixtisaslarin alimleri terefinden istifade olunur Bunlar elmi meqalelerdir 116 ali tehsil muessiseleri ucun monoqrafiyalar ve ders vesaitleri 117 Rusiya Qazaxistan ve Azerbaycanin bezi ali mekteblerinde Aciyevin kitablarini tovsiye olunmus ve elave edebiyyat siyahisina daxil etmisler 118 Hazirda muxtelif olkelerden olan alimler Aciyevin kesfleri esasinda islemeye davam edirler 119 Onun arasdirmalari neticesinde evveller Dunya tarixi kontekstinde nezerden kecirilmemis tenqrianliq movzusuna genis elmi muraciet edilmisdir 110 120 121 Bu meselede Aciyevin movqeyi beseriyyetin tarixine yeni nezer salmaga mecbur edir 30 Altayda aparilan sosioloji sorgular gosterdi ki genclerin fikrince Aciyev Altay xalqlarinin tarixine tesir gosteren fiqurlar sirasindadir 122 Mutexessisler onun islerini etnopedaqogik tehsil problemlerinin hellinde muhum rol oynayan eserlere aid edirler 123 Azerbaycanda Aciyevin kitablarindan parcalar Idei visokoy pedagogiki Yuksek pedaqogika ideyalari kitabinda nesr olunub 124 Qazaxistanda Aciyevin kitablarindan parcalar Antologiya pedagogiceskoy misli Kazaxstana Qazaxistanin pedaqoji Fikir antologiyasi pedaqoji toplusuna daxil edilib Qazaxistan Respublikasi Medeniyyet Nazirliyinin Sosial ehemiyyetli edebiyyat novlerinin nesri proqrami cercivesinde 125 Eyni zamanda qeyd edilir ki milletcilik ruhuna koklenen muellifler Aciyevin emeyini menfi qarsilamislar 126 Onlar alimi muxtelif yollarla nufuzdan salmaga calisirlar 127 Bezileri deyirler ki onun eserleri hekayeni pis bilen bir oxucu ucun nezerde tutulmusdur 128 129 130 Bezi muellifler Aciyevin eserlerini qebul etmirler 131 ve Panturkizm ve milletcilik tehlukesinden danisirlar 126 18 Mutexessisler qeyd edirler ki Aciyev haqqinda neqativin boyuk hissesi bir meqama yonelib o tarixci deyil 18 132 Mutexessislerin sozlerine gore bu cur beyanatlar iqtisadi ve tarixi cografiya kimi biliklerin murekkeb saheleri ile bagli elmi tedqiqatlarin xususiyyetlerini bilmediyini gosterir Aciyevin bu elm sahelerinde pesekarligi subhesizdir 18 109 Alimin sozlerine gore tenqidciler cografiya elminin onun tedqiqatlarinin merkezinde oldugunu basa dusmurduler 133 Aciyevin unvanina menfi rey bildirmis muelliflerden hec biri onunla aciq mubahiseye girmeyib 131 134 135 133 Onlar yad adami doymek isteyirdiler 132 ve diger insanlar komek isteyirdiler 136 Muxtelif muellifler muxtelif nesillerin sagirdlerinin feal yaradiciligi tarixi gercekliyi ve menevi maariflendirilmesi ile qeyd olunan Aciyevin fealiyyetinden danisirlar 73 108 107 137 138 Onun vicdanli ve temennasiz emeyi Muasir Rusiya medeniyyetinin real nailiyyetlerinden biridir 94 O yaxsiliq koordinatlarinda isleyenlerdir Onun kitablari sade Kitab anlayisindan kenara cixir Bu qehremanliq isidir 139 Aciyevin elmi populyar kitablari janrin en yaxsi enenelerinde yazilmisdir Onlar milli medeni enenelerle tanis olmaga ve yad milli medeni kodlara hormetle yanasmaga komek edirler 110 18 Onun konsepsiyasinin yeni tesdiqi tedqiqatcilari onun tapintilarina daha diqqetle yanasmaga mecbur edir 84 Yaradiciligi RedakteKitablari Redakte Biz qipcaq soyundaniq Qumuqlarin qaracaylilarin kazaklarin balkarlarin qaqauzlarin krim tatarlarinin hemcinin ruslarin ve ukraynalilarin bir hissesinin soyagacindan Ribinsk 1992 144 s rus Qipcaq colunun yovsani Qumuqlarin qaracaylilarin balkarlarin kazaklarin qazaxlarin tatarlarin cuvaslarin yakutlarin qaqauzlarin krim tatarlarinin hemcinin baslangicini turk qipcaq soyundan goturmus ancaq bunu unutmus ruslarin ukraynalilarin ve diger xalqlarin bir hissesinin soyagacindan Moskva 1994 352 s ISBN 5 7358 0177 5 rus Muqeddes Georginin sirri ve ya Tenqrinin hediyyesi turklerin menevi irsinden Moskva 1997 150 s rus Avropa Turkler Boyuk col Moskva 1998 334 s ISBN 5 244 00914 1 rus Qipcaqlar Turklerin ve Boyuk colun qedim tarixi Moskva 1999 176 s ISBN 5 88149 044 4 rus Qipcaq colunun yovsani II nesr elave ve duzelislerle Moskva 2000 456 s ISBN 5 244 00914 1 rus Qipcaqlar Oguzlar Turklerin ve Boyuk colun orta esrler tarixi Moskva 2001 215 s ISBN 5 88149 076 2 rus Qipcaqlar Turklerin ve Boyuk colun qedim tarixi I nesr sagirdler ve onlarin valideynleri ucun sorgu kitabcasi Arxivlesdirilib 2015 02 06 at the Wayback Machine Moskva 2002 ing Qipcaqlar ve Oguzlar II nesr sagirdler ve onlarin valideynleri ucun sorgu kitabcasi Arxivlesdirilib 2015 02 06 at the Wayback Machine Moskva 2002 ing Qipcaqlar Turklerin ve Boyuk colun qedim tarixi sagirdler ve onlarin valideynleri ucun sorgu kitabcasi Arxivlesdirilib 2015 02 05 at the Wayback Machine Moskva 2002 176 s alm Qipcaqlar Oguzlar Turklerin ve Boyuk colun orta esrler tarixi sagirdler ve onlarin valideynleri