fbpx
Wikipedia

Kürilər ailəsi

Parisdəki Sorbonna universitetinin teləbəsi Mariya Sklodovskaya ilk dəfə Pyer Küriyə rast gələndə Pyer artıq tanınmış fizik idi. Elmə olan həvəs onları yaxınlaşdırdı. Sonralar onlar bir-birlərini sevdilər, evləndilər, işdə bir-birlərinin ən yaxın məsləhətçisi oldular. Pyer və Mariya varlı deyildilər. Onlar çox sadə yaşayırdılar. Laboratoroya almağa pulları yox idi. Onlar taxtadan tikilmiş köhnə bir daxmada elmi tədqiqatla məşğul olurdular.Daxmaya şüşəli damdan işıq düşürdü. Yayda bura şitillikdəki kimi çox isti olurdu, qışda isə paslı bacası olan çuqun soba otağı güclə qızdırırdı. Lakin bu daxmada Pyer ilə Mariya çox böyük kəşflər etmişdilər. Həmin illər fransız fiziki Bekkerel anlaşılmaz şüalar aşkar etmişdi. Bu şüaları bir parça uran duzu buraxırdı.Şüaları gözlə görmək olmurdu. Lakin bu uran duzunu qara kağıza bükülmüş fotolövhənin üzərinə qoyanda dövrə işıqlanırdı.

Mariya Sklodovskaya-Küri (1867-1934-cü il)
Pyer Küri (1859 – 1906)


Bu qəribə şüalar Mariyanı maraqlandırdı. O, həmin şüaları daha dərindən öyrənməyə başladı. Günlər, aylar keçdi. Məlum oldu ki, bu cür şüalar buraxan təkcə uran deyil. “Şüa” sözü latınca “radius” deməkdir. Buna görədə Mariya görünməyən şüalar buraxan bütün maddələri radioaktiv maddələr adlandırmağı təklif etdi. Mariyanın elmi işi Pyeri də maraqlandırdı. Tezliklə onlar heç kəsə məlum olmayan bir elementin buraxdığı şüaları aşkar etdilər. Mariya və Piyer bu elementi Mariyanın vətəni Polşanın şərəfinə “polonium” adlandırdılar. Bir müddətdən sonra onlar yeni bir elementi – padiumu kəşf etdilər. Nəinki kəşf etdilər, həm də özləri saf radiumun kiçicik bir parçasını da ala bildilər. Bu çox çətin iş idi. Dörd ilə yaxın idi ki, onlar hər gün radiumun və poloniumun xassələrini öyrənmək üçüm işlədikləri daxmaya gəlirdilər. Bu illər ərzində Mariyanın əllərindən böyük miqdarda uran filizi keçmişdi. O, iri qablar daşıyır, mayeləri qabdan qaba tökür, onları saatlarla qaynar tiyanlarda ağır dəmir çubuqlarla qarışdırırdı. Onlar daxmanı hava qaralanda tərk edirdilər. Bu vaxt masaların üstündə rəflərdə olan kolbalar və sınaq şüşələri yaşılımtıl parıltı verməyə başlayırdı. Bu, radioaktiv maddələrin işiğı idi. Evdə isə onları başqa qayğılar gözləyirdi. İren adlı balaca bir qızları vardı. Radioaktivliyi kəşf etdiklərinə görə Pyer və Mariya Küriyə, bir də Bekkerelə Nobel mükafatı verildi. Mariya hələ o vaxt bilmirdi ki, yaxın vaxtlarda tədqiqatı təklikdə davam etdirməli olacaq: Pyer faytonun təkərləri altına düşüb həlak oldu. Bu, böyük dərd idi. Lakin Pyer həmişə deyirdi: “Nə olursa-olsun biz işimizi davam etdirməliyik”. Mariya onun bu sözlərini unutmamışdı. Mariya Küri professor oldu, laboratoriyanın rəhbəri təyin edildi. Saf radium metalını əldə etdiyinə görə o ikinci dəfə Nobel mükafatını aldı. Onun çoxlu şagirdləri vardı. Şagirdləri içərisində ən istedadlısı İren idi. İren də fizik idi. O əri Frederik Jolion ilə birlikdə anasının rəhbərlik etdiyi laboratoriyada işləyirdi. Pyer və Mariya radioaktiv maddələri və radioaktiv şüalanmanı öyrənirdilər. Lakin onlar həmin prosesdə dəyişiklik etməyi bacarmırdılar. Bunu İrenlə Fredrik etdilər. Onlar təbiətdə olmayan süni radioaktiv maddələr aldılar. Bu maddələr də görünməyən şüalar buraxırdı. Beləliklə Kürilər ailəsi üçüncü Nobel mükafatına layiq görüldü. Pyer və Mariya Kürinin gördükləri işlər atom fizikasının əsasını qoydu. Radioaktivliyin kəşfinə qədər güman edirdilər ki, atom bölünməzdir. Sonralar məlum oldu ki, atom nüvəsinin özüdə bölünür. İrenin və Frederik Jolio-Kürinin tədqiqatları atom nüvəsini parçalayıb, atom enerjisi almaqda alimlərə kömək etdi. İren və Frederik istəyirdilər ki, atom enerjisi insanların köməkçisi olsun; onları müalicə etsin, işiq və istilik versin, maşınları hərəkətə gətirsin, Onlar faşizmin, müharibənin əlehinə idilər. İkinci dünya müharibəsi illərində Frederik öz həyatı üçün təhlükəlidə olsa, bütün sənədləri gizlətmişdi ki, faşistlər atom bombasının sirrini öyrənə bilməsinlər. Frederik və İren sülh tərəfdarı idilər. Onları təqib edirdilər, lakin bu, ailələri qorxutmurdu. Onlar atomun sülh işinə xidmət etməsi uyğunda mübarizə aparırdılar.

