fbpx
Wikipedia

Mirzə Əli Məhəmməd Ağa

Avqust 03, 2021

Vəzir Seyyid Mirzə Əli Məhəmməd Ağa (1747-1797) — Qarabağ xanı İbrahim xanın vəziri.

Mirzə Əli Məhəmməd Ağa
Vəzir Seyyid Mirzə Əli Məhəmməd Ağa Sofuoğlu
Doğum tarixi
Doğum yeri Şuşa, Qarabağ bəylərbəyliyi, Əfşarlar dövləti
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Şuşa, Qarabağ xanlığı
Vəfat səbəbi edam
Uşaqları Seyid Şahməhəmməd ağa, Seyid Mirzə Xanməhəmməd ağa, Mircəfər ağa

Həyatı

Vəzir Seyyid Mirzə Əli Məhəmməd Ağa Sofuoğlu Qarabağ xanı İbrahim xanın vəziri olub solbəylər silkinə mənsub idi. Qarabağ dövlətinin idarəetmə quruluşu Çingiz idarəetməsindən gələn amirlik və amillik (hərb və dəftərxana) sisteminə söykənirdi. Sağbəylər hərbi elitanı, solbəylər isə daxili-xarici siyasəti təmsil edirdi.

Ənənəyə görə səltənətin yüksək idarəetmə sistemində vəzirlərdən biri peyğəmbər övladı olmalı idi. Bu, dövlət idarəetməsində həm xalq arasında nüfuz sahibi olan nəsillərin təmsilçiliyi, həm də Böyük Peyğəmbərimizin dövlətə mənəvi zaminliyi sayılırdı.

Mirzə Əliməmməd Ağa Sofuoğlu Qarabağ Xanlıq Dövlətinin quruculuğunda, dövlətin xarici işlərinin idarə edilməsində mühüm rol oynamış, eləcə də Qarabağ Xanlıq Dövlətinin digər Azərbaycan xanlıqları və region dövlətləri ilə əlaqələrinin əsas iştirakçısı, sözçüsü və Xanın özəl elçisi olmuşdur.

Yusif Vəzir Çəmənzəminli "İki od arasında" tarixi romanında Seyyid Vəzirin Gürcüstan səfəri haqqında ətraflı məlumat verir. Bu tarixi səfər rus qoşununun Tiflisə yerləşdirilməsi, Rusiya dövlətinin Qafqazda başlatdığı işğal siyasətinin və gürcü çarı ilə məxfi əlaqələrinin öyrənilməsi – kəşfiyyat xarakterli olmuşdur.

Mirzə Əli Məhəmməd Ağa 1785-ci ildə Osmanlı dövlətinə elçi getmiş, Osmanlıdan Qacar dövlətinin təzyiqlərinə qarşı duruş gətirmək məqsədi ilə Qarabağ xanlığına hərbi yardım istəmişdir. Osmanlı bu yardımı vəd etmiş, lakin yubatmışdır. Elə bu missiyasına görə də 1797-ci ildə, Ağa Məhəmməd Şah Qacar Şuşa qalasını fəth edərkən Seyyid Vəziri edam etdirmişdir. Tarixçi Rzaquli bəy Vəzirov yazır: "Axundu ( Molla Pənah Vaqifi) və həmrahı Əli Məhəmməd Ağa Sofuoğlunu bir yerdə tutub hüzura gətirdilər..." İbrahim Xanın əsas saray əyanlarından olan 5 nəfər həmin gün Qacar Şahın cəlladları tərəfindən çarmıxa çəkilib işgəncə ilə edam edilmiş, lakin Seyyid Vəzirin edamı fərqli şəkildə həyata keçirilmişdir. Qarabağ salnamələrində qeyd olunur ki, şəriətə görə seyyid qanı torpağa axarsa o yerdə fəlakət qopar, Seyyid Vəzirin qanının torpağa tökülməməsi üçün, Ağa Məhəmməd Şah Qacar Əli Məhəmməd Ağa Sofuoğlunu öz şalı ilə boğdurdu.

Seyyid Vəzir Qarabağ dövlətinin müstəqilliyi və mənəvi rifahı uğrunda böyük dövləti xidmətlər göstərmiş və dəfələrlə İbrahim Xandan və atası Pənah Xandan özü, qardaşları və oğulları mükafat olaraq torpaq payı almışlar.