ucun sorgu kitabcasi Arxivlesdirilib 2015 02 05 at the Wayback Machine Moskva 2002 215 s alm Avropa Turkler Boyuk col II nesr Moskva 2004 473 s ISBN 5 17 022769 8 rus Turkler ve dunya mexfi tarix Moskva 2004 649 s ISBN 5 17 024789 3 rus Asiya Avropasi I nesr Moskva 2005 384 s ISBN 5 17 03020 6 ing Asiya Avropasi Moskva 2006 1128 s ISBN 5 17 038128 H rus Mehserin nefesi Moskva 2006 253 s ISBN 5 17 038718 0 rus Qipcaq colunun yovsani III nesr Moskva 2006 379 s ISBN 5 17 037936 6 rus Turklerin ve Boyuk colun orta esrler tarixi II nesr sagirdler ve onlarin valideynleri ucun Moskva 2006 214 s ISBN 5 17 039524 8 rus Turklerin ve Boyuk colun qedim tarixi II nesr sagirdler ve onlarin valideynleri ucun Moskva 2007 175 s ISBN 5 17 039525 6 rus Ebedi mavi semasiz tariximizin ocerkleri Moskva 2010 576 s ISBN 978 5 17 065941 8 rus Menim yovsanli yolum Moskva 2014 rus Istinadlar Redakte 1 2 3 Almaniya Milli Kitabxanasi Berlin Dovlet Kitabxanasi Bavariya Dovlet Kitabxanasi ve b Record 14146271X Umumi tenzimleme nezareti GND 2012 2016 lt a href https wikidata org wiki Track Q27302 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q304037 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q256507 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q170109 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q36578 gt lt a gt 1 2 3 4 Avtobiografiya Oficialnyj sajt M Adzhieva 1 2 3 4 5 Ogryzko V Severovedy Rossii Materialy k biograficheskomu slovaryu M Literaturnaya Rossiya 2007 S 10 11 S 10 11 Adzhiev M E Mgla nad Tyndoj Vokrug sveta 1989 1 1 Adzhiev M E Modelirovanie i optimizaciya processa promyshlennogo osvoeniya Severo Vostoka SSSR s vyborom industrialno stroitelnyh opornyh baz 08 00 04 Avtoreferat dissertacii M 1973 27 s Mosk In t nar Hoz va im G V Plehanova V poiskah algoritma Severa Vokrug sveta 1974 12 Meselen Adzhiev M E O modelirovanii transportnyh svyazej mezhdu bazami osvoeniya i osvaivaemymi rajonami Problemy Severa 1979 Vyp 29 Sm 2 Adzhiev M E Ekonomiko geograficheskie problemy BAM Priroda 1975 8 Adzhiev M E Razmyshleniya o granicah Severa Priroda 1976 10 Adzhiev M E Taming the Siberian taiga New Scientist 1976 Vol 69 988 Adzhiev M E Burhanov V F Ekspedicii Nordenshelda v Arktiku Priroda 1979 7 Adzhiev M E Leonteva L V Promyshlennye kompleksy Sibiri M Znanie 1975 Adzhiev M E BAM i promyshlennye kompleksy vostoka SSSR M Znanie 1978 Adzhiev M E Nov Sibiri M Znanie 1980 Adzhiev M E Tapping Siberia s resources M Novosti 1980 Adzhiev M E Kak osvaivaetsya Sibir M Izd vo agentstva pechati Novosti 1981 Adzhiev M E Sibir XX vek M Mysl 1982 Adzhiev M E Transsiby istoriya i problemy M Znanie 1988 Adzhiev M E Energosberegayushie tehnologii M Znanie 1990 Adzhiev M E XXIII Mezhdunarodnyj geograficheskij kongress Priroda 1977 1 1 2 3 4 5 6 Poleshuk A Dva izmereniya Murada Adzhieva Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 Adzhiev M E Samyj bolshoj bolshoj Tajmyr Novyj mir 1976 3 Adzhiev M E ZIL Novyj mir 1976 3 Adzhiev M E Russkij pervoprohodec Arktiki Nauka i zhizn 1975 7 Adzhiev M E Ostorozhno tyazhelaya voda Nauka i zhizn 1988 1 Adzhiev M E Dubler glavnogo sibirskogo hoda Znanie sila 1974 10 Adzhiev M E Sever Shkola v Apatitah Znanie sila 1978 10 Redakcionnaya kollegiya Na sushe i na more M Mysl 1979 Redakcionnaya kollegiya Na sushe i na more M Mysl 1979 Redakcionnaya kollegiya Na sushe i na more M Mysl 1991 Agranat G A Vozmozhnosti i realnosti osvoeniya Severa globalnye uroki M 1992 Sigalov M R Pliseckij E L Hozyajstvennoe osvoenie novyh territorij Izvestiya Akademii nauk SSSR 1987 3 Ser Geograficheskaya Mason H Soule Robert Taaffee A bibliography of recent literature the planning theoretical and analytical framework of Soviet regional development with particular reference to Siberia and the Far East National Council for Soviet and East European Research U S 1981 P 24 51 3 Ezhelya U V Istoriya razvitiya zheleznodorozhnogo transporta na Dalnem Vostoke Kurs lekcij Habarovsk Izd vo Dalnevostochnogo gosudarstvennogo universiteta putej soobsheniya 2000 Lekciya 9 118 s 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 Ozer Z B Kaybolan Milletin Sesi Murad Adji Bilim ve Insan Sahsiyetini Insa Edenler Editorler Zeynep Baglan Ozer Fatih Yapici Sekip Aktay Ankara Gazikitabevi 2018 Adzhiev M E Yavlenie kriogennogo koncentrirovaniya tyazheloj vody Materialy glyaciologicheskih issledovanij T 65 1989 S 65 Bax meselen Dyagterev K V poiskah tyazhyoloj vody Russkoe Geograficheskoe obshestvo Informacionnyj portal Cymbal L A Sinergetika informacionnyh processov zakon informativnosti i ego sledstviya M Nauka 1995 Andreeva E A Konstantinova N A Buravkova L B