Montgomery avtobus xətti insidenti, Amerika Birləşmiş ŞtatlarınınAlabama əyalətinin Montgomeryşəhərindəictimai nəqliyyatdakı irqi ayrı-seçkilik tədbirlərinin ləğv edilməsini müdafiə edən qaradərili sakinlərin təşkil etmiş olduğu dinc etirazdır. Qarşıdurma 1 dekabr 1955-ci ildən 20 dekabr 1956-cı ilədək davam etmiş və ABŞ Ali Məhkəməsinin nəqliyyatda irqi ayrı-seçkiliyi qanunsuz elan etdiyi qərarı ilə sona çatmışdır.
Roza Parksın liderliyini etdiyi Montqomeri avtobus xətti insidentinin başlanğıcı olan hadisənin baş verdiyi avtobus, hal-hazırda Henri Ford Muzeyində nümayiş etdirilir.
O dövrdə qaradərililər və ağdərililər ayrı-ayrı qapılardan avtobuslara minir və onlar üçün ayrılmış müxtəlif yerlərdə otururdular. Rosa Parks bir gün Montgomerydəavtobusa mindi. O avtobusda olan bir ağ, ağlar üçün ayrılmış yerdə bir yer tapa bilmədikdə, qaradərililər üçün ayrılmış hissədə oturan Rosa Parksdan yerindən qalxıb ona yer verməsini istədi. Sürücü də ona qalxması üçün xəbərdarlıq etdi, amma Parks qalxmadı. Tutuldu və həbs edildi.
Montgomery qanunlarına görə, zəncilərin ilk dörd sırada oturması qadağan idi, səbəbi isə bu yerlərin “yalnız ağlar” üçün ayrılmış yerlər olması idi. “Yalnız ağlar” üçün nəzərdə tutulan bütün yerlər tutulmuşdusa, arxa cərgələrdə qaralar üçün nəzərdə tutulan yerlərdə oturan qaralar durmalı və bu yeri avtobusdakı ağ rəngli sərnişinlərə vermək məcburiyyətində idilər.
Martin Lüter Kinq 1955-ci ildə cənub əyalətlərində ictimai nəqliyyatda ayrı-seçkiliyin təzahürünü belə təsvir etmişdir:
Avtobus sürücüləri arasında zəncilər yoxdur və bəzi ağdərili sürücülər nəzakətli olsalar da, ağ dərili sürücülərin həddindən artıq çoxu qaradərililərə qarşı təhqir və söyüşlər həyata keçirdirlər. Avtobusda qara dərililər də bağırdıqca, təbii olaraq səsləri eşidilir: “Qara İnək”, “Zəncilər”, “Qara meymun”. Tez-tez zəncilər girişdə gediş haqqını ödəyirdilər və daha sonra arxa platformadan yenidən avtobusa minmək üçün enməyə məcbur olurdular və çox vaxt zəncilər gediş haqqını götürərək arxa qapıya gəlmədən avtobus tərk edirdilər... Avtobusda “yalnız ağlar üçün” boş yerlər var idi. Avtobusda ağ dərili sərnişinlər olmasa da, yaxud da qaralar çox olsa da, ilk dörd oturacaqda oturmağa icazələri yox idi. Ancaq bu hamısı deyildi. Ağlar üçün ayrılmış bütün yerlər onsuz da onlar tərəfindən tutulmuşdusa və yeni ağ rəngli sərnişinlər avtobusa girsəydilər, ağlar üçün ayrılmış oturacaqların arxasındakı qorunmayan yerlərdə oturan qaradərilər qalxıb onlara yer verməli idilər. Zənci bunu etməkdən imtina edərdisə, həbs olunurdu. Əksər hallarda zəncilər bu qaydaya etiraz etmədən riayət edirdilər, baxmayaraq ki, zaman-zaman bu alçaldıcılığa tabe olmaqdan imtina edənlər də var idi.
Roza Parksın həbsindən sonra barmaq izlərinin götürülməsi.
1 dekabr 1955-ci ildə Alabama ştatının Montqomeri şəhərində Roza Parks adlı 42 yaşlı qara dərili dərzi, bir ağdərili kişiyə oturacağından qalxaraq yer verməkdən imtina etdi. O tutuldu və cərimə cəzasına məhkum edildi. Eyni zamanda, Montgomerydə, həmin ildə, qaradərili kişilər daxil olmamaq şərti ilə, avtobuslarda beş qadın və iki uşaq həbs olundu, bir qara dərili sürücü tərəfindən vuruldu. Martin Lüter Kinqin təşəbbüsü ilə şəhərin qaradərili sakinləri ictimai nəqliyyatda boykot elan etdilər, qara avtomobil sahibləri başqa insanları daşıyırdılar. Afrikalı Amerikalılar Azadlıq Gəzintisi adlı 381 günlük boykota dəstək verdilər.