Mirzə Əli Məhəmməd Ağa Sofuoğulları (Sufioğlu) şəcərəsinə mənsubdur. Sofuoğulları Qarabağa Azərbaycanın Güneyindən gəlmişlər və o zamana kimi Nadir Şah Avşarın sarayında çalışmışlar. Sofuoğullarının Qarabağda ilk doğum təvəllüdləri 1747-ci ilə təsadüf edir. Yeddinci imam Museyi-Kazımın nəslindən olduqlarından onlara Qarabağda Musəvi seyidləri deyilmişdir. Peyğəmbər nəslindən olduqlarını sübut edən 12 möhürlü şəcərə sənədinin əsli hazırda Tiflis Dövlət Arxivində saxlanılır. Sənəd rus işğalından sonra ruscaya çevrilmiş və dövlət notarisunun təsdiqi ilə dövlət qeydiyyatına alınmışdır. Rusiya Azərbaycanı işğal etdikdən sonra vergi sisteminin tətbiqi üçün zümrələri ayrı-ayrı qeydiyyata almış, müsəlman dövlətlərinin və toplumlarının qaydalarına uyğun olaraq peygəmbər övladları bəzi dövlət vergilərindən, o cümlədən torpaq vergisindən azad edilmişdir. İri torpaq sahibi olan Vəzir oğulları rus işğalı dövründə mülkədar-bəy imtiyazları ilə yanaşı şəcərə imtiyazları əsasında da müəyyən dövləti statuslara malik olmuşlar. Bu imtiyazlar Rusiya çarlıq rejiminin bolşevik rejiminə keçməsinə kimi davam etmişdir.

Görkəmli dövlət adamı, alim, həkim, "Qarabağnamə" müəllifi Mirzə Camal Cavanşir Seyyid Mirzə Əli Məhəmməd Ağanın bacısı oğlu və yetirməsidir. Seyyid Vəzirin edamından sonra ana tərəfdən seyyid şəcərəsinə mənsub olduğu üçün həmin sahə üzrə vəzirliyi Mirzə Camal Cavanşir yürütmüşdür. Vəzir Mirzə Əli Məhəhəmməd Ağanın Seyid Şahməhəmməd ağa, seyid Mirzə Xanməhəmməd ağa, Mircəfər ağa adlı oğulları olmuşdur.

Seyid Şahməhəmməd ağa mükəmməl mədrəsə təhsili almış, İbrahim Xanın divanxanasında divanbəyi olmuşdur. Saray protokoluna görə xandan və baş vəzirdən sonra gələn divanbəyi xanlığın daxili əminamanlığına, təhlükəsizliyinə nəzarət edir, xanın ədliyyə vəziri hesab olunurdu. Divanda siyasi suçlular, ağır dövləti cinayət işləmiş adamlar şəriət qaydalarına əsasən mühakimə olunduğundan divanbəyi adətən seyyid kökənli olmalı, cəddi qarşısında Allahın ədaləti ilə hökm etmək məsuliyyətini daşımalı idi.

Seyid Şahməhəmməd ağanın nəticəsi Yusif Vəzir Çəmənzəminli yazır: "Şahməhəmməd cəsur, əmrə tabe, yeri gələndə xanın qəzəbini söndürəcək hərəkətə hazır bir adam idi. Lakin ...zahiri çox çirkin idi, iri çopur burnu, yoluq qaşları, xırda sönük gözləri vardı. ...danışdımı, adamı qorxu hissi bürüyürdü. Bu qorxu hər kəsə aid idi. Ölkənin aşağıdan yuxarıya, heç bir təbəqə və sinfi xanın qəzəbindən yaxa qurtara bilməzdi, bu qəzəb də çox zaman Şahməhəmmədin vasitəsi ilə icra olunardı."

