Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
"Leyli və Məcnun" — XIX əsr Azərbaycan şairi Əndəlib Qaracadaği tərəfindən yazılmış lirik-realistik poemadır.
| Leyli və Məcnun | |
|---|---|
| Müəllif | Əndəlib Qaracadaği |
| Janr | məsnəvi |
| Orijinalın dili | türk dili |
Məzmunu
Sadələşdirilmiş süjetə malik əsərdə bir-birinə bağlı, düyümlü, müxtəlif intriqalar doğuracaq hadisələr və ikinci planda duran köməkçi personajlar yoxdur. Şair, yalnız Məcnunun dili ilə danışır, iztirablarını təsvir edir. Leylinin qəlbi və sevgisi isə məchul qalır. Birinci görüşlərində Leyli Məcnunu
 | Ki ey, könlü siyah, fikri batil, Divanə sifət, cünuni cahil, Kimsən ki, bu sözləri deyirsən, Gər bir də desən kötək yeyərsən. Divanə bu xülqü xüdən əl çək, Bəsdir belə göftgudən əl çək. |  |
deyə rədd edirsə də, az keçmədən onun iztirabına acıyır və ümidverici bir ahənglə deyir:
| | Ki ey, cəvani risva, Nəjmürdeyi ruzigar olubsan, Çoxlar mənə ərz-hal edərlər, Çoxlar bu sözü xiyal edərlər, Sən heyfsən ey qəribi deyar Olma belə möhnətə giriftar, Eşqin çox olur qəmü cəfası Bihudə sözün nə intihası. Bir mərhələdə müraciət qıl, Bundan sonra qədri-afiyət qıl Qasid yola sal nəyam göndər Şayəd ola vüsalətin miyəssər. | |
Oxucu qızla, onun sevgi macərası ilə tanış olmağa imkan tapmamış qasiddən onun başqasına ərə verilməsi xəbərini öyrənir. Əvvəlki "Leyli və Məcnun"larda bu hadisə hər iki aşiqin romantik ölümü ilə bitsə də, burada çox real fonda, birisinin başqasına ərə verilməsi, digəriin isə qürbətə düşməsi ilə yekunlaşır.
Tədqiqi
H. Səmədzadə Əndəlibin poemasını Füzulinin "Leyli və Məcnun"unun təsiri ilə yazdığını qeyd edir və bunun ilk növbədə poemanın bəhrində özünü göstərdiyini vurğulayır. Poemanın ilk misrası olan "Məşşateyn-feyz sünbari" Füzuli "Leyli və Məcnun"unun başlanğıcındakı "Meşşateyn növərus-aləm" misrasını xatırladr.Bu xatırlatmaların getdikcə dərinləşməsinə baxmayaraq, Əndəlibin "Leyli və Məcnun"u bir çox maraqlı xüsusiyyətlərinə görə daha əvvəl bu mövzuda yazılmış əsərlərdən fərqlənir.
Həcm etibarilə böyük olmayan bu poema ərəb folkloru əsasında deyil, sadəcə təsir nəticəsində yazılmışdır. Bu orijinallıq ilk növbədə poemadakı romantik və realistik məqamların münasibətindədir. Əndəlibə qədər yazılmış bütün "Leyli və Məcnun"larda romantizm bir yaradıcılıq metodu olaraq hakim metod və stil olsa da, Əndəlibin "Leyli və Məcnun"u əsl əfsanəyə əsaslanmadığı kimi, onun bi vaxta qədər necə yazıldığını da nəzərə almır. O, sadə bir insanın real və təbii hisslərindən, sevgisindən, nəticəsiz qalan eşqindən danışır.
Əndəlibin "Leyli və Məcnun"u klassik ənənələrə zidd olaraq tövhid, minacat və nət kimi girişlərdən məhrumdur. Əndəlib əsərinə müxtəsər bir bahariyyə ilə giriş edir. Saqinamə ilə saqisinə müraciət edərək kömək istəyir, dərdlərinin dağıdılmasını arzulayır.
Əlyazması
Əsərin (daha əvvəl SSRİ Elmlər Akademiyası Şərqşünaslıq İnstitutunun Əlyazmaları Fondu) saxlanan yeganə əlyazması 1936-cı ildə H. Səmədzadə tərəfindən aşkara çıxarılmışdır. Tədqiqatçının məlumatına görə, "Leyli və Məcnun" və Əndəlibin başqa əsərləri "Б 332" nömrəli nazik, boz cild içərisindədir. Cildin içərisində Əndəlibin əsərlərindən başqa müxtəlif həcmli və məzmunlu kağızlara yazılmış beş müxtəlif əlyazması vardır. Cild əlyazmalarına yapıdırılmadığı kimi, əlyazmalar da bir-birinə bərkidilməmişdir. Cildə yeddi Azərbaycan xalq nağılının toplandığı əlyazma, Əndəlibin 46 səhifəlik əsərləri, Füzuli, Vaqif və Koroğlunun şerləri, Osmanlı dilində yazılmış türkülər, "İsayi Məsihin çobanlıq havadarlığı" adlı Azərbaycan nağılının əlyazması daxildir.
