Vikipediya azad ensiklopediya Matvey Kapelyuşnikovrus Матвей Алкумович КапелюшниковDoğum tarixi 13 sentyabr 1886 1886 09

Vikipediya azad ensiklopediya Matvey Kapelyusnikovrus Matvej Alkumovich KapelyushnikovDogum tarixi 13 sentyabr 1886 1886 09 13 Dogum yeri Abastumani Axalsix qezasi Tiflis quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 5 iyul 1959 1959 07 05 72 yasinda Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIDefn yeri Novodevicye qebiristanligiElmi derecesi texnika elmleri doktoruIs yeri AMEA Neft Kimya Prosesleri InstitutuUzvluyu SSRI Elmler AkademiyasiMukafatlari Matvey Kapelyusnikov rus Matve j Alku novich Kapelyu shnikov 13 sentyabr 1886 Abastumani Tiflis quberniyasi 5 iyul 1959 Moskva Sovet alimi neft ve dag meden mexanikasi neft hasilati ve emali sahesinde mutexessis 1939 cu ilden SSRI Elmler Akademiyasinin muxbir uzvu Turboburqanin ixtiracisi 1922 Neftin krekinqi ve guclendirilmis neftverme uzre islerin muellifidir AzNTI nin sabiq direktoru Heyati span Matvey Alkunovic Alkumovic Kapelyusnikov 1886 ci il sentyabrin 13 de Tiflis qubernatorlugunun Abbas Tuman kendinde indiki Abastumani Gurcustan istefada olan herbci ailesinde anadan olmusdur Matvey Kutaisi real mektebinde sonra Yelizavetpoldaki Demiryol Mektebinde oxuyub 1906 ci ilden M A Kapelyusnikov Zaqafqaziya Demiryolunun dartma bolmesinde texnik ve Batumi Elektrik Stansiyasinda dizel muherriklerinin qurasdirilmasi uzre usta vezifelerinde calismisdir 1914 cu ilde Matvey Alkunovic Tomsk Texnoloji Institutunun mexaniki fakultesini bitirmis sonra Bakiya kocmus burada Baki Rusiya Neft Cemiyyeti neft senayesi sirketinin texniki sobesinde konstruktor vezifesinde calismisdir Burada o o dovrde enenevi olan firlanan qazma qurgularinin layihelendirilmesini heyata kecirmisdir 1915 ci ilden M A Kapelyusnikov K V Bixovskinin Baki Neft Emali Zavodunda 1918 ci ilden ise Xezer Terefdasligi zavodunda qazma qurgularinin konstruktoru idi 1920 ci ilden Matvey Alkunovic Azneftecom un Azneft Neft Emali Idaresinde evvelce reis komekcisi sonra ise Azneft in texniki burosunun mudir muavini 1933 cu ile qeder isleyib Elmi ve muhendislik nailiyyetleri span Dunyada ilk defe birmerheleli turbinin 1922 23 cu iller ixtirasi muellifidir ve neftin krekinq usulunun yaradicilarindan biridir 1922 ci ilde S M Volox ve N A Kornev ile birlikde quyularin qazilmasi ucun turboqazma hidravlik quyu muherriki ixtira etdi Turbin qazma tarixi Kapelyushnikov turboqazma sistemi ile basladi Teklif olunan qazma usulu quyudaki butun borularin deyil yalniz qazma aletinin firlanmasina imkan verdi ki bu da ehemiyyetli enerji qenaetine sebeb oldu Sonradan neft ve qaz quyularinin qazilmasinin bu usulu umumi qebul olundu Turboburqanin ixtirasinin prioriteti Boyuk Britaniyada 11 mart 1925 ci il tarixli patent ve SSRI de 31 avqust 1925 ci il tarixli patent taninib 1924 cu ilde Suraxanida turboqazma sinaqdan kecirildi Bu turboqazma bitle elaqeli isci saftin dovrelerinin sayini azaltmaq ucun birpilleli turbin ve coxpilleli planetar suret qutusuna esaslanirdi Bu konstruksiyali turboqazmalardan 1934 cu ile qeder neft quyularinin qazilmasinda istifade edilmisdir Daha sonra P P Sumilovun rehberlik etdiyi muhendisler qrupu genis tetbiq tapmis coxpilleli dislisiz turboqazma yaratdilar Turboqazma ABS da kecirilen sergide numayis etdirildi burada o dovrun enenevi firlanan qurgularindan 60 daha suretli isleyirdi ve 3 defe az enerji serf edirdi 1931 ci ilde M A Kapelyusnikov ve V Q Suxovun layihesi uzre Bakida ilk sovet krekinq zavodu tikildi 1931 1934 cu illerde M A Kapelyusnikov bu zavodun direktoru isleyib 1939 cu ilde M A Kapelyushnikov muhendis S L Zalkin ile birlikde qazma quyularina pnevmatik nezareti istehsalata teqdim etdi 1949 cu ilde V M Fokeevle