Seyid Şahməhəmməd ağa təxminən 1822-ci ildə vəfat etmişdir. Yusif Vəzirin qeydlərinə görə divanbəyini öz ata ocağında yatan ilan vurmuşdur. Görkəmli jurnalist, pedaqoq, tərcüməçi, tənqidçi, mətbuat fədaisi, mətbəə işinin banilərindən və "Difai" ilk siyasi təşkilatının qurucularından biri olan Haşım bəy Vəzirov Seyyid Şahməhəmməd ağanın nəvəsidir. 26 Bakı komissarından biri olan Mir Həsən Seyid Kazım oğlu Vəzirov Seyid Şahməhəmməd Ağanın nəticəsidir. Vəzir Mirzə Əli Məhəmməd Ağanın ikinci oğlu Mirzə Xanməmməd Ağa ibtidai təhsilini atasından almış, sonradan mədrəsə oxumuşdur. Yüksək təhsilli və alim bir adam olduğundan mirzə adı daşıyırdı. İbrahim xanın nədimi, yəni həmsöhbəti idi. İbrahim xan həlak olduqdan sonra Mirzə Xanməmhəmməd ağa onun oğlu Mehdiqulu xana xidmət etmişdir. Mehdiqulu xan Mirzə Xanməhəmməd ağanın xidmətlərini yüksək qiymətləndirmiş, ona xanlıq ərazisindən bir neçə kənd bağışlamışdır.

Dövrünün görkəmli elm adamı və maarifpərvəri Mirzə Rüstəm bəy Vəzirov Mirzə Xanməmməd ağanın ikinçi oğludur. Mirzə Rüstəm bəy Gövhər Ağa İbrahim Xan qızının yanında mirzə işləmiş, böyük xeyriyyə və maarifçilik siyasəti həyata keçirən xanqızının dəftərxanasına rəhbərlik etmişdir. Nücum elminə aid məşhur əsərlərin üzünü köçürmüşdür. Mirzə Rüstəm bəy Vəzirovun əlyazmaları və 70 möhürlü zəmanət sənədi Vəzirovların ailə arxivində saxlanılır.

Görkəmli dramaturq Nəcəf bəy Vəzirov Mirzə Xanməhəmməd Ağanın nəvəsidir. Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Aslan Fərhad bəy oğlu Vəzirov Mirzə Xanməhəmməd ağanın ikinci qurşaq nəvəsidir. Yazıçı Mehriban Vəzir Mirzə Xanməhəmməd ağanın dördüncü qurşaq nəvəsidir.

Qarabağ Vəzirovları Vəzir Mirzə Əli Məhəmməd Ağa Sofuoğlunun və Vəzir Mirzə Camal Cavanşirin övladlarıdır. Azərbaycan üçün ənənəvi olan kuzen evliliklər qan qohumu olan bu iki vəzirin övladları arasında yüzillərlə davam etmişdir. İki səbəb üzündən – həm ailə mülkiyyətinə yad şərikin daxil olmaması, həm də seyid qanının digər qanlarla qarışıb itməməsi üçün qohum evlilik adətinə bu nəsillər arasında uzun müddət əməl edilmişdir. Hər iki vəzir – Sofuoğlu və Cavanşir Qarabağ-Şuşa kökənli Vəzirovların ulu babalarıdır.

Vəzir Mirzə Əli Məhəmməd Ağa Sofuoğlunun və Vəzir Mirzə Camal Cavanşirin nəsli olan Vəzirovlar soyu son 200 ildə Azərbaycan mədəniyyətinə və ictimai-siyasi fikir tarixinə bir çox görkəmli xadimlər bəxş etmişdir.

Xalq qəhrəmanı, 20-ci əsrin əvvəllərində baş qaldırmış erməni təcavüzünün qarşısında sipər olmuş Cəfər bəy Vəzirov, Azərbaycanın ilk dağ mühəndisi Fərrux bəy Vəzirov, çar Rusiyasının polkovniki Əbdürrəhim bəy Vəzirov, Kiyev Politexnik İnstitutunun məzunu Cəmil Vəzirov, görkəmli inqilabçı Camal Vəzirov, maarifçi və pedaqoq Sara xanım Nəcəf bəy qızı Vəzirova, görkəmli dövlət xadimi Süleyman Vəzirov və bir çox dövlət məmurları Vəzir Seyyid Mirzə Əli Məhəmməd ağanın və Vəzir Mirzə Camal Cavanşirin birgə davam edən nəslidir.

Övladları

  • Seyid Şahməhəmməd ağa
  • Seyid Mirzə Xanməhəmməd ağa
  • Mircəfər ağa

Soykökü

Üzünü köçürdüyü kitab

Mirzə Rüstəm bəyin üzünü köçürdüyü kitab:

  • Müəllif: Məhəmmədbağır ibn Məhəmmədtağı
  • Əsər: İxtiyarat
  • Katib: Rüstəm Mirzə Xanməhəmməd oğlu Qarabaği
  • Tarix: hicri 1264, miladi 1847.

