fbpx
Wikipedia

Mişkəmi

Avqust 12, 2021

Mişkəmi — Azərbaycan Respublikasının Masallı rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Keçmiş adı Vərsəmoba olmuşdur.

Mişkəmi
38°54′ şm. e. 48°41′ ş. u.
Ölkə Azərbaycan Azərbaycan
Rayon Masallı rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Saat qurşağı
Əhalisi
Əhalisi 574 (2009) nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
Poçt indeksi AZ4419
Mişkəmi
Mişkəmi kəndi

Əhalisi

Əhalisi 574 nəfərdir. Mişkəmi kəndinin əhalisi etnik talışlardır.

Toponimiyası

Əvvəlki adı Vərsəhmonoba olmuşdur. Vərsəhmənoba talış, “önü-qabağı sahmanlı yer” deməkdir. Mişkəmi fars dilində işlənən rnişk (bahalı ətir) sözündən yaranmışdır. Yaşlı nəslin fikrincə, İranda bir əttar (ətir hazırlayan) tez-tez bu yerlərə gələr, burada ətriyyat, müşkənbər satmaqla məşğul olarmış. Bu şəxs Miişkəmi adı ilə tanınaraq əhalinin hörmətini qazanır, onun pənah gətirdiyi Vərsehmanoba isə tədricən Mişkəmi adlanmağa başlamışdır. Digər bir məlumata görə Mişkəmi kəndinin adının mənası "mıj" muncuqluq sahə və "kəmi" kənarı kimi komponentlərindən ibarətdir və talış dilindən tərcümədə muncuqlu sahənin kənarı və ya böyrü mənasını verir. Mıj kəmi sözlükləri tədricən bitişik tələffüz olunmuş və müəyyən (j-ş əvəzləməsi) dəyişikliyə uğrayaraq Mışkəmi və Mişkəmi formasında işlənir. Kənd ətrafindakı, yerli sakinlər tərəfindən Mə-hi adlandırılan (sözün mənası muncuq sahəsi deməkdir) yerdə vaxtı ilə duluzçuluğun inkişaf etmiş emalatxanaları olduğunu arxeoloji qazıntılar sübut edir. Həmin ərazidən tapılmış çoxlu sayda muncuqlar bu gün də kənd sakinləri tərəfindən bəzək əşyası olaraq istifadə olunur. Kəndin bu tarixi irsi onu qonuşu kəndlərdən fərqlənən əsas xususiyyətidi. Muncuqlu sahənin kənarında salınmış kənd də adını buradan götürmüşdür.[Mənbə göstərin]

Coğrafiyası və infrastrukturu

Mişkəmi kəndi Azərbaycan Respublikasının cənub-şərq hissəsində yerləşən Masallı rayonunun cənub-qərb hissəsində, rayon mərkəzindən 18 km məsafədə, yerləşir. Mişkəmi kəndinin iqliminin formalaşmasında Xəzər dənizinin və Talış dağlarının böyük rolu vardır. Mişkəmi kəndi kənd ərazisindən keçən yeraltı və yerüstü sularla zəngindir. Kənddə Lənkəran ovalığına xas olan rütubətli subtropik iqlim hakimdir. Sarı torpaqlar çoxluq təşkil edir. Torpaqlar çayçılıq, faraş tərəvəzçilik üçün əlverişlidir. Kənd rekrasiya ehtiyyatlıdır. Talış dağlarının Burovar silsiləsinin şərq yamacında, Lənkəran ovalığında yerləşir. Lənkəran ovalığı Azərbaycan Respublikasının cənub şərqində Talış dağları ilə Qızılağac körfəzi arasında yerləşir. Lənkəran ovalığının cənubda eni 5-6 km, şimalda isə 15-30 km-dir. Ovalıqda Astara, Lənkəran, Masallı rayonları və Qızılağac dövlət təbiət qoruğu yerləşir. İqlimi subtropikdir, illik yağıntıların miqdarı 1400—1700 mm-dir. Lənkəran ovalığında salınmış digər yaşayış məskənlərində olduğu kimi bu kənd də ilkin olaraq yerləşdiyi təpənin cənub yamacında salınmışdır. Belə ki, bu cür sığınma, evlərin qışda şimal küləyindən qorunmasını təmin edirdi. Yayda isə Lənkəran ovalığı üçün xarakterik olan cənub və şərq küləyi evlərin sərin saxlanmasını şərtləndirirdi. Kəndin Cəvdobə, Toyrobə, Hilolobə, Xonsobə,Zoydobə, Əsədobə, Ğofərobə, Şukrobə, Tojəmələ kimi məhəllələri var. Qonşu kəndləri isə Hişkədərə, Miyankü, Kübin, Tiyaqani, Tüklədir.[Mənbə göstərin]


