Moravlar və ya Moraviyalılar (çex. Moravané) — əsasən Moraviyada (Çexiyanın cənub-şərqində) yaşayan Qərbi slavyan xalqı. Yazısı latın əlifbasına əsaslanır. Etnonim ehtimal ki, Morava çayından gəldir. Rəsmi Çex tarixşünaslığı və etnoqrafiyası moravları çexlər hesab edir. Moravların öz milli kimliyi var.
Moravların milli geyimləri | ||||||
Yaşadığı ərazilər | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
| ||||||
Dili | ||||||
Qohum xalqlar | ||||||
Tarix
Moraviya ərazisində slavyan varlığı VI əsrdən qeyd edilir. 623-665-ci illərdə Moraviya Samo slavyan knyazlığının tərkibində idi (658-ci ildən sonra dövlət dağıldı). IX əsrə yaxın Moravlar xristianlığı qəbul edir.
IX əsrdə Moymiroviçlər sülaləsindən olan yerli şahzadə I Moymir paytaxtı Veleqradla birlikdə Böyük Moraviya İmperiyasını qurur. Çex dövlətçiliyi tarixən macarlar tərəfindən məhv edildikdən sonra moravların ianın varisi olmuşdur və Böyük Moraviya obrazı heç vaxt insanların canlı yaddaşından silinməmişdir. Moravlar əksər hallarda özlərini çex hesab etmirdilər. 863-cü ildə Müqəddəs Bərabər Həvarilərin Qardaşları Kiril və Mefodi Böyük Moraviyaya gəlir. Moraviyalılara müstəqil kilsə yaratmalarına kömək edir, müqəddəs mətnləri slavyan dilinə tərcümə edir və təbliğ işləri aparırlar. Maraqlıdır ki, moravlar, çexlərdən daha çox Kirill və Mefodiyə hörmət və ehtiram göstərmişdilər.
XV əsrdə moravların əhəmiyyətli bir hissəsi Çexiyada yayılan Yan Qusun dini və siyasi təlimlərinə mənfi reaksiya verdi və 1421-1448-ci illərdə Olomouts şəhəri Moraviyada Anti-Qus müqavimətinin mərkəzi oldu.
1526-cı ildə Bohemiya, Moraviya və Slovakiya (o zaman Macar tacına aid) torpaqları Avstriya Habsburqlarının hakimiyyəti altında birləşdirildi. 1573-cü ildə Olomoutsda bir universitet quruldu.
Çex dilçiliyi (etnoqrafiyadan fərqli olaraq) Mərkəzi Morav ləhcələrini qonşu olan çex ləhcələri ilə ziddiyyət təşkil edir. Olomouts bölgəsində yaşayan Qanak xalqı hələ də Mərkəzi Morav ləhcələrindən birini danışır. Qanaklardan cənub və qərbdə qoraklar var. Bu Moravların nisbətən ən çox çexləşdirilmiş qrupudur. Keçidli Çex-Moraviya ləhcəsi ilə danışdıqlarına inanılır. Qanakların şərqində zaqokalar yaşayır. Bunlar da Moraviya millətinə aiddir.
XIX əsrin sonlarında Praqada "Moravian Club" qurulur. Onun qurucuları arasında Praqada Qanak mənşəli sakinlər üstünlük təşkil edir.
Çağdaş vəziyyət
1918-ci ildə Moraviya Çexoslovakiyanın tərkibinə daxil olur. Müharibələrarası Çexoslovak Respublikası dövründə dövlətin rəsmi ideologiyası moravların milli kimliyinə ciddi təhlükə yaratdı. Çxlər və slovaklar tək bir çexoslovak xalqını təmsil etdilər və moravlar ayrı bir millət və ya heç olmasa bir etnik qrup kimi tanınmadılar.
İkinci Dünya Müharibəsindən sonra keçmiş çətin vəziyyət daha da pisləşdi. Yeni inzibati sərhədlər Moraviya etnoqrafik qurumunu parçaladı. 1949-cu ildə kommunist orqanları Praqa «Moraviya klubunu» bağladı.
1990-1993-cü illərdə Moraviyanın milli dirçəlişi başladı. 1993-cü ilin mart ayında Moraviya dövlətçiliyinin bərpası üçün Olomoutsda böyük bir mitinq keçirildi: Çex Respublikasının bir hissəsi olaraq (federal bir birlik olaraq) - ya da xaricində ... 1991-ci il siyahıyaalmada Moravlar olaraq 1.362.313 Çexoslovakiya vətəndaşı qeydiyyata alındı. 1993-cü ildə Çexiya Respublikası və Slovakiya arasında vahid bir dövlət parçalandı və Moraviya Çexiya ərazisinin bir hissəsi oldu. 2001-ci il siyahıyaalınmasına görə Çexiya Respublikasında Morav xalqının ümumi sayı 380.474 idi. Bu azalma onalrın bir çoxunun özünü mex olaraq tanıması ilə əlaqəsar idi. 2011-ci ildə Moravların sayı yenidən 521 801 nəfərə yüksəldi.
Bayraq
1848-ci ildə Praqadakı Slavyan Konqresində çex dilində danışan Moravlar ağ-qırmızı-mavi bayraq altında çıxış etdilər.
İstinadlar
- "Národnostní struktura obyvatel" (PDF) (çex). Český statistický úřad. 2014-06-30. 2016-03-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-25.
- "Population by ethnicity by 1921–2011 censuses" (PDF) (ingilis). Český statistický úřad. 2011. 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-25.