Sinyak Yu E Vliyanie vody razlichnogo izotopnogo sostava na proliferativnuyu aktivnost endotelialnyh kletok in vitro Aviakosmicheskaya i ekologicheskaya medicina T 39 3 2005 Turchin A V Struktura globalnoj katastrofy Riski vymiraniya chelovechestva v XXI veke M LKI 2011 Semikov S Led i plamen Inzhener 2005 2 Petrov M N Petrov I M Patent na izobretenie 2366949 Federalnaya sluzhba po intellektualnoj sobstvennosti patentam i tovarnym znakam Irbe V A Vydelenie v tolshah porod intervalov soderzhashih uglevodorody i vodu v razlichnyh fazovyh sostoyaniyah metodami razvedochnoj skvazhinnoj geofiziki netradicionnym metodom biolokacii Geologiya i neftegazonosnost Zapadnosibirskogo megabassejna Materialy Shestoj Vserossijskoj nauchno tehnicheskoj konferencii 23 24 aprelya 2009 god Tyumen 2009 Budnik S V Talyj stok so sklonov Zhitomir Izd vo ZhDU im I Franko 2010 Alekseev V R Etot zagadochnyj obyknovennyj lyod Nauka i tehnika v Yakutii 2019 2 37 1 2 Ogryzko V Proshloe glazami gunnov Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 S 77 81 Adzhi M Bez Vechnogo Sinego Neba Ocherki nashej istorii M AST Astrel 2010 S 387 388 5 1 2 Adzhiev M Skazhi svoyo imya Talysh Vokrug sveta 1989 7 Adzhiev M Molchalivye tabasarany Vokrug sveta 1990 4 Adzhiev M Talysh Charuzh i drugie Vokrug sveta 1991 1 Adzhiev M Kumyk iz roda Poloveckogo ili Otkrytie samogo sebya Vokrug sveta 1991 2 Adzhiev M Lezgi iz Tagirdzhala Vokrug sveta 1991 5 Adzhiev M Stroitelstvo 500 do i posle Na sushe i na more Moskva 1990 S 407 430 Sokolovskij S V Pravo i etnos Etnograficheskoe obozrenie 1992 3 1 2 3 Adzhiev M E Problema etnicheskoj samoidentifikacii v obshegosudarstvennoj strukture naseleniya SSSR na primere kumykov Mezhdunarodnyj simpozium Pravo i etnos Materialy dlya obsuzhdeniya Moskva Golicyno oktyabr 1991 S 141 149 Adzhiev M E My iz roda Poloveckogo Rybinsk 1992 6 1 2 3 4 Halipaeva I A 7 Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 S 8 Adzhi M Polyn Poloveckogo polya M TOO PIK KONTEKST 1994 Adzhi M Polyn Poloveckogo polya 3 e izd M AST 2006 8 1 2 Ayupov N G Tengrianstvo kak otkrytoe mirovozzrenie Almaty KazNPU imeni Abaya 2012 S 7 Adzhi M Saga o Velikoj Stepi M AST 2016 C 38 Ozer Z B Kaybolan Millet Murad Adji Polin Polovetskogo Polya Bilge No 16 Mart Ataturk Kultur Merkezi Yayinlari Ankara 1998 s 61 64 Pekin S Kipcaklar ile Ilgili Kitaplar ve Murat Adji Yuzyilda Egitim ve Toplum Cilt 3 Sayi 7 2014 9 Halipaeva I A 9 Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 S 8 Polynnyj put Biografiya v fotografiyah Sajt Murada Adzhi Kolodyazhnyj I Zabytaya Rodina intervyu s Muradom Adzhi Literaturnaya Rossiya 17 dekabrya 2004 50 10 Fedorova L Vstrecha s Muradom Adzhi Ilin 2002 1 11 Film o Murade Adzhi Dokumentalnyj cikl Sootechestvenniki Murad Adzhi Teleradiokompaniya Novyj vek Tatarstan Minozhetdinov H K Duhovnyj manifest svobodnogo cheloveka Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 S 44 Nauchno issledovatelskaya laboratoriya Problemy perevoda Adci M Qipcaq colunun yovsani Ruscadan tercume Tofik Haciyev Baky Genclik 1997 Bakinskij slavyanskij universitet Adji M Kaybolan Millet Dest i Kipcak Medeniyeti Ruscadan Ceviri Zeynep Baglan Ozer Ankara Ataturk Kultur Merkezi Yayinlari 2001 Adzhi M Polyn Poloveckogo polya Iz rodoslovnoj kumykov karachaevcev balkarcev kazakov kazahov tatar chuvashej yakutov gagauzov krymskih tatar chasti russkih ukraincev i drugih narodov vedushih svoe nachalo ot tyurkskogo kipchakskogo kornya i zabyvshih ego 2 e izd dop i pererab M Novosti 2000 Adji M KaybolanMillet Dest I Kipcak Medeniyeti Ruscadan Ceviri Zeynep Baglan Ozer Istanbul Dogukitabevi 2019 Azizova G R Hristianstvo v Dagestane istoriya i sovremennost Avtoreferat dissertacii Mahachkala 2001 Mahachkala 1 2 Adzhi M Mogila Svyatogo Georgiya Pobedonosca nahoditsya v Dagestane mnenie uchenogo Interfaks 10 iyunya 1996 Adzhi M Besstrashnyj do bezrassudstva Nezavisimaya gazeta 22 01 97 Adzhi M In the footsteps of St George Russian Life August 1997 Ovchinnikov V Svyatoj Georgij imeet rossijskie korni Beseda Vsevoloda Ovchinnikova s Muradom Adzhievym Rossijskaya gazeta 1997 01 03 1997 1 2 Adzhi M Tajna svyatogo Georgiya ili podarennoe Tengri Iz duhovnogo naslediya tyurkov M MBF Dzhargan 1997 1 2 Kak Georgij Pobedonosec svyazan s gunnami Diletant 11 12 2019 Vyatkin V Nasledniki svyatogo Georgiya Nationalgeographic 2007 7 Sm Oni pochitayut svyatogo Georgiya olu kecid Vyatkin V Dzhalgan selo s interesnoj istoriej KAVPOLIT 2015 3 noyabrya Derbentskij rajon Portal Pravitelstva respubliki Dagestan 12 Adzhiev M Religiya Stepi Material publikuetsya na pravah problemnogo Enciklopediya dlya detej M