Həmçinin bax

İstinadlar

Avqust 03, 2021
mirzə, əli, məhəmməd, ağa, vəzir, seyyid, 1747, 1797, qarabağ, xanı, ibrahim, xanın, vəziri, vəzir, seyyid, sofuoğludoğum, tarixi, 1747doğum, yeri, şuşa, qarabağ, bəylərbəyliyi, əfşarlar, dövlətivəfat, tarixi, 1797vəfat, yeri, şuşa, qarabağ, xanlığıvəfat, səbə. Vezir Seyyid Mirze Eli Mehemmed Aga 1747 1797 Qarabag xani Ibrahim xanin veziri Mirze Eli Mehemmed AgaVezir Seyyid Mirze Eli Mehemmed Aga SofuogluDogum tarixi 1747Dogum yeri Susa Qarabag beylerbeyliyi Efsarlar dovletiVefat tarixi 1797Vefat yeri Susa Qarabag xanligiVefat sebebi edamUsaqlari Seyid Sahmehemmed aga Seyid Mirze Xanmehemmed aga Mircefer aga Mundericat 1 Heyati 2 Ovladlari 3 Soykoku 4 Uzunu kocurduyu kitab 5 Hemcinin bax 6 IstinadlarHeyati RedakteVezir Seyyid Mirze Eli Mehemmed Aga Sofuoglu Qarabag xani Ibrahim xanin veziri olub solbeyler silkine mensub idi Qarabag dovletinin idareetme qurulusu Cingiz idareetmesinden gelen amirlik ve amillik herb ve defterxana sistemine soykenirdi Sagbeyler herbi elitani solbeyler ise daxili xarici siyaseti temsil edirdi Eneneye gore seltenetin yuksek idareetme sisteminde vezirlerden biri peygember ovladi olmali idi Bu dovlet idareetmesinde hem xalq arasinda nufuz sahibi olan nesillerin temsilciliyi hem de Boyuk Peygemberimizin dovlete menevi zaminliyi sayilirdi Mirze Elimemmed Aga Sofuoglu Qarabag Xanliq Dovletinin quruculugunda dovletin xarici islerinin idare edilmesinde muhum rol oynamis elece de Qarabag Xanliq Dovletinin diger Azerbaycan xanliqlari ve region dovletleri ile elaqelerinin esas istirakcisi sozcusu ve Xanin ozel elcisi olmusdur Yusif Vezir Cemenzeminli Iki od arasinda tarixi romaninda Seyyid Vezirin Gurcustan seferi haqqinda etrafli melumat verir Bu tarixi sefer rus qosununun Tiflise yerlesdirilmesi Rusiya dovletinin Qafqazda baslatdigi isgal siyasetinin ve gurcu cari ile mexfi elaqelerinin oyrenilmesi kesfiyyat xarakterli olmusdur Mirze Eli Mehemmed Aga 1785 ci ilde Osmanli dovletine elci getmis Osmanlidan Qacar dovletinin tezyiqlerine qarsi durus getirmek meqsedi ile Qarabag xanligina herbi yardim istemisdir Osmanli bu yardimi ved etmis lakin yubatmisdir Ele bu missiyasina gore de 1797 ci ilde Aga Mehemmed Sah Qacar Susa qalasini feth ederken Seyyid Veziri edam etdirmisdir Tarixci Rzaquli bey Vezirov yazir Axundu Molla Penah Vaqifi ve hemrahi Eli Mehemmed Aga Sofuoglunu bir yerde tutub huzura getirdiler Ibrahim Xanin esas saray eyanlarindan olan 5 nefer hemin gun Qacar Sahin celladlari terefinden carmixa cekilib isgence ile edam edilmis lakin Seyyid Vezirin edami ferqli sekilde heyata kecirilmisdir Qarabag salnamelerinde qeyd olunur ki seriete gore seyyid qani torpaga axarsa o yerde felaket qopar Seyyid Vezirin qaninin torpaga tokulmemesi ucun Aga Mehemmed Sah Qacar Eli Mehemmed Aga Sofuoglunu oz sali ile bogdurdu Seyyid Vezir Qarabag dovletinin musteqilliyi ve menevi rifahi ugrunda boyuk dovleti xidmetler gostermis ve defelerle Ibrahim Xandan ve atasi Penah Xandan ozu qardaslari ve ogullari mukafat olaraq torpaq payi almislar Mirze Eli Mehemmed