- (slovak). Český statistický úřad. 2011. 2016-03-05 tarixində orijinalından (xlc) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-10-25.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Moravlar ve ya Moraviyalilar cex Moravane esasen Moraviyada Cexiyanin cenub serqinde yasayan Qerbi slavyan xalqi Yazisi latin elifbasina esaslanir Etnonim ehtimal ki Morava cayindan geldir Resmi Cex tarixsunasligi ve etnoqrafiyasi moravlari cexler hesab edir Moravlarin oz milli kimliyi var Moravlar cex moravane moravaci Moravlarin milli geyimleriYasadigi eraziler521 8013286DiliXristian Katolik protestant Qohum xalqlarSlavyanlarTarixMoraviya indiki Cexiya erazisinde1991 ci il siyahiya alinmasina esasen moravlarin yayilma erazileri1991 ci ile esasen moravlarin vilayetler uzre say faizleri Moraviya erazisinde slavyan varligi VI esrden qeyd edilir 623 665 ci illerde Moraviya Samo slavyan knyazliginin terkibinde idi 658 ci ilden sonra dovlet dagildi IX esre yaxin Moravlar xristianligi qebul edir IX esrde Moymirovicler sulalesinden olan yerli sahzade I Moymir paytaxti Veleqradla birlikde Boyuk Moraviya Imperiyasini qurur Cex dovletciliyi tarixen macarlar terefinden mehv edildikden sonra moravlarin ianin varisi olmusdur ve Boyuk Moraviya obrazi hec vaxt insanlarin canli yaddasindan silinmemisdir Moravlar ekser hallarda ozlerini cex hesab etmirdiler 863 cu ilde Muqeddes Beraber Hevarilerin Qardaslari Kiril ve Mefodi Boyuk Moraviyaya gelir Moraviyalilara musteqil kilse yaratmalarina komek edir muqeddes metnleri slavyan diline tercume edir ve teblig isleri aparirlar Maraqlidir ki moravlar cexlerden daha cox Kirill ve Mefodiye hormet ve ehtiram gostermisdiler XV esrde moravlarin ehemiyyetli bir hissesi Cexiyada yayilan Yan Qusun dini ve siyasi telimlerine menfi reaksiya verdi ve 1421 1448 ci illerde Olomouts seheri Moraviyada Anti Qus muqavimetinin merkezi oldu 1526 ci ilde Bohemiya Moraviya ve Slovakiya o zaman Macar tacina aid torpaqlari Avstriya Habsburqlarinin hakimiyyeti altinda birlesdirildi 1573 cu ilde Olomoutsda bir universitet quruldu Cex dilciliyi etnoqrafiyadan ferqli olaraq Merkezi Morav lehcelerini qonsu olan cex lehceleri ile ziddiyyet teskil edir Olomouts bolgesinde yasayan Qanak xalqi hele de Merkezi Morav lehcelerinden birini danisir Qanaklardan cenub ve qerbde qoraklar var Bu Moravlarin nisbeten en cox cexlesdirilmis qrupudur Kecidli Cex Moraviya lehcesi ile danisdiqlarina inanilir Qanaklarin serqinde zaqokalar yasayir Bunlar da Moraviya milletine aiddir XIX esrin sonlarinda Praqada Moravian Club qurulur Onun quruculari arasinda Praqada Qanak menseli sakinler ustunluk teskil edir Cagdas veziyyet1918 ci ilde Moraviya Cexoslovakiyanin terkibine daxil olur Muharibelerarasi Cexoslovak Respublikasi dovrunde dovletin resmi ideologiyasi moravlarin milli kimliyine ciddi tehluke yaratdi Cxler ve slovaklar tek bir cexoslovak xalqini temsil etdiler ve moravlar ayri bir millet ve ya hec olmasa bir etnik qrup kimi taninmadilar Ikinci Dunya Muharibesinden sonra kecmis cetin veziyyet daha da pislesdi Yeni inzibati serhedler Moraviya etnoqrafik qurumunu parcaladi 1949 cu ilde kommunist orqanlari Praqa Moraviya klubunu bagladi 1990 1993 cu illerde Moraviyanin milli dircelisi basladi 1993 cu ilin mart ayinda Moraviya dovletciliyinin berpasi ucun Olomoutsda boyuk bir mitinq kecirildi Cex Respublikasinin bir hissesi olaraq federal bir birlik olaraq ya da xaricinde 1991 ci il siyahiyaalmada Moravlar olaraq 1 362 313 Cexoslovakiya vetendasi qeydiyyata alindi 1993 cu ilde Cexiya Respublikasi ve Slovakiya arasinda vahid bir dovlet parcalandi ve Moraviya Cexiya erazisinin bir hissesi oldu 2001 ci il siyahiyaalinmasina gore Cexiya Respublikasinda Morav xalqinin umumi sayi 380 474 idi Bu azalma onalrin bir coxunun ozunu mex olaraq tanimasi ile elaqesar idi 2011 ci ilde Moravlarin sayi yeniden 521 801 nefere yukseldi Bayraq1848 ci ildeki moravlarin bayragi Moraviyanin bayragi 1848 ci ilde Praqadaki Slavyan Konqresinde cex dilinde danisan Moravlar ag qirmizi mavi bayraq altinda cixis etdiler Istinadlar Narodnostni struktura obyvatel PDF cex Cesky statisticky urad 2014 06 30 2016 03 03 tarixinde Istifade tarixi 2015 10 25 Population by ethnicity by 1921 2011 censuses PDF ingilis Cesky statisticky urad 2011 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2015 10 25 slovak Cesky statisticky urad 2011 2016 03 05 tarixinde orijinalindan xlc arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 10 25