Avanta 1996 T 6 Religii mira ch 1 S 211 218 Fast G Prinyatie hristianstva izmena otcam ili vozvrashenie k Otcu Makarevskie chteniya Materialy X Mezhdunarodnoj nauchnoj konferencii Gorno Altajsk RIO Gorno Altajskogo gosudarstvennogo universiteta 2015 C 353 354 Nurzhanov A Tengrianstvo kak kult religiya tyurkoyazychnyh narodov v epohu srednevekovya Austrian journal of humanities and social sciences 2014 1 2 Simpozium haqqinda melumat ucun bolmesine baxin Nazarbaev N Privetstvennoe slovo Prezidenta RK N A Nazarbaeva uchastnikam Mezhdunarodnogo simpoziuma Step i kultura Velikij put vo vremeni Evrazijskoe soobshestvo ekonomika politika bezopasnost 1997 3 Sitko N Velikij stepnyak Margulan Nauka Kazahstana 1997 15 Adzhiev M Tyurkskij vklad v evropejskuyu civilizaciyu Evrazijskoe soobshestvo ekonomika politika bezopasnost 1997 3 S 47 1 2 3 Kodar A Vmesto predisloviya Kulturnye konteksty Kazahstana Istoriya i sovremennost Materialy Mezhdunarodnogo seminara posvyashennogo 100 letiyu M O Auezova Almaty 1998 S 4 5 Adzhiev M Tengrianstvo i osnovy sovremennoj evropejskoj kultury Kulturnye konteksty Kazahstana Istoriya i sovremennost Materialy Mezhdunarodnogo seminara posvyashennogo 100 letiyu M O Auezova Almaty 1998 S 7 20 Izdibaev T Kazahstanskaya ezhenedelnaya gazeta PANORAMA 36 19 sentyabrya 1997 13 1 2 Adzhi M Evropa Tyurki Velikaya Step 1 e izd M Mysl 1998 Adzhi M Evropa Tyurki Velikaya Step M AST 2015 S 2 Adzhi M Saga o Velikoj Stepi M AST 2016 C 71 72 Adzhi M Kipchaki Drevnyaya istoriya tyurkov i Velikoj Stepi Kniga dlya shkolnikov i ih roditelej M Novosti 1999 Adzhi M Kipchaki Oguzy Srednevekovaya istoriya tyurkov i Velikoj Stepi Kniga dlya shkolnikov i ih roditelej M Novosti 2001 Izdibaev T Izdana pervaya kniga trilogii Murada Adzhi ob istorii tyurkskogo mira Panorama Kazahstan 16 21 04 2000 Aspandiyarova A Kniga kotoraya dolzhna byla poyavitsya ranshe Kazahstanskaya pravda 17 08 1999 Ahmetov R Tyurkskij prorok Intervyu s Muradom Adzhi Zvezda Povolzhya 29 noyabrya 5 dekabrya 2001 Adji M Kipcaklar Turklerin ve Buyuk Bozkirin Kadim Tarihi Ruscadan ceviri Zeynep Baglan Ozer Ankara Ataturk Kultur Merkezi Yayinlari 2002 1 2 3 Adzhi M Tyurki i mir sokrovennaya istoriya M OOO Izdatelstvo AST 2004 Kultura i kulturnye shedevry Azerbajdzhana unikalnoe poslanie budushim pokoleniyam olu kecid Baku 2009 Hebibbeyli E Sivilizasiyalarin kesismesinde turk dunyasi olu kecid Baki 2011 S 91 Murad Adji Turklerin Sakli Tarihi Ruscadan Ceviri Varol Tumer Istanbul Kaynak Yayinlari 2019 Lednev A V Mihajlova M V Trofimova V I Mezhdunarodnaya nauchnaya konferenciya po sravnitelnomu literaturovedeniyu v Baku Vestnik Moskovskogo universiteta Ser 9 Filologiya 2005 1 14 Adzhi M Indoevropeistika i sravnitelnoe literaturovedenie tezisy doklada Sravnitelnoe literaturovedenie I Mezhdunarodnaya nauchnaya konferenciya 29 31 oktyabrya 2004 Baku Azerbajdzhan Baku Bakinskij Slavyanskij universitet 2004 1 2 Adzhi M Kuda priplyl kovcheg Noya Literaturnaya Rossiya 16 sentyabrya 2005 1 2 3 4 5 Gabibbejli I Vsemirnyj potop i novaya nauchnaya versiya o Noevom kovchege Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 1 2 Ilham Aliev prinyal dagestanskogo pisatelya Murada Adzhi IA REGNUM 9 08 2005 Sitat sehvi Xetali lt ref gt etiketi prezident adi bir nece defe muxtelif mezmunla verilib Adzhi M Kto otkroet vorota Dzhora Literaturnaya Rossiya 17 marta 2006 15 Mezhdunarodnaya nauchnaya konferenciya Etnokulturnoe nasledie Kavkazskoj Albanii O Konferencii 16 Adzhi M Dyhanie Armageddona M AST Hranitel 2006 S 2 Adziev M I musulmani cattolici del Caucaso L altra Europa 1991 3 1 2 3 Adzhi M Aziatskaya Evropa M AST 2006 17 18 Gusejnzade E O kypchakah ili novoe prochtenie istorii v filme Murada Adzhi https www trend az life culture 952199 html TrendLife Azerbajdzhan 5 iyulya 2007 Vasilev N I Mezhdunarodnyj proekt po razvitiyu tyurkologii v Verhnevilyujskom uluse Verhnevilyujskaya respublikanskaya gimnaziya im M A Alekseeva 19 NPK po tyurkologii dlya uchashihsya i uchitelej Avtonomnoe obrazovatelnoe uchrezhdenie respubliki Saha Yakutiya dopolnitelnogo professionalnogo obrazovaniya Institut obrazovaniya razvitiya i povysheniya kvalifikacii Adzhi M Bez Vechnogo Sinego Neba Ocherki nashej istorii M AST Astrel 2010 S 4 6 20 1 2 3 4 5 Aliev S Fenomen Murada Adzhi i tyurkskoe samosoznanie Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 1 2 Hasavov A Murad Adzhi Ravnodushnyh sredi svoih chitatelj ne nahozhu Yoldash Vremena 15 03 2013 1 2 Aliev S Slovo o Murade Adzhi olu kecid Yoldash 24 10 2014 Kurchakov R On vskryval i pokazyval koreshki podlinnoj istorii Biznes Online 10 marta 2018 V Moskve sostoitsya