Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mənsubiyyət kateqoriyası — sahib şəxslə mənsub əşya arasındakı münasibəti bildirən ümumi qrammatik kateqoriya.
Formalaşma üsulları
Müasir Azərbaycan dilində mənsubiyyət kateqoriyası iki üsulla ifadə edilir: morfoloji üsul, sintaktik üsul. Morfoloji üsulda mənsubiyyət məfhumunun yaranması üçün həmişə iki sözün bir tərkib şəkildə işlənməsi şərt deyildir. Sahib anlayışı verən subyekt (şəxs əvəzliyi) iştirak etmədən də obyektlə-isimlə (mənsub əşya ilə) həmin məzmunu yaratmaq mümkündür. Məsələn: Dərdimin, qəmimin səndin ortağı (B. Vahabzadə).
Sintaktik üsulla ifadə olunan mənsubiyyət kateqoriyasının iki tərəfi var. Birinci tərəf sahib şəxs, ikinci tərəf isə mənsub şəxs və ya əşyadan ibarət olur. Məsələn: İndi kimə açım dərdimi bir-bir, Kim mənim dərdimə yanar sən qədər? (B. Vahabzadə).
Rus dilində mənsubiyyət kateqoriyası yalnız sintaktik üsulla yaranır. Çünki bu dildə mənsub əşya mənsubluq anlayışını bildirən qrammatik göstərici qəbul etmir. Məsələn, моя книга.
Mənsubiyyət şəkilçiləri
Müasir ədəbi dilimizdə işlənən mənsubiyyət kateqoriyasının şəkli əlamətləri aşağıdakılardır: Birinci şəxsin təki saitlə bitən isimlərdə -m (atam, nənəm), samitlə bitən isimlərdə -ım, -im, -um, -üm (yolum, gözüm). Birinci şəxsin cəmi saitlə bitən isimlərdə -mız, -miz, -muz, -müz (atamız, nənəmiz), samitlə bitən isimlərdə -ımız, -imiz, -umuz, -ümüz (əlimiz, topumuz). İkinci şəxsin təki saitlə bitən isimlərdə -n (atan, nənən), samitlə bitən isimlərdə -ın, -in, -un, -ün (əlin, topun). İkinci şəxsin cəmi saitlə bitən isimlərdə -nız, -niz, -nuz, -nüz (atanız, nənəniz), samitlə bitən isimlərdə -ınız, -iniz, -unuz, -ünüz (yolunuz, gözünüz). Üçüncü şəxsin təki və cəmi saitlə bitən isimlərdə -sı, -si, -su, -sü (nənəsi, atası), samitlə bitən isimlərdə -ı, -i, -u, -ü (topu, gözü).
İstinadlar
- Muxtar Hüseynzadə. Müasir Azərbaycan dili Morfologiya. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 40.
- Buludxan Xəlilov. Müasir Azərbaycan dilinin morfologiyası. Bakı. 2000. səh. 206.
- Muxtar Hüseynzadə. Müasir Azərbaycan dili Morfologiya. Bakı: Şərq-Qərb. 2007. səh. 41-42.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mensubiyyet kateqoriyasi sahib sexsle mensub esya arasindaki munasibeti bildiren umumi qrammatik kateqoriya Formalasma usullariMuasir Azerbaycan dilinde mensubiyyet kateqoriyasi iki usulla ifade edilir morfoloji usul sintaktik usul Morfoloji usulda mensubiyyet mefhumunun yaranmasi ucun hemise iki sozun bir terkib sekilde islenmesi sert deyildir Sahib anlayisi veren subyekt sexs evezliyi istirak etmeden de obyektle isimle mensub esya ile hemin mezmunu yaratmaq mumkundur Meselen Derdimin qemimin sendin ortagi B Vahabzade Sintaktik usulla ifade olunan mensubiyyet kateqoriyasinin iki terefi var Birinci teref sahib sexs ikinci teref ise mensub sexs ve ya esyadan ibaret olur Meselen Indi kime acim derdimi bir bir Kim menim derdime yanar sen qeder B Vahabzade Rus dilinde mensubiyyet kateqoriyasi yalniz sintaktik usulla yaranir Cunki bu dilde mensub esya mensubluq anlayisini bildiren qrammatik gosterici qebul etmir Meselen moya kniga Mensubiyyet sekilcileriMuasir edebi dilimizde islenen mensubiyyet kateqoriyasinin sekli elametleri asagidakilardir Birinci sexsin teki saitle biten isimlerde m atam nenem samitle biten isimlerde im im um um yolum gozum Birinci sexsin cemi saitle biten isimlerde miz miz muz muz atamiz nenemiz samitle biten isimlerde imiz imiz umuz umuz elimiz topumuz Ikinci sexsin teki saitle biten isimlerde n atan nenen samitle biten isimlerde in in un un elin topun Ikinci sexsin cemi saitle biten isimlerde niz niz nuz nuz ataniz neneniz samitle biten isimlerde iniz iniz unuz unuz yolunuz gozunuz Ucuncu sexsin teki ve cemi saitle biten isimlerde si si su su nenesi atasi samitle biten isimlerde i i u u topu gozu IstinadlarMuxtar Huseynzade Muasir Azerbaycan dili Morfologiya Baki Serq Qerb 2007 seh 40 Buludxan Xelilov Muasir Azerbaycan dilinin morfologiyasi Baki 2000 seh 206 Muxtar Huseynzade Muasir Azerbaycan dili Morfologiya Baki Serq Qerb 2007 seh 41 42