Aga Sofuogullari Sufioglu seceresine mensubdur Sofuogullari Qarabaga Azerbaycanin Guneyinden gelmisler ve o zamana kimi Nadir Sah Avsarin sarayinda calismislar Sofuogullarinin Qarabagda ilk dogum tevelludleri 1747 ci ile tesaduf edir Yeddinci imam Museyi Kazimin neslinden olduqlarindan onlara Qarabagda Musevi seyidleri deyilmisdir Peygember neslinden olduqlarini subut eden 12 mohurlu secere senedinin esli hazirda Tiflis Dovlet Arxivinde saxlanilir Sened rus isgalindan sonra ruscaya cevrilmis ve dovlet notarisunun tesdiqi ile dovlet qeydiyyatina alinmisdir Rusiya Azerbaycani isgal etdikden sonra vergi sisteminin tetbiqi ucun zumreleri ayri ayri qeydiyyata almis muselman dovletlerinin ve toplumlarinin qaydalarina uygun olaraq peygember ovladlari bezi dovlet vergilerinden o cumleden torpaq vergisinden azad edilmisdir Iri torpaq sahibi olan Vezir ogullari rus isgali dovrunde mulkedar bey imtiyazlari ile yanasi secere imtiyazlari esasinda da mueyyen dovleti statuslara malik olmuslar Bu imtiyazlar Rusiya carliq rejiminin bolsevik rejimine kecmesine kimi davam etmisdir Gorkemli dovlet adami alim hekim Qarabagname muellifi Mirze Camal Cavansir Seyyid Mirze Eli Mehemmed Aganin bacisi oglu ve yetirmesidir Seyyid Vezirin edamindan sonra ana terefden seyyid seceresine mensub oldugu ucun hemin sahe uzre vezirliyi Mirze Camal Cavansir yurutmusdur Vezir Mirze Eli Mehehemmed Aganin Seyid Sahmehemmed aga seyid Mirze Xanmehemmed aga Mircefer aga adli ogullari olmusdur Seyid Sahmehemmed aga mukemmel medrese tehsili almis Ibrahim Xanin divanxanasinda divanbeyi olmusdur Saray protokoluna gore xandan ve bas vezirden sonra gelen divanbeyi xanligin daxili eminamanligina tehlukesizliyine nezaret edir xanin edliyye veziri hesab olunurdu Divanda siyasi suclular agir dovleti cinayet islemis adamlar seriet qaydalarina esasen muhakime olundugundan divanbeyi adeten seyyid kokenli olmali ceddi qarsisinda Allahin edaleti ile hokm etmek mesuliyyetini dasimali idi Seyid Sahmehemmed aganin neticesi Yusif Vezir Cemenzeminli yazir Sahmehemmed cesur emre tabe yeri gelende xanin qezebini sondurecek herekete hazir bir adam idi Lakin zahiri cox cirkin idi iri copur burnu yoluq qaslari xirda sonuk gozleri vardi danisdimi adami qorxu hissi buruyurdu Bu qorxu her kese aid idi Olkenin asagidan yuxariya hec bir tebeqe ve sinfi xanin qezebinden yaxa qurtara bilmezdi bu qezeb de cox zaman Sahmehemmedin vasitesi ile icra olunardi Seyid Sahmehemmed aga texminen 1822 ci ilde vefat etmisdir Yusif Vezirin qeydlerine gore divanbeyini oz ata ocaginda yatan ilan vurmusdur Gorkemli jurnalist pedaqoq tercumeci tenqidci metbuat fedaisi metbee isinin banilerinden ve Difai ilk siyasi teskilatinin qurucularindan biri olan Hasim bey Vezirov Seyyid Sahmehemmed aganin nevesidir 26 Baki komissarindan biri olan Mir Hesen Seyid Kazim oglu Vezirov Seyid Sahmehemmed Aganin neticesidir Vezir Mirze Eli Mehemmed Aganin ikinci oglu Mirze Xanmemmed Aga ibtidai tehsilini atasindan almis sonradan medrese oxumusdur Yuksek tehsilli ve alim bir adam oldugundan mirze adi dasiyirdi