Tarixi

 
Lənkəran xanlığının xəritəsi
 
Məhi adlanan ərazidən tapılmış bəzək əşyaları 1. Sırğa e.ə. IX-VIII əsrlər Tunc tökmə 2. Boyunbağı e.ə. III minillik Pata muncuqları.(saxlanc yeri: Rəhim Tağıyev adına diyarşunaslıq müzeyi)

Qeyd edək ki, Mişkəmi kəndi yerləşdiyi coğrafi mövqe baxımından Lənkəran ovalığında olmaqla təpəlik ərazidə yerləşir. Kəndin yerləşdiyi torpaq mümbüt olmaqla əkinçilik, maldarlıq, və balıqçılıq üçün əlverişlidir. Kəndin ərazisində beş xırda çay , və bu çaylar üzərində qurulan on üç su bəndi var. Tarixən kəndin potensiallarından geniş istifadə olunmuşdur. XX əsrdə kənd təsərrüfatında bağçılıq, çəltikçilik, çayçılıq, maldarlıq xüsusi ilə inkişaf etmişdir. Mişkəmi kəndinin yerləşdiyi ərazi, malik olduğu coğrafi üstünlükləri və maddi potensialıyla qədim zamanlardan özünü sakinli torpaqlar sırasına sala bilmişdir. Kənd ərazisində Neolit dövründən günümüzə qədər müəyyən fasilələr olmuşsa da belə (Xəzər dənizinin səviyyəsinin qalxması ilə əlaqədar həmin ərazilər tarixin müəyyən dövürlərində əsas etibarıyla su altında qalmışdır) yaşayış olmuşdur. Kəndin yerləşdiyi ərazi arxeoloji qazıntılarla zəngindir. Bu kənd Makedonialı İskəndərin Şərq yürüşünə şahidlik edərək, Sasanilər dövrünün süqutuna qədər müəyyən inkişaf dövrü keçmişdir. Bunu həmin dövürlərə aid arxeoloji qazıntılar zamanı aşkar olunmuş çoxlu sayda zərb pullar da sübut edir. Kəndin kənarında yerləşən, yerli sakinlər tərəfindən Mə-hi adlandırılan (sözün mənası muncuq sahəsi deməkdir) yerdə vaxtı ilə duluzçuluğ üzrə inkişaf etmiş emalatxanaların olduğunun bu gün də şahidi olmaq o qədər də çətin deyil. Və ən maraqlı olanı odur ki, həmin ərazidə xüsusi olaraq muncuq istehsal edən böyük emalatxananın bir vaxtlar mövcudluğu, bu yerdə bəzək əşyalarının hazırlanması və puldan istifadə, Mişkəmi kəndinə bitişik olan kəndlərin ərazilərindəki tunc dövrünə aid Qazaxantəpə, Qoşatəpə, Allahqulutəpə və Mirzətəpə kurqanlari həmin ərazidə və ya ona yaxın yerdə hansısa şəhər mədəniyyətindən xəbər verir. Müasir dövrümüzə həmin abidələrdən heç biri (torpağın altındakı qalıqları çıxmaq şərti ilə) qalmamışdır. Görünən odur ki, Ərəb istilasından sorakı ilk yüzilliklərə aid dövürdə bu ərazilərdə həyat zəifləmiş və İslamdan öncəki dövürə xas olan mədəniyyət qalıqları ya ərəblər tərəfindən ya da islamlaşmış yerli əhali tərəfindən məhf edilmişdir. Bildiyimiz kimi islamdan öncəki dövrlərdə memarlıqda və duluzçuluq məmulatlarının hazırlanmasında müxtəlif canlıların təsvirlərinin əks olunmasından və ya zərdüştiliyə məxsus simvollardan istifadə olunması səbəbi sonradan nəyinki Azərbaycan ərazisində o, cümədən Yaxın Şərqin bir sıra ölkələrində kütəvi dağıntılara səbəb olmuşdur. Talışların əcadadları kadusilər (Καδούσιοι) — tarixən Atropatena və Qafaqaz Albaniyası ərazisində yaşamış irandilli etnos hesab olunur. Kadusilər haqqında ilk dəfə Herodot məlumat vermişdir. Sonrakı antik müəlliflər də kadusilər haqqında məlumat verirlər və onları dağ yerlərində yaşayan və çox döyüşkən olduqlarını qeyd edirlər. Strabon kadusilərin dəniz kənarında yaşadığını yazır. O, kadusilərin ərazisinin Xəzər (Kaspi) dənizinin sahili boyu 500 stadij təxminən 190 km uzunluqda olduğunu göstərir. Azərbaycanın hər iki hissəsində baş vermiş tarixi proseslərdə fəal iştirak etmiş talışlar Azərbaycan xalqının milli mədəniyyətinin formalaşmasında müəyyən rol oynamışlar. Onlar döyüşə 35 min piyada 8 min atlı olmaqla ümumilikdə 43 min döyüşçü çıxara bilirdilər. Kadusilər Əhəmənilər tərəfdən Makedoniyalı İskəndərə qarşı e.ə. 331-ci ildə Qavqamela (Cancal) döyüşündə iştirak etmişlər. Kadusi sözünün talışca mənası belədir: "Kə"-ev, "düst"-dost, yəni ev dostu.[Mənbə göstərin]