İstinadlar

1. Uşaq ensiklopediyası. Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının Baş redaksiyası. Bakı – 1988, cild II, səh. 157-158.

2. Советский энциклопедический словарь / Гл. ред. А.М.Прохоров – С.56, 3-е изд. – М.: Сов. энциклопедия, 1985-1600 с., стр. 439.

kürilər, ailəsi, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, parisdəki, sorbonna, universitetinin, teləbəsi, mariya, sklodovskaya, dəfə, pyer, küriyə, rast, gələndə, pyer, artıq, tanı. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Parisdeki Sorbonna universitetinin telebesi Mariya Sklodovskaya ilk defe Pyer Kuriye rast gelende Pyer artiq taninmis fizik idi Elme olan heves onlari yaxinlasdirdi Sonralar onlar bir birlerini sevdiler evlendiler isde bir birlerinin en yaxin meslehetcisi oldular Pyer ve Mariya varli deyildiler Onlar cox sade yasayirdilar Laboratoroya almaga pullari yox idi Onlar taxtadan tikilmis kohne bir daxmada elmi tedqiqatla mesgul olurdular Daxmaya suseli damdan isiq dusurdu Yayda bura sitillikdeki kimi cox isti olurdu qisda ise pasli bacasi olan cuqun soba otagi gucle qizdirirdi Lakin bu daxmada Pyer ile Mariya cox boyuk kesfler etmisdiler Hemin iller fransiz fiziki Bekkerel anlasilmaz sualar askar etmisdi Bu sualari bir parca uran duzu buraxirdi Sualari gozle gormek olmurdu Lakin bu uran duzunu qara kagiza bukulmus fotolovhenin uzerine qoyanda dovre isiqlanirdi Mariya Sklodovskaya Kuri 1867 1934 cu il Pyer Kuri 1859 1906 Bu qeribe sualar Mariyani maraqlandirdi O hemin sualari daha derinden oyrenmeye basladi Gunler aylar kecdi Melum oldu ki bu cur sualar buraxan tekce uran deyil Sua sozu latinca radius demekdir Buna gorede Mariya gorunmeyen sualar buraxan butun maddeleri radioaktiv maddeler adlandirmagi teklif etdi Mariyanin elmi isi Pyeri de maraqlandirdi Tezlikle onlar hec kese melum olmayan bir elementin buraxdigi sualari askar etdiler Mariya ve Piyer bu elementi Mariyanin veteni Polsanin serefine polonium adlandirdilar Bir muddetden sonra onlar yeni bir elementi padiumu kesf etdiler Neinki kesf etdiler hem de ozleri saf radiumun kicicik bir parcasini da ala bildiler Bu cox cetin is idi Dord ile yaxin idi ki onlar her gun radiumun ve poloniumun xasselerini oyrenmek ucum isledikleri daxmaya gelirdiler Bu iller erzinde Mariyanin ellerinden boyuk miqdarda uran filizi kecmisdi O iri qablar dasiyir mayeleri qabdan qaba tokur onlari saatlarla qaynar tiyanlarda agir demir cubuqlarla qarisdirirdi Onlar daxmani