Ibrahim xanin nedimi yeni hemsohbeti idi Ibrahim xan helak olduqdan sonra Mirze Xanmemhemmed aga onun oglu Mehdiqulu xana xidmet etmisdir Mehdiqulu xan Mirze Xanmehemmed aganin xidmetlerini yuksek qiymetlendirmis ona xanliq erazisinden bir nece kend bagislamisdir Dovrunun gorkemli elm adami ve maarifperveri Mirze Rustem bey Vezirov Mirze Xanmemmed aganin ikinci ogludur Mirze Rustem bey Govher Aga Ibrahim Xan qizinin yaninda mirze islemis boyuk xeyriyye ve maarifcilik siyaseti heyata keciren xanqizinin defterxanasina rehberlik etmisdir Nucum elmine aid meshur eserlerin uzunu kocurmusdur Mirze Rustem bey Vezirovun elyazmalari ve 70 mohurlu zemanet senedi Vezirovlarin aile arxivinde saxlanilir Gorkemli dramaturq Necef bey Vezirov Mirze Xanmehemmed Aganin nevesidir Sovet Ittifaqi Qehremani Aslan Ferhad bey oglu Vezirov Mirze Xanmehemmed aganin ikinci qursaq nevesidir Yazici Mehriban Vezir Mirze Xanmehemmed aganin dorduncu qursaq nevesidir Qarabag Vezirovlari Vezir Mirze Eli Mehemmed Aga Sofuoglunun ve Vezir Mirze Camal Cavansirin ovladlaridir Azerbaycan ucun enenevi olan kuzen evlilikler qan qohumu olan bu iki vezirin ovladlari arasinda yuzillerle davam etmisdir Iki sebeb uzunden hem aile mulkiyyetine yad serikin daxil olmamasi hem de seyid qaninin diger qanlarla qarisib itmemesi ucun qohum evlilik adetine bu nesiller arasinda uzun muddet emel edilmisdir Her iki vezir Sofuoglu ve Cavansir Qarabag Susa kokenli Vezirovlarin ulu babalaridir Vezir Mirze Eli Mehemmed Aga Sofuoglunun ve Vezir Mirze Camal Cavansirin nesli olan Vezirovlar soyu son 200 ilde Azerbaycan medeniyyetine ve ictimai siyasi fikir tarixine bir cox gorkemli xadimler bexs etmisdir Xalq qehremani 20 ci esrin evvellerinde bas qaldirmis ermeni tecavuzunun qarsisinda siper olmus Cefer bey Vezirov Azerbaycanin ilk dag muhendisi Ferrux bey Vezirov car Rusiyasinin polkovniki Ebdurrehim bey Vezirov Kiyev Politexnik Institutunun mezunu Cemil Vezirov gorkemli inqilabci Camal Vezirov maarifci ve pedaqoq Sara xanim Necef bey qizi Vezirova gorkemli dovlet xadimi Suleyman Vezirov ve bir cox dovlet memurlari Vezir Seyyid Mirze Eli Mehemmed aganin ve Vezir Mirze Camal Cavansirin birge davam eden neslidir Ovladlari RedakteSeyid Sahmehemmed aga Seyid Mirze Xanmehemmed aga Mircefer agaSoykoku RedakteYusif Vezir Cemenzeminli ata xetti Seyyid Vezir Hasim bey Vezirov ata xetti Seyyid Vezir Necef bey Vezirov ata xetti Seyyid Vezir Mir Hesen Vezirov ata xetti Seyyid Vezir Suleyman Vezirov ata xetti Mirze Camal Cavansir Aslan Vezirov ata xetti Seyyid Vezir Ebdurrehman Vezirov ata xetti Mirze Camal Cavansir Mehriban Vezir ata xetti Seyyid Vezir Yusif Orxan oglu Vezirov ata xetti Seyyid Vezir Uzunu kocurduyu kitab RedakteMirze Rustem beyin uzunu kocurduyu kitab Muellif Mehemmedbagir ibn Mehemmedtagi Eser Ixtiyarat Katib Rustem Mirze Xanmehemmed oglu Qarabagi Tarix hicri 1264 miladi 1847 Hemcinin bax RedakteVezirovlar II Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Mirze Eli Mehemmed Aga amp oldid 5524240, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.