Dili

 
Talış dilinin yayıldığı ərazinin coğrafiyası

Kənd sakinləri ünsiyyət vasitəsi olaraq ana dilləri olan talış dili ilə yanaşı azərbaycan dilindən də geniş istifadə edirlər. Talış dili (tolışə zıvon) flektiv dildir. Talış dilinin daxil olduğu Kaspi dil qrupu, Hind-İran qrupunda İran dil qrupuna daxil olan şimal-qərbi İran dili yarımqrupunun qoludur. Kaspi dil qrupuna aid olan gilan dili, mazandaran dili, simnan dilləri bu dilə ən yaxın olan dillərdən hesab olunur. Hind-Avropa mənşəli bu dil eyni dil ailəsinə daxil olan fars, zaza, dəri, bəluc, tat, kürd, osetin, tacik, puştu, pamir dilləri və s. dillərə daha yaxındır. German, kelt, latın, slavyan, baltik və s. dillər ilə uzaq qohumdur. Ölü dillər sırasında olan Avesta dili, sanskrit dili, sogd dili və latın dili də Hind-Avropa dil ailəsinə daxildir.

Həmçinin bax

İstinadlar

  1. Azərbaycan Respublikasının inzibati - erazi bölgüsü. Məlumat toplusu. Bakı - 2013. 488 səh.
  2. Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010.
  3. Azərbaycan toponimlərinin ensiklopedik lüğəti. İki cilddə. II cild. Bakı, “Şərq-Qərb”, 2007, 304 səh.