festival tyurkskoj istorii i kultury Oficialnyj sajt mera Moskvy 17 oktyabrya 2019 Bibiliografiya 21 1 2 22 Russkoe Geograficheskoe obshestvo Putin vruchil granty Russkogo geograficheskogo obshestva na 50 mln rub RIA Novosti 15 marta 2010 V Moskve sostoyalas vstrecha s pisatelem Muradom Adzhi Press centr Polnomochnogo predstavitelstva Respubliki Tatarstan v Rossijskoj Federacii 10 03 2013 1 2 Nemchenko G Osvoenie Evrazii Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 Agi D Murad Adzhi Zvezda Povolzhya 24 03 2013 Adzhi M Polynnyj moj put M AST 2014 Adzhi M Velikaya Step Prinoshenie tyurka M AST 2014 1 2 Nauchnaya konferenciya posvyashennaya 70 letiyu Murada Adzhi proshla v Mahachkale RIA Dagestan 29 oktyabrya 2014 Adzhi M Istoriya tyurkov Takimi znali nas M AST 2015 Adzhi M Saga o Velikoj Stepi M AST 2016 C 2 Nashi avtory Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 S 5 139 1 2 Svyatoj Georgij i gunny vyzovut spory Centr Lva Gumilyova 31 maya 2019 Kuryachaya M Budushee prinadlezhit pravde Literaturnaya Rossiya 2019 24 28 06 2019 Novosti Oficialnyj sajt M Adzhieva Murad Adzhi Turkologiya 2018 2 S 135 Medvedko L I Rossiya Zapad islam stolknovenie civilizacij M Kuchkovo pole 2003 S 67 1 2 V Ankare otmetili 75 letnij yubilej Murada Adzhi Yoldash 11 dekabrya 2019 1 2 Mir skorbit po Muradu Adzhi Arxivlesdirilib 2018 04 14 at the Wayback Machine Yoldash Vremena Vyp 617 16 03 2018 1 2 Ozer Z B Bilim Insani Murad Adji Cbornik materialov mezhdunarodnoj nauchno prakticheskoj konferencii Nauchnye znaniya istoriya stanovleniya i percpektivy razvitiya 3 dekabrya 2919 Ternopol 2019 S 184 194 1 2 3 4 Ozer Z B K rodnikam tyurkskoj kultury Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 Chibilev A A Stepnaya Evraziya regionalnyj obzor prirodnogo raznoobraziya Moskva Orenburg 2017 C 14 Chibilev A A Bogdanov S V Nasledie kochevnicheskih imperij v landshaftah stepej Severnoj Evrazii Vestnik RAN T 79 9 sentyabr 2009 S 825 Ayazbekova S Sh Kultura v evrazijskom prostranstve teoriya praktika i sovremennost Kultura v evrazijskom prostranstve tradicii i novacii 2018 1 2 Ayazbekova S Sh Sociokulturnaya i psihologicheskaya adaptaciya immigrantov v usloviyah transformacii evrazijskogo tipa kultury i krizisa multikulturalizma na primere Germanii Arxivlesdirilib 2020 02 22 at the Wayback Machine 117 aya Mezhdunarodnaya nauchno prakticheskaya konferenciya Sovremennye osobennosti formirovaniya lichnosti i eyo socialnoj adaptacii v usloviyah krizisa liberalnyh cennostej 8 15 fevralya 2016 g London Begalinova K Kokumbaeva B Filogeneticheskie istoki dinamicheskih processov v kulture kazahskih stepej Arxivlesdirilib 2018 02 18 at the Wayback Machine Tyrkologiya 2017 3 83 Chibilev A A Bogdanov S V Nasledie kochevnicheskih imperij v landshaftah stepej Severnoj Evrazii Vestnik RAN T 79 9 sentyabr 2009 Chibilev A A Landshafty stepej Evrazii kak obekt istoricheskogo stepevedeniya Geografiya i prirodnye resursy 2009 33 Chibilev A A Kochevnicheskie imperii kak faktor formirovaniya stepnyh landshaftov Severnoj Evrazii Izvestiya Rossijskoj Akademii nauk Seriya geograficheskaya 2010 3 Chatterdzhi S Povtornoe prisoedinenie Sibiri Gumanitarnye nauki v Sibiri 2008 3 Yakovenko I G Civilizaciya i varvarstvo v istorii Rossii Statya 3 Kazachestvo Obshestvennye nauki i sovremennost 1996 3 Botalov S G Kochevaya civilizaciya Evrazii v prostranstve i vremeni Vestnik Yuzhno Uralskogo gosudarstvennogo universiteta 2006 17 72 Vypusk 7 Soboleva N A Obraz sv Georgiya v atributike Rossijskogo gosudarstva Problema svyatyh i svyatosti v istorii Rossii Materialy HH Mezhdunarodnogo seminara istoricheskih issledovanij Ot Rima k Tretemu Rimu Moskva 6 7 sent Sankt Peterburg 11 sent 2000 g Institut rossijskoj istorii RAN pod red A N Saharova M Nauka 2006 Kurmanov Z Istoriya Kyrgyzstana i kyrgyzov Centralnaya Aziya sobstvennyj vzglyad Zentralasien eine Innenansicht Per A Trubicin B 2006 498 s Tekst na russk nem yaz ISBN 9967 23 841 0 Gyjniyatulina F S Tatar halkynyn mirasy Istoriya Rossii i Tatarstana Itogi i perspektivy enciklopedicheskih issledovanij sbornik statej itogovoj nauchno prakticheskoj konferencii nauchnyh sotrudnikov Instituta Tatarskoj enciklopedii AN RT g Kazan 25 26 iyunya 2014 g Institut Tatarskoj enciklopedii AN RT Kazan Foliant 2014 Vyp 6 S 403 Makushin A A Konstitucionnyj subektivizm i ego osnovnye vidy Konstitucionnoe i municipalnoe pravo 2010 9 Sm 23 Viktorin V M Drevnie verovaniya centra Azii v ritualah narodov Povolzhya i Priuralya osnovnoj kultovyj areal i otdalennaya periferiya Yuzhno Rossijskij vestnik geologii geografii i globalnoj energii 2006 6 24 olu kecid Abdullaeva