Avtobus şirkətləri, şəhərdəki bütün sərnişinlərin təqribən 70% -ni zəncilər təşkil etdiyindən, ciddi itkilərə məruz qaldı. Başlanğıcda şəhər səlahiyyətliləri hərəkatı mediada yalnış məlumatlar yaymaq və liderləri nüfuzdan salmaqla bölməyə çalışdılar. Ancaq bu istiqamətdəki uğursuzluqlardan sonra polis hərəkatın fəallarını təqib etməyə başladı: qaradərili sürücülər dayandırıldı və müxtəlif bəhanələrlə həbs olundular. Sonra Ku Klux Klan tərəfindən təhdid mesajları aktivistlərin evlərinə gəlməyə başladı, 1956-cı ilin yanvarında Kingin evinə bomba atıldı. Bundan sonra, səlahiyyətlilər 1921-ci il tarixli “antiboykot” qanununu tətbiq etdilər, təxminən 100 fəal həbs olundu. Aktivistlərə qarşı məhkəmələr ABŞ xaricində məşhurlaşmağa başladı.
Federal region məhkəməsində aktivistlər tərəfindən açılan məhkəmə davasındam sonra, avtobuslarda ayrı-seçkiliyin qanunsuz olduğu qərara alındı. Montgomery vəkillər bürosu ABŞ Ali Məhkəməsinə apellyasiya şikayəti vermiş və bölgə məhkəməsinin qərarını qüvvədə saxlamışdı. Elə həmin gecə, 40 yük maşını ilə gələn Ku Klux Klan üzvləri sakinləri qorxutmaq üçün yürüş təşkil etmişdirlər. 20 dekabr 1956-cı ildə Montgomerydə şəhər avtobuslarının ayrılması ləğv edildi.
İrqçilər bu qərara terrorla cavab verdilər: avtobuslar atəşə tutuldu, qaradərili sakinlər olan məhəllələrdə bombalar partladıldı və sakinlər döyüldü.
Киселев В. Ненасильственный опыт движения за гражданские права в США (50-е — 60-е гг.) 2008-09-18 at the Wayback Machine / Опыт ненасилия в XX столетии: Социально-этические очерки. Под ред. Р. Г. Апресяна. М.: Аслан, 1996. — 280 с.
Avqust 04, 2021
montqomeri, avtobus, xətti, insidenti, montgomery, avtobus, xətti, insidenti, amerika, birləşmiş, ştatlarının, alabama, əyalətinin, montgomery, şəhərində, ictimai, nəqliyyatdakı, irqi, ayrı, seçkilik, tədbirlərinin, ləğv, edilməsini, müdafiə, edən, qaradərili,. Montgomery avtobus xetti insidenti Amerika Birlesmis Statlarinin Alabama eyaletinin Montgomery seherinde ictimai neqliyyatdaki irqi ayri seckilik tedbirlerinin legv edilmesini mudafie eden qaraderili sakinlerin teskil etmis oldugu dinc etirazdir Qarsidurma 1 dekabr 1955 ci ilden 20 dekabr 1956 ci iledek davam etmis ve ABS Ali Mehkemesinin neqliyyatda irqi ayri seckiliyi qanunsuz elan etdiyi qerari ile sona catmisdir Roza Parksin liderliyini etdiyi Montqomeri avtobus xetti insidentinin baslangici olan hadisenin bas verdiyi avtobus hal hazirda Henri Ford Muzeyinde numayis etdirilir O dovrde qaraderililer ve agderililer ayri ayri qapilardan avtobuslara minir ve onlar ucun ayrilmis muxtelif yerlerde otururdular Rosa Parks bir gun Montgomeryde avtobusa mindi O avtobusda olan bir ag aglar ucun ayrilmis yerde bir yer tapa bilmedikde qaraderililer ucun ayrilmis hissede oturan Rosa Parksdan yerinden qalxib ona yer vermesini istedi Surucu de ona qalxmasi ucun xeberdarliq etdi amma Parks qalxmadi Tutuldu ve hebs edildi Montgomery qanunlarina gore zencilerin ilk dord sirada oturmasi qadagan idi sebebi ise bu yerlerin yalniz aglar ucun ayrilmis yerler olmasi idi Yalniz aglar ucun nezerde tutulan butun yerler tutulmusdusa arxa cergelerde qaralar ucun nezerde tutulan yerlerde oturan qaralar durmali ve bu yeri avtobusdaki ag rengli sernisinlere vermek mecburiyyetinde idiler Martin Luter Kinq 1955 ci ilde cenub eyaletlerinde ictimai neqliyyatda ayri seckiliyin tezahurunu bele tesvir etmisdir 1 Avtobus suruculeri arasinda zenciler yoxdur ve bezi agderili suruculer nezaketli olsalar da ag derili suruculerin