Avqust 12, 2021
mişkəmi, azərbaycan, respublikasının, masallı, rayonunun, inzibati, ərazi, vahidində, kənd, keçmiş, adı, vərsəmoba, olmuşdur, ölkə, azərbaycan, azərbaycanrayon, masallı, rayonutarixi, coğrafiyasısaat, qurşağı, 00əhalisiəhalisi, 2009, nəfərrəqəmsal, identifikat. Miskemi Azerbaycan Respublikasinin Masalli rayonunun inzibati erazi vahidinde kend 1 Kecmis adi Versemoba olmusdur Miskemi38 54 sm e 48 41 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanRayon Masalli rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 574 2009 neferReqemsal identifikatorlarPoct indeksi AZ4419MiskemiMiskemi kendi Mundericat 1 Ehalisi 2 Toponimiyasi 3 Cografiyasi ve infrastrukturu 4 Tarixi 5 Dili 6 Hemcinin bax 7 IstinadlarEhalisi RedakteEhalisi 574 neferdir 2 Miskemi kendinin ehalisi etnik talislardir Toponimiyasi RedakteEvvelki adi Versehmonoba olmusdur Versehmenoba talis onu qabagi sahmanli yer demekdir Miskemi fars dilinde islenen rnisk bahali etir sozunden yaranmisdir Yasli neslin fikrince Iranda bir ettar etir hazirlayan tez tez bu yerlere geler burada etriyyat muskenber satmaqla mesgul olarmis Bu sexs Miiskemi adi ile taninaraq ehalinin hormetini qazanir onun penah getirdiyi Versehmanoba ise tedricen Miskemi adlanmaga baslamisdir 3 Diger bir melumata gore Miskemi kendinin adinin menasi mij muncuqluq sahe ve kemi kenari kimi komponentlerinden ibaretdir ve talis dilinden tercumede muncuqlu sahenin kenari ve ya boyru menasini verir Mij kemi sozlukleri tedricen bitisik teleffuz olunmus ve mueyyen j s evezlemesi deyisikliye ugrayaraq Miskemi ve Miskemi formasinda islenir Kend etrafindaki yerli sakinler terefinden Me hi adlandirilan sozun menasi muncuq sahesi demekdir yerde vaxti ile duluzculugun inkisaf etmis emalatxanalari oldugunu arxeoloji qazintilar subut edir Hemin eraziden tapilmis coxlu sayda muncuqlar bu gun de kend sakinleri terefinden bezek esyasi olaraq istifade olunur Kendin bu tarixi irsi onu qonusu kendlerden ferqlenen esas xususiyyetidi Muncuqlu sahenin kenarinda salinmis kend de adini buradan goturmusdur Menbe gosterin Cografiyasi ve infrastrukturu RedakteMiskemi kendi Azerbaycan Respublikasinin cenub serq hissesinde yerlesen Masalli rayonunun cenub qerb hissesinde rayon merkezinden 18 km mesafede yerlesir Miskemi kendinin iqliminin formalasmasinda Xezer denizinin ve Talis daglarinin boyuk rolu vardir Miskemi kendi kend erazisinden kecen yeralti ve yerustu sularla zengindir Kendde Lenkeran ovaligina xas olan rutubetli subtropik iqlim hakimdir Sari torpaqlar coxluq teskil edir Torpaqlar cayciliq faras terevezcilik ucun elverislidir Kend rekrasiya ehtiyyatlidir Talis daglarinin Burovar silsilesinin serq yamacinda Lenkeran ovaliginda yerlesir Lenkeran ovaligi Azerbaycan Respublikasinin cenub serqinde Talis daglari ile Qizilagac korfezi arasinda yerlesir Lenkeran ovaliginin cenubda eni 5 6 km simalda ise 15 30 km dir Ovaliqda Astara Lenkeran Masalli rayonlari ve Qizilagac dovlet tebiet qorugu yerlesir Iqlimi subtropikdir illik yagintilarin miqdari 1400 1700 mm dir Lenkeran ovaliginda salinmis diger yasayis meskenlerinde oldugu kimi bu kend de ilkin olaraq yerlesdiyi tepenin cenub yamacinda salinmisdir Bele ki bu cur siginma evlerin qisda simal kuleyinden qorunmasini temin edirdi Yayda ise Lenkeran ovaligi ucun xarakterik olan cenub ve serq kuleyi evlerin serin saxlanmasini sertlendirirdi Kendin Cevdobe Toyrobe Hilolobe Xonsobe Zoydobe Esedobe Goferobe Sukrobe Tojemele kimi mehelleleri var Qonsu kendleri ise Hiskedere Miyanku Kubin Tiyaqani Tukledir Menbe gosterin Tarixi Redakte Lenkeran xanliginin xeritesi Mehi adlanan eraziden tapilmis bezek esyalari 1 Sirga e e IX VIII esrler Tunc tokme 2 Boyunbagi e e III minillik Pata muncuqlari saxlanc yeri Rehim Tagiyev adina diyarsunasliq muzeyi Qeyd edek ki Miskemi kendi yerlesdiyi cografi movqe baximindan Lenkeran ovaliginda olmaqla tepelik erazide yerlesir Kendin yerlesdiyi torpaq mumbut olmaqla ekincilik maldarliq ve baliqciliq ucun elverislidir Kendin erazisinde bes xirda cay ve bu caylar uzerinde qurulan on uc su bendi var Tarixen kendin potensiallarindan genis istifade olunmusdur XX esrde kend teserrufatinda bagciliq celtikcilik cayciliq maldarliq xususi