R Azerbajdzhan v prostranstve dialoga kultur Dialog civilizacij v epohu stanovleniya globalnoj kultury M 2012 Salamzade E Svyashennye pticy Evrazii simvolika i ikonografiya Dialog civilizacij v epohu stanovleniya globalnoj kultury M 2012 Tagirov I Istochniki po istorii tatarskogo naroda napravleniya poiska Eho vekov 1997 1 2 Borlikov G M Stepnaya kultura kak fenomen samobytnoj civilizacii Mir obrazovaniya obrazovanie v mire Nauchno metodicheskij zhurnal 3 15 2004 Budagov B The Great Silk Carawan Way Science without borders Volume 3 2007 2008 International Academy of Science H amp E Innsbruck 2009 ISSN 2070 0334 ISBN 978 9952 451 04 7 Karabulatova I S https web archive org web 20131102030217 http usfiles us szc pl pliki plik 1352282427 pdf page 117 Arxivlesdirilib 2013 11 02 at the Wayback Machine Homo interculturalis na slome epoh HOMO COMMUNICANS II chelovek v prostranstve mezhkulturnoj kommunikacii Shecin 2012 ISBN 978 83 934141 4 7 Halipaeva I A Mifologiya i tengrianskaya religiya drevnih tyurkov Arxivlesdirilib 2019 07 13 at the Wayback Machine Nauchnyj vestnik stolicy 2012 10 11 Masaev M V Nevidimaya struktura simvola filosofsko istoricheskij aspekt Gileya naukovij visnik Zbirnik naukovih prac K 2009 Vipusk 22 Masaev M V Krest kak simvol paradigmalnogo obraza epohi hristianskoj civilizacii Kultura narodov Prichernomorya 2004 56 Ilimbetova A F Lyudi potomki zmej v religiozno mifologicheskih vozzreniyah bashkir Materialy II Foruma gumanitarnyh nauk Velikaya Step Astana Gylym 2017 Pomyrlyanu N A K voprosu stanovleniya i proyavleniya tengrianstva kak rannej monoteisticheskoj religii tyurkoyazychnyh narodov Evrazijskogo kontinenta Gumanitarnye i socialnye nauki 2007 4 Kuzmenko V V Sherbina T P Vsesvitnya istoriya ta mizhnarodni vidnosini Naukovi praci istorichnogo fakultetu Zaporizkogo nacionalnogo universitetu 2010 vip XXVIII Fajzullin G G Satarov E I Pravovye osnovy instituta tatarskih murz i dvoryan v postsovetskoj Rosii istoriya i sovremennost Tatarskie murzy i dvoryane istoriya i sovremennost Sbornik statej Vypusk 1 Kazan Institut istorii im Sh Mardzhani AN RT 2010 S 34 25 Amirhanov R H Rodoslovnaya Amirhanovyh Tatarskie murzy i dvoryane istoriya i sovremennost Sbornik statej Vypusk 1 Kazan Institut istorii im Sh Mardzhani AN RT 2010 S 230 26 Shergeng N A Bashirov T A Ponyatie pravo i ponyatie zakon v drevnerusskom soznanii Sovremennye naukoemkie tehnologii 2005 3 Salamzade E Vizualnyj yazyk v globalnom mire Kultura na rubezhe XX XXI vekov globalizacionnye processy SPb Nestor Istoriya 2009 S 621 624 Nugmanov R G Razmyshleniya o proroke Kavsere iz koranicheskih tekstov Vestnik Kazanskogo gosudarstvennogo universiteta kultury i iskusstv 2014 2 Gerajzade L Z Religioznaya simvolika v tvorchestve O Sulejmenova i M Adzhi Mezhdunarodnyj nauchno teoreticheskij zhurnal B 2008 6 66 27 Chibilev A A Stepnaya Evraziya regionalnyj obzor prirodnogo raznoobraziya Moskva Orenburg 2017 Chibilev A A Kartiny prirody stepnoj Evrazii T 1 Ot predgorij Alp do Yuzhnogo Urala Orenburg Institut stepi Uralskogo otdeleniya RAN 2018 Kuzmin S B Paleoekologicheskie modeli etnoprirodnyh vzaimodejstvij Novosibirsk Akademicheskoe izdatelstvo Geo 2011 Sultangareeva R A Zhizn cheloveka v obryade folklorno etnograficheskoe issledovanie bashkirskih semejnyh obryadov Rossijskaya Akademiya nauk Institut istorii yazyka i literatury Ufimskogo nauchnogo centra Ufa Gilem 2005 ISBN 5 7501 0615 2 Shinakov E A Obrazovanie Drevnerusskogo gosudarstva Sravnitelno istoricheskij aspekt Bryansk Bryanskij gosudarstvennyj universitet imeni akademika I G Petrovskogo 2002 S 21 22 Alimgazinov K Sh Elektronnye istochniki po sovremennoj istorii Kazahstana metodologiya i metodiki analiza Almaty Institut istorii i etnologii im Ch Ch Valihanova 2011 Egorov V K Filosofiya kultury Rossii kontury i problemy M RAGS 2002 S 68 69 Tagirov I R Istoriya nacionalnoj gosudarstvennosti tatarskogo naroda i Tatarstana Nauchnoe izdanie Kazan Kazanskij gosudarstvennyj universitet 2000 Gl 4 http shron3 chtyvo org ua Smolii Valerii Istoriia mista Kyieva z naidavnishykh chasiv do 2000 roku Tom 1 Khronolohichnyi litopys mista Kyieva Knyha 1 Istoriia Kyieva z naidavnishykh chasiv do 1861 roku pdf Istoriya mista KiEva z najdavnishih chasiv do 2000 roku Kiiv Institut istoriyi Ukrayini Nacionalnoyi Akademiyi nauk Ukrayini 2009 Gerajzade L Mir Chingiza Ajtmatova B Bijiktik 2013 Guculyak O Poshuki Zapovitnogo Carstva Mif Tekst Realnist Ivano Frankivsk 2007 Kadyrov A M Kulturologiya Mirovaya i otechestvennaya kultura uchebnoe posobie Ufa 2011 532 s ISBN 978 5 94524 124 4 Guculyak O Razvitie evrazijskogo mifologicheskogo