hava qaralanda terk edirdiler Bu vaxt masalarin ustunde reflerde olan kolbalar ve sinaq suseleri yasilimtil parilti vermeye baslayirdi Bu radioaktiv maddelerin isigi idi Evde ise onlari basqa qaygilar gozleyirdi Iren adli balaca bir qizlari vardi Radioaktivliyi kesf etdiklerine gore Pyer ve Mariya Kuriye bir de Bekkerele Nobel mukafati verildi Mariya hele o vaxt bilmirdi ki yaxin vaxtlarda tedqiqati teklikde davam etdirmeli olacaq Pyer faytonun tekerleri altina dusub helak oldu Bu boyuk derd idi Lakin Pyer hemise deyirdi Ne olursa olsun biz isimizi davam etdirmeliyik Mariya onun bu sozlerini unutmamisdi Mariya Kuri professor oldu laboratoriyanin rehberi teyin edildi Saf radium metalini elde etdiyine gore o ikinci defe Nobel mukafatini aldi Onun coxlu sagirdleri vardi Sagirdleri icerisinde en istedadlisi Iren idi Iren de fizik idi O eri Frederik Jolion ile birlikde anasinin rehberlik etdiyi laboratoriyada isleyirdi Pyer ve Mariya radioaktiv maddeleri ve radioaktiv sualanmani oyrenirdiler Lakin onlar hemin prosesde deyisiklik etmeyi bacarmirdilar Bunu Irenle Fredrik etdiler Onlar tebietde olmayan suni radioaktiv maddeler aldilar Bu maddeler de gorunmeyen sualar buraxirdi Belelikle Kuriler ailesi ucuncu Nobel mukafatina layiq goruldu Pyer ve Mariya Kurinin gordukleri isler atom fizikasinin esasini qoydu Radioaktivliyin kesfine qeder guman edirdiler ki atom bolunmezdir Sonralar melum oldu ki atom nuvesinin ozude bolunur Irenin ve Frederik Jolio Kurinin tedqiqatlari atom nuvesini parcalayib atom enerjisi almaqda alimlere komek etdi Iren ve Frederik isteyirdiler ki atom enerjisi insanlarin komekcisi olsun onlari mualice etsin isiq ve istilik versin masinlari herekete getirsin Onlar fasizmin muharibenin elehine idiler Ikinci dunya muharibesi illerinde Frederik oz heyati ucun tehlukelide olsa butun senedleri gizletmisdi ki fasistler atom bombasinin sirrini oyrene bilmesinler Frederik ve Iren sulh terefdari idiler Onlari teqib edirdiler lakin bu aileleri qorxutmurdu Onlar atomun sulh isine xidmet etmesi uygunda mubarize aparirdilar Istinadlar Redakte1 Usaq ensiklopediyasi Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasinin Bas redaksiyasi Baki 1988 cild II seh 157 158 2 Sovetskij enciklopedicheskij slovar Gl red A M Prohorov S 56 3 e izd M Sov enciklopediya 1985 1600 s str 439 Menbe https az wikipedia org w index php title Kuriler ailesi amp oldid 5210500, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.