ile inkisaf etmisdir Miskemi kendinin yerlesdiyi erazi malik oldugu cografi ustunlukleri ve maddi potensialiyla qedim zamanlardan ozunu sakinli torpaqlar sirasina sala bilmisdir Kend erazisinde Neolit dovrunden gunumuze qeder mueyyen fasileler olmussa da bele Xezer denizinin seviyyesinin qalxmasi ile elaqedar hemin eraziler tarixin mueyyen dovurlerinde esas etibariyla su altinda qalmisdir yasayis olmusdur Kendin yerlesdiyi erazi arxeoloji qazintilarla zengindir Bu kend Makedoniali Iskenderin Serq yurusune sahidlik ederek Sasaniler dovrunun suqutuna qeder mueyyen inkisaf dovru kecmisdir Bunu hemin dovurlere aid arxeoloji qazintilar zamani askar olunmus coxlu sayda zerb pullar da subut edir Kendin kenarinda yerlesen yerli sakinler terefinden Me hi adlandirilan sozun menasi muncuq sahesi demekdir yerde vaxti ile duluzculug uzre inkisaf etmis emalatxanalarin oldugunun bu gun de sahidi olmaq o qeder de cetin deyil Ve en maraqli olani odur ki hemin erazide xususi olaraq muncuq istehsal eden boyuk emalatxananin bir vaxtlar movcudlugu bu yerde bezek esyalarinin hazirlanmasi ve puldan istifade Miskemi kendine bitisik olan kendlerin erazilerindeki tunc dovrune aid Qazaxantepe Qosatepe Allahqulutepe ve Mirzetepe kurqanlari hemin erazide ve ya ona yaxin yerde hansisa seher medeniyyetinden xeber verir Muasir dovrumuze hemin abidelerden hec biri torpagin altindaki qaliqlari cixmaq serti ile qalmamisdir Gorunen odur ki Ereb istilasindan soraki ilk yuzilliklere aid dovurde bu erazilerde heyat zeiflemis ve Islamdan onceki dovure xas olan medeniyyet qaliqlari ya erebler terefinden ya da islamlasmis yerli ehali terefinden mehf edilmisdir Bildiyimiz kimi islamdan onceki dovrlerde memarliqda ve duluzculuq memulatlarinin hazirlanmasinda muxtelif canlilarin tesvirlerinin eks olunmasindan ve ya zerdustiliye mexsus simvollardan istifade olunmasi sebebi sonradan neyinki Azerbaycan erazisinde o cumeden Yaxin Serqin bir sira olkelerinde kutevi dagintilara sebeb olmusdur Talislarin ecadadlari kadusiler Kadoysioi tarixen Atropatena ve Qafaqaz Albaniyasi erazisinde yasamis irandilli etnos hesab olunur Kadusiler haqqinda ilk defe Herodot melumat vermisdir Sonraki antik muellifler de kadusiler haqqinda melumat verirler ve onlari dag yerlerinde yasayan ve cox doyusken olduqlarini qeyd edirler Strabon kadusilerin deniz kenarinda yasadigini yazir O kadusilerin erazisinin Xezer Kaspi denizinin sahili boyu 500 stadij texminen 190 km uzunluqda oldugunu gosterir Azerbaycanin her iki hissesinde bas vermis tarixi proseslerde feal istirak etmis talislar Azerbaycan xalqinin milli medeniyyetinin formalasmasinda mueyyen rol oynamislar Onlar doyuse 35 min piyada 8 min atli olmaqla umumilikde 43 min doyuscu cixara bilirdiler Kadusiler Ehemeniler terefden Makedoniyali Iskendere qarsi e e 331 ci ilde Qavqamela Cancal doyusunde istirak etmisler Kadusi sozunun talisca menasi beledir Ke ev dust dost yeni ev dostu Menbe gosterin Dili Redakte Talis dilinin yayildigi erazinin cografiyasi Kend sakinleri unsiyyet vasitesi olaraq ana dilleri olan talis dili ile yanasi azerbaycan dilinden de genis istifade edirler Talis dili tolise zivon flektiv dildir Talis dilinin daxil oldugu Kaspi dil qrupu Hind Iran qrupunda Iran dil qrupuna daxil olan simal qerbi Iran dili yarimqrupunun qoludur Kaspi dil qrupuna aid olan gilan dili mazandaran dili simnan dilleri bu dile en yaxin olan dillerden hesab olunur Hind Avropa menseli bu dil eyni dil ailesine daxil olan fars zaza deri beluc tat kurd osetin tacik pustu pamir dilleri ve s dillere daha yaxindir German kelt latin slavyan baltik ve s diller ile uzaq qohumdur Olu diller sirasinda olan Avesta dili sanskrit dili sogd dili ve latin dili de Hind Avropa dil ailesine daxildir Hemcinin bax RedakteJindi Kincivo MonidigahIstinadlar Redakte Azerbaycan Respublikasinin inzibati erazi bolgusu Melumat toplusu Baki 2013 488 seh Azerbaycan Respublikasi ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 cu il I cild Baki 2010 Azerbaycan toponimlerinin ensiklopedik lugeti Iki cildde II cild Baki Serq Qerb 2007 304 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Miskemi amp oldid 6035176, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.