obraza Ger Ker Ker ogly syna mogily i pravitelya Chambuli Maston Mirovozzrenie naseleniya Yuzhnoj Sibiri i Centralnoj Azii v istoricheskoj retrospektive Vypusk 4 Barnaul Izdatelstvo Altajskogo gosudarstvennogo universiteta 2010 Medvedko L I Rossiya Zapad Islam stolknovenie civilizacij M 2003 Zhetpisbaeva B A https docplayer ru 27298483 Drevnetyurkskaya literatura html Drevnetyurkskaya literatura Uchebnik Almaty 2006 Abdakimov A Istoriya Kazahstana s drevnejshih vremen do nashih dnej Uchebnoe posobie Almaty 2003 Amrahov M I Vozniknovenie gosudarstvennosti i formy zemlevladeniya u tyurkov Uchebnoe posobie Baku 2011 S 6 Kokumbaeva B D Kulturologiya tengrianskogo iskusstva Uchebnoe posobie Pavlodar Pavlodarskij gosudarstvennyj pedagogicheskij institut 2012 Akishev A A Insebaev T A Azerbaev A D Dauenov E N Smetova A T Ocherki kolonizacii Pavlodarskogo Priirtyshya carskoj Rossiej Uchebno metodicheskoe posobie Pavlodarskij gosudarstvennyj universitet im S Torajgyrova Pavlodar KEREKU 2008 ISBN 9965 583 61 7 Aryn R S Irenov G N Etnopolitologiya uchebnoe posobie Pavlodarskij gosudarstvennyj universitet im S Torajgyrova Pavlodar EKO 2008 ISBN 9965 08 323 1 900 88 M B Kasymbekov S Zh Praliev K K Zhampeisova i dr Mәngilik El Uchebnik dlya vuzov Almaty Ұlagat 2015 336 s ISBN 978 601 298 356 2 28 Tuleshov V Aziatskij put istoriya XXI veka Almaty 2010 Fortunatov V V Otechestvennaya istoriya Uchebnoe posobie dlya gumanitarnyh vuzov SPb Piter 2009 S 58 Fortunatov V V Otechestvennaya istoriya Uchebnoe posobie dlya tehnicheskih vuzov SPb Piter 2006 S 70 Fedko R A Otechestvennaya istoriya uchebno metodicheskij kompleks dlya vseh specialnostej 2 e izd pererab i dop Bashkirskaya Akademiya gosudarstvennoj sluzhby i upravleniya pri Prezidente respubliki Bashkortostan Ufa BAGSU 2008 Uchebno metodicheskij kompleks po discipline Istoriya Srednih vekov Uralskij gosudarstvennyj pedagogicheskij universitet Ekaterinburg 2010 Abdullaev N A Nuryshev G Zh Erniyazov D K Kozhakmetova G K Esenalina Zh Shintemirova A Uchebno metodicheskij kompleks Istoriya Kazahstana Aktyubinskij gosudarstvennyj pedagogicheskij institut Aktobe 2005 Uchebno metodicheskij kompleks discipliny Kulturologiya Astana Vysshaya shkola ekonomiki biznesa i socialnyh nauk Kazahskij gumanitarno yuridicheskij universitet 2011 Razdykova G M Metodicheskie rekomendacii po izucheniyu discipliny Sravnitelnaya kulturologiya Pavlodarskij gosudarstvennyj universitet im S Torajgyrova Uchebno metodicheskij kompleks discipliny Istoriya Kazahstana Arxivlesdirilib 2012 09 17 at the Wayback Machine Kafedra istorii Kazahstana Karagandinskij gosudarstvennyj tehnicheskij universitet Urazova S A Istoriya mirovyh religij Metodicheskie ukazaniya k speckursu Penzenskij gosudarstvennyj universitet Allaberdina G I Istoriya Rossii Uchebno metodicheskij kompleks Dlya studentov specialnosti Istoriya Sibaj 2010 67 s Sibajskij institut filial Bashkirskogo gosudarstvennogo universiteta Shubin E A Zakirov I M Abdrashitov Yu F Otechestvennaya istoriya Uchebno metodicheskij kompleks dlya studentov yuridicheskogo fakulteta Akademiya truda i socialnyh otnoshenij Bashkirskij institut socialnyh tehnologij Ufa 2007 Programma discipliny Istoriya Tatarstana olu kecid Napravlenie podgotovki Istoriya Kvalifikaciya vypusknika bakalavr Kazanskij Privolzhskij federalnyj universitet Kazan 2012 Uchebno metodicheskij kurs Politicheskaya mysl Kazahstana dlya studentov 2 kursa specialnosti 050502 Politologiya Arxivlesdirilib 2015 01 09 at the Wayback Machine Uchebno metodicheskie materialy v Kazahstane Programma discipliny Mifologiya goroda kazus Kazani Napravlenie podgotovki Istoriya Profil podgotovki Istoriya Rossii sociokulturnye i etnopoliticheskie issledovaniya Kvalifikaciya vypusknika magistr Kazanskij Privolzhskij federalnyj universitet Kazan 2012 Zabolotnyj V M https web archive org web 20180827195612 http elibrary bsu az books 200 N 77 pdf Arxivlesdirilib 2018 08 27 at the Wayback Machine Drevnie yazyki i kultury Uchebno metodicheskij kompleks Moskovskij gosudarstvennyj universitet ekonomiki statistiki informatiki Kafedra lingvistiki i mezhkulturnoj kommunikacii Kadyrov A M Korovina S V Kropachev A I Feklina O B Shayahmetova A M Shiryaev L A Metodicheskie ukazaniya po kursam Kulturologiya i russkij yazyk Kulturologiya Plan seminara 9 Ufimskij gosudarstvennyj aviacionnyj tehnicheskij universitet Kafedra istorii Otechestva i kulturologi Dzhagfarov N R Utegalieva A Zh Kabdushev B Zh Metodicheskie ukazaniya k seminarskim zanyatiyam dlya studentov 1 kursa ochnoj formy obucheniya vseh specialnostej Istoriya Kazahstana Almatinskij universitet energetiki i