Lerner əmsalı

Lerner əmsalı, və ya Lerner indeksi, sahəsində — qiymətin marjinal xərcdən nisbi artıqlığına bərabər olan firmanın bazar gücünün ölçüsü. Əmsal 1934-cü ildə iqtisadçı Abba Lerner tərəfindən təklif edilmişdir. Əmsal qeyri-kamil rəqabət şəraitində bazar gücünü qiymətləndirmək üçün istifadə edilə bilər. Məsələn, monopoliyalar.

Tərifi

Bazar gücünün göstəricisi satış qiymətinin marjinal dəyəri üstələyən məbləğin qiymətindəki payıdır. Bu dəyər adlanır (ing. mark-up).

${\displaystyle L={\frac {P-MC}{P}}}$

burada ${\displaystyle P}$ — məhsulun qiyməti; ${\displaystyle MC}$ — marjinal dəyəri.

Əmsal sıfırdan birə qədər olan dəyərləri qəbul edir. Nə qədər böyükdürsə, firmanın sövdələşmə gücü bir o qədər yüksəkdir. Mükəmməl rəqabət şəraitində qiymət marjinal xərcə bərabərdir və əmsal sıfıra bərabər olur.

Elastikliklə əlaqə

Həmçinin, əmsal tələbin elastikliyi ilə tərs mütənasib dəyər kimi hesablana bilər:

${\displaystyle L={\frac {1}{\varepsilon _{d}}}}$

burada ${\displaystyle \varepsilon _{d}}$ — firmanın məhsuluna tələbin qiymət elastikliyi.

Formal törəmə

Firmanın həll etdiyi mənfəətin maksimumlaşdırılması problemini nəzərdən keçirək:

${\displaystyle \max _{Q}\pi (Q)=P(Q)Q-C(Q)}$

burada ${\displaystyle P(Q)}$ – tərs tələb funksiyası (qiymətin həcmdən asılılığı); ${\displaystyle C(Q)}$ – xərc funksiyasıdır. Sonra optimal istehsal həcmini aşağıdakı şərtlərdən tapmaq olar:

${\displaystyle {\frac {dP}{dQ}}Q+P(Q)=MC(Q)}$

burada ${\displaystyle MC(Q)}$ – funksiyası. Optimallıq şərti aşağıdakı kimi yenidən yazıla bilər:

${\displaystyle MC=P{\Big (}1+{\frac {dP}{dQ}}{\frac {Q}{P}}{\Big )}=P{\Big (}1-{\frac {1}{\varepsilon _{d}}}{\Big )}}$

Mötərizədə ikinci termin, tərifinə görə, əks işarə ilə qəbul edilən tələbin qiymət elastikliyinin göstəricisidir. Bu, tələb olunan əlaqəni verir:

${\displaystyle L={\frac {P-MC}{P}}={\frac {1}{\varepsilon _{d}}}}$

Bazar gücü və mənfəət

Ticarət əlavəsi qaydası

Əsas məqalə:

Fərz edək ki, tələbin qiymət elastikliyi sabitdir. Fərziyyə güc funksiyası üçün etibarlıdır. Sonra qiymət marjinal xərcin hansısa faktora vurulmasına bərabər olacaqdır:

${\displaystyle P={\Bigg (}{\frac {\varepsilon _{d}}{\varepsilon _{d}-1}}{\Bigg )}MC=M\cdot MC,\,\varepsilon _{d}>1}$

burada ${\displaystyle M}$ – nisbi ticarət əlavəsi.

İstinadlar

1. Лернер, 2003

Ədəbiyyat

• Лернер А.П. Понятие монополии и измерение монопольной власти (PDF) (Вехи экономической мысли Т.5 Теория отраслевых рынков). СПб.: Экономическая школа. 2003. 536–566. ISBN .