heddinden artiq coxu qaraderililere qarsi tehqir ve soyusler heyata kecirdirler Avtobusda qara derililer de bagirdiqca tebii olaraq sesleri esidilir Qara Inek Zenciler Qara meymun Tez tez zenciler girisde gedis haqqini odeyirdiler ve daha sonra arxa platformadan yeniden avtobusa minmek ucun enmeye mecbur olurdular ve cox vaxt zenciler gedis haqqini goturerek arxa qapiya gelmeden avtobus terk edirdiler Avtobusda yalniz aglar ucun bos yerler var idi Avtobusda ag derili sernisinler olmasa da yaxud da qaralar cox olsa da ilk dord oturacaqda oturmaga icazeleri yox idi Ancaq bu hamisi deyildi Aglar ucun ayrilmis butun yerler onsuz da onlar terefinden tutulmusdusa ve yeni ag rengli sernisinler avtobusa girseydiler aglar ucun ayrilmis oturacaqlarin arxasindaki qorunmayan yerlerde oturan qaraderiler qalxib onlara yer vermeli idiler Zenci bunu etmekden imtina ederdise hebs olunurdu Ekser hallarda zenciler bu qaydaya etiraz etmeden riayet edirdiler baxmayaraq ki zaman zaman bu alcaldiciliga tabe olmaqdan imtina edenler de var idi Roza Parksin hebsinden sonra barmaq izlerinin goturulmesi 1 dekabr 1955 ci ilde Alabama statinin Montqomeri seherinde Roza Parks adli 42 yasli qara derili derzi bir agderili kisiye oturacagindan qalxaraq yer vermekden imtina etdi O tutuldu ve cerime cezasina mehkum edildi Eyni zamanda Montgomeryde hemin ilde qaraderili kisiler daxil olmamaq serti ile avtobuslarda bes qadin ve iki usaq hebs olundu bir qara derili surucu terefinden vuruldu Martin Luter Kinqin tesebbusu ile seherin qaraderili sakinleri ictimai neqliyyatda boykot elan etdiler qara avtomobil sahibleri basqa insanlari dasiyirdilar Afrikali Amerikalilar Azadliq Gezintisi adli 381 gunluk boykota destek verdiler Avtobus sirketleri seherdeki butun sernisinlerin teqriben 70 ni zenciler teskil etdiyinden ciddi itkilere meruz qaldi Baslangicda seher selahiyyetlileri herekati mediada yalnis melumatlar yaymaq ve liderleri nufuzdan salmaqla bolmeye calisdilar Ancaq bu istiqametdeki ugursuzluqlardan sonra polis herekatin feallarini teqib etmeye basladi qaraderili suruculer dayandirildi ve muxtelif behanelerle hebs olundular Sonra Ku Klux Klan terefinden tehdid mesajlari aktivistlerin evlerine gelmeye basladi 1956 ci ilin yanvarinda Kingin evine bomba atildi Bundan sonra selahiyyetliler 1921 ci il tarixli antiboykot qanununu tetbiq etdiler texminen 100 feal hebs olundu Aktivistlere qarsi mehkemeler ABS xaricinde meshurlasmaga basladi Federal region mehkemesinde aktivistler terefinden acilan mehkeme davasindam sonra avtobuslarda ayri seckiliyin qanunsuz oldugu qerara alindi Montgomery vekiller burosu ABS Ali Mehkemesine apellyasiya sikayeti vermis ve bolge mehkemesinin qerarini quvvede saxlamisdi Ele hemin gece 40 yuk masini ile gelen Ku Klux Klan uzvleri sakinleri qorxutmaq ucun yurus teskil etmisdirler 20 dekabr 1956 ci ilde Montgomeryde seher avtobuslarinin ayrilmasi legv edildi Irqciler bu qerara terrorla cavab verdiler avtobuslar atese tutuldu qaraderili sakinler olan mehellelerde bombalar partladildi ve sakinler doyuldu Hemcinin bax RedakteJim Crow qanunlariIstinadlar Redakte Kiselev V Nenasilstvennyj opyt dvizheniya za grazhdanskie prava v SShA 50 e 60 e gg Arxivlesdirilib 2008 09 18 at the Wayback Machine Opyt nenasiliya v XX stoletii Socialno eticheskie ocherki Pod red R G Apresyana M Aslan 1996 280 s Menbe https az wikipedia org w index php title Montqomeri avtobus xetti insidenti amp oldid 5647924, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