svyazi Almaty 2012 Tipovaya uchebnaya programma Istoriya Ministerstvo obrazovaniya i nauki Respubliki Kazahstan Almaty 2016 Mamedov F T Kultura upravleniya Opyt zarubezhnyh stran Uchebnoe posobie Baku Apostrof 2013 Murad Adzhi Turkologiya 2018 2 S 136 Fyodorova L V Tretya Mezhdunarodnaya nauchno prakticheskaya konferenciya Tengrianstvo i epicheskoe nasledie narodov Evrazii istoki i sovremennost Novye issledovaniya Tuvy 2011 2 3 Adzhiev A M Aj vanna naj desem Folklor v trudah Murada Adzhi Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 Erohina E A Kollektivnaya pamyat v etnicheskom samosoznanii gornoaltajskoj molodyozhi Sociologiya obrazovaniya 2010 1 Asanova Z R Osnovnye istochniki issledovanij po etnopedagogike krymskih tatar Pedagogichnij diskurs Vyp 15 2013 Borlikov G M Stepnaya kultura kak fenomen samobytnoj civilizacii Mir obrazovaniya obrazovanie v mire 2004 3 Ulturgasheva N T Nacionalno kulturnye tradicii korennyh narodov Kuzbassa osnova etnokulturnogo obrazovaniya i vospitaniya Uchenye zapiski Nauchno issledovatelskogo instituta prikladnoj kulturologii T 2 Kemerovo Kemerovskij gosudarstvennyj universitet kultury i iskusstv 2006 S 86 Hajruddinov M A Asanova Z R http www mspu by files conference etnopedagogika pdf Istoriya stanovleniya i razvitiya etnopedagogiki krymskotatarskogo naroda Etnopedagogika istoriya i sovremennost Materialy Mezhdunarodnoj nauchno prakticheskoj konferencii Mozyr 17 18 oktyabrya 2013 g Mozyr MGPU im I P Shamyakina 2013 Rafibejli R Idei vysokoj pedagogiki V treh knigah v 7 tt Kniga 3 T II Baku 2014 Kaliev S Ayubaj K http adebiportal kz upload iblock 0c6 0c64cb0afba73c7408520b84bdf861af pdf Antologiya pedagogicheskoj mysli Kazahstana II tom Almaty 2014 1 2 Saparova Yu A Mezhdu Evropoj i Aziej Vestnik Moskovskogo gosudarstvennogo universiteta kultury i iskusstv 2014 2 58 Memetov A M Uchastie kimmerijcev i skifov v etnogeneze krymskih tatar Uchenye zapiski Tavricheskogo nacionalnogo universiteta im V I Vernadskogo 2014 T 27 3 S 3 4 Eliseev G A Vydumki lozh Velikaya Step Russkoe Srednevekove M Vostok 1999 Bisenbaev A K Centralnoaziatskij fenomen folk histori Drugaya Centralnaya Aziya Almaty Arkass 2003 Petrov V B Istoriya o kvaziistorii Najdysh V M Nauka i kvazinauchnye formy kultury M MPU Signal 1999 1 2 Volodihin D Fenomen Folk Histori Skepsis 1999 5 Volodihin D Novaya hronologiya kak avangard folk histori Novaya i novejshaya istoriya 2000 3 Yurchenko I Yu Problema etnoidentifikacii severokavkazskogo kazachestva v interpretacii novejshego neopantyurkizma v proizvedeniyah Murada Adzhi Adzhieva M E Nashe Otechestvo Stranicy istorii Sbornik nauchnyh trudov Vypusk 5 M 2009 Yurchenko I Yu Kazachestvo kak fenomen v zhanre folk histori postsovetskoj psevdoistoriografii Sborniki konferencij NIC Sociosfera 2012 15 Petrov V B Istoriya o kvaziistorii Najdysh V M Nauka i kvazinauchnye formy kultury M MPU Signal 1999 Petrov A Perevernutaya istoriya Lzhenauchnye modeli proshlogo Novaya i novejshaya istoriya 2004 3 Olejnikov D Kniga Polyn Volodihin D Eliseeva O Olejnikov D Istoriya Rossii v melkij goroshek M ZAO Manufaktura OOO Izdatelstvo Edinstvo 1998 Gadzhiev M S Kuznecov V A Chechenov I M Mify o velikih predkah Istoriya v zerkale paranauki Kritika sovremennoj etnocentristskoj istoriografii Severnogo Kavkaza M In t etnologii i antropologii RAN im N N Mikluho Maklaya 2006 1 2 Perevalov S M Vosstanie diletantov rossijskaya istoriografiya na rubezhe vekov Vestnik Vladikavkazskogo nauchnogo centra 2002 T 2 4 1 2 http mir azerbaydjana az ggg gggg g ggg gggggg d1052 html Murad Adzhi o svoih sokrovishah Mir Azerbajdzhana 2017 oktyabr Bejnenson I Talisman slova Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 S 75 Minozhetdinov H K Duhovnyj manifest svobodnogo cheloveka Vestnik tyurkskogo mira 2017 1 Olejnikov D Kniga Polyn Glava Zoologicheskij nacionalizm Volodihin D Eliseeva O Olejnikov D Istoriya Rossii v melkij goroshek M ZAO Manufaktura OOO Izdatelstvo Edinstvo 1998 Aspandiyarova A Kniga kotoraya dolzhna byla poyavitsya ranshe Kazahstanskaya pravda 17 08 1999 Tagirov E R Yantarnoe runo v tyurkskom mire Slovo o Murade Adzhi Literaturnaya Rossiya 26 12 19 48 Gusejnov A A V koordinatah dobra Vestnik tyurkskogo mira 2017 1Xarici kecidler RedakteDunya Birliyinin Turk Dunyasina olan ehtiyacinin konsepsiyasi Murad ACI Arxivlesdirilib 2015 02 05 at the Wayback Machine Meshur turk yazicisi ve tarixcisi Murad Aci ile musahibe Arxivlesdirilib 2015 02 06 at the Wayback Machine Turk dunyasina 20 illik xidmetMenbe https az wikipedia org w index php title Murad Aci amp oldid 5978521, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.