İstinadlar
- Səmədzadə, 1940. səh. 247
- Səmədzadə, 1940. səh. 248
- Səmədzadə, 1940. səh. 245
- Səmədzadə, 1940. səh. 246
- Səmədzadə, 1940. səh. 238
- Səmədzadə, 1940. səh. 239
Ədəbiyyat
- Səmədzadə, H. Azərbaycan dilindəki axırıncı "Leyli və Məcnun" haqqında (“Nizami” (I kitab)). Bakı: Azərnəşr. 1940. 222.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Leyli ve Mecnun deqiqlesdirme Leyli ve Mecnun XIX esr Azerbaycan sairi Endelib Qaracadagi terefinden yazilmis lirik realistik poemadir Leyli ve MecnunMuellif Endelib QaracadagiJanr mesneviOrijinalin dili turk diliMezmunuSadelesdirilmis sujete malik eserde bir birine bagli duyumlu muxtelif intriqalar doguracaq hadiseler ve ikinci planda duran komekci personajlar yoxdur Sair yalniz Mecnunun dili ile danisir iztirablarini tesvir edir Leylinin qelbi ve sevgisi ise mechul qalir Birinci goruslerinde Leyli Mecnunu Ki ey konlu siyah fikri batil Divane sifet cununi cahil Kimsen ki bu sozleri deyirsen Ger bir de desen kotek yeyersen Divane bu xulqu xuden el cek Besdir bele goftguden el cek deye redd edirse de az kecmeden onun iztirabina aciyir ve umidverici bir ahengle deyir Ki ey cevani risva Nejmurdeyi ruzigar olubsan Coxlar mene erz hal ederler Coxlar bu sozu xiyal ederler Sen heyfsen ey qeribi deyar Olma bele mohnete giriftar Esqin cox olur qemu cefasi Bihude sozun ne intihasi Bir merhelede muraciet qil Bundan sonra qedri afiyet qil Qasid yola sal neyam gonder Sayed ola vusaletin miyesser Oxucu qizla onun sevgi macerasi ile tanis olmaga imkan tapmamis qasidden onun basqasina ere verilmesi xeberini oyrenir Evvelki Leyli ve Mecnun larda bu hadise her iki asiqin romantik olumu ile bitse de burada cox real fonda birisinin basqasina ere verilmesi digeriin ise qurbete dusmesi ile yekunlasir TedqiqiH Semedzade Endelibin poemasini Fuzulinin Leyli ve Mecnun unun tesiri ile yazdigini qeyd edir ve bunun ilk novbede poemanin behrinde ozunu gosterdiyini vurgulayir Poemanin ilk misrasi olan Messateyn feyz sunbari Fuzuli Leyli ve Mecnun unun baslangicindaki Messateyn noverus alem misrasini xatirladr Bu xatirlatmalarin getdikce derinlesmesine baxmayaraq Endelibin Leyli ve Mecnun u bir cox maraqli xususiyyetlerine gore daha evvel bu movzuda yazilmis eserlerden ferqlenir Hecm etibarile boyuk olmayan bu poema ereb folkloru esasinda deyil sadece tesir neticesinde yazilmisdir Bu orijinalliq ilk novbede poemadaki romantik ve realistik meqamlarin munasibetindedir Endelibe qeder yazilmis butun Leyli ve Mecnun larda romantizm bir yaradiciliq metodu olaraq hakim metod ve stil olsa da Endelibin Leyli ve Mecnun u esl efsaneye esaslanmadigi kimi onun bi vaxta qeder nece yazildigini da nezere almir O sade bir insanin real ve tebii hisslerinden sevgisinden neticesiz qalan esqinden danisir Endelibin Leyli ve Mecnun u klassik enenelere zidd olaraq tovhid minacat ve net kimi girislerden mehrumdur Endelib eserine muxteser bir bahariyye ile giris edir Saqiname ile saqisine muraciet ederek komek isteyir derdlerinin dagidilmasini arzulayir ElyazmasiEserin daha evvel SSRI Elmler Akademiyasi Serqsunasliq Institutunun Elyazmalari Fondu saxlanan yegane elyazmasi 1936 ci ilde H Semedzade terefinden askara cixarilmisdir Tedqiqatcinin melumatina gore Leyli ve Mecnun ve Endelibin basqa eserleri B 332 nomreli nazik boz cild icerisindedir Cildin icerisinde Endelibin eserlerinden basqa muxtelif hecmli ve mezmunlu kagizlara yazilmis bes muxtelif elyazmasi vardir Cild elyazmalarina yapidirilmadigi kimi elyazmalar da bir birine berkidilmemisdir Cilde yeddi Azerbaycan xalq nagilinin toplandigi elyazma Endelibin 46 sehifelik eserleri Fuzuli Vaqif ve Koroglunun serleri Osmanli dilinde yazilmis turkuler Isayi Mesihin cobanliq havadarligi adli Azerbaycan nagilinin elyazmasi daxildir IstinadlarSemedzade 1940 seh 247 Semedzade 1940 seh 248 Semedzade 1940 seh 245 Semedzade 1940 seh 246 Semedzade 1940 seh 238 Semedzade 1940 seh 239EdebiyyatVikimenbede Leyli ve Mecnun Endelib Qaracadagi ile elaqeli melumatlar var Semedzade H Azerbaycan dilindeki axirinci Leyli ve Mecnun haqqinda Nizami I kitab Baki Azernesr 1940 222 Hemcinin baxLeyli ve Mecnun Azerbaycan edebiyyati