emekdasliq ederek neftvermeni artirmaq ucun layya yuksek tezyiqli qazin vurulmasini teklif etdi Bundan elave M A Kapelyushnikov quyularin qazilmasini asanlasdiran ve mexaniklesdiren bir sira qurgular ve mexanizmler hazirladi o cumleden samlarin mexaniklesdirilmis qurasdirilmasi bir sira sahelerde tetbiq edildi O toluolun birbasa neft emali zavodlarinda istehsali ucun orijinal texnologiya teklif etdi ki bu da ehemiyyetli qenaet temin etdi 1952 ci ilde o neftin ehemiyyetli tezyiq altinda qazda hell olunmasi faktini mueyyen etdi ki bu da neftin miqrasiyasi sertlerini ve onun yataqlarinin emele gelmesini izah etmeye imkan verir Matvey Alkunovic I M Qubkin adina Moskva Neft Institutunun qazma kafedrasinin professoru idi 1943 1954 Omrunun son illerinde Neft Senayesinde Emeyin Mexaniklesdirilmesi ve Teskili uzre Merkezi Elmi Tedqiqat Institutunda da isleyib Alimin nailiyyetleri olke rehberliyi terefinden yuksek qiymetlendirilib o SSRI nin orden ve medallari o cumleden iki Lenin ordeni ile teltif edilib Matvey Alkumovic Kapelyusnikov 5 iyul 1959 cu ilde Moskvada vefat etdi ve Novodevici qebiristanliginda defn edildi Mukafatlar ve titullar span RSFSR emekdar elm ve texnika xadimi 1947 Azerbaycan SSR Emek Qehremani 2 Lenin ordeni 1 ci dereceli Veten Muharibesi ordeni 19 09 1946 3 Qirmizi Emek Bayragi ordeni 09 1930 4 10 06 1945 medallar Secilmis Eserler span Kapelyushnikov M A O mehanizacii i avtomatizacii burovyh rabot Neftyanoe hozyajstvo 1945 7 Kapelyushnikov M A Zhuze T P Zaks S L Fizicheskoe sostoyanie nefti gaza i vody v usloviyah neftyanogo plasta Izvestiya AN SSSR Otdelenie tehnicheskih nauk 1952 11 Kapelyushnikov M A K voprosu o migracii i akkumulyacii rasseyannoj nefti v osadochnyh gornyh porodah Doklady AN SSSR 1954 T 99 6 S 1077 1078 Edebiyyat span sriyanc E A Kak rozhdalsya turbobur Ekonomika i organizaciya promyshlennogo proizvodstva 1976 4 S 181 186 20 let raboty na neftyanom fronte Master vysokoj kultury inzhener M A Kapelyushnikov Neft 1934 19 S 1 2 Kapelyushnikov Matvej Alkunovich 1886 1959 BSE 3 e izd 1973 T 11 S 344 Kapelyushnikov Matvej Alkunovich 13 IV 1886 g 5 VII 1959 g Ezhegodnik BSE 1960 S 598 Kapelyushnikov Matvej Alkunovich r 1886 Biograficheskij slovar deyatelej estestvoznaniya i tehniki T 1 1958 S 394 Lisichkin S M Vydayushiesya deyateli otechestvennoj neftyanoj nauki i tehniki M Nedra 1967 Professionaly neftegazovoj otrasli M 1996 Evdoshenko Yu V Ya ne veryu v odnostupenchatyj turbobur Iz istorii sovetskih innovacij k 110 letiyu P P Shumilova Neftyanoe hozyajstvo 2011 7 S 126 128 Istinadlar span Akademik Yusif Memmedeliyev adina Neft Kimya Prosesleri Institutu oten 90 ilde serefli tarixi yol kecib azertag az az 18 yanvar 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 3 yanvar 2025 https www prlib ru Great Russia outstanding scientists XX Kapelyushnikov Mir Babayev Mir Yusif AZERBAYCAN NEFTININ QISA TARIXI Baki 2015 188 https https Arxiv sureti 25 iyun 2020 tarixinden Wayback Machine saytinda ru ruwiki ru wiki D0 9A D0 B0 D0 BF D0 B5 D0 BB D1 8E D1 88 D0 BD D0 B8 D0 BA D0 BE D0 B2 D0 9C D0 B0 D1 82 D0 B2 D0 B5 D0 B9 D0 90 D0 BB D0 BA D1 83 D0 BD D0 BE D0 B2 D0 B8 D1 87 Kateqoriyalar 13 sentyabrda dogulanlar1886 ci ilde dogulanlarTiflis quberniyasinda dogulanlar5 iyulda vefat edenler1959 cu ilde vefat edenler72 yasinda vefat edenlerMoskvada vefat edenlerNovodevicye qebiristanliginda defn olunanlarTexnika elmleri doktorlariAMEA Neft Kimya Prosesleri Institutunun alimleriSSRI Elmler Akademiyasinin uzvleri Lenin ordeni ile teltif edilenler1 ci dereceli Veten muharibesi ordeni ile teltif edilenlerSSRI nin Qirmizi emek bayragi ordeni ile teltif edilenlerRSFSR emekdar elm ve texnika xadimleriElifba sirasina gore alimlerSSRI alimleriSSRI ixtiracilari